Katalog

Ülser bakterisinin genetik şifresi çözüldü Midede ülser ve hatta kansere neden olan bakteriye karşı yeni savaş planları geliştirildi... Aylak Bilgi M. Emin Ceylan Farklılık yaratma... Her birimiz, her gün uzun yollar gidip, ne kadar çok işin peşinden koşuyor; bu arada ne çok insana merhaba diyor; ne çok insan için ayakustu değerlendirmede bulunuyor; gelir ve giderlehmizi hesaplıyor; hepsini bir araya denk getirmeye çalışıyor; eşimiz ve çocuklanmızın taleplerini gerçekleştırmek uzere duşunup, kafa yoruyoruz. Bütün bunlar, üstün bir insan olmak için değil; basit, sıradan ve normal kalabilmek için yapılan şeyler. Normal insan, ayakta kalabilmek için neler yapmak zorunda değıl mi? Ama aldığı odül, yine de basitçe bugünü de geçirmiş olmak. Sıradan insana saygı duyuyor muyuz? Kesınlikle hayır dememek için kendimi tutmak istemiyorum. Artık kimsenin normal insana saygı duyduğu falan yok. Hepimiz bu insanı fazlalık gormeye başladık. Maaş kuyruklannda olümler, her günku araba kazaları ve arabaların ıçinden çıkartılan insan artıkları, ne herhangı bır meslekten insanımızın, ne sağlıkçılarımızın, ne de hastalarımızın kendi sağlıklarına verdiği önem, hepimizin normal insana, yaptığı onca uğraşa ne kadar duyarsız olduğumuzu gostermiyor mu? Farkında mısınız, artık hiç kimse birbirine karşı kin duymuyor. Sevgiler bir garip oldu. Birliktelikler "bana cinsel olarak nasıl bir tat verir" noktasından daha ıleriye gitmiyor. Yaşlılarımız, şaşkınlıkları nedeniyle aptal gibi oldular. Hepimiz onlara guluyoruz. Halbuki onlar eski gunlerden kalma saygınlığı arıyorlar. Eskiden hepimiz sıradan fakat kişilikliydik! Şimdilerde kişilik silindı, sıradanlık arttı!.. Etrafta eli tahtaya yakışan bir marangoz, şakuluyle dik duvarlar çıkan bir duvarcı ya da bir terzi kalmadı. Yaptıklan, zanaatlarını oğrenmek için gösterdiği çabalar hiç gözümuzde değil şimdilerde. Oysa bir terzi çırağı, usta olana kadar kimbilir kaç pantolon teyellemiş, ağır kömur utuleriyle kimbilir kaç ceket utulemiştir. Onca Farklılık için artık emek, sonunda saygı duyulmayamarkalara, aracaksa niyeydi? A vustralyalı araştırmacı Barry Marshall 14 yıl once midede yaşayan bır bakterı keşfettı Ddhd once bır mık robun midede uzun sure yaşayamayacagına manüıyordu Maryland Gen Araştırmaları enstıtusu molekuler bıyologları, helıcobacter pylon adı verücn bakterınm genetik şıfresını tam olarak çozduklerını açıkladılar 42 araştırmdcının katüdıgı çalışmalann sonuçları helıcobdktenn mıdenın asıtlı ortamında nasü yaşddıguıı gosterıyor Aynca bu draştırma, dunya genelmdo her üa kışıden bırıııe bulaşmış olan ve gastnt, ulser, nude kanserınc ncden olabüen bu mıkropla nasü mu cadelc edılecegıne daır yenı yontemlerın bulunmasına da yardımcı olacak men yok edebılrrıek ancak çeşıtlı antıbıotık lerden oluşan bır tedavıyle mumkun oluyor Ama bırçok doktor bunun yerme eskı yontemlerle, asıt engelleyıcüerle hastanm agrüarını dındırmeyı tercıh edıyor, bu yonterrüe he lıcobactere hıçbır şey olmuyor. Antıbıyotık tedavısı etkili, ancak uçuncu dunya ulkelenndekı hastalar ıçın oldukça pa halı Bunun yanı sıra mıkrobun zamanld antıbıyotıge karşı dırenç kazanma olasüıgı da yuksek Bu nedenlerle bilım adamları daha çok enjekte edüebürr bır üaç ardştınyorldi Uzmanlar, genın dızüışının çok onemlı oldugunu ve araştırmaldrın temelını oluşrur dugunu belırtıyorlar Şımdıye kadar daha çok vucudun bagışıklıgı, asit koruyucu enzım Urease üe guçlenlendır ılmeye çalışılmıştı Bu yontem hayvan deneylorınde başarılı olduysa da ınsanlar uzerındekı klınık deneylerde aynı sonuçları gostermedı Büım adamları artık gerıı hedef alarak potensıyal bır aşı uze Hellcobakterl nln 700kez büyütUlmUf fekll. rındekı araştır Gen araştırmacısı J. F. Tom. malara yoneldı ler Ancak boyle bır üacın pıyasaya çıkması ıçın tahmın edüen sure en az sekız yü Araştırmacüar helicobakterm halka şeklındekı kromo z o m u n d a n I 667 867 baz çıftı, kısaca DNA enformasyon bırımlerıru çıkardüar Bügısayar bunları daha once tanımlanmış dıger bakterüerın genlerı ıle karşüaştırdı Boylece ılk elde edılen kod 1590 gene ayrüdı ve uçte ıkısının