Katalog

Merkür: Gözden de ırak, gönülden de.. jüpiter, Neptün gibi bize çok uzak gezegenlerle uğraşıp duruyoruz amo burnumuzun dibinde unutulan bir komşu gezegen var: Merkür oldugunu saptamakta yetersızdır Merkur'un ıç bolumunde bol mü< tarda demır bulundugu varsayımınd karşın dış kabugunda yalnızca Süücatlara raslanmıştır Bımun nedenı gezegenın çok uzun sure erıyık halde kalmış olması ve agır metallerın merkeze çokmesı olabüır Marıneı 10 un sagladıgı verüere gore Merkür Dunya dışındakı gezegenler ıçınde en yuksek manyetık alana sa hıptır Eger Merkur'un bu manyetü< alanı Dunya nınkı gıbı çekııdekteh ıletken en yık metallerden kaynaklanıyorsa gezegenın çekırdegı sıvı halde bulunmalıdır 4 Milyar yaşında Dort müyar yıl once dogan Merkur'un yuzeyı kraterlerle doluduı Kraterlerın en buyugu olan Colorıs'm çapı 1300 küometredır Bu krateıı oluşturan çarp manm 3 6 müyar yıl once oldugu duşunulmektedır Kraterlerın yara sıra, Merkür ızgarası olarak adlandırüan kokenı belırsız, kuzeyguney, kuzeydogu, guney ba tı ve kuzeydogu guneybaü dogrultula nnda yollar gozlerur Merkur'un donuş hızı azalırken gezegen soğumaya başladıgından çekırdegın dış bolumlerı katılaşmıştu Bu sırada soz konusu olan buzulrne sonucu geze genm yuzey alanı bır müyon küometre kare daralarak Merkür yuzeyınde gozlenen yer bıçımlerını dogurmuştur Guneş ruzgârlannm (guneşten fırlatüan proton akıntısı) taşıdıgı tanecıkleıı G UTIPŞ e pn yakın gezegen olan Merkür bıı aşırüıklar gezege nıdır Guneşoncesı nebuladan oluşan nesneler arasında en yuksek sıcaklıkta yogunlaşan Merkür dur Merkur'un bır gunu, guneş sıstemı ıçınde en uzurı gun olup 176 dunya gunune eşıttır Gunduz çelıgı büe erıtebüecek 700 kelvınlık bır sıcaklıga ulaşırken gece olunca krıptonu büe dondurabılecek 200 kelvınlık bır sı caklık soz konusu olur Dunya'dan bakıldıgı zaman Merkür Guneş'e 27 derecelık bır açıyla durur VP bu hıç degışmez Ayrıca yalnız gunduz gozlenebüen gezegen, ustelık parlak ışıkta da ayırdedılemedıgınden, yalnızca gun dogumu ve gıınbatışı zamanlarmda farkedürr En gelışmış teleskoplarla büe çıplak gozle gorulen Ay'ın goruntusunden daha bulanık gozukmektedır K 1955 yılmda astronomların % gezegen yuzeyıne yolla dıgı radar dalgalan sonucu Merkur'un Guneş çevresını, bır yuzu hep guneşe donuk bıçımde 88 gunde do \t landıgı belırlendı Gezej genm Guv> neş e çok yakın olma sı uzaydakt dıger aygıt lar gıbı I Hubble Uzay Teleskobu'nun Merkür u gozlemesmı engelle r 1 Çunku guneş ışmlarının du« • . ! yarlı optık ay 1 gıtiara zarar ver 4 me olasüıgı bu yuktur kraterb bır yapıya sahıp Alınan fotografların tumu gezegenın tek bır yuzune aıttı ve dıger yuzune üışkm hıçbır verı elde yokrur Marıner'ın Merkur'un yuksek yer çekımı alanındakı ıvmesı gezegeran çok yuksek yogunlukta oldugunu ortaya çıkardı Guneş sıstemınde Merkür dışındakı gezegenlerın boyutlan ve yogunluklan arasında lmeer bır oran vardır Buyuk gezegenleım yogunlugu yuksek kuçuklerınkı duşuktur Merkür ıse boyutlan Ay kadar olmasına karşm Dunya gıbı buyuk bır gezegene ozgu bır yogunluğa sahıptır Merkür, gezegenler ıçınde en buyuk metal ;ekırdege sahıp olabüır Astronomlar gezegenlerın guneş nebulasından aynı zamanda yogunlaştıgını varsaydıgma gore Merkür un boylesıne ozel ol masırun uç açüdaması olabüır Bıımcısı Guneş nebulası Merkur'un yorungesı yakınla rında farklı bır büeşıme sahıp olmuş olabüır tkmcısı, Guneş sıstemının ılk zamanlarmda guneş çok enerjüı olmuş ve Merkur'dekı duşuk yogunluk lu, uçuşu elementler buharla şarak gezegenden uzaklaşmış olabüırler Ya da, oluşumundan hemen sonra, son deıece yuk sek kutlelı bır nesne Merkur'le çarpışmış ve yogunlugu az olan elementlerın buharlaşma sma yol açrmş olabüır Eldekı verıler hangı varsayımın doğru İlk yolculuk Merkür u ıncelemenın tek yolu, gezegene uzay aracı yollamaktır Nıtekım 1970'lı yıllardd Marıner 10 1974 te 29 Mart ve 21 Eylul ve 16 Mart 1975 olmak uzere ge zegene uç yakın uçuş gerçekleştırdı ve Merkür un yuzde 40 ını kapsayan gorun rulerle gerı dondu Bu goruntulere gore Merkuı un yuzeyı Ay ınkrne benzıyor ve 564/18 Merkur'un yörüngesl hayli ilglnçtlr. Kendi ekseni etrafında oldukça yavaf döner, öyle kl bir Merkür günu 176 dünya gününe efittir. Ay dan daha buyuk olan Merkür yüzeyi kayalar ve kraterlerle kaplıdır. Büyük bir demir cevherini andırır. Manyetlk alanın büyüklüğü, cevherin bazı bölümlerinin sıvı oldugunu gösterir. Küçük geze genlerin hemen katılatacak kadar çabuk toğumuf olmaları gerektlğlnden, bu bulgular gezegenln kökenleri, hatta güneş slsteminln kökenleri hakkında akıllarda soru Işaretleri doğurmaktadır. Merkur'un etrafındakl manyetik alan, gezegeni guneşten yayılan protonlara karsı kısmen korur.