Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N HABERLER Ejektrikle viskozite artışı E lektrik akımıyla viskozitesi artan sıvılara elektrovisköz sıvıları adı verılır Elektrovisköz sıvıların normal şartlarda sute benzeyen bır akışkanlıkları vardır, ancak bu sıvılar elektrik akımına maruz kaldıklarında ılerı derecede bır vıskozıte artışı görulur, akım altındakı sıvı neredeyse katılaşma noktasına gelır Söz konusu katılaşma, akımın kesılmesıyle bırlıkte hemen ortadan kalkar ve sıvı normal akışkanlığına doner Elektrovisköz sıvıların bu ılgınç özellığı teknolojıde çok çeşıtlı amaçlarla kullanılıyor Elektrovısközıte deneylerı yapan Alman fızıkçı Dr. Oppermann şımdı sıvıların bu ozellığını motorlarm karşılaştığı tıtreşımı azaltmak ıçın kullanıyor Motoru çevreleyen kapak bölmede bulunan elektrovisköz sıvıya akım verıldığınde, sıvı, katılaşmaya yakın bır kıvama gelerek tıtreşımlerı buyuk oranda absorbe edıyor Sılıkon yağı temelınde geliştirilen elektrovisköz sıvılarda kıvamı arttırmak ıçın mılımetre başına bırkaç bın voltluk yuksek gerılımlı elektrıksel alanlara gerek var, ama zayıf bır elektrik akımı vıskozıteyı arttırmaya yetıyor Bu yönden yuksek gerılımı ve duşuk akım gucu olan bır elektrıksel ortam sıvıların akışkanlığını azaltıyor Elektrovisköz sıvıların bır elektrik akımı ıçınde hareket etmesıyle sıvı içındekı elektrik akımında olçulebılır değışımler oljyor Bu değışımden sıvının akım hızını ve o andakı vıskozıteyı hesaplamak mumkun Yapılan ölçumle, sıvıya verılen akım vıskoz'teyı ıstenılen duzeyde tutacak şekılde ayarlanıyor Boylece sıvı, kendı hareketı ıçın bır sensör ışlevı görmekte Bu bır tur regulasyon (duzenleme) devresının dlğer üstunluğü de sanıyenın bınde bın kadar kısa sure ıçınde neredeyse fark edılemeyecek hafıf tıtreşımlere duyarlı olması Sıstemın tıtreşım karşısındakı davranışı dolayısıyla viskozitesi, pahalı elektronık sensörlere gerek kalmadan kendılığınden duzenlenıyor Sözgelımı Motorlar ve dığer tıtreşıme duyarlı aygıtlar sureklı değışen şıddettekı zararlı tıtreşımlerden, elektrovisköz sıstemler aracılığıyla korunabılır Tıtreşıme karşı elektrovisköz uyum sıstemlerının gelecektekı teknolojık kullanımları çok çeşıtlı, bunlar arasında "akılh" süspansiyon ve fren sistemleri var Elektrovisköz sıvılar depreme dayanıklı gökdelenlerln yapımında kullanılabılır Gunumuzde depreme karşı yaylı elemanlar ve plastikle desteklenen gokdelenlerde değışken tıtreşımlere kendılığınden uyum gosteren elektrovisköz sıvıların kul 14 değişik iklim modeli I Elektrik akımının etkisiyle bazı sıvıların viskozitesi (kıvamı) artış çjösteriyor. Yeni geliştirilen sıvıların elektrovisköz özelliklerinden endüstride yararlanmak mümkün. Motorun ıkı dış katmanı arasındakı elektrotlar, bu bölmede bulunan elektrovisköz sıvının akışkanlığını tıtreşımlenn gucune göre regule edıyorlar Üstünlükleri lanımı henuz laboratuvar denemesı aşamasında Otomobil endüstrisi de elektrovıskozıteye sahıp akılh stvılara buyuk ılgı duyuyor (ı m ) (J Viskozite nedir? Viskozite (akmazlık), bır akışkanın çekım ve surtunme kuvvetlerı nedenıyle akma eğılımıne karçı gosterdığı ıç dırençtır klımbılımcıler, uzun vadede yeryuzunun sureklı ısındığı konusunda tam bır göruşbırlığı ıçındeler Ne var kı yeryuzunun ısınma surecının hangı hızla ılerledığı ve şıddetı konusunda ıklımbılımcıler arasında tam bır belırsızlık hukum surmekte Science dergısının (1989, Cılt 245, S 441) kısa sure önce açıkladığı oldukça larkh 14 adet iklim modelinln karşılaştırılması, söz konusu belırsızlığın en guzel kanıtını oluşturuyor İklim modellerını karşılaştıran çalışmayı yapan kurum, bızzat ıklım araştırma enstıtulerı Enstıtuler bır özdenetım mekanızmasıyla nerede yanlış yaptıklarını ve bu yanlışı nasıl bertaraf edeceklerını bulmaya çalışıyorlar Modeller butun yeryuzu uzerınde bulutsuz bırgokyuzu bulunduğunu varsaydıklarında elde ettıklerı sonuçlar bırbırıne çok yakın Ne var kı butun sorun, bılım adamlarının doğaya daha yakınlaşarak gerçekçı bır "bulutlu hava" tasarımına gırışmesıyle başlıyor Bu noktada, açıklık getırılemeyen soru, kalın bır bulut tabakasının guneş ışınlarını yansıtarak dunyayı soğutucu etkı mı yapacağı yoksa guneş ışınlarının geçmesıne ızın verıp yeryuzunden yansıyan ısıyı yakalayarak "sera etkısıne" katkıd"» mı bulunacağı sorusu Söz konusu bulut faktörune ılışkın değerler, modellerde 