Katalog

BİLİM ÜRETİMİ DOGL0.0 1.0 2.0 3.0 t.B JUPI1FH •p UYDUIARI KASIM 1989 HrtT •. . • • Y C, ••*.•., '" • ! Bir Türk bilimadamının başına gelenler 5.B 6.0 • ' • '». \ & .« ' ' " ' 8.0 9.0 18. H 11. B 12.0 13.0 1 4 7.0 \ ••... ,.•' ">•' , ..••", . S' *• • ? / .••"•»•' ••••'.•''" Amerika'da bilim adamı şirket ilişkisi Amerika'da bilim, şirketlerin tekeline girme eğiliminde. merika'da unıversıte ve sanayı ılışkılerı, tum dığer ulkelerden çok daha ılerı duzeyde Bızım ulkemızde duşunemedığımız boyutlarda suregelen bu ılışkının genellıkle tyı yonlerını duyarız, beğenırız ve ımrenırız Oysa bu ıhşkının her zaman ıstenılen bıçımde gelışmedığı, hatta ulusal çıkarlara karşı durumlar oluşturduğunu da bılmekte yarar var Gelışmekte olan ulkelerde universltesanayi Işblrliği ıstenen, olması gereken bır olgu Bızım derdımız, şımdılık bu ışbırlığını sağlayamamak Ancak olayın bır adım ötesını de bugunden bilmekte yarar var Bu yazıda bırısı Türk, dığerı Amenkalı ıkı bılım adamının başına gelenlerı sıze aktararak duşunmeyı ılgılılere, bılgılılere ve yetkılılere değıl sıze bırakacağız Massachuttes Instıtute of Technology (MIT) dunyanın en saygın teknık ünıversıtelerınden bırısı Bu nedenle de ılerı teknolojı ıle ılgılı her şırketın bağ kurmak ıstedığı bır bılım merkezı Amenkalı sanayıcı Edwin VVhitehead 1981 yılında MIT' te bır bıyotıp araştırma enstıtusu kurulması one rısı ıle unıversıtenın kapısını çaldığında önerı doğrusu çekıcı ıdı Kurulacak enstıtunun başına MıT'ın Nobel odullu profesoru David Baltımore getırılecek, bıyolojı bolumunun 20 uyesıne projelerın yurutebılmesı ıçın para sağlanacaktı MIT anlaşma ıçın 75 mılyon dolar, ayrıca yılda 5 mılyon alacaktı Sanayıcının olumunde ıse 100 mılyon dolar MIT'e verılecektı Anlaşmanın karşılığı ne mı ıdı? VVhitehead 2003 yılına dek bu enstıtunun yapacağı tum buluşların, yayın ve kıtap.arın sahıbı olacaktı Işte kıyamet bu noktada patladı Unıversıte Rektöru Paul Gray, bu kararı fakultenın onayına sunduğunda bılım tarıhcısı Davıt Noble kamu çıkarlarının tehlıkeye atıldığını öne surerek karşı çıktı Kamunun vergı odeyerek yıllardır destekledığı bır unıversıtenın olanaklarının bır şırkete satılamayacağını, MIT'ın kaynaklarının ve dunya çapındakı ununun satılamayacak bır şey olduğunu, bunların kamu malı sosyal değerler olduğunu savunan Noble'nın açtığı tartışma sözleşmenın şubat 1982'de ımzalanmasına engel olamadı Olan Noble1 nın akademık karıyerıne oldu Tum fakultenın, bılım jurısının desteğıne ve önerılerıne karşın unıversıte yönetımı 1984'te onun profesörluğunu onaylamadı, sozleşmesı uzatılmadı Şımdılerde Drexel Unıversıtesı'nde profesör olan Noble'nın MIT'e karşı açtığı 1 5 mılyon dolarlık tazmınat davası artık kamuoyunun dıkkatını çekıyor. VVashıngton'da kurulan 16.8 17.0 18.0 19.0 20.0 21.8 22.8 23.8 24. B 25.0 26.8 27.8 28.8 29.B 15.0 8 x •"'••». "*.., • • "**i ( ,••> ' ömerKuleli OsmanGürel , '"•• ' „.,: ( ' »• V •• '•"•". / A '" ,*<: ,.,*• .•**?'•"'' '.•' • . •*• 38.8 .' • . .'