Katalog

1 OCAK 2013 SALI CUMHURİYET SAYFA [email protected] EKONOMİ 11 31 kalemi bulan zulüm listesini, yolu bankaya düşen her yurttaş ödemek zorunda Her işlemde soygun Kart aidatı, EFT ücreti, dosya masrafı, hesap işletim ücreti, ATM kartı aidatı... Liste uzadıkça uzuyor. Türkiye’de 90 milyon civarında banka hesabı ve 53 milyonun üzerinde kredi kartı bulunuyor. Bankaların komisyon ücretlerinden tamamen vazgeçmesi yıllık yaklaşık 15 milyar TL’yi gözden çıkarmaları anlamına geliyor. ŞEHRİBAN KIRAÇ Savaş Tamtamlarıyla Barış Gelmiyor... İnsana aykırı yeni dünya sömürü düzeni çarklarında, savaş tamtamlarıyla barış çağrısı yapılması, tüketim çılgınlığının ötesinde, insanları uyuşturucularla, masallarla uyutmada, yeni yıl etkinlikleri çarpıcı bir araç. Renk renk ışıklar, süslemeler, en çok çocuklara yönelik sevimli görüntülerin masalsı büyüsünde, yeni yıl için kim olumlu düş kurmaktan vazgeçebilir ki... Yüzümüzde bir anlık da olsa çoşkulu gülücükler.. sağlık, aşk, para, barış dileklerinin bini bir para... Piyasalar düzeni insanı nasıl çaresiz, öfkeli, umutsuz kıldığının bilincinde, yeni yıl günlerini bir tür öfke boşaltma aracı olarak kullanma, yeni umutlar yaratmanın çabasında... Çılgın tempoda, yüksek sesli, renkışık cümbüşünde, kalabalıklar içinde eğlenmeye yönlendirme, bilinen en etkin araç... Günümüz insanının çaresizliklerinde yeterli çözüm olarak görülmemiş olmalı ki.. ABD, New York kentinde, birbirlerinden nefret edenler, kadın erkek bir arada, sınırsız küfürlü, tekme tokatlı dövüşler, öfke boşalımında etkin bir eğlence aracı olarak kullanılıyor. Tabii medya aracılığı ile bütün dünyaya yayın yapılırken, ekranların karşısına oturmuş olanların da gülümseyerek seyrettikleri ile bu sahnelerden pay kapmış olmaları bekleniyor... En çok özenilenler, çocuklara yönelik tüketim krizi patlamasında araçlar sınırsız... Barışın, iyliğin, sevginin, umudun simgesi Noel Baba çok daha etkin kullanılırken, çocukların tüketim krizine yakalatılmasındaki araçların silahlar, vurmakırmaöldürmeöfke odaklı olmalarının açıklaması ne? Yoksa çocuklarımızı, büyüklerimizden de daha derinden umutsuz, öfkeli, çaresiz mi bıraktık? Oyun merkezlerinde öfkeyi, stresi, vurmayıkırmayıöldürmeyi içinde barındırmayan oyun aracı yok gibi. Oyuncaklar, bilişim teknolojisinin kullanıldığı tüm görsel araçların da içeriği aynı... ??? Büyükler için geçen yılın önemli olaylarını anımsatan programlar yapmak medyatik gelenek... Hangi kanalı çevirirseniz çevirin, özet bilgilendirmeler kanlı, birbirinden ağır şiddet içeren çatışmalar, düşmanlıklar, ayrımcılıkların özetlenmesi içerikli... Çok uzun yıllardır gazeteci olarak daha bir olayların içinde olmaktan gelen; “yeni yılı yeni umutlar olarak görme özlemi ile..” içimden ya da yeni yıl yazılarımda, “En kötüsü giden yıl olsun” dileğinin anlamını yitirecek kadar yinelendiğinin ayırımındayım. En son gitmekte olan yılın en kötüsü olduğu yargısı eklemlenmiş olarak... Olumsuzlukları belleğimde en taze olduğu için değil inanın, yılın haberlerinin özetlenmesinden çıkan sonuçlar öyle olduğu içindir. Veda etmekte olduğumuz yılın sözde dar bölgeli, daha çok yoksul güney dünyasındaki ırklarmezhepler eksenli, en aşağıda kalmama içerikli savaşlarda ölenlerin toplam sayısının dökümünü yapmaya kalkışmak çok ürkütücü olmalı ki, dünya ve ülkemiz medyası tek tek olup bitenleri vermek, fazla da ölüyaralı savaş kayıplarından söz etmemekle yetiniyorlar. Kanlı savaşlardan paylarını şimdilik almayan zengin kuzey dünyasında ise ekonomik krizlerin ülkelerinin içinde yaratığı toplumsal travmalar, çatışmalar, ötekileştirmeler ön planda... Yine cepheleşme eksenli