Katalog

Zümrüt'ten akisler İçimdeki astronomi kurdu uzenlı bır ış ve aıle hayatım vardı, Evlı ve çocuklu her erkegın yaşadıgı şekılde yaşıyoıdum Iştenevgelınce.bıryandanakşam yemeğmDe karıma yardım ederken, dığer yandan çocuklanmm bıtmek tukenmek bılmeyen sorulan ve ısteklerıne yetışmeye çahşır onları er kenden yatırıp bır ıkı saat karımla laflar, karım yat tıktarı sonra gece saat 12 1 'e kadar kımı zaman televuyon seyreder kımı zamanda okurdum Okuduklanm genellıkle populer bılım, bıkm tarıhı, bılım fplsefesı, bıhm adamlanrarı ve buluşlarının oykulerıdır Gunun bırınde okuduklanmın arasında guneş sıstemı, guneş sıstemının otesı, galaksıler, galaksıler arası mesafeler, evren, ışık, kuantum fızıgı, yıldızların yapısı, yaşlan, takımyıldızlar, yüdız kumelerı nebulalar gıbı konularm daha fazla ılgımı çekmeye başladıgını gordurn Astronomıyle ügüı kıtaplan ozellıkle almaya başladım Bu arada 30 x 80lık bır durbun edındım Bılım ve Teknık dergısının gokyuzu sayfasmı takıp ederek durbunumle anlatüanlan bulmaya, gormeye çakşıyordum Ancak bazı noktalarda takılıyor dum Etrahmda bu konuları sorabüeceğım kımse olmadığmdan ve çok fazla kıtap ve yayın bulunma dıgından zaman ıçınde umutsuzluga kapılacak belkı de hevesım bır sure sonra bıtecektı Durbunu dolaba kaldıracak, dergılerde rastladığım astronomi yazılarma şoyle bır goz atacak, ogıendığım bır ıkı takımyüdız adını berrak geceleıde yanımdaküere soyleyıp "hava atacaktım" Belkı de dıyorum, çunku tam o sırada Ege Unıversıtesı Astronomi Toplulugu'nun Amator Astronomi Yaz Okulu ılanını gordum Gormekle kalmadım, başvurdum Kabul edüdım Işlerımın en yoğun oldugu bır donemde yıl lık ızmımden bır hafta kullanarak kursa kahldım Çok guzel bır hafta geçırdım Kursun uzerınden beş aya yakın bu zaman geçtı Gerıye donup duşundugumde anlıyorum kı o bır hafta guzel olma"ÎI ıçın ozellıkle planlanmıştı D 3 vpya 4 den once yatamıyorum tnternet'te astronomi ıle dgılı ne kadar say fa vaısa hepsını bılıyorum Üerıde okurum dıye aldıgım dıger kıtaplara elımı surmuyorum Yurtdışından Astronomi üe ılgılı kıtaplar ıstetıyorum Sahafları tek tek gezıyorum Hava karardıktan sonra havaya bakarak yurumekten boynuma agrüar gırıyor Tum bu anlattıklarımın en acı tarafı ıse artık ben de kendıme kurbanlar arıyonım Yakın çevremde, ış yerınde sohbet sırasında yıldızlardan, galaksüerden yıldız kumelerınden, geceleyın gokyuzunun ne kadar muhteşem oldugundan soz edıyor, bırazcık ügılenenlere yüdız harıtalan gos terıyor, ügısı daha fazla olarüara Gok Atlası hedıye edıyor um Geç kalmış sayümazsmız 1998 yüı ıçınde Amator Astronomi Yaz Okulu Duyurusu gor ursenız yırtıpatın Sakın ılgüenmeyın Artü< bızlerı unutun Onumuzdekı yü daha üerı duzeyde bır kurs olacagı soylemyor Bızlerı orada bulabüırsınız Hasan Gez A. M. C. Şengör Büyük coğrafi keşifler bitti mi? Bugun bınsıne "Buyuk Coğrafî Keşifler" hangileridir diye sorarsanız pek değişık cevaplar alabilirsiniz. lyi ve Avrupa tarzı klâsık bır eğitim gormuş bir insan bunları 15. yuzyıl sonu ıle 16. yuzyılda yapılan ve Afrika, Amerika ve Uzak Doğu'yu Avrupalılara tanıtan keşifler diye betimleyebilir. Profesyonel bir coğrafyaa size Buyuk Coğrafi Keşıflerın halk arasında yukarıda anlatılan şekilde bilinen