fonksıyonlan belırlendı Mılımetıenın üabınde bırı buyuklugunde sdrrnal formdakı baktcrınrn mıde sularının erıtıcüıgme karşı kendrnı nasü korudugu orta ya çüctı, hucre proteınınde bulunan bazal, ya ra asıtık ortamda pozıtıf yuklenen amıno asıt sayısı dığer bdkterüere gore üa kat daha fazla Ayruyuklu parçalar bırbırlerını ıtuklerı ıçın bakterı bu yolla pozıtıf yuklu asıtierı de kendmden uzdk tutuyor Helıcobacterın Urease enzımıyle midede bol mıktarda bulunan uredon elde ettığı ammonıum lyonlan da aynı et kıyı gosterıyor Mıdedekı yemek parçalannın suruklememesı ıçın bakterı, ozel bır yapışkan proteınle mıde duvarma tutunuyor Yer degıştırmek ıstedıgı zaman kuyrugunun yardımıyla mıde sıvısında üerlıyor laşıyıcının bagışıklık sıstemı mıkrobu, hucre duvarlarındakı proteın degışıklıklerıyle sık sık atmaya çalışıyor Mıde mukozasma zarar veren bu bakterıyı tama Gizli tutulmuştu Gen teknolojısmdekı gelışmelerle elde edüen üaçlar, üaç şırketlerı ıçın buyuk kârlar arüamma gelıyor Bu nedenle geneük labora tuarlarındd bırçok bakterının geneük kodları deşıfre edılmeye çalışüıyor ve genellıkle sonuçlar gızlı tutuluyor Helıcobacterm DNA'sını daha once Amerıkan şırketı Genome Therapeutıcs araştırmış ve İsveç üaç şırketı Astra ıle anlaşması geregı sonuçlan gızlı tutmuşru Kısa bır sure sonra Astra, pıyasaya surdugu asıt onleyıcı Antra ıle buyuk bır kazanç sagladı Bu tarz gızhlık tıcaretıyle mucadele eden ve bagışlarla fınanse edüen Maryland Genomıc Institut ıse mıde bakterisinin genetik kodlarıru hıç vakıt kaybetmeden Internet kanalıyla tum dunyaya duyurdu Bu projeyı yuruten büım adamları ıçın çdlışmalarının sonuçlarının uygulanabüırlıgı çok onemlı degü, orüann ruyası bıyolo]ü< çeşıtlüıgın ve evrımın sırlarmın ızını surmek Helıcobacter, DNA'sı tam olarak deşıfre edüen altıncı bakterı Bır duzıne rnıkroorganız manın gen kodlarının çozulme çalışmaları devam edıyor Alev Kırım balara, giysilere Peki nasıl geldik bu duruma?.. Insanın onemi niye düştü?.. Insaönem veriyoruz. nın önemi düştüyse bile biz bunu Sıradanlığa karşı, ortadan kaldırabilir miyiz?.. Fabrika bantları, seri üretim yadaha soylu işler pacağız diye, hepimizi sıra sıra • • ? v a D m ı v o r u z dizdiler kendi başlarına. Ve o gun" ' * ' " YaPm'Yoru£ • den beri, birimizi ötekimizden ayırtetmek mümkun olmuyor. Onun için farklılığımızı gosterecek her şeye buyuk paralar oduyoruz. Markalar giyiyoruz, arabamızı sık değiştiriyoruz. Yanımızda en güzel kadını taşımaya ozen gosteriyoruz. Birbirinin aynısı olmayan el yapısı ürünler, en kıymetli eşyalarımız oluyor. Hep aynı şeyi giymenin, hep aynı yere gitmenin, hep aynı kişilerle söyleşmenin sıkıalığını yaşıyoruz. "Sen çok yakışıklısın" denilmesinden çok, "sen çok farklısın" denilmesi hoşumuza gidiyor. Merak etmeyin, farklılık yaratmak için, elini ilk sıktığı erkekle yatan kadınlar, eşleriyle grup sekslerine başlayıp aile faciası yaratanlar, homoseksüellik merakını giderenler de yok değil artık aramızda!.. Sıradanlığa dayanamıyoruz, insanlığımızın onemsenmemesine içerliyoruz öyle mi?.. Peki oyleyse, niçin bahçelerimize kendi ellerimizle bazılarımız sedir, bazılarımız çınar ağaçları dikmiyoruz. Nıçin bazılarımız Bach koleksiyonu yapıp, yalnızca onun parçalarını çalmak için piyano oğrenmeye kalkışmıyoruz. Niçin içımizde hiç 50 yaşında İdarnet öğrenmiş; şehirdekı evinin bahçesindeki elmaya armut aşısı yapmayı denemiş; solucanların nasıl yürudüğune ilişkin kütaphaneler gezmiş; Büyük Iskender'in Anadolu'daki yolunu yürüyerek aşmaya çalışmış; ormana kurduğu çadırından bir yılanın fare yutuşunu gece boyunca ürperti ile dinlemiş insanlar olmuyor? Markalarla farklılık yaratmaktan, çok daha soylu, insana yakışır değil mi? Bugun teknoloji ve seri uretim, bızı bırbirımize neredeyse eşitledi, aramızdaki farklılıkları yok ettı ya da yoksadı. Şimdı artık, eski gunlerdeki zanaatkârlar gıbı; farklılıklarımızı yeniden ve ısrarla kurmak gerekiyor. Farklılığımız olmadıkça, birbirimize saygımız azalıyor, kendimıze yabancılık ve saygısızlık başlıyor. Kendime yabanalığı bitiremezsem, kendımı bitıreceğimden emınım. 564/9 Der Spıegel 34/97