• 31.8 /' (y/n) » 1 Saturn, Yay takımyıldızının hemen üstunde yer almaktadır Gezegenı guneş batımından sonra bır sure (34 saat) gözleyebılırız Saturn, Uranus ve Neptun'un, Yay takımyıldızındakl yolculuklarına bu ay Venus de katılarak bır dörtluoluşturmaktadıriar Uydumuz Ay, ayın 13'unde dolunay, 27'sınde ıse yenıay evresınde olacaktır "Ünlveraitelerdeki Kamu Çıkarlannı Koruma Ulusal Koalisyonu" onu ve son yıllarda onunkıne benzer bıçımlerde, ıdeolojık nedenlerle, ışlerını yıtıren 45 öğretım üyesını desteklıyor Herkes artık kımı sorunların rahatsız edıcı boyutlara ulaştığının farkında, bır şeyler yapma zamanının geldığını duşünenler çoğalıyor Unıversıtenın araştırma urunlerının şırketlere pazarlanmasının bılımsel çevrelerın gereksındığı açıklığı ve tartışma ortamını yok ettığı, bunun yerını gızlılığın ve baskının aldığı genellıkle kabul edılen bır gerçek Gızlı tutulan ılışkıler bıraz eşelenınce bılım adamlarının danışmanlığını yaptıkları şırketlerde ortak oldukları ya da buluşlarının uretımınden prım aldıkları vb tıcarı çıkarlar ortaya çıktı urneğın "hür duşunce ve tartışma"nın yerını "şirket kimliğl"nın almasından çok rahatsız olanların başında gelenlerden Shaldon Krımsky, yaptığı araştırmalar sonunda 1986'da Harward Unıversıtesı'nın 60 profesörunun 32 şırketle bağlantıları olduğunu buldu. gerçeğı Arkadaşı gıbı duşünmedığını, çalıştıgı bolumun başkanına da kabul ettıremeyen Cantekin, 1985 yılında araştırma grubundan ayrılmak zorunda kaldı Verılerını Camegie Mellon Unıversıtesı'nden T.McGulre ıle tekrar ınceleyıp yorumlayan Cantekin, Amoksılın'ın pek çok amaca uygun olduğu, ancak kulak ıltıhaplanmalarında etkın olmadığı sonucunu pekıştırdı Hazırladıklan yayını saygın bır tıp dergısı olan New England Journal'a yolladı, tarafsız bılım hakemlerının kımın haklı olduğu konusunda bır karar vereceklerını umuyordu Oysa bu adımı, karşı tarafın çok daha buyuk tepkılerıne yol açtı Araştırma bütçelerine katkı Erdem Cantekın'e aıt tum bılgısayar kayıtları sılındı, kendısı tum araştırma gruplarından çıkarıldı, kulak araştırma klınığı başkanlığından uzaklaştırıldı, yayın yapması yasaklandı Bulgularını Amenkan Tıp Bırlığı'nın JAMA adlı dergısınde yayımlaması, çalıştığı bölum tarafından "araştırmanın butunluğunu bozduğu" gerekçesı ıle engellendı Unıversıtenın kalıcı kadrosunda bulunduğu ıçın onu ışten atamadılar, ama tum çaiışma olanaklarını elınden aldılar (1402'den haberlerı olsa onu da becerırlerdı ya lyı kı akıllarına Turkıye'dekı unlu bır meslektaşlarına danışmak gelmemış Hıç değılse bu bakımdan Erdem Bey kendısını şanslı sayabılır) E Cantekin olayı 1988'de epey yankı yaptı Tıp Okulu ona yöneltılen suçlamaları tekrar ıncelıyor Ulusal Sağlık Kurulu da kulak araştırma merkezının dığer araştırmalarına yöneltılen suçlamaları Federal komıteler de her ıkı tarafı ızlemeye aldı ABD'de 1979'da sanayının, unıversıtelerın araştırma bütçelerine katkısı %3 ıdı, 1988'de bu oran %65 kadar Bıyoteknolojı ve bılgısayar bılımlerı ıle uzay projelerı sanayıden en çok pay alan araştırma dalları ABD hukumetı, Japonlarla rekabet ıçın sanayının unıversıtelere daha çok yardım etmesını, daha sıkı ışbırlığını önerdı Sonuç ne oldu bılıyor musunuz^ Mıtsubıshı, NEC, TDK, Toyota gıbı Japon şırketlerı, Amenkan