keşifler olduğunu ancak bunlara eski çağda yapılmış olanlarla, daha sonra 18. yuzyıla kadar yapılanlann da eklenmesi gerektığını soyler. Eğer Amerikan eğitimi gormuş sol politika sempatizanı binsine çatarsanız o da size coğrafî keşif kavramınm zırva olduğunu, sözde keşfedilen Afrika, Uzak Doğu ve Amerika gibi yerlerin de "keşfedildikleri" tarihlerde meskun olduklannı ve bu "keşif" masalının somurgeci ekonomik duzenin bir uydurması olduğunu soyleyebilir. Ben bu yazımda Buyuk Coğrafî Keşifleri profesyonel bır coğrafyaanın anladığı şekilde ele alacağım. Buyuk Coğrafî Keşiflerin ne zaman başladıgını bılmek doğal olarak mumkün değildir. Alman tarihçisi Richard Hennig Bilinmeyen Yerler adlı buyuk eserinde ılk belgelenmiş coğrafî keşif gezisi olarak Mısır Kraliçesı Haçepsut'un MO 1493/2 yıllarında efsanevi Punt ulkesine (bugunku Somali) yaptığı geziyi anlatır. Ilk Çağ'da coğrafî keşiflerde kuşkusuz Akdeniz halkları en on saftaydılar. Orta Çağ'da coğrafya'nın liderliğini Araplar ve onlarla bırlikte Musluman kultur topluluğuna katılan halklar ustlenmışler, bu şekilde Sibirya sınırına kadar Asya, Afrika'nın kıyı bolgelerinin tamamı, Hınt Okyanusunun tamamı buyuk bir hassasiyetle haritalanabilmıştir. Bu bilgilerin Ceneviz ve Venedik gibi Italyan cumhuriyetlerinin Doğu ile yapılan baharat alışverişi tekelleri sayesinde hızla zenginleşmelerinin yarattığı Coğrafi keşifler bir refah dönemiyle birleşince burada bir coğrafî bılgı patlamasına yol Cüneş sistemi açmıştır. Konuları uzmanlara inceletin! 13 12 1997 dc yayrmlanan CBT tek kelımeyle mukemmel, konu başlıklan, ışlenışı, seçüen konular bırbırınden guzeldı Onerı ve katküanma gelınce, I) Her konuyu mutlaka konunun uzmanına mceletm ve onun onaymı aldıktan sonra yayınlatm Patatesı şekcr hastalanna, tedavı amacıyla yedırmesı ayru kışınm çayı anemı tedavısınde onermesı gıbı bır bılım rnecmuasında yayırüanması hem komık hem çırkon omeklere rastlamak ıstemıyorum II) Okuyucu htlenızın yaş, tahsü sevıyesını qoz onunde tutarak, konulan bu kıtlenın ılgısıru çekebüecek populer, fazla uzun olmayan bolresımlı, gunlukyaşamda okulda kullanılabılecek bügıler, ozelhkle Eskı Anadolu Uygarlık larını, bu uygarlıkların yaşadığı çağda dığer uy garlıklarla ıhşkılen (Orneğın Urartuların akü almaz yaşamlannı, Van Golu'nun ügrnç canlı flo ranı, balık turlen, sularındakı kımyasal maddelerın ozellıklen nedenıyle saglık turızmıne katkısı, gol ve çevresındekı tarıhı eserler, gol uze rındekı adalarda ve adacıklarddkı kuş florası, Van ve çevresındekı ot florası ügınç araşürma konuları olabüır III) Dogayı koruma konusunda yapılan çalışmalann ve herkesın çevresınde yapabüecegıetkınlıklendnlatılabüınır Ozellıkle ükogretım, lıse ve unıversıte ogrencıleıının yaptıgı araş tırmaları kısa ozetler halınde yaymlayarak bu og rencüer büımsel çakşma konusunda yureklendı rüır Son olarak gazetenızın ayakia durabümek, Turkıye'de tek, okunmak ıçın alınan gazete olma ozellıgmden hıçbır zaman odun verrneme raucadelesını buyuk bır saygı ve anlayışla karşüıyorurn Butun kalbımle sevenlerınızm her gun artması, daharahat ekonormk koşullarda, okur larınızın kultur duzeyıne katkıda bulunmanızı dılıyorum Cumhurıyet aüesıne sonsuz sevgı ve saygılanmla