Katalog

TARTIŞMA TUBITAK ve bilimsel ortam Araştırıcıya hak ettiği değer verilirse yurtiçi ve dışından nitelikli insanlar kuruma çekilebilir. Prof. Dr. ö. Aydın Atasoy 1 ^%^. O yılındakurulanTürkiye W W W Bıhmsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBITAK) bugün 27 yaşındadır Geçen 27 yıl ıçınde TÜBİTAK1ın ne yaptığına bakıldığında ınsanın uzülmemesı elde değıldır TUBITAK'la son 7 yılda 4 başkan değışmıştır Her yenı başkan, bağlı araştırma enstıtulerının araştırma gruplarına kadar uzanan kadro değışiklıklerı ve yürutulmekte olan projelerın önem derecelerıyle ılgılı olarak önceklyl« tamamen çellşen yenı sınıflandırmalar yapmıştır Böylece Turkıye'nın bıhmsel ve teknik araştırma politıkası her 2 yılda bir değışır olmuştur Bılım ve teknolojıde ılerlemış ulkelerde yuz yıl sonrasının bılım ve teknolojı polıtıkaları şimdıden saptanırken bızım bunun önemını dahı kavramamış olduğumuz acı gerçeğı karşısında rahatsızlık duymuyor muyuz? Kendı bılımını ve teknolojısını üretemeyen ulusların yeryüzünde ınsanca yaşamasına, onurunu korumasına olanak yoktur Bılım ve teknolojıyı ureten ulkelere bağımlı bır ulus olmaktan kurtulmamız, kendı beyın gucumuzu ve doğal kaynaklanmızı kendımız degerlendırıp kullandığımız ölçude mumkundur Ikıuç yıl önce bılım adamlarımızın cıddi çatışmaları sonucu kıtaplaşan Türkıye'nln Blllm Polltikaları neden uygulanmıyor? TUBİTAK ıle ılgılı olarak 1988 yılında kurulan Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu'nun umversıte öğretım uyelennden hlzmete özel olarak aldığı görüşlerden ne gıbı sonuçların ortaya çıktığını kamuoyuna açıklamak sakıncalıysa görüşlerı alınan kışılere özel olarak bıldırmek de sakıncalı mıdır? Yoksa, bırılerı bılım adamları ıle dalga mı geçıyor? Turkıye'de yapılan sözlu veya kâğıt üzerındekı bılım politıkası tartışmalarımn buyuk blr bölumü, bırkaç buyuk unıversıteyle birlıkte TUBİTAK uzerınde yoğunlasmaktadır 1987 yılında çıkartılan bır kanunla TUBITAK, bakanlığa bağlı bır genel müdurluk halıne getırılmıştır Yönetım degışıklıklerıne karşı çeşıtlı pasıf dırenışler ve toplu ıstıfalar şeklınde tepkıler oluşmuştur Şımdı TUBITAK'ta yenı bır başkan ve enstıtu mudürlerı vardır Yenı yönetım başarısız olursa bunun, kanımızca, enstıtülerın laboratuvarlarındakı bıhmsel araştırma araç ve gereçlerının yetersızlığı veya yeterlı parasal destek sağlanmaması gıbı bır nedenı olmayacaktır Çunku, TUBITAK laboratuvarları dunyanın en gelışmış araştırma merkezlerının ımkânlarıyla karşılaştınlabılecek duzeyde lyı donatılmıştır Yenı yönetım, daha öncekı yonetıcılerden farklı olarak, her turlu polıtık veya menfaatçı grupların ustunde bır kışılık olgunluğuna ulaşmış ve yoğun bıhmsel çalışmalarıyla tanınmış bılım adamlarını kuruma I kazandırdığı ölçüde başarılı olacaktır TÜBİTAK'a bağlı enstıtulerın araştırma grubu başkanları, bılfııl araştırma yapma hevesını yıtırmemış, uluslararası duzeyde yayınları olan ve en az doktora derecesıne sahıp elemanlardan seçılmelıdır Araştırmada ön cephede savaşan askerler "doktora öğrencılerıdıri" Bıhmsel unvan kazanma gıbı manevı bır beklentısı olmayan, bu ışe gönul vermemış ınsanların