Katalog

En önemli 10 olay Science dergisine göre bu yılki en önemli 10 bilimsel gelişmenin birinci sırasında koyun Dolly'nin klonlanması yer alıyor.Dergi editörlerinin seçtiği diğer dokuz gelişme de şöyle: * Mars Pathfinder. NASA'nın evrenden daha ucuza ve daha hızlıca bılgı elde edılmesı ıçın gelıştırdığı uzay projelerının başlangıa Bılgıler, Kızıl Cezegen'ın eskıden duşunulduğunden daha fazla Dunya ya benzedığını ortaya koydu * Synchroton IŞlği: 1997 yıh, "synchroton" olarak bılınen, şu ana kadar mumkun olan en parlak ışığı sağlayan maddelerın atom duzeyınde gızlennı aydınlatan, stadyum buyukluğundekı makınelerın yer» kuşağının yılıydı * Saat genleri: 1997 yılında araştırmacılar, memelılerde ıkı bıyolojik saat genını tanımladılar Bu genler tum organızmalarda uyku, yeme ve dığer temel ışlevlerının uygun oruntulerle gerçekleştınlmesının sağlanmasına yardıma oluyorlar Araştırmaalar ayrıca meyve sıneklenndekı her bır hucrenın, dığerlerınden bağımsız olarak kendı saatını tuttuğunu kesfet tıler Insanların ve dığer memelılerın benzer saat genlerıne sahıp olduklanna daır bazı kanıtlar, bılım adamlannın doğanın bıyolo/ık saatın doğuşundan bu yana sırkadyen saatı koruyup korumadığını merak etmelenne yol açtı *Tek duvarll nanotupler: Ustuste sarılmış ve uçları kapatılmış grafıt yapraklanndan oluşan nanatupler, duzenlı ya pıları ve ongorulebılır davranışları nedenıyle ılk on gelişme arasına gırmışler Nanotupler, bır tek karbon duvarmdan oluşuyor Bu kuçuk tupler belkı bır gun, yenı elektronık ahazlardan çok sağlam materyallere kadar herşeyde kullanılabılecek * Mİkrop genleri: Genetıkçıler, bazı onemlı mıkroorganızmaların genetık planlannı çıkardılar Bunlar arasında laboratuvarlarda sıklıkla kullanılan E colı, B subtılıs ve ulsere yol açan H pylorı bakterısı yer alıyor 1997'nin önemli bilim olaylan 2 BEYIN Nesnelerin yerini bulma yetisi Bebege bır oyuncak gosterın son ra oyuncagın ustunu bır battanıye ıle ortun Bebek oyuncagın hâlâ orada oldugu nu neıeden bılır' Ya da bızler bır şeyın norede oldugunu onlara bakmddan nasıl büırız9 Ruhbılımrıler buna nesnenın büışsel kalıcüıgı yetısı aduıı verırleı Bu yıl Prınceton Unıversıtesı nden bır ekıp yu karıddkı soı unun bır bolumune en azından bunun mdynıunldida nasıl etküı olduguna yarııt getırmeye çalıştı Ekıp krmı sınır hucreletırun yalnızca bu nes nenın bulundugu yerle ılgılı bılgıyı şıftelemekle kalmayıp bu bılgıyı kısa surelı olarak bellege kaydettı gını ortayd koydu Mıchael Grazıano ve ekıbı beynın tdfadrlama ve yonetımle ılgılı premotor koı teks J bolgesını ınceledı Daha oncekı deneylerden bu bolgenın yanmdd yer alan kımı sınır hucrelerının hcm gorme hem dokunma durtıüerme tepkı gos terdıklerıne tanık olan ekıp geçlıgunız yıl maymun lar uzerınde gerçekleştırdıgı bır deneyle bu huc telerın bır nesnenm nerede olduguyla ılgılı bılgıyı de depoladıgını ortaya koydu Grazıano nun deneylen, bır fıncan kahveyı bakmddarı ve fmcanı bu yorlere fırlatmadan tutma yetısının nereden kaynaklan dıgına ışık tutuyor (ru) V * Camma ışını boşalmaları: Gamma ışım patlama Bıldırcından bozma lavuk ogulcukJanıid bılducın ogulcugundan alınan mınık paıça ların aktarümasıyla Lvan Balaban geçtıcjımız yıl tavuk gıbı gıdakla yan ancak başlarını büdırcın gıbı '•allayan bır yaratık elde ettı Bala banın amarı beyın yapılan oıtak olan farklı canlı turlermın neden farklı davranış bıçımlerı sergılpdık lerını ogrenrnektı Büdırcın ıle tavuk ozdeş be yın yapılarına sahıp olmakld bulık te otuşlerı oldukça farklıdır Yavru tavuk ottugunde başını hafıfçp kaldırıpcıyakuyakbaguır Bukonuda lan bılınen en şıddetlı olaydır Olçulebılen evrenın en uzak ko şelennde bıle saptanabılır Genelhkle bu ganp patlamalann kalıntıları araştınlır 1997 yılında ıse faalıyet halındekı bır gamma boşalması optık gereçler kullanarak yakalandı * Neanderthal DNA 'si: Fosıl kanıtlann Neanderthallerı doğrudan alamız yaptığı mı