Katalog

SORUN YANITLAYALIM Bulaşık makinesi deterjanı zararlı mı? r~ Istanbul Yeşılkoy'den yazan Nilgün Tunah'nın sorusu şoyle Bulaşık maklnelerlnde kullanılan tozu normal bulaşıkta kullanmaya kalktım, suya ellml sokalı daha blr daklka olmamışb kl elltnde bir yanma hissi duydum ve hemen sudan çekflm, parmaklarımda kızarıklıklar, şislikler çıkta, acaba bu detar|anlann bulaşık maklneleıinde kullanılması da zanrlı mıdır?" Okurumuzun sorusu nu Istanbul Unıversıtesı Cerrahpaşa Tıp Fakultesı Halk Sağlığı Anabılım Dalı öğretım Uyesı Prof Or. Hllml Erginöz yanıtlıyor "Kimyasal bazı deterjanların reaksıyona gırmelen normaldır cıltte bazı zararlı etkılerı vardır Bunun dışında deter janın son kullanım tarıhının geçmış olması mumkundur Kullanan kışının deterjanın son kullanım tarıhıne, bozuk olup olmadığına bakması gerekır Rastgele deterjan alınmaması da onerılır Pıyasada belırlı bazı deterjanları almakta yarar vardır Tabıı deterjanın ruhsatlı olup olmadığı da bılınmelıdlr ' Einstein olmasa relativite olur muydu? Okurumuz G Engın Şımşek "Acaba Einsteln olmasa idi relativite teorlsi yine de var olabillr miydi? " dıye soruyor Okurumuzun sorusunu İTU, FenEdebıyat Fakultesı Fızık Bolumu nden Prof. Or. Avadis Hacınlıyan yanıtılıyor "Eğer kastedılen ozel relativite teorısı ıse, buyuk olasılıkla Einstein olmadan da gelıştırılebılırdı Çunku Newton mekanığı ıle Maxvell elektro dınamığının dönuşum ozellıklerı arasındakı çelışkı Maxwell teorısının donuşum grubu olan Lorentz donuşumlerının mekanıkte de Galıleo donuşumlerının yerını alması gereğı ortaya çıkacaktı Buyuk olasılıkla da Poıncare nın onemlı katkıları olacaktı Genel relativite teorısıne gelınce Einstein olmadan bugunku mukemmel şeklıyle (ormule edılemeyecektı Formule edılecek teorı bugun BransDıcke adıyla bılınen bir teorı olacaktı Bu teorlnın Einstein teorısıne gore zayıf bir çok yanı mevcuttur Einstein ın buyukluğu şuradan kaynaklanmaktadır, ılk akla gelen yontemın aksıne Einstein global olarak en basıt şekılde formule etmıştır ' Lepton ve kuark arasındaki fark nedir? Kars'tan yazan okurumuz Çağdaş E. Bayrak, Lepton ve kuarklar aynı şeyler midlr, degilse aralanndaki farkı anlatabilir mlslniz dıye sormuş Okurumuzun sorusunu Istanbul Teknık Unıversıtesı Fen Edebıyat Fakultesı Fızık Bolumu'nden Prof. Or. Avadis Hacınlıyan yanıtlıyor "Maddenın temel yapısı sureklı tartışılan bir konudur Maddeyı bole bole önce molekullere, molekullerı bolerek atomla ra, atomları bolerek de etrafında elektronlarla çekırdeğe varırız En temel duzeyde maddenin yapı taşları üç sınıfa ayrılır, 1leptonlar 2kuarklar 3ayar parcacıklan. Kuarklar doğrudan doğruya gözlenmesı mumkun olmayan, çok kuçuk mesafelerde serbest parça gıbı görunen, uzak mesatelerde ıse bırbirınden ayrılamayacak şekılde hapsolmuş gıbı duran parçacıklardır Bu hapsolmuşluğu yaratan kuvvet de nukleer reaksıyona da neden olan kuvvetlı etkıleşmelerdır Teorık olarak altı tane kuarkın varlıgına dair guçlu kanıtlar vardır Elımızde beş kuarka aıt çok lyı deneysel kanıtlar olmakla bırlıkte altıncısırun varlıgına ancak guçlu teorık nedenlerle ınanabılıyoruz Çunku erışılen enerjı duzeyınde altıncı kuarkın varlığı deneysel olarak gozlenebılmış degildır Kuarklar, bılınen dort etkıleşmeye de kuvvetli etkilemeler, elektromanyetik etkileşmeler, zayıf etkileşmeler, kutle çekimsel etklleşmelere gırebılmektedırler Bu altı kuarkın karşıt parçacıkları yanı altı tane de antı kuark vardır Kuarkların elektrık yuku ıse kesırlı olarak ıfade edıhr Leptonlar uç tane yuklu uç tane yuksuz olmak uzere altı lepton vardır Yuklu leptonlar elektromanyetik etklleşmelere, zayıf etkneşmelere ve kutlelerı olduğu ıçın kutle çekımsel etklleşmelere gırıyorlar fakat kuvvetlı etklleşmelere gıremıyorlar Elektron, mu parçacığı ve tau parçacığı yuklu leptonları oluşturmaktadır, hepsının 1 elektrık yuku vardır Yuklu leptonların elektronunkı artı bir yuklu pozıtron, mu nun kı