Katalog

Yaratıcılık nedir ve nasıl gelişir? Yaratıcılığm akademlk platformla etkileşimi (sorunları) üzerine... Adnan Kaplan* A kademık platformda bılımsel araştırma ve deneyım ler kapsamında bılgı uretımı ve bu bügının akademı ve egıtım ogretım dunyasında ışlenmesmde (bü gmırı uretümesmden paylaşımına kadar geçen sureçte) yaratıcılık olgusu belırleyıcı bır role sahıptır Içenğtnde varo lana eleştirel bakmayı ve nedensonuç üışkısınde yenı sentezlere ulaşmayı barmdınr Yaratıcılığın bu sureçtekı tıka nıklıkları açmadd ve bıreysel / kıtlesel olumsuzluklara karşı akademık platformda alternauf oluşturmadakı konumu anlamlıdır Ydratıcüık bu surecı dogrudan ya da dolaylı etküeyebüecegı gıbı kendı de bu etküeşımde yenı aıılam ve degerler pdırıpbılır Ancak buradd yaratıcüıgın tek başma tum sorunları çozumleyebüecegı yanılgısına duşulmemekdır Çunku bılımsel uretımde yaratıcı ortamın asgarı koşullarının varlıgı ve surecı olumlu yonlendırebüecek dığer dı ridrnıklerın de harekete geçırılmesı gereklıdır Bu yazı ya ratıcüıgın bılgı uıetimı egıtım ogretım ve akademık yaşam ortamlanndd onemı ve eksıklıgınde yaşanan sorunlar uzerıne odaklanmıştır Çağdaf ve billmsel düfünce ortamında yaratıcılık potanılyell, bir bilginin Iflenerek çok yönlü dönUfüme (faydaya) uğramaunda etkindlr. Kaynak: Pink floyd'un 'the dark slde of the mooff' albUmü (1973) kapağının bir bölümU. • Mevcut ortam ve üışküer dızmının (yaratıcüıgı) teş vık ya da kısıtlamd duzeyı bıçımlemektedır Yaratıcüü< mevcut kurdm, kdvrdm ve olayları yenıden sentezleyerek, yenüık (yenı füarler) ve nesnellık temelınde bügının yenıden uretümesınde rol oynaı Yaratıcüıgın ozunde mevcut yapı ve üışkılerı sorgula mddd ya da kendı ınısıyatıfmde bır sorun oluşturma <id (sorunu oluşturma ve tanımlamada) bu sorunu uıalız ve sentezlemede orıjınallık ve yenüık vardır Kısaca büınen duşunce kalıpları ve etküeşımlerınm onune geçmeyı amaclamaktadır Duşunce uretmede manüksal duşunceyle butunleş mesı (bırbırını tamamlaması) gereken yaratıcüık, mevcut nesne kavram veya olaylardan ve bunlann üışküerınden hareketle yenı ılışküer / füorler dızını oluşturur ve çalışma üe gelıştırüebüır (Yıldınm, 1998) Yaratıcılık olgusu 1960 lı yılldrddn ıtıbaren psıkolog Koestler ın oncu su oldugu çdlışmaldrdd bılım ınsanlan ve yazarlar kapsamlı ampırık çdlışmaldrıyla yaratıcılık hakkında lıteraturp ve gunumuzdekı anlayışlard buynk katkılar getırdı Lıteratur başlıca * Yaratıcüıgı tanımlama yaratıcüıgın 4 yonuyle çevre nın kavranmasmda farklüıklar getırmesı (yaratıcı sureç ya ratıcı ınsan, yaratıcı urun ve yaratıcı çevre) • Yardtıcılıgı bılınce taşıma yaratıcı davranış ve deneyımlen beslemek uzere teknıkler gelıştırme konularını kapsamaktadır Bılım ınsanlan ve yazarlar yaratıcüıgın sadece üahı (sezgı sel), yetenekte ya da sanatçının tekelınde olmadıgını her saglıklı ınsanda ve aralarındakı ıletışımde beslenebüece gını ve bunun da temelde yaratıcı bır sureç ıçerdıgını belırtıyor (Koh, 1988) Fbrklı meslek dısıplınlerının de merce gınden yaratıcüıga baküdıgında psikolojide yaratıcılık, her kışıdevarol dugu kdbul edılerı ve her