Mehmet Ahmet Çakır* *Dr Çocuk Sag ve Hast Uzm Van Bunlara ilâveten, Hümanizmin lerde sürüyor dirilttiği eski Yunan bilgilerı, fakat daha da önemlisi eski Yunan araştırıcı ruhu, bilgili bazı Italyan denızcilerinin kendilerine de denizaşırı ülkelerde zengınlik arayan Ispanya ve Portekiz gibi ülkelerin hizmetine girerek bılinmeyenlere uzanmalarına neden olmuştur. Bunların en meşhuru kuşkusuz insanlığa belgelenmiş ilk Okyanus aşırı keşif gezisini hedıye eden denizci/bilımcı Kristof Kolomb'dur. Kolomb, Kumkapı'da eskiden çalışan kum takalarından daha kuçuk üçgemıcıkle Atlas Okyanusu'nu geçen bu bılgılı ve kahraman adam insanlığa o zamana kadar hiçbır zaman hıssedemedığı bir kendine guven hissi verdi: Yalnızca bilime guvenerek kendını bilinmeyenın ıçine atan Kolomb varsayımının yanlış olduğunu oğrenemeden oldu, ama yeni bir dunya keşfederek buyuk bır zafer kazandı ve peşinden sayısız kâşifi ve bilimciyı surukledı. Onun ızinden gidenler yenı yontemler de gelıştırerek uç yuzyıl gibi kısa bir zamanda kutuplar harıç dunyanın tum denizlenni haritaladılar, tum kıt'alarını birbirlerine bağladılar, kendi ulkelerını zengınlıklere boğdular ve insanlığın bilgı ve refah duzeyıni yukselttıler. Büyük Coğrafî Keşiflerin gunumuzde sona erdığı, dunyada keşfedilecek yer kalmadığı bugun yaygın bir kanıdır. Ancak Buyuk Coğrafî Keşiflerin gunumuzdeki en onemli hedefi Cüneş Sistemi ıçındekı gezegenlerdir. Insanlık bu yeni cephede kendi geleceğini aramakta, Guneş Sisteminin iskânını duşlemektedir. Bu mustakbel somurgelerde dünyayı zenginleştirecek kaynakların olduğu kesindir. Bugün bilimin insanlığı felâkete suruklediğini iddia eden bilgisiz ve düşüncesiz kişiler, coğrafî keşiflerin uzandığı bu yeni âlemin insanlığın mustakbel yuvası olacağının farkında değiller. Kristof Kolomb'un 12 Ekim 1492 sabahı Guanahani Adası'na çıkışı nasıl insanlığa yepyeni bir gelişme basamağı sunduysa, Neil Armstrong'un 21 Temmuz 1969 gunü Ay'daki Sükunetler Denizi'ne ayak basması da benzer bir gelişme sıçramasının mujdecisiydi. Birbirinden neredeyse 500 yıl uzak bu her iki olayda da, ne acıdır ki, çocuklarına ne o zaman ne de şimdi doğru durust bir coğrafya eğitimi ve anlayışı verebilen Türkiye'nin katkısı veya herhangı bır şekilde katılımı yoktul içinde, gezegen Evet, Arrıatoı Astıonomı Yaz Okulu, profes yonel astronomlann, gecelerım sıcakyataklannda geçıren normal ınsanlann yaşantılannı kıskandık ları ıçm bu masum ınsanları da kendılerı gıbı yapmak ıçın ozellıkle guzel olarak duzenlenmış bır haftaydı Sıradan bır otelde neredeyse bır gun ıçın alınan para karşıhğmda yemek dahıl 5 gun 5 gece konaklıyorsunuz Profesorler ışlerıru guçlerını tatıllerırıı bırakıp gunde 5 6 saat teorık ders vermeye gelıyor Yaşıtları plajlarda tatıl yapıp eğlenırken, yemek yapan, sofra hazırlayan, çay kahve pışıren, en saçma en aptalca sorularınıza bıle bıkmadan cevap veren sızınle polıtıkadan bılıme, ekonomıden sanata, çızgı romandan felsefeye kadar her konu da tartışan astronomi bolumu ogrencüerı Kımı geceler dışarıda mangal partılerı Akşamları hava kararıp gozleme çıkılana kadar yapüan tatlı dost sohbptlpn 'Yüdız tozunu yutan bır daha kurtulamaz" derlerken şaka yapıyorlar sanmıştım Artık sabah 564/5