Katalog

ORGAN NAKİLLERİ Pire boyunda motor yapıldı Mikromotor çağını başlatan yeni gelişme, tıpta çjenış uygulama bulabılecek. Bazı tıp çevrelerinin görüşune göre yabancı organlarla yaşayanlar asla "eskı normal" hallerine dönemiyorlar Vucudun organı her an ' reddetme'' olasılığı, organ alıcılannın sınırlennı yıpratıyor. Solda kalp nakledilen Vıtrıa, yukanda (ortada) bobrek nakledilen eskı Avusturya Başbakanı Kreisky, sağda ıse maymun kalbı takılan, ancak yaşamayan bebek Fae... cuklara ilerde, kendilerine gerekli olan organların öncelikle beyin özürlü olarak doğan bebeklerden alınacağını belirtiyorlar. Organ nakli ile ılgılı tıp alanındaki gelişmeler sonuçta bir organnakil merkezini doğurdu. Hollanda'nın unıversıte şehri olarak bilınen Leiden'da kurulan bu merkezin adı "Eurotransplant". Benelux ülkeleri, B.AImanya ve Avusturya'dan yüz binden fazla hasta, organ nakli istemiyle merkeze başvurmuştur. Tüm işlemlerin bilgisayarla yürütüldüğü bu merkez, ayrı bölgelerde kurulan yaklaşık 38 organnakil merkezi ve 41 laboratuvarla işbirliği halindedir. Ancak doktorların belirttiğine göre organnakil merkezine müracaal eden hastalardan çok azına organ transferi yapılabilmekte. Bu arada birçok hasta organ yetersizliği nedeniyle, nakil yapılamadan yaşamını yitirmektedir. Münihli cerrah Prof. Bernhard Kemkes, sadece kendi kliniklerinde yılda yaklaşık yüz kalp hastasından ancak 36 kadarına nakil yapılabildiğini belirtiyor. Kemkes diğer bir açıklamasında, son on yıl içerısinde 176 kalp hastasından elli altısının nakil yapılmak üzeıe beklerken öldüğünü doğruluyor. Batı Alman OrganNakil Merkezi Başkanı Rudolf Pichlmayr, organ bağışının ölü ruhunu rahatsız etmeyeceğini açıklayarak aksine ölen kimselerin, nakil sayesinde verecekleri organlarının, hayatını sürdürebılecek olanlara verecekleri en anlamlı ve değerli şey olabileceğini belirtiyor. Diğer yandan kalpnakil doKtoru Prof. Bruno Reichart, "Organ bağışı kutsal bir görevdir" şeklinde bir ifade kullanıyor. Gerek tıp çevrelerinin bu tür çağrıları, gerek dığer türlü yayımlanan mesajlar, organ bağışında belirgin bir artışı sağlamıştır. Özellikle toplumda sempati toplamış kişılerin, "Karım ve ben gerekli olan tüm organlarınızı bağışlarız" şeklindeki girişimleri olaya ayrı bir ilgiyi uyandırıyor. Organnakil çalışmalarının gün geçtikçe yaygınlaşması ve bu konuda çeşitli alternatiflerin yaratılması. İşte Prof. Beller'in anenzephal çocuklar ile ilgili girışimleri bu konudaki öncü adımlardan biri... Temel fonksiyonları eksik Bir süre önce yaşamını yitiren nörolog Prof. Hans VVerner Pia, beyin özürlü olarak doğan çocukların insan doğasına özgü asıl özellikleri, (algılama, akıl, şuur, anlama, reaksiyon gösterme) taşımadıklarını belirterek bunların bıyolojik diğer temel fonksiyonlardan da yoksun olduğunu vurguluyordu. Organ nakli konusunda insanlar, zaman zaman başka tür çalışmalara da tanık oluyorlar. Örneğin 1984 yılında Amerikalı cerrah Leonard Bailey, yavru bir şebeğin erik büyüklüğündeki kalbini 'Bayb Fae' adındaki küçük bir bebeğe nakletti. Ancak çocuk, kontrol altına alınamayan büyük bir şok sonucu, üç hafta kadar sonra yaşamını yitirdi. Bailey'nin daha sonra yaptığı yeni bir çalışma, gazetelerde