gerçekten araştırma yapması, çok az bır olasılıktır Bu tur kışıler, bıhmsel çalışmaları yöneten kışılere karşı manevı bır bağ hissetmedıklerınden ılışkılerın duzeyı de bılım kurumuna yakışmayacak şekılde oluşmaktadır özellıkle gelışmemış unıversıteler laboratuvar ımkânsızhkları nedenıyle araştırma yapamamaktayken, TÛBITAK'ın labo ratuvarlarındakı gerçekten ust duzeydekı ımkânlardan yararlanılmaması buyuk bır kayıptır Gerçek araştırıcının gönulden saygı duyarak amır kabul edebıleceğı tek kışı, kendlsınden ustun bıhmsel unvan ve özgeçmışe sahıp kışıdır Bunun dışında otorıte kabul etmez, ıhşkıler, ınsani duzeyde saygı çerçevesı ıçınde kalır Araştırıcıların kendı aralarındakı hıyerarşık duzende ve ıdarıteknık personelın araştırıcılara verdıklerı htzmetlerin organızasyonunda bu durum gözönunde bulundurulmalıdır TUBİTAK'ta bıhmsel ortam yaratıldığında ve araştırıcıya en azından ıtıhpkakılacak ınsan gözuyle bakılmayıp hakettığı değer verıldığınde, yurtıçı ve yurtdışındakı nıtelıklı araştırıcılar kuruma çekılebıhr Dıkkatle ıncelendığıde, TUBITAK'takı tum olumsuzluklara karşın bugune kadar verımh çalışmalar yapabılmış az sayıdakı araştırma grubunun, yukarıda söz konusu edılen noktaları uygulamaya koymuş guçlu bılım adamı ve yönetıcı kımlıklı lıderlere sahıp oldukları görulecektır öte yandan, TUBITAK ıle birlıkte tüm umversıtelerımızdekı bılım adamlarını olumsuz yönde et'ıleyen aşağıdakı sorunların ıvedıllkle çözumüne, toplumun her kesımının ulusal bır dava ınancıyla katkıda bulunması gerekmektedır Bu sorunlar önem sırasına gore şöyle sıralanabıhr a) Sıyasal ıktıdarların, bıhmsel araştırmaların ulkenın geleceğmdekı yaşamsal önemını kavramamış ya da umursamaz olmaları, b) Maddı ve manevı yönden bıhmsel atmosfer olmaması, c) Bılım adamlarını ve araştırıcıları hayat pahahlığı altında ezen bır ekonomı polıtıkasının olması ve bunun ısrarla surdurulmesı Unutmayalım1 Bılım ve teknolojı alanındakı gehşmelerı yakalayabılmemız, ulus olarak yeryuzundekı varlığımızı onurlu bır şekılde surdurebılmemızın garantısı olacaktır Hasta hakları ve hekim Hasta hakları ve hekim sorumluluğu çok yönlüdür. Tartışma tam bir şeffaflıkla sürdürülmeli. I Dr. Malik Dülgeroğlu Denizti C umhurıyet BılımTeknık ekınde hasta hakları uzerıne yazılar, gecıkmış bır tartışmayı başlattığı ıçin mutluyum Her nedense hekımler konuyu kendı aralarında tartışmayı yeğlemışler ve hasta hakları tartışması gün ışığına çıkamamıştır Hasta hakları konusunu aktüelleştıren pek çok neden var • Kamu ıletışım araçlarının dunyada olup bıtenlerı ayağımıza ge'ırmesıyle hasta hakları konusunda duyarhlığın artması, • "Şarlatan Hekımler"ın mesleğı kötuyö kullanmada gıderek dozu arttırmaları, sonuçta maddı ve organık zararların yoğunlaşması, • Ulkemızde hekim kahtesının gıderek duşmesı, kamu hastanelerındekı aşırı hasta yuku, sağhk sıstemındekı organızasyon bozukluğu, hekımlerın ekonumık sorunlarının genelde artması, sureklı eğıtımın bır türlu sağlanamaması gıbı nedenlerle tıbbı hatalann artması, • Bugune değın uygulanagelen sağlık polltikaları nedenıyle hekımler arası ılışkının gıderek kopması, konsultasyonun