Katalog

AÖRI Siyatik mi değil mi? Siyatik ve yalancı siyatik arasındaki ayrılıklar nelerdir? Belden aşağı yayılan ağrılar dikkatle incelenirse hastanın tedavisi kolaylaşır, gereksiz uygulamalardan kaçınılır. Dr. Necdet Tuna Fızıktedavi ve Rehabilltasyon Uzmanı G ünlük yaşamda oldukça sık görülen, belden başlayıp, genelde bacaklardan yalnız bırıne yayılan ağrıların egemen olduğu klınık tabloya halk arasında, hatta konuda uzman olmayan hekimlerce de "siyatik" ya da "sıyataljı" denır Tıp dılınde adı "radlküler sendromdur". Neden olarak da hemen hemen daıma, omurganın bel bölgesındekı dısklerden bırınin kayarak siyatik sınırı köklerınden bırısını ya da bırkaçını sıkıştırması gösterılır Dısk kaymasının hekimlıktekı adı da derecelerıne göre değışmekle bırlıkte, dısk hernisıdır Yanı olay, mekanık bır baskıya bağlanır Bızde, hatta yeryuzunde çok yaygın olan bu sanıya karşın günümüzde, sözkonusu ağrıiı tablonun nedenlerının % 7080'ının dısk ya da benzerlerı gıbı mekanık bır faktör olmadığı omurganın hareket segmentındekı daha başka ışlevsel ve yapısal bozukluklara bağlı etkenlerın önemiı rol oynadığı gösterıldı Hastalık belırtılerının radıkuler sendroma cok benzemesı nedenıyle de tabloya "yalancı siyatik" ya da "psödoradikuler sendrom" adı verılmıştır 1930'lardan öncekı lıteratürde, belden başlayıp bacaklardan bırıne, bazen de ıkısıne bırden, kabalara, uyluğun arka bölumune, baldıra, hatta ayak bıleğıne kadar uzanan, seyrek olmayarak da yalnız bacağın belırlı bölgelerınde (kabalarda, uylukta, baldırda) kendını bellı eden ağrıların, tum hekımlerın bırleştıklerı bır nedenine rastlanmıyor 1934'te Baar ve Mıxter, tanımlanan bıçımdekı ağrıların tumunun nedenını (bazı yangılı hastalıklar, urlar ve travmalar dışında) omurganın bel bölgesındekı dısklerden, genelde bırınin (çoğunlukla alttan ıtıbaren bırincı ve ikıncı dıskın) yapıları bozup ıçerıklerının omurga kanalına doğru kayarak, çok yakın komşusu olan siyatik slnlr köklerinden blrlnl sıkıştırması olduğunu ılerı surduler Amelıyat sonuçları da varsayımlarını kanıtlıyor ve yozlaşmış dıskın çıkarılmasından sonra hastanın bacağında, parmak uçlarına kadar ınen dayanılmaz ağrılar kayboluyordu Bu görüş o denlı taraftar topladı ve yaygınlaştı kı günümüzde bile bır çok hekım hâlâ, belde ve belden bacağa yayılan ağrıların tumunun nedenını dısk hernısı ya da dısk fıtkı ıle ızah etmek egılımındedır % 1015'ının siyatik sınır kökünde bır bası olmadığını göstermekte Ayrıca, en az bacaklardaki ağrılar kadar sık görulen, enseden omuzlara ve kollara (brakıyaljı) yayılan ağrılarla, gene omurganın boyun bölgesınden kaynaklanan baş ağrılarında, omurganın boyun bölgesınde dısk kayması saptanamamaktadır Boyun omurgalarında dısk kayması yok denecek kadar azdır Bır de ıç organlardan kollara, sırta, karına yayılan ağrılar vardır Kalbın koroner damarlarının yetmezlığınde sol kola, safra kesesı ve mıde hastalıklarında sırta vuran ağrılar bunlardandır Bu tur ağrıların da omurganın sınır köklerıyle dırekt hıç ılışkısı yoktur Bu durumda, yayılıcı nıtelıktekl ağrıların, sınır köklerıne olan mekanık bası dışında başka nedenlerı olması gerekır Aslında bazı hekımler çok eskıden berı bu konuyla ılgılenırler En buyuk kuşku.bır adı da faset eklemlen olan omurganın küçük eklemlerınde toplanıyordu Tıp lıteraturunde de yazarlar bel ve belden bacaklara yayılan ağrılarda, sınırsel ağrı ıletımı dışında, başka bır ağrı dağılış mekanızmasının bulunduğu konusunda bırleşmektedır Omurganın yapısı Psödoradikuler tıptekı ağrıların oluş mekanızmasının açıklanabılmesı ıçın, omurganın anatomık yapısına çok kısa göz atmamız gerekecek Omurga, üst üste gelen omurlardan oluşur Omur gövdeleri nın ortasındaki dellkler, üst üste