Katalog

ARITMA SİSTEMLERİ KIS A KIS A Prof. Ömer Saygıırtn "Atıksız Konırtu" Evinde kurduğu kapalı devre arıtma sistemi ile, bütün ev atıklarını arıtan Saygın ilk atıksız konutu gerçekleştirdi. Cem Hamuloğlu onut ve sanayi atıklarıyla giderek kirlenen çevre, insanlığın en önemli sorunlarından birisini oluşturuyor. Gelişen teknoloji ve "çağdas yasam blçlmi"nin laturası, doğal çevreye çıkıyor. Boyutları her geçen gün daha da artan hava, su ve toprak kirliliğini en aza indirgemek ise oldukça pahalı çözümleri gerektiriyor. Günlük yaşamda, konutlardan çevreyi kirleten pek çok atık madde çıkıyor. Bu maddeler; su, hava ve çöp olarak üç ana başlık altında toplan.yor. "Atıksız konut" düşüncesi ise ilk anda pek gerçekçi gelmiyor. Ama Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Teknoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. ömer Saygın, 20 yıllık birikimiyle 2 yıldır bu proje üzerinde çalışıyor. Asıl ilginci Küçükyalı'daki evinde 6 aydır uyguladığı deney sonuçlarıyla "atıksız konut" düşüncesini büyükölçüde gerçekleştiriyor. Prof. Dr. ömer Saygın, 3 ana soruna, yani konutlardan atık olarak çıkan hava, su ve çöp sorununa çözüm olarak, "Her •ve bir antma slsteml" öneriyor. Konuyla ilgili döşüncelerinı ise şöyle anlatıyor: "Her üç probleml de çözecek, çöplerl komposlayabllecek, suyu temizleyecek, baca gazlarmı yıkayabilecek üç üniteli bir antma sistemi Üzerinde çalısıyorum. Yaptığım deneyler sonucu gördüm ki, blrlkl polyester tank, bir pompa ve ikl bldonla bir evl atıksız hale getlrmek mümkün. Tabll blnblr tane problemlmlz oluyor. Bunlann her birine en baslt, en pratlk, en ekonomlk çözümü arıyoruz. Herhalde önümüzdekl 35 yıl lcerisinde yavas yavaş bu sistem en ideal hallne gelecek. Şu anda blle her seyl temizllyor. Ama şlmdillk bazı problemlerl var." Prof. Dr. Saygın'ın geliştirdiği sistemin temelinde "doğanın çözümü" yatıyor. Çünkü sistemde en önemli görev bitkilere düşüyor: "Pls su akan derelerln etrafı bltkl doludur. Ben doğada kendlllğlnden gerçekleşen bir olayı ev ölçeglne taşımış oluyorum. Kullandığım brtkllerin daha neler yapablleceğl son derece açık bir konu, hiç bllinmemektedlr. Ama yaptığım deneylere göre bu bKkllerl çesltll Islemler Içln kullanmak mümkün. Sudakl maddelerl çökertmek Içln, sudaki gübreyl almak Içln, sudaki koll bakterilerinl yok etmek Içln kullanılablllr. Hangl bltkllerl kullandığımı slmdllik söylemek Istemiyorum. Çünkü İkl sene aradım ve kanallzasyon akan derelerln çevreslndekl floradan toplayarak uygun gördüklerlml kullandım." 2 yıllık laboratuvar çalışmalarının sonucunu 6 aydır kendi evinde, 3 kişilik ailesinin atıkları üzerinde deneyen Prof. Dr. Saygın, kişi başın'a 12 metre karelik bir bitki alanı gerektiğini söylüyor. Bu bitkilerin atık suları 24 saat içinde yüzde 95 oranında temizlediğini belirten Prof. Dr. Saygın elde edilen gübre üzerine ise şun Narkoz riski için genetlk test azı insanların narkoz ilaçları karşısında hayati tehlike arz eden aşırı reaksiyonlara yatkınlıkları, şimdi genetik olarak açıklığa kavuşturuldu. Böylece güvenilir ve hasta için artı bir yük getirmeyen bir kan testi geliştirme olanağı ortaya çıktı. Bugüne dek maligne hipertermi diye adlandırılan bu aşırı reaksiyona yatkınlığı, yalnızca bir kas örneğı aracılığıyla kesin olarak saptamak mümkündu. Süren kas kontraksiyonu, artan metabo' lizma tepkisi ve ateşle bağlantılı olarak ortaya çıkan maligne hipertermiye hükmetmek çok zor olduğundan, bu durum tüm anestezistler için bir kâbus.Yaklaşık her 12.000 çocuktan biri ve 40.000 yetişkinden biri hiperterml tehdldl