Katalog

BİR B İ L İ M D A L I : Ç O C U K P S İ K İ Y A T R İ S İ Çocuk psikiyatrisi ana bilim dalı oluyor Çocuklarm ruhsal sorunları sanıldığından da büyük oranda. Tıp fakültelerinde şimdi uzmanlaşmayı teşvik edici örgütlenmeye gidiliyor. Yankı Yazgan Dayağın "milli spor" olduğu konu: arttırdı Bırıncısı, uzman yetıştırmek uzere hekım alınabılecek yeterlı asıstan kadrosu yok< Ikıncısı, çocuk psıkıyatrıstı olmak epey zahmetli bır sureç Tıp bıttıkten sonra, dört yıllık psıkıyatrı veya pedıyatrı uzmanlık eğıtımının ustune, ıkı yıllık bır ust uzmanlık eğıtımı Yakın zamana kadar dört, şımdıkı ıkı yıl olan zorunlu hızmetı ve askerlık hızmetını de eklersenız, dede ya da nlne olduğunuzda, saçlarınıza ak duştuğunde uzmanlık etıketınızı alıyorsunuz Alıyorsunuz da kadrosunda çalışabıleceğımız klınıkler sınırlı Yanı sıra yerleşık duzenler, ekıpler de son derece az sayıda Kısacası, hekımler nıye çocuk psıkıyatrıstı olsunlar kı? Oysa, yenı mezunlar arasında heveslısı pek çok Bu konudakı olumlu bır gelışmeyı görmezden gelmemek lâzım Yılbaşında, Sağlık Şurası'nda, bırkaç gayretlı öğretım uyesının gırışımlerı sonucunda, çocuk psıkıyatrısının ayrı bır uzmanlık dalı olması karara bağlandı Böylece, gereklı yasal formalıteler tamamlanabılırse, mezunıyet sonrası doğrudan gırılebılecek bır uzmanlık dalı olurken, çocuk psikiyatrisi ünlversltelerde bir anabllim dalı statüsüne kavuşabılecek Bu statunun çocuk psıkıyatrıstlerı ıçın pratık bır anlamı var Yenı uzman adayları ıçın aaha çok yer ve çalışma olanağı Yıne bu sıralarda, elıme bır Amerıkan psıkıyatrı dergısı geçtı Kapak konusu, çocuk ruh sağlığına yeterlı önem verılmemesıne karşı açılan kampanyaydı Senator eşlerının ve annebabaların kurduğu çocuk ruh sağlığı destekçısı orgutler, en azından VVashlngton D.C.'de yerı göğu ayağa kaldırıp, alana malı kaynak kaydırırken, çocuk psıkıyatrısının ağır topları kampanyanın bılımsel 'arka planı'nı çızmışler Amerıkalıların ne yaptığının, ne dedığının ayrıntısına gırmıyorum Burada yureğımıze su serpen bır şeyler yok mu? Çocuk psıkıyatrısının 'mıhrap'larından bırı olan ABD'de bıle sorunlar var ıse, bızım durumunuz o denlı kotu sayılmaz "Biz buyurken çocuk psikiyatrisi mi vardı, netekim?" C H ıç, ıntıhar duşuncelerınden söz eden bır çocukla karşılaşmadınız mı? Buyuk olasılıkla karşılaşmadınız, ama Amerıkalı ergenlerde Ikinci ölum nedenı ıntıharlar Turk çocukları ıçın geçerlı olmadığı duşunulebılır, ama araştırmacılar çocuklarm olmadık bıçımlerde geçırdıklert kazalarda, başlarına gelen tatsıziıklarda ıntıhar parmağı arıyorlar Yatağını ıslatan, parmağını emen, kaşlarını yolan bır çocuk vardır mutlaka çevrenızde Anaokuluna ya da ılkokula başlarken, bır turlu sınıfa gırmeyen, bağırtısıyla yerı göğu ınletıp eteğınıze yapışan 'okul fobılı' çocuk ıse ya sıra arkadaşınız, bır olasılık da kendınız Her