gelınce, içınde omunlığın bulunduğu kemık kanal meydana çıkar Omırılıkten ayrılarak kollara, gövdeye, bacaklara dağılan sınırlerın köklerı, ıkı omur arasındaki dar bır kemık kanaldan geçerek omurgayı terk eder Ikı omur gövdesı arasında, amortısör görevı yapan, kıkırdakımsı yapıda dısk dedığımız yastıkçıklar bulunur Alt ve üsttekı omurlardan aşağı ve yukarı doğru uzanan bır çıft kemık çıkıntı, karşılıklı gelerek omurganın arka yanında ıkı kuçuk eklem oluşturur (faset eklemlen) Ust uste duran omurtan önde, yanda ve arkadan bır bağ duzenı bırbırıne bağlar Bağların, özellıkle arka bağların ve faset eklemlerının kapsullerınden bolca ağrı rezaptörlerı, ağrı alıcıları, başka bır deyışle sınır uçları bulunur Omurga, faset eklemlen ve dıskler aracılığıyla kaslar tarafından hareket ettırılır Ust uste duran ıkı omurla, bunların faset eklemlen, dısk, bağlar, o çevredekı kuçük kaslar, sınırler ve bağ dokusu "hareket segmentı" adını alır (Resim 1). Konu ağrı olduğuna göre, en azından radıkuler ve psödoradikuler arasındaki farkı anlayabılmek ıçın, ağrıdan da kısaca söz etmek gerekecek Ağrının değışık tanımları var Kanımızca ağrı, kısa'tanımıyla "vücut dokularını olumsuz yönde etkıleyen etkenlere karşı oluşan bır sansasyon" ya da organızmanın kendını koruyabılmesı ıçın oluşan bıralaımdır" denebılır Bu etkenler termık, mekanık ya da kımyasal olabılır Etkenler dokular ıçındekı kendılerıne özgun sınır uçları, rezeptörler aracılığıyla algılanır Konu yönunden önemiı olan rezeptörler, derıde, eklem kapsullerınde, bağlarda ve tendonların kemıklere yapışma yerlerindekı mekanorezeptörlerdır Bu yapılarda, gerılme ya da basıyla oluşan uyarıları algılar Dokularda yangılı, hastalıkların gelışımınde ya da Normal Ybzlaşmış Resim 1 1 Normal dısk 2 Çekırdek 3 Ön bağlar, 4 Dısk gövdesı 5 Paset eklemlen 6Arka bağlar 7 ötekı bağların bır bölumu 8 Dıskte ıncelme 9 Faset eklem yuzlerinde yakınlaşma 10 Bağlarda gevşeme başka nedenlerle olan örselenmelerde oluşan bır dızı kımyasal madde de kemorezeptörlerı uyararak ağrıya neden olur Bunlara rezeptör ağnlan dıyoruz Bır büyuk grup da slnlr ağrılarıdır. örneğın, siyatik sınır köklerınin radıkuler sendromda olduğu gıbı dısk basısıyla zedelenmesı sonucu ortaya çıkan nevrıt ya da nevraljıler bu gruba gırer Başka bır ağrı türü de referred paln denılen, organlardan bellı vucut bölümlerıne yayılan ağrılardır bunlara örnek de kalbın koroner damarlarının yetmezlığınde oluşan ağrıların sol kola, safrakesesı hasfa/ık/annda da ağrının sırta vurmasıdır Ayn ağrı nedeni Omurgalar arası dıskın yozlaşarak kalınlığını yıtırmesı sonucu omur gövdelerı bırbırıne yaklaşır Dolayısıyla bağların gergınhğı azalır ve hem tum segment hem de faset eklemlerın kapsullerı gevşer Faset eklemlerın eklem yuzlerının bırbırlerıne karşı durumları bozulur ve eklem yüzlerıne bınen yük dağıltmı olumsuz yönde değışır Bu ters yuklenme sonucu eklem kıkırdakları da aşınıp yıpranır Tum bu yapısal bozukluklar, hareket segmentının ışlevını de bozarak mekonorezeptörlerın uyarılmasına yol açar Pek de seyrek olmayarak, dejenere faset eklemlerınde, aynen artrozlu dız ya da benzer eklemlerde olduğu gıbı, ıkıncıl bır yangılanmanın (sınovıt1) doğurduğu kımyasal maddeler kemorezeptorlen uyararak ayrı bır ağrı nedeni olabılırler Gerek mekano, gerekse kemorezeptörlerın algıladıkları olumsuz uyarılar, ya da ımpulslar, omunlığın arka boynuzundakı duyusal sınır hucrelerıne ıletılır Bu duzeyde ılk değerlendırme yapıldıktan sonra uyarı, aynı segmentte bulunan ön boynuz motor hucrelerıne aktarılır Başka nedenler var! Oysa, o yıllardan bu yana tutulan buyuk amelıyat ıstatıstıklerı, dlsk hernısı tanısıyla amelıyat edılen olguların yaklaşık Reslm 2 Ağrı sağda ya da solda olabılır