mu + , tau nunkı tau+ olmak uzere antı parçacıkları vardır Yuksuz leptonlara nötrlno denıyor Yuksuz leptonlar sadece zayıf etklleşmelere gırıyorlar ve herbırı bırer yuklu leptonla hareket edebılıyor orneğın tau notrınosu tau+ ıle bırlıkte hareket edebılıyor Kutlelerıne gelince elektronun kutlesı 0,511 mılyon elektrovolt, mu nunkı105 mılyon elektrovolt tau'nunkı de 1836 mılyon elektrovolttur Daha ağır parçacıkların kuarklardan yapıldığına ınanılmaktadır örneğın bir protonun (hıdrojen atomunun çekırdeğı) uç kuarktan yapıldığına ınanılmaktadır Dekolman plasenta nedip? Ankara Cebeci den yazan R Ş nın sorusu şu "25 yasırtda ikl yıllık evll blr kadınım. Alb ay önca "dekolman plasenta" n«danl II* batmglml kaybatlim. Hamlleliglm son derace normal gidlyordu. Gebelik boyunca üç kez ultrasona glrdlm (7. ay, 37. ve 38.hafta) 38 hartada ultrasona girdlgimde plasantartın sol üst tarafta olduğunu ögrendlm, aynı akşam karın ve bel ağnlan sonucunda başlayan şlddetll kanamanın ardından bebegiml kaybettim 1Dekolman plasanta nedlr, gorülnıe sıklığı nedlr, bir kez daha başıma gelir mi, 2Acaba uç kez ultrasona glrmemln bir etkisi otabillr mi, 3 Yeniden hamile kalmadan önce check,up yaptırmalı mıyım, aynı durum blr daha başıma gellr ml?" Okurumuzun sorusunu Istanbul Unıversitesı Istanbul Tıp Fakultesı Kadın Doğum Klıniği nden Ooç. Or. Tank Altınok yanıtlıyor Normalde plasanta bebek doğduktan • sonra ayrılır ve yaklaşık 3 5 dakıka ıçinde rahmın kasılmalarıyla vucut dışına atılır Bebek doğmadan once plasantanın yapıştığı yerden ayrılmasına dekolman denır Aynen gözde retlna dekolmani oluşu gibi Oldukça nadır gdrulur Yuksek tansıyonu olan gebelerde daha sık rastlanır Çok naJiren darbe, çarpma, trafık kazaları sonucunda gorulebilır Fakat genel olarak sebebı bılınmemektedır Bebek açısından etkısı şudur, bebeğın 25622 beslenmesı oksijen alışverışi durduğu ıçırt olur Başlangıç halınde yakalandığında bebeğln kurtarıldığı örnekler de mevcuttur Anne açısından sakıncalarını şoyle sıralayabılırız, 1ayrılan plasantadakı bazı maddeler annede kan pıhtılaşmasında en önemlı rolu oynayan fıbrinogen'ı tukettiğinden durdurulamayan kanamalar gorulur 2 Pıhtılaşma yeteneğını yıtırmış cları kanın rahımdekı kas demetleri arasına sızmasıyla atonı dedığımız rahmın kastlamadığı kanamalar ortaya çıkar Her ıkı kanama da anne açısından öldurucu olabilır Hastamız bir yerde halıne şukretmelıdır Tekrarlaması son dereca nadırdır Gebelık oncesınde tam ıdrar tahlileri bdbrek fonkslyonu tahllllerı gıbı bazı tahlıllerın yapılması ve gebelık boyunca sık sık kontrole gıdılmesı uygundur Ultrasonun doğrudan bir etkısı yoktur Ancak dolaylı bir etkisı olabilır, beşıncı aydan sonra gebeler tam olarak sırtustu yatmamaltdır 1015 sağ veya sol tarata yatmalıdırlar Dümduz yatışlarda hıpctansıf sendrom dedığımiz durum ortaya çıkar Ağırlığı artan uterus (rahım) kalbe dönen buyuk damarlara baskı yaparak annede hıpotansıyona, bebekte de kalp hızında azalma (bradıkardı) ortaya çıkar Bu tur blr yatışın dekolman plasenta'ya yol açtığı da soylenmektedır Bu yuzden ultrasonografık muayenelerde hastalarda bazen baş donmesi, halsızlık (hipotansıyon belırtileri) gorulur" Rüya görüpken enerji harcamr mı? Istanbul Sarıyerden yazan Semira Gülüm un sorusu su Insan beyni rüya görurken ener|f harcar mı, enerjl harcayıp harcamamasının ruyayı habrlayıp habrlayamamakla ilglsi var mı?" Okurumuzun sorusunu Marmara Unıversıtesı Tıp Fakultesı Psıkıyatrı Anabılım Dalı ndan Prof. Dr. Esat Gfiktepe yanıtlıyor Insan beynı ruya görurken blr etklnlıkte bulunduğu ıçın, beyın aktlvetesinde değışmeler olduğu ıçın enerji harcar Ancak uykuda beynın harcadığı enerji uyanıklık durumunda olduğundan çok daha azdır Beynın elektnksel aktıvıtesını gosteren elektro ansefalografıde ruya görurken tıpkı uyanıklıkta gorulduğu gıbı bir degişıklık soz konusudur uykuda yavaş olan elektnksel aktıvıte ve dalgalar ruya görurken hızlanır'