neredeyse unutulması sonucunda gerek tanıya gıdışte gerekse tedavı planında eksık ve hatalar, • Bıhmsel teknolojık gelışmeler sonucunda sağlık hızmetının yalnızca hekımlerce değıl çok değışık branşların katkısıyla surdurulme zorunluluğu nedenıyle hekımlık uygulamalarındakı gızın yıkılmaya başlaması Hasta hakları ılk kez Hlpofcrat'la birlıkte yazılı kurallara bağlanmıştır Hasta hakları ıle hekim sorumluluğu bırbırınden ayrı duşunülemez Mılattan 1800 yıl önce Hamurabl hekımlık uygulamasındakı hatalar ıçın cezalandırıcı yaptırımlar getırmıştır Aıisto ve Sokrat da hekımlerın eylemlerınden dolayı sorumlu tutulmasını savunmuşlardır Eflatun ıse hekımlerın uygulamalarından dolayı her turlu cezadan bağışık olmaları gerektığını ılerı sürmüştur Deontolojı, ödevbıhmı anlamına gelen bır etık kuramdır Felsefı olarak ınsan eylemlerının haklıhğı ıle ödev kavramı arasındakı ılışkılere ağırlık verır Bir eylemın yanlışlığı ya da doğruluğunu etkıleyen pek çok farklı yön deontolojık değerlendırmeyı etkıler farklı eğıtım duzeyı bılınırken bu kadar değışık duzeyde kurumun standart uzman yetıştıreceğı sanılabılır mı 7 Uzmanlık eğıtımıne yerleştırmede uygulanan TUS gıbı, merkezı bır uzmanlık sınavı getırılmehdır Uzmanlık sınavının merkezıleşmesı eğıtımın standardızasyonunda etkılı olacaktıı 2) Pratısyen ve uzmanlara yönelık süreklı eğıtım zorunlu olmalıdır Beş yılda tıpta bılgılerın yaklaşık uçte bırının eskıdığı bılındığıne gore sureklı eğıtımın yaşamsallığı kendılığınden ortaya çıkar 3) Tum kamu kuruluşlarında görevını buyuk bır sorumlulukla yerıne getırenlerın yanı sıra savsaklayanlar da vardır Sağlık sektörundekı savsaklamalar yaşamsal tehlıkeler yaratabılmektedır Tum sağlık personelı ıle birlıkte hekımlerın sendıkal haklara kavuşmaları, farklı ışe farklı ucret yaklaşımının getırılmesı sağlık sektörundekı çalışmayı özendırıcı yapacaktır Tüm bunlara karşın sorumlu davranmayanlara 'ış guvencesı' savunulamaz Iş guvencesı tembellerın sığınağı olmamahdır 4) Tıbbı hatalardan doğan zararları karşılayacak 'hekim sıgortası' uygulaması getınlmehdır Ingıltere, ABD gıbı ulkelerde sıgortalanmadan hekımlere çalışma ıznı verılmemektedır Hekim sıgortası, hasta haklarını arayan, sağlık konusunda u/manlaşmış "hukuk burolan"nı doğurmaktadır Görülduğu gıbı hasta hakları, hekim sorumluluğu çok yonlu bır konudur Sorunu yaşayan, bu konuda kafa yoran herkes tartışmayı tam bır 'şeffaflık' ıçınde surdurmelıdır Bu tartışmalar sonucunda sanırım hasta hakları ıle ılgılı bır çerçeve yasa gunderne gelebılecektır 17 Hekim hatalarımn nedenleri Hekımın eylemlerınden dolayı sorumlu tutulması tartışılmaz bır gerçektır Fakat ulkemızde hekim hatalarını doğuran nedenleri ıncelemezsek tek yanlı bır yaklaşıma duşmuş oluruz Sorunları ve olası çözumlerı kısaca ozetleyecek olursam 1) Tıp fakultelerınde eğıtım standart değıldır Son yırmı yılda yetersız çok sayıda fakulte açılmıştır ve ustelık kapasıtelerının çok uzerınde öğrencı alınması, YOK'un tahrıbatı gıbı nedenlerle eğıtım kahtesı lyıce duşmuştur Uzmanlık eğıtımı tıp fakultelerı, SSYB, SSK gıbı değışık kurumlarca verılmektedır Tıp fakultelerı arasındakı