neyse, çocukluklarımıza şöyle bır dönüp baktığımızda ruhsal problem ve uyum sorunu olarak adlandırabılecek o kadar çok şeyle karşılaşıyoruz kı, bu sorunlarla uğraşan bılımsel dısıplın ve klınık olan çocuk pslkiyatrislnln alanının genışlığı hayret duyguları uyandırıyor Belkı de bu alan genışlığı nedenıyle, çocuk psikiyatrisi, tıp dalları ıçerısınde kolları en bol ve genış olanı Çocuk psikiyatrisi kapsamında pek çok ayrı meslekten çalışanlar var Teorıkyapıyı psikiyatri, gellşim psikolo|isi, psıkanalız, eğitım, sosyal hizmet, nörobiyolojı, çocuk sağlığı gıbı alanlarda uretılmış bılgıler oluşturuyor Çocuk psıkıyatrısının ortaya çıktığı yuzyıl başından bu yana geçırdığı evrımı değerlendıren Amerıkan çocuk psıkıyatrısının babası Leo Kanner'a göre, bu evrım çızgısınde dört ana dönem ayırt edılır Yuzyıl başındakı vurgu, kultur ustunedır, zıra o donemde çocuk psikiyatrisi çocuklar hakkında duşunmekle meşguldur Sonra çocuklara "bır şeyler yapma" fıkrının egemen olması ustune, toplum vurgulanmaya başlanır Bır sonrakı donemde, çocuklar Içın okul ve aile ıle uğraşılır Her nasılsd çocuklar ile bır şeyler yapmak, çocuğun kendlsini odak alıp, ona kulak vermek akla geldığınde, Ikıncı Dunya Savaşı gelıp çatar Çocuğun kendısının odak olmasında psıkanahtık hareket ıçınden gelen Melanle Klein, Anna Freud gıbı kışılerın önemlı rolü olur Çocuğun kendİ9inın odak otmasının, tedavl »rasında aılenın ele alınmasını, çocuk psıkıyatrısının bır anlamda aıle psikiyatrisi olduğunu savunan çağdaş göruşlerle çelışmedığını belırtmek qerekır Psikopatolojiyi belirleyen ne? Psıkıyatrıstlerın ılgısını çocuklara yoneltenlerın başında Freud ve ızleyıcılerı gelır llerıkı yaşlarda ortaya çıkabılecek ruhsal bozuklukların kaynağını hayatın llk yıllarında arayan ortodoks psıkanalıstlerın ılgısı, daha zıyade psikoseksüel gellşlme yönelık travmalar ustundedır Bu gruptakı araştırmacılar gundelık hayatta olup bıtenlerın, dığer bır deyışle "gerçek yaşantılar" 'ın ruhsal dunya uzerındekı etkısını azımsarlar Ortodoks analistlerln ılgısını çeken ve psıkopatolojıyle bağlantısını kurdukları gerçek yaşantılar, çocuğun ne kddar sut emdığı, tuvalet eğıtımının nasıl yapıldığı ya da anababa cınsel ılışkısıne tanık olunupolmadığı gıbı meselelerdır Bır dığer grup araştırmacı ıse doğuştan ıtıbaren ıçınde yaşanılan çevre ıle ılışkılerın, anababa ıle çocuk arasındakı etkıle«'mın ve gerçek yaşantıların kışılığı bıçımlenuırdığını gelecektekı psıkopatolojıyı belırledığını savunuyor koruyucu yanı ağır basan çocuk psıkıyatrısını doğrudan ılgılendıren bır başka guncel konu da çocuk hakları ve ılgılı "hukukl mevzuat". Hele Turkiye ıçın bu "hak" ve "mevzuat" meselesı fazlasıyla geçerlı Zıra, Dr. Atalay Yorukoğlu'na göre, "dayak, milll sporumuz". Dayaktan en fazla nasıbını alan kesımın kadınlar ve çocuklar olduğu duşunulurse, Dr.Yorukoğlu'nun