0 4 ıle 1 1 arasında değışıyor Değışık bulut turlerının bıçımlerı ve optık özellıklerı de ıklım modellerınde sorun yaratıyor Ayrıca bulut yukseklığı ve yağmur, ışlerı busbutun karmaşık duruma getırıyor Gerçekte yapılan olası hatanın buyukluğu, şımdı modellerın karşılaştırması ıle gun ışığına çıkacak Çalışma, ıklım araştırmacılarının çok sayıda ve değışık ıklım modellerı gelıştırmesının önemını vurguluyor Ancak boylelıkle behrsızlıklenn analızı ve ortadan kaldınlması olanağı doğuyor (l.m.) Mide üzerinden insülin terapisi ğızdan alınan ınsulın ıçerıklı bır emulsıyon, tıpkı derının altınaenjekte edılen ınsulın gıbı kandakı glıkoz konsantrasyonunu duşuruyor Bugune dek ınsulın gıbı proteın maddelerını mıde ve bağırsaklar uzerınden kana ulaştırma çabalarının iumu, başarısızlıkla sonuçlanmıştı Bu molekuller kana ulaşmadan hazım traktında parçalanıyorlar Şımdı ıse Peth'dekı (Batı Avustralya) Murdoch Unıversıtesı ıle Ingılız Cortecs fırmasından bılım adamları, proteın maddelerın buyuk çapta yok olmalarını engelleyen mıkro emulsıyonlar urettiler Bu mıkro emulsıyonlar genel anlamda Chylomıkron'ların bıleşımlerıne sahıpler Kolesterın, lesıtın ve yağ asıtlerınden oluşan bu parçacıklar besın maddelerı ıle bırlıkte alınan yağların dokuya ulaşımını sağlıyor Mıkroemulsıyon, Chylomıkron'ların ıçıne yerleştırılebılecek kadar ınce Insulın, emulsıyonun uretımı ıçın kullanılan sulu sıvının ıçınde bulunuyor Buna ayrıca proteını parçalayan enzımlerın aktıvıtesını engelleyen bır madde ılave edılıyor A Bu ılaç uzun suredır ınsullne muhtaç uç hasta uzerınde denendı Sonuç olarak gunde ıkı uç kez alınan bu emulsıyonun, alışılagelmış ınsulın enjeksıyonları gıbı kan şekerını duşurduğu ortaya çıktı Bu tedavı yöntemı şımdı daha çok sayıda hasta uzerınde denenecek Yontem başarıya ulaşırsa buyume hormonları yada kan hormonları gıbı başka ılgı çekıcı proteın maddelerın terapık kullanımında da bu yontemden yararlanılabılecek Ankara kütüphaneleri haritası nkara'da bulunan 103 kutuphanenın nerede olduğunu ve nasıl yararlanabıleceğınızı bılıyor musunuz? KLtuphanelerden yaygın bıçımde yarar sağlamak, bılınmeyen kutuphanelerı tanıtmak amacıyla Ankara kutuphanelerını tanıtan bır harıta yayımlandı Kultur Bakanlığı Kutuphaneler Genel Mudurluğu tarafından yayımlanan Anka ra harıtasında hangı kutuphanenın, han gı^emtte, hangı sokakta bulunduğu, nasıl gıdılebıleceğı ayrıntılı olarak gosterılıyor Harıtanın arka kısmında da kutuphanelerın adresı, telefon numarası, kımlere ve ne tıp hızmet verdığı, fotokopı, bıblıyografya, tarama, dokumantasyon hızmetlerı gıbı servıslerden yararlanma olanakları hakkında da bılgı verılıyor Lıstede tum kamu kurum ve kuruluşlarındakı kutuphaneler, unıversıte, dernek ve banka kutuphanelerı ıle beledıye kutuphanelerı belırtılıyor Deneme amacıyla Ankara ıçın hazırlanan harıta, Kutuphaneler Genel Mudurluğu'nden ücretsız olarak elde edılebilıyor Bağırsak kanserini engelleyen bitki amptotchecın adlı bır bıtkısel maddenın sentetık turevı ıle bağırsak kanserı hucrelerının gelışıminı, etkıleyıcı bır şekılde engellemek mumkun Bağırsakdakı kotu huylu tumörler başka kanser çeşıtlerının tedavı edılebıldığı alışılagelmış ılaçlara karşı ozellıkle dırençlı Ancak New York Unıversıtesi'nden araştırmacılar bundan kısa bır sure önce bağırsak kanserı dokusunun, hucrelerın çoğalmasına katkıda bulunan Topoısomerase I enzımınden olağanustu buyuk oranda urettığını gözledıler Topoısomerase l'ın faalıyetı de Camptothecın aracılığıyla engellenebılıyor Camptonecın, Çın'de "Camtotheca acumınata Decsne" ağacının odun ve kabuğundan elde edılıyor Bunun Çın'de A C yaygın olarak kansere karşı kullanıldığı bılınıyor Amerıkalı araştırmacılar da bu nedenle bağırsak kanserı hucrelerının gelışımını bu madde aracılığıyla yavaşlatmaya çalıştılar Fareler uzerıne deneyler yapıldı Bu hayvanlara ınsan bağırsak kanserı ocaklarının hucrelerınden nakledıldı, ancak söz konusu doğai urun farelerde toksık bır etkı yarattı Bu maddenın sentetık varyantı AmınoCamptothecın ıle deney başarılı oldu Yavaş yavaş buyuyen tumor duğumlerının hemen hepsı terapı sonucu hayvanların tumunde yok oldu ve bır daha da ortaya çıkmadı ("Science", C 246, S 1046) Araştırmacılar şımdı sentetık Camptothecın'den ınsandakı bağırsak kanserınin tedavısınde de yararlanıp yararlanılamayacağmı araştıracaklar (an)