Katalog

1990 BITERKEN Bilimde 1990 yılı Teknoloji giderek daha küçük boyutlara inerken, biyoloji ve uzayda ileriye dogru yeni adımlar atıldı. , yılı, insanlık Için | umut ve değişim dolu bir yıl oldu. Her alanda beklenmedik değişimleri, kimı zaman heyecanlı bir film izlercesine yaşadık. 1990 yılında aynı hareketlilik bilim ve teknik dünyasında da gözlendi. Bir yılı daha geride bırakırken 1990 yılının bilim teknik olaylarını size sunmak istedik. Her bilimsel ve teknik gelişme kendi alanında bilgi artışı yanında yeni uygulama olanaklarının kapılarını aralar, ayrıca başka bilim dallarında yeni açılımlar sağlar. Bu bakımdan bilimsel gelişmeler kendi başlarına olduğu kadar aralarındaki etkileşim nedeniyle önem taşırlar. Kısa bir yazı çerçevesinde burada birçok gelişmeye, ancak ana başlıklarıyla değinecegiz. Bilim dalları 1990 yılında önemli gelişmelere sahne oldu; sözgelimi 1990 kozmoloji için heyecanlı bir yıldı. Kozmolog 1990 lar evrenin yapısına yeni bakış açıları getirdiler. Büyük Patlama (bigbang) kuramının geçerli olup olmadığı kozmolojinin önemli bir tartışma konusuydu. Kozmolojinin makrokozmosunda olduğu gibi moleküler biyolojinin mikrokozmosunda örneğin bağışıklık ve gen tekniği alanlarında yeni gelişmeler birbirini izledi. Teknoloji, 1990 yılında giderek daha küçük boyutlara inme eğilimini sürdürdü; tek bir atoma doğrudan müdahale derecesine inen boyutlarda elektronikte ve yeni malzeme teknikleri alanında başarılar sağlandı. Bu, biyolojinin son on yılda gösterdiği gelişmeye benziyor. Bütün bu ilerlemeler gelecek için gerçekten önem taşıyor mu? Bu sorunun yanıtını yine gelecekte öğreneceğiz. Şimdi geçen on iki ayın bilim teknik dünyasına birlikte göz gezdirelim. luğu, bu modellerin daha fazla küçülmesini engelliyor. Klavye yerine bir elektronik kalem kullanarak el yazısı ile yazma olanağı sağlayan ilk not defteri bilgisayarlarda makinelere özgü "siyah beyaz" düşünme yerine insan beyninin işleyişine benzeyen daha esnek fuzzy mantığı kullanılıyor; bu modelin adı "Palmtop." önümüzdeki yıl bilgisayar meraklıları el yazısıyla bilgisayara hitap etmenin serüvenini yaşayacaklar. Yeni nesil cep Diıgısayarları klavyesiz. Yazı özel bir kalemle yazılıyor. Işığın dayamlmaz hafifliği Bilgisayar oksanlı yılların ikinci yarısında ozayda kurulması plınlanan "Freedom" (özgürlük) adlı uluslararası uzay istasyonuna ilişkin çalışmalar 1990 yılında başlatıldı. Bu amaca yönelik olarak kullanılacak çeşitli malzemelerin uzay koşullarında denenmesi sürdürülüyor Şubat ayında Japonlar, Amerika ve Sovyetler'den sonra aya uydu gönderen üçüncü millet oldu. Japon endüstrisi, Amerika ile birlikte ayda insanlı bir uzay üssü kurmak istiyor. Yine şubat ayında Amerikan uzay uydusu Voyager2, sonunda Güneş sistemimizi terketti. Voyager2, Jüplter, Satüm, Uranüs ve son olarak Neptün'ün fotoğraflarını yollamıştı. Uzayda çalışma D Uzay Fizikçl Calvln Ouate, bir gün atomlan tek tek manipüle etmenin mümkün olabileceğınl söylemişti. IBM'ln Almaden laboratuvarlanndan fizikçi Donald M.Eİgler ve Erhard K. Schwelzer, tarayıcı tünelleme tarayıcısının Ince ucuyla atomlan blrer birer çekerek bir ksenon atomlan kümesi oluşturdu. Bu göruntü 40 milyon kere büyütülmüştür. Duyarlı aygıtlar Y üksek sıcaklıkta süperiletkenlik,1987 yılında fiziksel gelişmeyi