iç kaos, çatışmalarda polissivil, ülkenin sahipleri olduklarını düşünenler ile ötekilerin çatışmaları ön planda. Krizin ürünü işsizlik, yoksullaşma, yoksunlaşma, sosyal devletten sapmaların sorunları diz boyu... Bir kanalda işsiz, yoksullaşmış Yunanlıların ülkelerindeki yabancılara acımasızca uyguladıkları terör, diğerinde İspanya’da, iç savaş gibi görünen sokak çatışmaları... ??? Bizde yıl boyu yaşananların özetlenmesindeki şiddete girmesek belki de daha iyi olacak... Sinsi bir iktidar gücü kullanma yöntemine dönüşen “dindarlık adına kindarlık..” icraat örneklerinin en ağır bedellerini, düşman cepheden sayılarak düşünceleri nedeniyle cezaevlerinde yıllardır yargısız infaz niteliğinde tutulanlar ödüyorlar. Doğrudur, askeri darbe dönemleri, hukuksuzluk uygulamalarındaki açık insan hakları ihlalleri, işkenceler yok... İnsanlar için yavaş yavaş ezilmede çok daha etkin işlevi olan sesiz ve derinden, çok acımasız, çok olumsuz koşullarda tecrit yöntemlerinde ustalık örnekleri var... Yeni yıla yönelik daha ağır kaygılanmamız gereken gelişmeler ise terörKürt sorunundaki olumsuz gelişmelerden de önde, Suriye gelişmeleri en sıcak, dış politikada sürüklendiğimiz yeni tehditler, Ortadoğu, İslam dünyasındaki iç savaşlar bataklığına çekilişimiz üzerinden.. Başbakan Erdoğan’ın yılın son günlerini geçirdiği bölgedeki söylemleri, çıkışları ile beynimize daha bir kazınarak yazılıyor. Biz haberlerini bile göremeden, 100 bin sınır gösterilmişken, Suriye’den kaçıp ülkemize yerleşenlerin sayısı 220 bini bulmuş. Dünyadan tek destek BM’den gelen yardım, kişi başına günlük harcamalarımızda, dişin kavuğunu dolduracak ölçekte değil. Başbakanımız hızlarını alamadılar... Direniş örgütlerinin başı yanında, önümüzdeki yıl için Esad’ın gidişini amaç olarak dünyaya ilan ettiler... Kürt sorunu çözümünde de İslam kimliği üzerinden, cepheleşmeyi öne çıkaran bir siyasal çerçeve çizdiler... Yolunuz bankaya düşmesin: Yurttaş birini ödemekten kurtulsa da bütün bankacılık işlemlerini ücretsiz yapması mümkün değil. Yurttaş bunun için her yaptığı işleme yönelik yılmadan, hukuki mücadelesini vermeli ya da bankalarla ilişiğini tamamen kesmeli. Ancak hayatımızdaki her ödeme bankacılık kanalıyla yapıldığı için bu ücretlerden kaçış olanağı da yok. Yılmadan hukuki mücadele: Türkiye’de yurttaşların en fazla şikâyet ettiği konuların başında bankalar geliyor. Kart aidatı, EFT ücreti, dosya ücreti adı altında yaklaşık 31 kalemde bankalar müşterilerinden ücret alıyor. Bankalar krizle başa çıkmak ve azalan kârlarını yükseltmek için her geçen gün yurttaşın önüne yeni bir komisyon ücretiyle çıkıyor. Ücretlerden bıkan yurttaşın mahkemelere açtığı davalar da çoğu zaman bankalar tarafından dikkate alınmıyor. Son yıllarda, Edirne’den Kars’a, Kastamonu’dan Yozgat’a, Isparta’dan Adana’ya kadar birçok kişi için tüketici mahkemelerinden komisyon ücretlerinin iadesine yönelik onlarca karar çıktı. Bazı bankalar müşterilerince yapılan itiraz ve açılan davalar sonucunda kredi masrafları, kart aidatları adı altında aldıkları komisyon ücretlerini iade ederken bazı bankalar “Gidin dava açın” diyerek müşteriyi kapıdan çevirdi. Bazı bankalar tüketici hakem heyetini adres gösterirken, bazıları ise mahkeme kararlarına kulak tıkadı. yaklaşık olarak 15 milyar lira para topluyor. Tüm bankaların personel, amortisman, bina kullanımı giderlerinin toplamı 11 milyar 476 milyon lira. Bankalar giderlerini tüketicinin sırtından karşılıyor. Ve buna da devam edecek. Yakın bir zamanda açıklama yapan Türkiye Bankalar Birliği’nin başkanı Hüseyin Aydın , “Bankacılık kesimi ücret ve komisyon geliri elde etmeye devam