ılk bakışta esprı gıbı gözuken sözlerının gerçek anlamı anlaşılabılır Kuşaktan kuşağa aktarılan bır "lllşki biçiml" olarak dayağın bu geçışınde, "yarının büyukleri"nın yemış oldukları dayakların buyuk rolu var TV'dekı çocuk hakları programında, dayak ıstemeyen ılkokul öğrencılerının kanıksamışlıkları duşundurucu "öğretmen daha az, daha yumusak dövsun!" Butun ısteklerı bu kadar! çocuk psıkıyatrığı bılım dalları pek fazla değıl Ankara'da GATA ve Ankara Tıp'ta, İstanbul'da Çapa Ttp'ta bılım dalı duzeyınde orgutlenme varAyrıca Ege, Dokuz Eylul, Marmara Tıp gıbı fakultelerde ve buyuk çocuk hastanelerınde çocuk psıkıyatrıstlerı ve çocuk ps,*ologlarından oluşan ekıpler var Özel çalışan çocuk psıkıyatrıstlerı ve çocuk psıkologlarını da hesaba kattığınızda, ortaya çıkan toplam profesyonet sayısı elllaltmış cıvarında gezınıyor Bu uzman sayısının yaklaşık yarısını çocuk psıkıyatrıstlerının oluşturduğunu (aşın bır lyı nıyetle) varsayarsak, "duşuk" sözu hafıf kalır ABD'deki çocuk ve Ergen Pslklyatrlsi Akademlsl'ne kayıtlı 2500 hekım olduğuna bakılırsa, Türklye'dekı sayının anlamı belırgınleşır Dr. Yörükoğlu, "neremlz doğru kl" gıbı bır bakışla, âdeta Türklye'dekı toplam psıkıyatrıst sayısının gulunç duşukluğunu hatırlatıyor Teselliler Ruhsal sorunların sıklığı şaşırtıcı Evriminde dört ana dönem Çocuk psıkıyatrısının uğraştığı sorunlar, çocuk sağlığı ve hastahkları (pedlyatri) dalının uğraştığı sorunların pek çoğu gıbı geleceğe dönuk problem kaynağı olabılecek durumlar Her ıkısı de "sağlıklı nesiller" yetıştırme temel amacını guduyorlar Ancak bır noktada ıkı alan ayrılıyor Ulkenın sosyoekonomık gelışmışlık duzeyı arttıkça, pedıyatrının uğraşılarının önemlı bır kesımını oluşturan enfeksıyon hastahkları, bcslenme bozuklukları ve buna bağlı gelışımsel hastalıklar gıderek seyrekleşıyor llerı ulkelerın çocuk klınıklerınde, doğuştan gelen hastalıklar ve çeşıtlı kanserler doktorların ılgısının çoğunu topluyor Dıkkat çeken bır nokta (her zamankı gıbı yıne Amerıkan verılerı') toplumun gelışmışlık duzeyındekı artışın, ruhsal sorunlar açısından aynı azaltıcı etkıyı göstermemesı Dr. Yörükoğlu, "Çocuklarda ruhsal sorunlar yuzde beş sıklıktadır denir dururdu. Ama şimdi yapılan araştırmalara bakıyoruz, sadece depresyon belirtilerlnln çocuklardaki rastlanma sıklığı yuzde beşl buluyor," dıyor Çocuklarm ruhsal sorunlarıyla, erışkınlıktekı ruhsal durumları arasındakı ılışkıler göz onune alındığında, çocuk psıkıyatrısının koruyucu hekımlık yanının ağırlığı hıssedılıyor Çocuk psikiyatrisinin 'hakları' Uzmanlık yolu uzun ve zahmetli Dr. Atalay Yörükoğlu, Hacettepe Tıp Fakultesi'ndekı Çocuk Psikiyatrisi bılım dalının yönetıcısı Tıp fakültelerı bunyesındekı "Yenl mezun heklmler arasında çocuk pslklyatrislne hevet eden pek olmuyor mu kl, aayı bu kadar düsük?" Bu soruya aldığım cevap, hayretımı daha da 10