manşet haber olarak yayımlandı. Bailey, sadece dört günlük olan Paul Holc adındaki çocuğa, özürlü olarak doğan ve Bayan Brenda VVinner'e ait olan bebeğin kalbini nakletti. Kalp nakli yapılan çocuk, Kanada'dan uçakla suni solunum yapılarak getirildi. ilgililer, organ transferinin, tedavi görmekte olan kronik hastalara yapılan harcamalardan daha ucuza mal olduğunu belirtiyorlar. Örneğin, böbrek yetmezliği olan bir hastanın dializ ışlemı için ödediği yıllık ücret yaklaşık 90.000 DM. Buna karşın böbrek naklinin bir defa ve 50.000 DM olduğunu açıklıyorlar. Günümüzde organnakil çalışmaları yanı sıra insanlar üzerinde hücre tranjferi girişimleri de başlamış bulunuyor. 1986 ilkbaharında Amerıka Bırleşık Devletleri'nde Dr. Robert Gale, Çernobil atom reaktöründeki kazada şiddetli zarar gören altı Sovyet asıllı işçiye embiryonal karaciğer hücresi ekimi yaptı. Amaç, bozulan iliğin bu şekilde kendini yenilemesi düşüncesiydi. Ne var ki altı işçi de ameliyattan kısa bir süre sonra hayatlarını kaybetti. Sonucun bu şekilde olmasına karşın, yine de binlerce Parkinson hastası embiryonal transfer yaptırmak istemiyle hastanelere başvurdular. Amerikalı Parkinson hastalıkları direktörü Frank VVilliams konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: "Olayın ahlaki yönü insanları ilgilendirmiyor. Onlar herhangi bir şekilde kendilerinin iyileştirilmesi düşüncesindeler." Bununla beraber Londra Multi OrganNakil Merkezi Şefi Calvin Stiller, beyin özürlü doğan çocukların da hemen doğum sonrası nakil amacıyla kullanılmasını ve bu çocukların ölü olarak algılanmasını, "nefes alan insanı toprağa gömmek" şeklinde niteledi.U(Spl«fl«l) erkeley Üniversitesi'nden Richard Müller ve arkadaşları, kalınlığı bir saç telininkini geçmeyen bir elektrik motoru yaptılar. Bu bir anlamda, çok farklı alanlarda yararlanılabilecek olan mikromakineler çağının başlangıcı oluyor. Mikromotor, bir mikroelektrik oluşumla aynı biçimde üretildi. Kaliforniyalı araştırmacılar, s'lisyum bazında birçok kat maddeyi bir altkatmanın üstüne koydular ve bunu istenen biçimde kestiler. Bununla birlikte, bir mikrodevrede hiçbir şey hareket etmemesine karşın, motorun dönen kısmının etkin olarak dönmesini sağlamaları gerekiyordu. Dönen kısmın altkatmandan ayrılması ve buna merkezdeki bir mille bağlanması için birçok katmandan yararlanma tekniğini uyguladılar Şu an için, mikromakineler daha ilk aşamalarındalar. Henüz, silisyumun mekanik tutukluklara, yıpranmaya, elektriğe, paslanmaya nasıl yanıt vereceği bilinmiyor. Uygulama alanları ise daha çok geleceğe yönelik. Fakat, mikromakinelerin önemini yine de yadsımamak gerekiyor. Örneğin, tıpta, mikrodeliciler hasta atardamarları açmak için kullanılabilecek. Ya da mikroelektrikte, ısınan devreleri soğutmak için mikrovantilatörlerden yararlanılabilecek. Sonuç olarak, mikromakineler, sanayiden laboratuvarlara kadar değişik alanlarda kullanılabilecek. Bununla • birlikte, en önemli engel, şu anda bu tip makinelerin seri olarak üretilememesi; mikroelektronik sanayisi henüz hazır değil. Elektronik yongalar (chip) çok çok ince olmalanna karşın, mikromotorların üretimi üç boyutlu nesneler elde edilmesi tekniğinin geliştirilmesini gerektiriyor. (m.a.) ü B