unıversıtelerıne projeler ısmarlayarak o çok özlenen ustun Amerıkan teknolojısı ruyalarının ıçıne gırıverdıler Japon şırketlerının Amerıkan unıversıtelerıne verdıklerı ışlerın tutarı en az 30 mılyon dolar MIT'te 16 öğretım uyesı maaşını Japonlar'dan alıyor Kısacası unıversıteler araştırma sonuçlarını ulke ekonomısının rakıplerıne satıyorlar ve Amerıkalılar bu buyuk çelışkıyı daha yenı anlamaya başladılar Şımdı de kendı kendılerıne soruyorlar Unıversıtelerımız ne kazanıyor9 Toplumumuz neyı yıtırıyor? Bız de kendılerıne naçızane Sezen Aksu'nun şarkısını can kulağı ıle (elbette Japonların yapacağı çevırıden) dınlemelerını onerırız Değer mı hıç? Bıze gelınce Hıç gelmeyelım daha lyı, çunku bızım şarkı çoktaan yazıldı Ağlarım baktıkça ıstıkbalıme D Erdem Cantekin olayı Şımdı de Pıttsburgh Tıp Okulu'nda çalışan bır Türk bılım adamının başından geçenlere bır goz atalım Erdem Cantekin, bu okulda kulak araştırmaları bölumu yönetıcısı ıdı Ulusal Sağlık Kurulu ıçın 5 yıllık ve 15 mılyon dolar butçelı bır araştırma yapan grubun da bır uyesı ıdı E Cantekin araştırmaları sırasında pembe renklı ve tatlandırılmış olarak pıyasaya surulen, çok tutulan bır çocuk ılacı olan Amoksılın adlı antıbıyotığın kulak hastalıklarına hıç de etkılı olmadığını, hatta zararlı olabıleceğını buldu Ama araştırma grubununbaşı olan kendı arkadaşı bulguları onunkınden farklı yorumladı, deney tutanaklarını değıştırerek yayımladığı raporda, Amoksılın'ın, çocukların kulak hastalıklarında lyıleştırıcı etkısı olduğunu bıldırdı Aynı araştırma grubu, aynı sure ıçınde çeşıtlı antıbıyotıklerı test etmek ıçın ılaç fırmalarından da 16 mılyon dolar almıştı Yanı grup hem devletten, hem de şırketlerden para alıyordu Yönetıcının sık sık yaptığı konferans, sempozyum gezılerı de tamamen bu şırketlerce duzenlenıyor ve elbette gıderlerı de karşılanıyordu ABD'de her yıl 500 mılyon dolarlık (1 2 trılyon TL) antıbıyotığın ısraf edıldığını resmı kaynaklar bıldırdığıne göre, varın sız duşunun Cantekın'ın nasıl bır an kovanına çomağını soktuğunu ve de araştırma grubunun başındakı adamın çabalarının ardındakı Kasım ayı göktaşı yağmurları Herhangı bır açık gecede, gökyuzunun çeşıtlı bölumlerınde bırçok goktaşı görulebılır Bazı geceler çok sayıda goktaşının aynı yonden geldığı saptanmıştır Yeryuzunun goktaşı surulerıne rastlaması, goktaşı yağmurları terımını ortaya çıkarmıştır Kasım ayı boyunca Ikisi buyuk, uç goktaşı yağmurunu gorebllırız Leonid göktaşı yağmurunun dağılma noktası Aslan takımyıldızında bulunmaktadır Leonıdler 17 kasım cıvarında maksımum evreye ulaşmaktadırlar Leonıdlerın, TempelTuttle kuyrukluyıldızından kaynaklandığı sanılmaktadır Ikıncı buyuk goktaşı yağmuru Tauridlerin dağılma noktası Okuz takımyıldızındadır Taurıdler, maksımum evreye 35 kasım cıvarında erışmektedırler Taurıdlerın Encke kuyrukluyıldızından kaynaklandığı duşunulmektedır Bietid goktaşı yağmurunun dağılma noktası ıse Andromeda takımyıldızıdır Bıelıdler maksımumu evreye 27 kasım cıvarında erışmektedırler Bıelıdler'ın Alman gökbılımcısı VVIIhem Vbn Biela tarafından keşfedılen Bıela kuyrukluyıldızından kaynaklandığı ılerı surulmuştur D