yoksa, atasal koken olmaktan çıkardığı mı konusundakı tartışmalar uzun zamandır devam edıyordu 1997'de bılım adamları orijinal Neanderthal fosı lınden çıkardıklan kuçuk bır mıtokondrıyal DNA'yı eşleştırme sansına sahıp oldular Bu yenı bulgu Neanderthallerın sadece kuzenımız olduğunu, onların torunlan olmadığımızı gosterdı * NorOİOJİk hastallklar. Norohjik duzensızhklerın ıler de bır gun tedavı edılebıleceğıne daır umutlar, 1997 yılında daha da ılerıye taşındı Beyındekı sağlıklı dopamın (Parkınson hastalığında dopamın azlığı belırgındır) dolaşımı ıçın elzem olan Nurrl, reseptor proteınm keşfı ve Alzheımer hastalığı ıle ılışkılendırılen bır beyın lezyonu bu orneklerden sadece bırka* Europa'mn Okyanusu Gahleo, jupıter'ın yakınından geçerken, dev gezegenın uydulanndan bırısı olan Europa'dan donmuş denızının altında, suyun aktığına daır sınyaller aldı Bu doğruysa, Europa Gunes Sıstemı ıçınde Dunya harıcınde su bulunan tek gezegen olacak Boylece Europa yaşam ıçın en onemlı ıkı on koşula sahıp oluyor Su ve ıç ısı kaynağı Saence dergısı edıtorlen 1998 yıh ıçın onemlı olacağına ınandıkları bilim dallarını da şoyle sıralamışlar Genetık olarak değıştınlmtş mahsuller, bır ınsanın gen yapısını hastalıklı genler açısından tarayan ve ozel terapık ılaçlar hazırlayan, "farmakogenetık' teknolo/ıler, bıyoçeşıtlılık ve ekosıstemlerın sağlığı arasındakı karmasık ılışkı, 10 yıl sonrasına bıle ızın verecek gelışmış ıklım tahmın strate/ılerı, hucrenın proteın fabnkası olan nbozomun yapısı ve evrenın sonsuz olarak buyuduğune daır super nova venlerı http //www eurekalert org araştıırmya başlayan Bdlaban 1988 de farklı otu jğjf jlj^^* ? bıçımlerı darn ınrplıklı bır davra nış sergıleyen bü • » jp Jvr P ' ^ ^ mn orta beyın > 1 dııcının otuşu ^^ * den kaynak landıcjinı bul ıse uç ayıı du bolumd e n Geçen mart ayınd ıse Balaban büdırcımn omu oluşur rüığının hemen ustundekı bır ve otuş obek sının tavuklara aktaıarak sırasın tavukların başlarını bıldırrın qıbı da başı salldmalarıru sagladı Boylelıkle Bacanıyede laban bu canlılarda beynın ust bo yaklaşık 20 jfe£&***. lumlerıran ozdeş ancak alt bolum kez one arkaya ^Mfc> '^ lermın farklı oldugunu kanıtlamış sallanır ^^(Sswy. 80 h yıllarda ^ oldu (nı) me savaşnıa ve annelık etmo gıbı gudusel ları duzenlcdıgıne dıkkat çekıyor Dı Chıara ve ekıbı farelere marıhuarit verıldıQuıde bununtıp kı erom gıbı bır etkı yarataıak dopamın du zeyını yukselttıgıne tanık olduklarını belır tıyor Çeşıtlı aıaştırmalar yogun marıhuand kullanımırun eroın bagımlılıgı çekıncesını ırttırdıgını ortaya koyuyor Ancak marüıu anadan vazgeçme otekı uyuştuıucu mad delenn bırakılması sırasında yaşananlar denlı cıddı olumsuzluklara neden olmuyor Bu durum marıhuananın bedende daha uzun sure kaimasmdan kaynakknıyor olabılır Gelgelelım araştırmaların hıçbırı maııhuana ıle eroının eşıt duzeyde bagımlılık yarattıgı yonunde bır karııt getırmıyor Dı Chıara Damardan uygulanan eroın ıle manhuana arasında buyuk bır fark olabılır ama bu soz konusu ıkı maddenın boyın de yara'tıgı etkı açısmddn çok iarklı oldugundan degü dlınan mıktar ve kullanım bıçımınderı kaynak lanıyor olabıln dıyor (ru) 564/11 Soluk almamak daha iyi Hınt kenevın yaprak ve saplarmdan elde edılen marıhuananın anlaksal degışıme neden oldugu kuşku gotur mez bır gerçek Ancak soz konusu ot gerçekte zdrarsız mı yoksa uyuşturucu bagımlılıgına gıden yolun ılk aşaması mı? Geçen hazıran ayında Saence dergısınde yayımlanan ıkı rapor kafa bulduıan sıgaralann kotuluk saçtıgını ılerı suruyor Fareler U7erınde ydpıluı bu aıaşürma ya gore marıhuand da beyınde tıpkı eroın kokaın dahası nıkotın ve alkolurı yarattıgı bıyokımyasal de gışımlere neden oluyoı Bagımlılık yaratan maddelerın ortak ozellıgı tumunun de beynın dış kdtmanın dd dopdmın adı verılen kımyasalın salgıltinmasına neden olması Aıaştırmayı gerçekleştıren Gaetano Di Chiara beynın bu yoıesının çıftleşme beslen