kışıyı ıcad etmeye yonelten, maddı, zıhnı, duygusal vb yenüüdcr ortaya koyan varsayımsal yatkınlıktır Yaratıcüık kavramı genelük le bır sanat yapıtının oluşturulması ıçın kullanüusa da bu soı una getırüen çöziım, yeni yöntem ya da yenı bir aracın ortaya çıkanlmasında rol oynar (Bayazıt 1997) Yaratıcüık bır nesne varlık ve konuya degışık ve fark lı goruş açılarmdan yaklaşabılmeyı saglayan algısal zıhın açıklıgından dog maktadır (Atalayer 1996) Yaratıcılıgı bellı bır durum tıpıne yanıt olarak gosterüen davranışlar butunu olarak tanım layan Rouquette (1992) ıse yaratıcüık kavramının bırçok yonuyle toplumsal bır kavram oldugunu one surmektedır Yaratıcüıgı • Içerıgınde bıreysel ozgurlugun pge men oldgu kışüık yapısı • Entelektuel bınkım • Yaşamı algüama ve aktarma yeüsı (sezgı ve araştııma yetısı) Yaratıcüık gorecelı olarak başlangıç duzeyınde ve normatıf bır fonksıyonda olgunlaşabüırken sanatta ve dıger alarüarda da farklı anlatım (ıtade) şekülerı alabü mektedır (Bumshavv, 1970) Yaıatıcüıgın boylesı genif etkinlik alanı olmasına rağmen gunumuzde buyuk olçude teknık ve bdnat ye tenegı dar kapsamında gorulmektedır Bu geleneksel yak laşım, yaratıcılıgı tanımlamdda ve eylem alanını belırleme de yetersız kalmakta yaratıcüıgı akademüc platformla du şunce ve uygulamdda bdgddştırdmdmdktd ve yenüıklere kapalı olarak mevcut yapüanmasını surdurmektedır Bilgi üretimive yaratıcılık Bügı uretımı ortamında yaratıcüık mevcut bügı agı ve metodolojık üışküerden yolaçıkarak mevcuda yenı eklemler yapmada, yoktan bır şeyler oluşturmada ve de gelece ge donuk kurgulamalar yapmada etkm olabılmektedır El de edüen bılgı ve deneyımler ardştırma ve egıtım ogretım yaşamını beslemekte ve onlarddn da beslenebılmektedır Tum etküeşımlerın odagında ypı alan ve Meda vvafmn (1996) da beluttıgı uzere dog<ıl dunyanın neye benzedıgı hakkındakı en son duşuncelerımızı temsü eden ve bırbınne mantıkla baglanmıs teorüer agı olan bılımde uretkerüıgı saglayan şey yaıatıcı tdhrrmıler ydpmdktır Büjmde olaylar tek tek degü bırbırlerıyle olan üışkılerı ıçmde mcelenır Neden ve sonuç bırlıkte gıden ve duruma bagü kavramlardır (Yıldınm 1979) Ancak bügı uretımı surecınde büım ınsdnı verı toplama zorlugu (ve çogunlukla hamallıgı) araştuma ortamı ve olanaklannın sınırlı olması sosyo ekonomık kısıtlüıkldr ne denıyle eforunu buyuk olçude bu konular uzerınde yogun laştırmakta ve mevcut bügüerı sıstematık bır duşunce orgununde tanımlayarak degerlendırme ve dolayısıyla yenı sentez(ler)e ulaşma yenne yapüan çalışmaloıı tekrdrlama çıkmazına gırebümektedır Oysa arastırmaya ıçerık ve kımlık kazandıran yaratıcüık olgusu temelde, gurüuk yaşanlda bır sorunu ışleme ya da ortaya bu sorun koyarak çozumune yonelmedekı duyarlüıgıyla çalışmayı orıjınal kümaktadır Verı toplama guçlugune karşın, gunumuzde bügının artan hızda uretımı ya da kolayca ulaşüabüır olması da ya rdtıcüık ugraşırıın rolunu azaltmıyor Bu kez dp uretılen bıl gının dogrulanmdsı yorumlanması ya da kullanılmasındd ağlrlüdı olarak yaratıcı surece gerek duyuluyor Yoksa mevcut bügüerden yenı sentezOer)e ulaşma yenne mevrudun 599/18