Nobel ödülüyle taçlandırmıştı. Bu teorik gelişme 1990 yılında tıpta pratik bir uygulamayla birleşti: Beyin dalgalarını ölçen SQIDS adlı çok duyarlı manyetometre, süpenletkenlik tekniğini kullanıyordu. SQIDS manyetometresi, epilepsl araştırmalarında önemli bilgiler sağlayacak. Yıne bir yıl öncesinin Nobel ödülü sahibı taramalı tünel mlkroskobu 1990 yılında gözlemlerde kullanıldı. Laboratuvarlarda taramalı tünel mikroskobu atom ölçeğinde yüzeylerin değıştirilmesinde "kazınmasında" standart bir araç durumuna geldi. Yeni geliştirilen transmisyon elek Fizik tron mikroskobu da tek bir atom büyüklüğüne kadar ince yapıların taranmasına olanak sağlıyor. Ancak iki buluş rekabet halinde değil, çünkü tünel mikroskobu yüzeyi tararken transmisyon mikroskobu yüzeyi derinlemesine inceliyor. 1990 yılında parçacık fizikçileri yeni ve büyük hızlandırıcıları beklediler. Parçacık hızlandırıcıları önümüzdeki on yılda maddenin ince yapısı hakkında değerli ipuçları verecekler. Fizikçiler güneşte aradıkları nötrmoları karmaşık deneylere rağmen halen bulamadılar. Nötrinoların bulunamayışı astrofizikçileri Güneş'in yaşam modeli konusunda kuşkuya düşürüyor. bir bombayla çalkalandı: Isıkla çalısan bilgisayar! Gerçi henüz bir otomatık çamaşır makinesinin elektronik beyni düzeyinde zekâya sahipti, ama optik bilgisayar yeni bir bilgisayar çağının müjdecisi sayılırdı. Işıklı bilgisayarda elektronların yerlnl fotonlar, tellerin ve iletim kablolarının yerini ise lazer ışınlan almıştı. Elektronik devre elemanlarına özgü birçok teknik güçlük optik bilgisayarlarda söz konusu değildi. Işıklı bilgisayarlar sadece ve sadece ışık hızıyla sınırlı olacaktı. Fiziksel sınırlamaların bu denli azaldığı bir bilgisayarın potansiyeli çok geniş olmakla birlikte uygulamada "ışık hızıyla hesaplama1 'nın gerçekleşmesi için çalışmalar birkaç yıl daha deneme aşamasında sürecek. Işıklı bilgisayar umudu yanında bilgisayar dünyasındaki minyatürleşme 1990 yılında bütün hızıyla devam etti ve yeni zaferler kazandı. Pıyasada büyük ilgi gören taşınabilir "lap top" bikjisayariarın ardından AT tipi masaüstü bilgisayar ile aynı kapasiteye sahip "not defteri" bilgisayar kuşağının ağırlığı 3 kilogramın altına indi. Not defteri bilgisayarlar bir defter büyüklüğünde olmalarına karşın sıvı kristal ekranları olağanüstü çözünürlüğe sahip, rahat kullanılan klavyeleri ve chip kartları var. Fiyatları da henüz yaptıkları işler kadar büyük, ama yakın gelecekte sokakta adamın cebine girecek kadar ucuzlamaları bekleniyor. Lap top bilgisayarlarda bilgisayar klavyenin ergonomik boyutlarda kalma zorun * • ^^k^^kf^ b h rn a ulusa aı d I W W İ I lararası bilgisa• ^ r Jr \ J yar d n a ı yeni üys Arlane IV. roketi havamnırken Avrupa için 1990, uzayda şanssız bir yıldı. Fransız Guyanası'ndan fırlatılan 500 ton ağıhığında ve 60 metre" uzunluğundaki Ariane4 roketi yerden 9 metre yükseklikte patladı. Patlamayla birlikte uzaya gönderilecek olan iki adet Japon haberleşme uydusu da yok oldu. Roketin patlamasına yol açan olayın, sogutma sisteminde unutulan bir bez parçasından kaynaklandığı sanılıyor. Nisan ayı uzay teknolojisinde bir yeniliğe tanık oldu. Amerikalılar 200 kilogram ağırlığında bir uyduyu B52 bombardıman uçağından fırlatılan bir roket yardımıyla uzaya göndermeyi başardılar. Bu, aynı za