Katalog

DE N İ Z B İY O L O J İ S İ H A F T A N I N GÜ N DEMİ 'Şifalı kardeşkanı' veya orgmercanı Şifalı bitki dükkânlarında neler satılıyor? Hidrobiyolog llham Artüz emberlıtaş'ın veya Mısırçarşısı'nın kökçu dükkanları, son yıllarda toplumlarda gelışen "dogaya dönüş" akıtflı ıle bır başka önem kazandı Gunümüzde "yeşll reçete" dıye nıtelenen doğal ılaçlar, cıddı tıp âlemınde bıle yenıden ele alınmaya, ıncelenmeye ve kullanılmaya başladı Bu dukkânlarda doğadan toplanmış çıçek, yaprak ve ottarın yanı sıra bunlardan üretılmış maunlar da pek çok yerlı ve yabancıya "şıfa umudu" dağıtma görevını surdurmekte Saygıdeğer bır dostum bana gazete kağıdına sarıimış, tozdan saydamlığı kaybolmuş bır naylon torbada, bu dukkânlardan alınmış "çok şifalı" bır nesne getırdı Kardeşkanı adı altında pazarlanan bu cısım, gerçekten sıcak denızlerde yaşayan bır mercan türünden başka bır şey degıldı C Tublpora Musıca Org mercanı kolonisı Org mercanları TUrklye sularında yaşayamazlar Zira bunların yaşaması ıçın en önemlı ekolojık koşul olan, tüm mevsımler boyu en az 20° C derecelık yüzeysel tabaka sıcaklık koşulları Doğu Akdenızde dahı mevcut değıldır Bu nedenle org mercanlarının yaşadıkları yerler Kızıldenız, Arapdenızlerı ve Hınt Okyanusu'dur Istanbul aktarlarında Kardeşkanı adı altında satılan bu mercanlar gerçekten her hangı bir derde deva olur mu bılemem Ancak son yıllarda yaşadığımız zakkum olayı bır doğal maddenın ılaca dönüşmesı ıçın ne gıbı aşamalar geçırmesı gerektığını hepımıze öğretmış olmalı Bılımsel adı ıle tubıpora musıca veya org mercanı gerçekten de bır kilise orgunun borularını andıran bır mercan kolonisıdır Koloninın fertlerının dış ıskeletını oluşturan ve demetter şeklinde yan yana dızılmış borular, belırlı aralıklarla sıralanmış yatay kalker plakalarla bırbırıne bağlanmışlardır Bu yatay plakalardan her bırısinde ağ şebekesı gibı bır kanal sıstemı bulunur Bu kanallar kolonıyı oluşturan fertlerın sındırim sıstemı ıle baglantılıdır. ir bılim adamımız bir gün hakem olarak bulunduğu bir doçentlik sınavı sonrasında ıçtenlıkle durumu anlatıyor ve yakınıyordu: Doçent adayları sınavda akademik unvanı hak edecek bilimsel performansı gösterememışlerdi. Kendi uzmanhk konularında çok temel soruları yanıtlayamamış veya yamtlamakta zorluk çekmışlerdı. Doçentlik sınavı ise akademik yaşamlarımn en önemlı aşamasıydı. Bu sınavdan sonra cüppe giyecekler ve resmen hoca olacaklardı. Bu nedenle uzmanhk alanlarına bütünüyle hâkım olabilmeliydiler. Aramlan ve daha doğrusu aranması gereken bu nıtelık veya koşul ıse genellikle es geçıliyordu. Doçent adayımn fılan hocanın öğrencisi olması (bazen hocası da sınav kurulunda oluyor), falan profesörün tavsiyesi ve ricası akademik sınav kurulu için yeterli olabilmekteydı. Sonuçta sınavda gereklı bılımsel performansı gösterememış adaya doçentlik ctlppesı gıydırılmekteydi... Şu günlerde profesörlüğe yükseltme sorunu yeniden tartışma konusu olunca, akademik karıyerın en önemli durağı sayılan doçentlik smavlan üzerine bu sohbet akhmıza geldı. Yukseköğrenimde bilim duzeyini her yönden yukseltmenın tek yolunun, uluslararası kıstaslar koymak ve bu kıstaslara titizlikle uymak olduğunu herkes bılır, kabul de eder. Ancak sıra uygulamaya gelince bütün bunlar unutulur. Çünkü sistem başından ben böyle ışlemektedır. Profesörlüğe yükseltme kurallarındaki sancıları, yükseköğrenım sısteminm genel sancılarından ayırmak pek mümktin değil. Oysa olay sistemin butününden kopartılmakta ve bir önceki kolay profesorluk yasasının bugun bu yasadan yaralanamayanlar için adaletsız bır durum yarattığı noktasına indirgenmekte... Bu konuda adaletın "kolay profesörlük" gibi haksız ve yanlış sısteme gerı dönerek sağlanamayacağı bır gerçektır. • •• Gelecek cumartesiye kadar hoşçakalın. B Taş mercanlar Mercan kayalarının oluşumunda "taş mercanlar"ın