etmelidir” diyerek bankaların bu gelir kapısından asla vazgeçmeyeceklerinin sinyallerini vermiş oldu. urttaş neden komisyon ücreti ödüyor? ? Bankalara komisyon ödeyen yurttaşların, kart sahiplerinin ve kredi kullananların sahip oldukları hukuki haklar varken çoğu bunları ya bilmiyor ya da kullanmıyor. Bankaların yararlandığı yasal boşluklar var. ? Tüketicilerin hukuki mücadelesi çok düşük seviyede; bankaların kredi kartı ücreti alamayacağına dair emredici yasa hükmü gerekiyor. ? Sosyal açıdan ciddi bir mağduriyet söz konusu. Ancak serbest piyasa koşullarında bankaların bu tip ücretleri almasının belli bir yasal zemini bulunuyor. Bankalar binlerce sözleşmeden birkaç kişinin hakkını aramasının sonuçlarına katlanıyorlar. Y Ücret ödememek için ne yapılabilir? ?Bankacılık işlemi yapacaklar ya da kredi çekecekler haklarını bilerek sözleşme yapmalı. Bankalar, önümüze karınca yazısı gibi onlarca sayfa sözleşme uzatıyor. Birçok vatandaş bu maddeleri okumadan imza atıyor. Sözleşmeyi imzalamadan önce mutlaka okuyun ve aklınıza yatmayan maddeleri değiştirmelerini isteyin. Yoksa sözleşmeyi imzaladıktan sonra değiştirme şansınız olmaz. ? Müşteriler kredi kullanırken ya da başka bir bankacılık işlemi yaparken kalem kalem nerelere kesinti yapıldığını öğrenmeli. Bunun içinde hesap özeti almaları gerekiyor. Gerçi hesap ücreti isteyince ayrı bir para kesintisi de devreye giriyor. ? Sözleşmede tahsil edilen tutara ilişkin herhangi bir hükmün yer almaması ya da sözleşmede yer alan hükmün hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı kanaatine varılması durumunda; ücret, masraf ve komisyon talep edilen tüketicilerin 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili hükümlerince tüketici sorunları hakem heyetine ya da tüketici mahkemesine başvurmaları gerekiyor. ?Ayrıca bankalar ile bankaların bireysel müşterileri arasındaki ihtilafları değerlendirmek ve taraflar arasında uzlaşı sağlamak amacıyla Türkiye Bankalar Birliği tarafından çıkarılan, Müşteri Hakem Heyetlerinin Oluşumu, Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Tebliğ uyarınca oluşturulan hakem heyetine başvuruda bulunma imkânı da bulunuyor. iderler yurttaştan toplanıyor Türkiye’de 90 milyon banka hesabı ve 53 milyonun üzerinde kredi kartı bulunuyor. Tüm bankalar bu 31 kalemde tüketiciden G Bu hataları asla yapmayın ? İhtiyaç Olmamasına Rağmen Kart Almak: Gelirinizle orantılı tek kredi kartı taşımaya özen gösterin. ? Kredi Kartı Borcunu Eksik Yatırmak: Ödeyebileceğinizden fazla harcama yapmayın. Kart borcunuzu sürekli eksik yatırmanız durumunda faizlerle toplam borç katlanarak ödenemez duruma gelebilir. Bankacılık sektöründe mali kesim ? Haberi Olmadan Kart Sahibi Olmak: dahil krediler toplamı 21 Aralık Kredi kullanırken ya da başka bankacılık işitibarıyla bir önceki haftaya göre lemleri yaptırırken imzalatılan sözleşmelerdeki 3 milyar 222 milyon TL artışla kredi kartı şartına dikkat edin. 794 milyar 246 milyon TL ? Sözleşmeleri Dikkatli Okumamak: Kredüzeyine yükseldi. Krediler 2011 di kartı sözleşmesi sayfalarca olduğundan okuyılı sonuna göre yüzde 14.5 madan imzalanabiliyor. Zaman ayırın ve en ufak oranında artış gösterdi. ayrıntısına kadar sözleşmeleri okuyun. Bankacılık Düzenleme ve ? Kredi Kartının Peşine Düşmemek ya Denetleme Kurumu’nun (BDDK) da Kırıp Atmak: İstemediğiniz halde adHaftalık Bülteni’nde açıkladığı resinize gelen kredi kartlarını mutlaka geçici verilere göre 21 Aralık banka şubesine giderek ya da bankayı araitibarıyla mali kesim hariç krediler yıp iptal ettirin. Kartı kırıp atmak sizi kart toplamı bir önceki haftaya göre aidatından kurtarmaz. Kart harcamaları patladı yüzde 0.4 oranında artışla 723 milyar 617 milyon TL’ye yükseldi. Bireysel kredi kartı harcamaları bir önceki haftaya göre yüzde 1.3 oranında azalışla 68 milyar 968 milyon TL oldu. Bireysel kredi kartı harcamaları 2011 sonuna göre yüzde 25.4 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29.1 oranında artış gösterdi. 