Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Mars'ta kar fırtınaları!.. M Denizler 19 metre yükselecekL ars'ta, Yeryüzü'nde olduğu gibi kar fırtınaları oluyor. Amerikalı araştırmacılara göre Mars'ın karı donmuş sudan değil, donmuş karbondloksltten oluşuyor. California Universitesi'nden David Page veCalifornıaTeknoloji Enstitüsü'nden Michelle Santee, Mariner 9 ve Viking araştırma uydularının kızılötesi dalgaboyunda yaptıkları gözlemleri inceledi ve kışın, Mars'ın kutuplarının üstünde donmuş karbondioksit bulutlarının bulunduğunu belirledı. Gökbilimciler, Mars'ın kutuplarındaki her kışbüyüyenveheryazçökenşapkanınbaşlıca içeriğinin karbondioksit olduğunu uzun süredir biliyordu. Bazıları, bu karbondioksitin aşırı soğuk nedenıyle don sonucu oluştuğunainanıyordu.Uydulanngözlemlerinden önce bu konudaki bilgiler yetersizdi, çünkü buzlar, Mars'ın kutupları karanlık oluncaortayaçıkıyordu.dolayısıylaYeryüzü'nden gözlem yapılamıyordu. Paige ve Santee, 145°C sıcaklıkta bölgeler buldular. Mars'ın yüzeyinde karbondioksitin donma noktası 125°C. Paige, bu anormal soğuk bölgelerin, Mars'ın yüzeyinin 20 kilometre üstünde bulunan kar bulutları olduklarını düşünüyor. Karbondioksit, bu kadaryükseklikte bulunan bulutlarda donabiliyorsa, Mars'ın y üzeyi çokdahasoğukolmalı. Donma, "durağanısfserbestbırakacakveMarsgecelerinde, soğuk bölgelerin sabit sıcaklıkta kalmasını sağlayacaktır. Gökbilimciler, Mars'taki kar fırtınaları konusundaihtiyatlılar. Fakat Paige ve Santee haklıysa, çalışmaları Mars'ta su bulunmasıyla ilgili varsayımları destekliyor. Kar fırtınalarının kutuplardaki tozu vesu buzunu yakaladığını ve bunun yazın gerçekleşen erimedensonradakaldığınıtahminediyorlar. Böylece Mars'ın ikliminin tarihini gösteren kalıntılar kalıyor (aynı Yeryüzü'nün kutupları nda olduğu gibi). (m.a.) Maymunlarda düşünce okuma Maymunlar üzerinde yapılan test çalışmalarda, düşünceyi okuma yetisinin gelişmediği ortaya çıkarıldı. S Rahimdeki bebek A lyi huylu tümör: Pürüzsüz ve yuvarlak Üç boyutiu sonografi ile saptanmış üç aylık bir oebeğin fvtoğratı. rtık bebek bekleyen anneleri, bebeklerinin rahimdeki görüntüleri üzerine çeşitli sürprizler bekliyor. Çeşitli ultra ses cihazlarının yanı sıra şimdi yeni bir ultra ses tekniği, karnındaki bebeğin değişik görünümlerini anneye sunuyor. Eski ultra ses cihazlarının görüntülerinden, sözgelimi bebeği saptayabilmek için insanın oldukça fantezi sahibi olması gerekiyordu. Ekranda gribeyaz, karlı renkli görüntülerden "işte bebek" diyebilmek, ancak uzmanların işiydi. Yeni ultra ses tekniği, anne karnındaki bebeği şimdi daha tanımlanabilir kılıyor. Essen Universitesi'nden Dr. Christof Sohn, mühendis babasıyla birlikte ekranda renkli ve üç boyutlu görüntüler veren bir teknik geliştirdi. Klasik sonografilerde görüntütori alan başlık, bu yeni teknikte dairesel alanda çok kısa mesafelerde hareket ediyor. Anne rahmi, böbrekler vb dilim dilim sesle taranıyor. Bir bilgisayar tek tek kesit