Katalog

M sını önleyebilip miyiz? yaramayan dış kısımları olduğunu tahmin ediyorlar. Bu kuyrukluyıldızlar kötü huyludurlar, güneşin yakınından geçerken çarpışma şansını arttıran, tehlikeli birçok parçaya aynlabilirler. Dünyanın yakınında periyodik bir yörüngede kilitlenmiş olan bir kuyruklu yıldız kümesi ile ayrı ayrı olaylarda tekrarlanabilecek bir tehlikeyle yüz yüze gelmiş olabiliriz. Ikinci Zaman'ın sonu ile Üçüncü Zaman (ve dinozortann sonu) arasında bir patlama değil, fakat iki üç patlama olduğu hakkında bazı kanıtlar vardır. Çünkü bu olaya yol açabilecek uygun yaşlarda blrden fazla krater vardır. Üstelik yakın krater kayıtlart hemen hemen 10 000 yıl önoe üç veya dört patlama ve 6000 yıl önce üç küçük patlama olduğunu gösteriyor. Bu bilgiler, patlama tehdidinin ayn ayrı olaylardan meydana gelebileceğini bir kuyrukluyıldızın parçalanması sonucu da olabilir gösteriyor. Tunguska'nın ortalama çarpışma rlskinin üstünde riskli olan bir zamanın habercisi olması ve benzeri olaylann beklediğimizden daha sık olması mümkündür. Bazı araştırmacılar Tunguska'nın parçalanmasını Güneş'in her 3.3 yılda dönen Encke kuyrukluyıldızı ile bağlantılı sayıyor. Sadece yazılı tarihte on milyonlarca insanın yangınlar, kıtlıklar, salgınlar, fırtınalar, yanardağlar ve depremler gibı felaketlerde öldügü belirtilir. Halk yığınları hâlâ her yıl az gelişmiş ülkelerde bu tür nedenlerle ölüyor. Ancak, göktaşı çarpması sonucu ölen bir kişinin kayıtlı örneği yoktur. Toplam ölü sayısı felaketin bir ölçüsü olursa, bir kasırga çok nüfuslu Bangledeş'te daha çok ölüme neden olabilir. Nadir olan felaketlere önem verilmeme eğilimi vardır. Kaliforniya'da yaşayanlar, Kuzey eyaletlerinde yaşayanlara kıyasla" deprem tehlikesinin daha çok farkındadır. Kaliforniya'lılar sık sık ufak depremler hissederler ve yakın yıllarda daha büyük deprem deneyimleri de îA araştırmacılan, uzaydan dusacak göktaşlannın dünyamıza ver*olmuştur. Tersine, cekleri tehllkmleri, hazırtadıklan modallar uzerinde incellyor. psinin blleşimini bilmiyoruz ve bazı aitırmacılar, onlann % 1050'sinin gerkte yok olmuş kuyrukluyıldızların işe Kaç patlama? Geçen yıllarda birçok blllmcl, dünyayı göktaşı çarpmasından korumaya yardımcı olacak hazırlıklar konusunda tekliflerde bulundu. Bu teklifler, dünya yörüngesinden geçen nesnelerin daha iyi tanınmasından, potansiyel tehlike oluşturan yönlerini değiştirmeye kadar çeşltli önerileri kapsıyor. Birinci grup öneri için yüzlerce mllyon dolar ve şüphesiz ikincisi için daha da fazla büyük miktarda harcama gerekecektir. Bedel yüksek bir tutardır, ama belki akıllı bir slgorta yatırımıdır. Yatırıma deger biçmek için öncelikle tehdidin doğasını tanımlamalıyız. Her yıl dünyanın atmosferinde pek çok kez dağılıp parçalanan daha küçük nesnelerl, bazılarının birkaç kilotona eşit enerji üretip vermeslne rağmen, görmezlikten gelebiliriz. Ama çapı 1 km'den daha geniş olan büyük nesneler büyük çaplı etkiler üretebilir; bu yüzden onlann yönlerini değiştirmek zorunda kalabiliriz ve bu iş en büyük yatınmı gerektirir. Işin bedelini belirlemeye çapı birkaç düzineden birkaç yüz metreye kadar uzanan orta seviye cisimlerden başlayalım. Felaketle uzlaşma Bu nesneler binlerce kilometrekare uzerinde yöresel zarar meydana getirebilirler. lyl izleme verileriyle çarpmanın yerini tesplt edebilir ve uygun uyarma ile tehdit edilen nüfusu tahliye edebiliriz. Kıyı nüfuslarını tahliye etme deneyimi ve milli savunma analistlerine bağlı olarak uyan için en az 24 saate ihtiyacımız olurdu. Biz böyle bir uyarı için gerekli teknolojiye sahip miylz? ' Yukandakl fotoğraflarda 10 Nısan ı x w tannınae hollanEğer önceden göktaşının hada'da Olanorbrug bölgosinde bir evin damına dösen gökreket ertiği yolu bilirsek birşeytaşının yaptığı hasar ve göktaşı parçacıklan görülüyor ler yapabiliriz. Birleşmiş Milletler'in ve eski Sovyet Birliği'nin füze fırlatma keşif.sistemleri ve 35 000 kiMissourl'de ise son önemli deprem 1812 lometre yukardaki jeosenkron uydulan Izyılının şokları idl, ve bölgede o zamandan leyen radarlar, 50 metre genişliği olan gök beri önemli bir sarsıntı olmamıştır. cislmlerini 20 bin ve 750 bin kilometrelik Fakat on milyarlarca dolar hasar meymenzil içinde tespit edebilirler. dana getirecek ve on binlerce insanı öldüRadar olarak kullanılan Porto Rlco'dakl recek deprem riski Missouri'de Kalifornidev 300 metrelik dev Arecibo radyo telesya'dan daha yüksektir. kopu böyle bir nesneyi 5 milyon kilometNadir rastlanan doğal tehlikeleri önemreden tespit edebilir. Bu sistemler çok sememe eğilimi, volkan ve kasırgalara hassas olmalanna karşın, gelen bilinmekarşı takınılan tavırda da görülüyor. yen bir nesneyi keşfedecek kadar güçlü Yine de gitiikçe daha fazla insan, gökdeğillerdir. NASA'nın dünyaya yakın citaşı çarpması tehlikesi uzerinde duruyor. simleri keşfetme laboratuvarlarında orta Bunun bir nedeni bu çarpmaların diğer boy gökcisimlerini nasıl arayacağımız dedoğal tehlikelerin tersine bölgelere özel ğerlendirildi. Üyeler, hiçbir pratik sistemin olmamalarıdır. Volkanik patlamalar yükvar olmadığı sonucuna vardılar. sek olarak görülebilir ve deprem kuşakları iyi saptanmıştır. Kasırgalar, hortumlar ve Belki çapı 1 km'yi geçen astreoid ve koşiddetli fırtınalar sadece belli yerleri tehdit metler için kurabileceğimiz nispeten ucuz eder. Fakat göktaşı çarpması her yerde bir keşif sistemi vardır. Onlan çarpışmaolabilir. dan on yıl önce değilse de, birkaç yıl önce tespit edebılecek yerkOre esaslı bir teGökyüzünü seyretme leskop ağına ihtiyacımız var. Bu ağ için LOtfen sayfayı çavirinlz. Göktaşlarına karşı önlemler 3829