Katalog

1997nin önemli bilim ola ASTRONOMİ Eksantrik gökcismi Hubble'a yeni prizma Geçen şubat ayırıda, uzay mekıgı Dıscovery Hubble Uzay Teleskobu'nurı eskımış olan aletlerını, uzayın renklerıne tumuyle yenı bır yontemle bdkabüen ıkı yenı aletle degıştırdı Bunlardan ılkı Yakın Kırmızıotesı Kamera ve ÇogulNesne Spektıometre (NICMOS) ıdı Bu cıhaz, normal kameraların renklerı gor mesı gıbı, kırmizı otesı ışıgın tonlarıra goren bır kameraydı ve toz bulut laıının ıçıru gorebüıyordu Dıger cıhaz ıse Uzay Teleskobu Goruntuleme Spektrograf (STIS) ıdı Cıha/ ışıgı dlır almaz tek tek dalga boylarına ayırıyor Ancak eskı spektrograflardan çıkan renklı çızgıler yerıne, STIS, her bırı ayn dalgaboylarında olmak uzere goruntulerın bır spektrumunu yaratıyor Goruntuler ılk başta tuhaf gıbı gorunse de dogru bakılırsa, sıradan bır spektradan daha fa/la bılgı ıçerıyor "Bu bılgılerden herhangı bu nesne rnn kımyasal yapısını, hızını ve yogunlugunu ogrenebılırsınız" dıyen cıhazlardan sorumlu NASA astronomu Bruce Woodgate "Ve ıstedığınız bılgıyı, eskı tıp bır spektrografa gore 40 rnıslı daha çabuk elde edebılırsınız" dıye konuşuyor Bütün sı El Nino ı Geçen yaz Endonezya yı ka.sıj yangınların muson ruzgârlarının etkıs dana geldıgı duşunulebüır, ancak 19' yagışlar hem çok az, hem de çok gec Malezya'dan Füıpınler'e uzanan bır ala duman oı tusuyle kaplandı ve yuzlerce lık ve hastalık nedeıııyle yaşamını y yandan, 400 kışırun olumune bmleıce yaralanmasına neden olan Paulıne yagmura gereksınım duyulmayan yeı altına alarak Meksıka nın Pasıfık kıyılc bır ettı Başka yeılerde ıse, herkesın k cagı rurde garıp bır hava egemendı balık turlerı Kalıfornıya'nın ılık sula ederken, Atlantık'te sularm durgun olrr sık sık meydana gelen kasırgalara 1 oluşturdu Tum bu olaylarm sorumlu herkesın kafasında tek bır kuşku vardı El Nıno, Baü'ya dogru esen alızel fık'ın ekvator bolgesınde şıddetını yıtı nucunda, ıkı ıle yedı yüda bır meydana olaydır Guneşın etkısıyle ısınarak ç Guneybatı Asya'ya dogru yol alan sula ATMOSFEB Har vard Unıversıtesı nden astronom Jane Luu ve Hawaıı Uraversıtesı nden David )ewitt guneş sıstemının kenannda bır duzıne buzul dunya keşfettüer Ancak geçen hazıran ayında bul duklan en ügıncıydı 1996TL66 adını verdıklerı cısım, guneş sıstemınde yenı bır grup objenın varkgını kanıtlıyordu 1996TL66 ne bır gezegen ne de bır uydu ıdı Bu 780 yülık cısım daha çok kuy rukluyıldız ozellıklerı taşıyordu Neptun un yorungesıne yakın bır bolgede, guneş sıstemının duzlemıne 24 derecelık bır açıda ses sız sedasız varhgıru surduruyordu Luu ve Jewıtt bu mınıgezegenın nereden çıktıgını bılmemekle bırhkte, bunun gıbı daha en az 6 000 adet gokcısmının keşfedılmeyı bekledıgmı soyluyor Gamaışını patlamaları Ikı yıl once NASA'nın Huntsvılle'dekı Marshall Uzay Uçuş Merkezı'nde yapüan bır toplantıda gama ışını patlamaları adı verılen astronomık olaya genış yer verılmıştı Bu yuksek ener]i elektromanyetık radyasyon olaylan asfronzıgın çozemedıgı sırla rmdan bırıydı Sorun, bu gamaışını patlamalannın nerede oluş tuguydu Kımse patlamaların Samanyolu galaksısınde