resimleri birleştiriyor ve organı ekranda bütün olarak gösteriyor. Eksik olan parçalar ise hesaplanarak resim bütünlüğü sağlanıyor. Bir ışık kaynağı ile görüntüye gölgelerle derinlik veriliyor. ık sık karşımızdakilerin düşüncelerini okumaya çalışırız, böylece buna bağlı olarak kendi davranışımızı da değiştiririz. örneğin karşımızdakinin ne beklediğinı.neistediğıni.nebildiğinitahmin etmeye çalışırız. Acaba öteki primatların da böyle bir yeteneği var mı? Pennsylvania Universitesi'nden Dorothy Cheney ve Robert Seyf arth iki makak türü üstünde çalışarakbusoruyabiryanıtaradı. Şempanzelerin bırbirinin düşüncelerini okudukları hakkında bulgular var, fakat makaklar dahil öteki primatların böyle bir yetenekleri olduğu konusunda hiçbir veri yok. Cheney ve Seyfarth, dişıleri test alanını görebilecekleri kafeslere yerteştirdiler. Sonra test alanına iştah açıcı yemek koydular ya da hayvanları korkutan bir insan gönderdiler. Bu denemelerin yarısında, dişilerin yavrularının yarısı orada bulunuyordu, öteki yarısı ise yoktu, dolayısıyla olan biten hakkında hiçbir şey bilmiyorlardı. Araştırmacılartümyavruları test alanına bıraktılar. Araştırmacılara göre dişiler yavrularının düşüncelerini okuyabilseydi.bilgisiz yavrularını uyarmayaçalışmalıydı. Ancakdişilerindavranışlarındahiçbirdeğişiklikgözlemediler. H amburg Max Planck Enstitüsü meteorologları, sera etkisinin denizler üzerindeki etkilerine ilişkin araştırmalarında, bilgisayar simulasyonlarına göre elde ettikleri sonuçları açıkladılar: Araştırmacılara göre dünya denizlerinin seviyesi, önümüzdeki 50 yılda ortalama 19 metre yükselecek. Yaptıkları hesaplara göre atmosferdeki karbondioksit miktarının önümüzdeki 50 yılda iki katına çıkacayından hareket eden meteorologlar, bu durumda dünyanın ortalama sıcaklığında yaklaşık 3 derecelik bir artış öngörüyorlar. Sozkonusu sıcaklık artışı bile tek başına, deniz seviyesinde, suyun termik hacim artışına bağlı olarak yükselmeye neden olacak. Hamburglu araştırmacılann ayrıntılı hesaplarına göre Atlantik Okyanusu'nda 35 santimetrelik bir yükselme beklenirken Antarktika'daki Ross Denizi'nde birkaç santimetrelik yükselme görülecek. (l.m.) I Bu yeni "ses resimleri", yalnızca hamile kadınlara hizmet vermiyor, yeni teşhis olanakları da yaratıyor. Embriyonun gövdesindeki sakathklar, anne ve çocuğa bir zarar vermeden erkenden tanınabiliyor. Böbrek taşları, kireçlenmeler saptanabiliyor. Yüksek kan basınçlı insanların hasta seyirieri hakkında bilgi veren böbrek hacimleri öğreniliyor. Taşlı bir satra kesesı ı Uzmanlar, cihazın kanser teşhisi konusunda da yardımcı olacağını belirtiyorlar. Belki anneler yavrularının düşüncelerini okuyabiliyordu, fakat hiçbir tepki göstermiyordu. Bununla birlikte, Cheney ve Seyfarth, makakların insanlardan farklı olarak kendilerini başkalarının yerine koyamadıklarını düşünüyor. Karşılarındaki bireylerin, kendilerinden yada öteki maymunlardan farklı düşünebileceklerini anlayamıyoriar (m JI.)