yanı sıra rol cynayan, koyu kırmızı borulardan oluşan ıskelete sahip bu mercan türünun bu boruların ust ucundan dışarı uzanan canlı polıpler, urkutulmediklerı surece koyu yeşıl tentakullerını harmonı ıçprısınde sağa sola sallayarak denız dıbınde, bır renk cumbuşu oluştururlar Ürkütülduklerınde ıse buyuk bır hızla boruların ıçersıneçekılerek kendılerını emnıyete alırlar Bu nedenle sakın yaşayan bir mercan kolonısınden uzanan yeşıl renklı yelpazeler, ıskeletın kırmızı rengını lyıce maskeler Mercan kolonı kutlesının yalnızca yuzey bölümu canlı dokulara sahlptır Kolonı buyüdukçe, aftta kalan borular terk edılır ve koloninın gelışmesı ıçın dayanak oluşturur Bunun sonucunda tublpora polıplerınden boşalan tüplerı ve tup aralıklarını çeşıtlı kurtlar, yengeçler, süngerler ve yosunlar ışgal ederler Kardeşkanı adı altında şıfa arayanlara sunulan tubıporaların kalsiyum karbonattan ve kırmızı rengı veren karotınoıdlerden yapılmış ıskeletı, dığer mercan türlerinın aksine, bırbırı ıle kaynaşmış çok sayıda küçuk spıkullerden (ığnecıkler) oluşmuştur Bakteri, virüs ve mantar ürüyor. Ben yalnızca bır bıyolog olarak bu nesneyı, ılgılenenlere tanıtmaya çalıştım Bu tanıtmayı yaparken de belırttığım gıbı mercanların kalkerlı veya sılıslı bır dış ıskeletten ve bunun ıçınde yer alan canlı maddeden oluştuklarına değındım Denızden çıkartılan mercanın polıplerının oluşturdukları canlı dokular, doğal olarak bozuşmaya ve bu arada pek çok mıkroorganızmanın, bakteri, vırüs ve mantarların üşüşmesıne neden olur Bunun sonucu olarak da toksık maddelerın oluşumu söz konusudur Bu nedenle lyıce kurumuş olsa dahı, böyle bır canlı materyali bu mıkroorganızmalar ve onların bıyotoksınlennden arındırmadan kullanmak, mıkroplar hakkında bırazcık genel bılgısı olan insanın yapacağı ış olmasa gerektır Kardeşkamnın kalsıyumkarbonat ve karotınoıdlerden oluşan ıskeletının ışe yarayıp yaramayacağını, derde deva olup olmadığını ıse ülkemızde de hızla çoğalan "yeşil reçete" uzmanlarına bırakmak yerıne, farmakologlara danışmak en akıllıca ış olur kanısındayım ü OKURDAN "Gerga" hakkında yanlış bilgi 2 2 eylül tarıhlı Bılım ve Teknık ekınızde yayımlanan GERGA konulu yazının ıçtenlığı ve bılımsellığı konularına değınmek ıstıyorum. Daha once yayımlanan or/ceo/o/ı yazılarınızı ılgı ıle ızledık, sayfalannızaa yer venlmesı bızı mutlu ettı Ne var kı faa cocukluğumdan ben gıdıp defalarca gorduğum, kaynaklan bırer bırer bulup okuduğum, aynntılan hakkında bır yığın not, olçum ve BİZE de çağın başında ınşa edildıği sanılmakiadır. "Pax Romana" adı verılen barış ve güvenlık Anadolu'nun dört bır yanında eaemen olduğundan savunma, kale, sur ınşası planlanmamıştır Gorulen duvarlar teraslardan başka bır şey değıldır Tapınaklmezar yopısı alındığında yazılı olan REPRAZ, orenın adı Gerga'dan başka bır şey değıldır Nıtekım yazar, Gerga ısmının çeşıtlemelerıne az otede değınmektedır Ören yazıldığı gıbı G E Bean tarafından değıl, cofe once/en Fransız gezgını Lamonıer tarafından gorulmuştur Yazıda yer verılmeyen dev tanrıça heykelını ustelık sapasağlam gbrmustur ŞÜKRÜ TÜL Ç a n k a y a / l z m i r Cumhurfyct BlllmTrtnlk • Sahlbl Cumhurlyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonım Şirketı adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Müdürü H ı n n Cemal • Muessese MüdurO Emln* Uyaklıgll • Yazı Işleri Mudurü Okay Oörrensln • Yayın Yönatmeni Orhan BurMh • Grafik Yönetmen. T Q I M Hdtmlr 4 fotolara sahıp olduğum Gerga hakkında abarfılı ve hatalı yazının bır suzgecten geçmeden yayımlanması oenı oldukça uzdü Soz konusu oren yerıne ulasmak abartıldığı kadar saaf/erce surmez, ustelık tırmanmayı gerektırecek arazı yapısı da yoktur Incekemerden en cok bır saat surecek yolculuk ıle yumuşak bir yuruyusle Gerga'ya ulasmak olasıdır Yazıda belırtılaığı gıbı surla çevrılı değıldır Roma çağında, belki