altında. ingiliz ve Alman araştırmacılar şimdi kromozom 19'da bu kalıtımdan sorumlu olan yeri keşfettiler. Münih Üniversitesi'nden Thomas Deufel ve oradaki Teknik Üniversite'den Frank LehmannHorn'un katıldığı çalışmagrubu çeşitli İrlandalı ailelerdeki kalıtım sürecini inceledi. Böylece kromozomdaki söz konusu yeri çevrelemek mümkün oldu. Kanadalı araştırmacılar da burada Ryanodinrezeptoru geninin söz konusu olduğunu belirttiler. Bu protein kas hücrelerindeki kalsiyum içeriğini düzenliyor ve böylece kontraksiyon ve metabolizma üzerinde belirleyici bir rol oynuyor. (sn) B K kompasıaTia Prof Dr. Saygın ın balkonunda hd/ırladığı unıtesı. ları anlatıyor: Üç üniteli sistem Prof.Dr. Saygın 2 yıllık laboratuvar başanyta uygulamaya koydu. çalışmalanndan efcte ettiği sonuçlan, 6 aydır kendı evinde "Evlerden gübre çıkmaktadır. Yanl bir ev sürekli gübre üretmektedlr. Gübre tarlaya serplllr, tarladan bltkiye, bltkiden sofraya gelir. Tuvaletlerden İse kanallzasyon yoluyla denlzlere ulaşır. Bu sonu çok kötü olan tek yönlü bir yoldur. Çünkü gübredeki fosfat ve azot blleslklerl denlz klrtillğine yol açar. Olusturduğumuz slstemde İse evden çıkan gübreler tamamen evde kalmaktadır. Burada ev hanımlarına bir görev düşüyor. Çünkü çöplerl Iklye ayırmak gerekiyor. Yemek artıkları, kâğıtlar, sebze, meyve kabuklarının özel bir yerde toplanarak her gün komposlama üniteslne verllmesl gereklyor. Komposlama ünltesi dedlğlmlz zaten bir bldon. Bu bldonların blrlsi 3 ayda doluyor. Dolunca öteki bidona geçlyor. Bu arada üç ay boyunca blrinci bldon giderek küçülüyor ve yüzde 70 su bırakıyor. Bu arada özel kompos solucanlanndan da yararlanmayı düsünüyorum. Pekı, tüm bu ışlemlerin evde yapılması koku ve sinek sorunlarının çıkmasına yol açmıyor mu? Prof. Dr. Saygın yanıtlıyor: "Bu Işlemlerin tamamen kapalı olarak yapılması gerekiyor. Bunu su anda basardım dlyebilirim. Ne koku ne de sinek var. Aygıtı tamamen kapalı yaparak ve üzerinden küçük bir pompayla hava geçlrerek sorunu tamamıyla çözdüm." Sistemi kurmak için yalnızca 2 milyon lira harcadtğını söyleyen Prof. Dr. Saygın, Çevre Müstesarlığı na başvurduğu halde bir yanıt alamamaktan yakınıyor: "Oysa devlet bu Işl flnanse edebilir. özelllkle sayfiyelerde ve kıyı kasabalarında atık sorunu bu yolla çözülebllir. Ama daha çok arastırma yapılması lazım. Ben tek başıma çok zorluk çekiyorum. Bu sistemln en önemli yaran, çevrenin klrlenmesinl önlemenin yanında atık sulann kazanılarak yeniden kullanılması oluyor." Evdeki gübreler Yetişkinler de zehirlenir B azı zehirli maddeler i, yutmaması gerektiği halde yutan kişiler sadece çocuklar değil. Sözgelişi ABD'de 1988'de yaşları 25'ln üzerinde olan yaklaşık 3760 kişlnln zehirli maddeleri yedıkten sonra öldüğü görüldu. Yetışkin zehirlenmelerinin çoğu ilaçların yanlış veya kötüye kullanılmasının sonucu. Diğer bir neden ise zehirli maddelerin yanlışlıkla yenılmesıyle zehırlenmelerdır. Bu nedenle evde çeşıtlı amaçlarla kullanılan her türiü kimyasal madde orljlnal kaplarmda kutularmda bulundurutmalıdır. Birçok zehırlenme, zehirli maddelerin başka kaplarda taşınmasından ve kilitli yere konulmasının unutulmasından dolayı olmakladır Zehirli maddeler, yiyecek veya ilaçlardan uzakta depolanmalı ve harici ilaçlar (axternal medications) yutulan haplardan (internal drugs) uzağa konulmalı. Üzerinde etiketi olmayan kaplardaki ilaçlar kullanılmamalı ve ilaçları kullanmadan önce etiketleri okunmalıdır Geceleyin, herhangi bir şey yemeden veya ilaç almadan önce ışık daima açılmalı, (eğer kullanılıyorsa) gözlük takılmalı (Safety and Health, March 1990)