21 Aralık itibarıyla mali kesim hariç, katılım bankalarının dahil edildiği tüketici kredileri bir hafta önceye göre yüzde 0.2 oranında artışla 192 milyar 300 milyon TL oldu. Tüketici kredileri 2011 sonuna göre yüzde 14.2, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.9 artış gösterdi. ABD mali uçuruma sürükleniyor Ekonomi Servisi Washington’da ABD’yi ‘mali uçurum’a yaklaştıran bütçe anlaşmazlığı sürüyor. Önceki gün tatil olmasına rağmen toplanan Senato liderleri bir çözüme varamadı. Küresel ekonomiyi derinden etkileyecek mali uçuruma girilmesini önlemek için bir anlaşmaya varılması ümidi 2012’nin son gününe kaldı. Mali uçurumu engellemek için Barack Obama yönetimi ve Kongre’deki Cumhuriyetçiler arasında bir anlaşmaya varılması gerek. Demokrat ve Cumhuriyetçi parti liderleri bir uzlaşmaya varmazlarsa, vergi artışları ve harcama kesintileri bugün kendiliğinden yürürlüğe girecek. ABD ekonomisinin zaten kırılgan olan toparlanmasına 600 milyar dolarlık bir darbe indirecek olan mali uçurumun gerçekleşme ihtimali giderek yükseliyor. Çin, Irak’a 50 milyar dolarla geliyor Ekonomi Servisi Enerji ihtiyacı her geçen gün daha fazla artan Çin, Irak’taki petrol yataklarına göz dikti. a Alman Der Spiegel dergisinin iddiasın Exina, göre, Çin petrol devi PetroCh xon Mobil’in Irak’taki petrol sahasını 50 milyar dolara satın alıyor. Irak’taki Kürt bölgesinde, Kürt Bölgesel yönetimi ile anlaşma yaparak petrol ve doğalgaz arayan Exxon Mobil’in Bağdat yönetimince cezalandırılmak istendiğini iddia eden Alman Der Spiegel, söz konusu anlaşmanın ocakta imzalanabileceğini belirtti. Irak Başbakanı Nuri el Maliki’nin baş danışmanı o Thamir Ghadban da, Çin şirketi Petr il’in Mob on Exx an China’nın Amerik Irak’ın güneyindeki petrol sahalarındaki payına talip olduğunu doğruladı. Öztrak: Yine kümesteki kazdan vergi alacaklar MUSTAFA ÇAKIR Ekonomi Servisi Otoyol ve köprü geçişlerinde kullanılan ve 1 Ocak 2013 itibarıyla kaldırılacağı duyurulan Kartlı Geçiş Sistemi (KGS), 31 Ocak 2013 tarihine kadar kullanılabilecek. KGS kullanan araç sahi pleri, 1 Şubat 2013 tarihinden itibaren Hızlı Geçiş Sistemi’ni (HGS) kullanacak. KGS’ye göre yüzde 20 daha ucuza geçiş yapma imk anı sağlayan HGS, gişelerden durmaksızın geçmeye imkân sağlıyor. KGS kartı sahi pler kartlardaki paraları harcadıktan sonra HG i, geçebileceği gibi kartlarındaki paraların S’ye ı, HGS etiketlerine aktarabilecek. KGS’de süre uzatıldı ANKARA CHP, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıkladığı yeni vergi düzenlemesini inandırıcı bulmadı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, hükümetin bu düzenlemeyi gerçekleştiremeyeceğini söyledi. Öztrak, AKP’nin kayıtdışı ekonomiye çözüm bulmak yerine yine “kümesteki kazlardan daha fazla vergi alma” girişimlerinde bulunduğuna dikkat çekti. Şimşek, “Faiz, temettü ve kira gibi araçlardan elde edilecek yıllık gelirlerin belirlenecek sınırı aştığında gelir vergisine tabi tutulacağını” açıkladı. Bir yılda faiz, temettü ve kira gibi araçlardan kazancı 75 bin lirayı aşanların bunun üstündeki gelirlerinin yüzde 35’ini vergi olarak yatıracakları belirtildi. Öztrak, bakanın “arazi rantlarını vergilendiremiyorduk, şimdi vergilendireceğiz” dediğine işaret ederek, “10 yıldır neredeydiler? Bunları neden yapmadılar” diye sordu.