Katalog

HAFTANIN GÜNDEMİ Gök olaylarıyla dolu biryüzyıl... Son 10 yı! içinde yaşadığımtz gök olayları hiç deyabana atılır çeşidinden değil. 1986 Nisanı'nda önce Halley Kuyrukluyıldızı geldi. 76yılda bir Dünya'mızı ziyaret eden Halley, şarkılarıyla, dükkan adlarıyla hayatımızın ta içine kadar girdi. Teleskaplar alındı, Halley izlenmeye çalışıldı; gökyüzüne merak arttı. Halley, göğü, uzayı, uzayın oluşumunu, uzayda olan bitenleri insana daha yakınlaştırdı. Halleyin peşini gittikten sonra da bırakmadık. öyle ki kuyrukluyıldızın ikiye ayrıhşını bile saptadık. Meraklı bilim adamlan "şu bizim Halley acep n 'apıyor? " düşüncesiyle onu izlemeyi sürdüyorlar. lnsan Halley olayını ömrü içinde belki bir kez yaşayabilirdi. Bizler o şanslı neslin insanları olduk. îkinci önemli gök olayı "Süpernova 1987A"oldu. Bizimgalaksimiz Samanyolu'ndan 170 bin ışıkyılı uzaklıktaki (Bir ışıkyılı, ışığın bir yıl içinde aldığı yolsaniyede 300 bin km) Büyük Macellan Bulutu'ndapatlayan biryıldız gözlemlendi. Süpernova olayı, onbinlerce yıl önce gerçekleşmiş, ancak patlamanın ışıkları bize ancak ulaşmıştı. Günümüz astrofızikçileri böylece bir süpernova patlamasını başından izleme şansını elde ettiler. "1987 Süpernova A ", Halley kadar olmasa bile, kamuoyunun dikkatlerini yıldızlarm yaşam çevrimlerine çekmekte etkili olmuştu. Yıldızlar da tıpkı tüm canlılar gibi, doğarlar, büyürler ve ölürlerdi. Bizim yıldızımız Güneş de ömrünün yarısım tüketmişti; ancak bir 5 milyaryıl daha yaşayacaktı. Yıldız patlamaları, uzayda yeni yıldız doğumlarının da müjdecisiydi. Bizim Güneş'imiz ve Güneş Sistemi'miz de böyle bir olayın ürünü olarak varolmuştu ve damarlarımızdaki kanda bile bu yıldız parçacıkları dolaşıyordu. Bugün, eğer hesaplarda hiçbiryanılma olmazsa, Halley'in gelişi ve Süpernova patlamasından çok daha önemli bir olayı yaşamaya başlayacağız. lnsanoğlu ilk kez gökyüzünde canlı bir çarpışmayı izleyecek: Daha yeni keşfedilen Shoemaker Levy adındaki kuyrukluyıldız, gidecek Jüpiter'e çarpmaya başlayacak... Bilim, bugüne kadar salt sonuçlarına bakarakyeryüzünün, Ay'ın, diğer gezegenlerin önemli çarpışmalar yaşadığını saptıyordu. Şimdi bu olay gözler önünde gerçekleşiyor. Yüzyılımız dilimleri içinde doğanlar, iki dünya savaşına, sonu gelmez yerel savaşlara, büyük açlıklara ve sefaletlere tamklık ettiler ve ediyorlar. Bu felaketleri tenlerinde yaşadılar ve yaşıyorlar. Bakınca, şanssız bir nesil, diyesi geliyor insanın. Milyonlarca insanın, yüzyıl boyunca, iyi yaşamanın ne olması gerektiği konusunda ancak birfikri oluşabildi, diyebiliriz. Belki de bugünün insanlarına gelecek nesiller için umut veren de sadece bu. lnsanoğlunun bir çok başarısı bu umudu büyütüyor, besliyor. Bu umudun ana kaynağım da, bence, yüzyılımız içinde kaydedilen büyük bilimsel gelişmeler içinde bulabiliriz. Yüzyılımız, insanın, hayatı ve bütün evreni ana hatlarıyla,kavradığı tarihi dönem oldu. Hayatın yasaları, uzayın yasalan keşfedildi. Bir yandan insanoğlu uzay macerasma atılırken, Ay'a ayak basar, dış uzaya uydusunu gönderirken; diğer yandan da yaşamın molekülünü, kilometrelerce uzunlukta sarmal bir şerit halinde deşifre etmeye başladı. Bilim insanoğlunun önüne daha bilinçli bir yaşamın kapılarını aralarken, politikacının da bu kapıdan içeri adım atabilmeyi önünde sonunda becerebileceği duygusunu yitirmemeye çalışıyoruz. *** Kuyrukluyıldızın Jüpiter'e çarpması birçok bakımdan hem bilim için, hem de Dünya'da yaşayan bütün insanlar için önemli yönler taşıyor. Bu nedenle olayı bütün yönleriyle inceleyen yazılar hazırlamaya giriştik ve kısa zamanda elimizde, bu doğal gök olayını bütün yönleriyle anlatacak hacimde bilgi birikti. lnsanoğlunun Ay'a ilk kez ayak basmasının 25. yıldönümü de bu haftaya rastlayınca, bu sayımızı iki önemli konuya ayırdık ve sizlere çok özel bir dergi hazırladık. Dünyamızın başına böyle bir Jüpiter olayı gelmemesi dileğiyle, iyi okumalar ve gelecek cumartesiye kadar sağhklı günler... *** *** Yaşadığımız çağ çeşitli açılardan ilginç ve biribirine taban tabana zıt özellikler taşıyor. Cumhuriyet BİLİMTEKNİK »No: 382, 16 Temmuz 1994 »Basan ve Yayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.. «Genel Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinkaya «Genel Yayın Danışmanı: Orhan Erinç • Yazı Işleri Müdürü: Ibrahkn Yıldız, Dinç Tayanç (sorumlu) • Yayın Yönetmeni: Orhan Bursalı «Grafik Yönetmeni: Tüles Hasdemir •Reklam: Reha Işıtman 3822