mı yoksa evrenın başka bır noktasında mı oldugunu bümıyordu Bu eylul ayında astronomlar Huntswdle'de yenıden bır araya geldıgmde gamaışını patlamalannın lokasyonuna ılışkın onemlı ıddıalar ortaya atıldı Bu patlamalar bızım galaksımızde degıl, kozmosun uzak bır noktasında oluşuyordu Buna bagh ola rak da, bunlar orta şıddette patlamalar degıl, evrende çok şıddetlı patlamalar şeklınde kendını gostenyordu HAYVAN Tabanca yıldız Geçtıgımız ekım ayında Hubble Uzay Teleskobu'nun yeru kızılotesı kamerası, Guneş'ten yaklaşık yuz mıslı daha buyuk, 15 mılyon kere daha parlak bır yıldızı ortaya çıkaıttı Etıafındakı tabanca şeklındekı nebuladan dolayı Tabanca adı verılen yüdız, galaksımızın merkezıne yakın bır noktada bulunuyor Çevresm dekı tozlardan dolayı, 25 000 ışıkyılı uzakta olmasına karşın çıp lak gozle gorulemıyor Bugune dek goıulen en buyuk ve en parlak yüdız olma nıtehgıne sahıp olan Tabanca yıldızın, bırkaç mılyon yıl once meydana gelmış olabılecegı belırtılıyor Ay'da buz var mı? 1994 yılındd uzay aracı Clementıne'nın gonderdıgı bügıye gore Ay'ın kraterlerınm dı bınde buz olma olasılıgı belıtılmış tı Ancak hazıran ayında Puerto Rıco'dakı Arecıbo Gozlemevı ndekı dev radar teles kobunu kullanan astronomlar, Ayda buz olma olasılıgının bıle bulunmadıgını bolırttüer Ne var kı Clementme tdkımınddkı araştırmacılar bu bulgulara guvenmeyerek, Lunar Prospector adı verılen başka bır uzay aracının gonderecegıbügı lere gore karar vereceklerını açıkladılar Üç Kuyruklu Astronomlara gore 1997 yılının en onemlı olayı HaleBopp kuyrukluyıldızınm, mart ayının sonu üe mayıs ayma kadar olan donernde kuzeybatı yonunde net bır şekılde gorulmesı 1811 'de gorulen Buyuk Kuyrukluyıldız'dan bu yana gorulen en buyuk ve en parlak kuyıukluyüdız olan HaleBopp, kalabalık kentlerın kır lı gokyuzunde bıle ızlenebddı Aınator astronomlar tum olanakla rını bu gokyuzu olayını ızlemek ıçın seferber ederken ABD'de fandtık bır tarıkatm uyelerı bu kuyrukluyıldıza bmıp daha ' yuce bır evrene" kavuşrnak ıçın topluca ıntıhar ettı Hale Bopp'un dı ger bıı ozellıgı de uç kuyrugu olması Bu kuyrukların arasından daha daı ve jet uçagrnın arkada bıraktıgı ıze benzeyenının ru muyle sodyum atomlaruıdan oluştugu one suruluyor Bu uçuncu kuyruk tum kuyrukluyıldızlarda gorulmuyor Oınegın geçen yıl ızlenen Hyakutake kuyrukluyıldızında bu sodyum atomlanndan oluşmuş kuyruk bulunmuyordu Kurt acaba ılk kez ne zaman yabanıllıgından ve ozgurlu gunden vazgeçe rek arada sırada başı okşanıp beslenen kopegın yaşam bıçemmı benımsedı 7 Yıllar once Almanya'da bulunan fosıller kurtların evrım surecırun yaklaşık 14 bın yıl once başladıgını ortaya İnsanoğlu eski dostı koymuştu Ne var kı, geçen hazııan £ mceleyen bır bılım adamı kuı tlann ço sılıkla 100 bın yıl once evcılleştıgını c UCLA evrımsel dırımbılım uzmanı 140 kopekten aldıgı bu dızı mıtokonc aldıgı DNA orneklerı arasında yaptıgı kopeklerın genctık açıdan çok yakın du Wayne gunumuz kopekleruıı DNA smıflama kopekgıller turunun geçm son bırkaç yuzyü ıçınde ınsanlar tarari lenyle pek bır ügısı yoktur VVayne, bu 564/12