Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr SAYFA CUMHURİYET 11 EYLÜL 2010 CUMARTESİ 12 EKONOMİ CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Yarın Kadınların ‘Hayır’ Deme Günü AKP hükümeti, 12 Eylül’de halkoylamasına sunacağı anayasa değişikliği paketinin kadınlarla ilgili 10. maddesiyle, kadın-erkek eşitliğini sağlamak için önemli adımlar attığını, “kadınlara pozitif ayrımcılık getirdiğini” savunuyor. Kim inanır? Hatırlayın: Sözün muhterem sahibi, kadınları üç çocuk doğurmakla görevli sanan bir zihniyetin baş temsilcisi RTE’dir. Hatırlayın: Demokratik açılım adını verdikleri süreç ile ilgili olarak kadın örgütlerini toplantıya çağıran RTE, kadınla erkeğin eşit olmadığına inandığını açıkça söylememiş miydi? AKP’li Rize Belediye Başkanı’nın küstah önerisini hatırlayın: Kürt kadınlarını evlenilecek ikinci, üçüncü eş olarak gören bu zihniyet, bu yolla “hasımlığı hısımlığa” dönüştürme sivri zekâlılığını sergiliyor görünürken aslında AKP’ye hâkim olan ırkçı bilinçaltı, diline vuruyordu. Kadınlar, AKP iktidarı ile her şeyden önce, ekonomik bağımsızlıklarını kazanamıyor, eve mahkûm ediliyorlar. Sekiz yıldır iktidarda olan AKP hükümetinde vardığımız yeri sayılarla hatırlatalım: 15 yaşın üstünde 27 milyon kadın nüfusumuz var. Ama bunların ancak 7.5 milyonu, yani yüzde 29’u işgücüne dönüşebiliyor, kalan 19.5 milyon, evlere tıkılıyor. İş bulmaya çıkan kadın da hemen iş bulamıyor. 1 milyona yakını “resmi” işsiz. Tarımda “ücretsiz aile işçisi” olarak çalıştırılan kadınların sayısı 3 milyon ve bunlar güvencesiz. Tarım dışındakilerin de yüzde 25’i güvencesiz. 1 milyona yakın kadın çalışanın SSK’si yok. Böylece tarımda ve tarım dışında çalışan 4 milyon kadının herhangi bir güvencesi yok… AKP, 8 yıldır işbaşında ama SSK’li kadın ücretli oranı genelde dörtte bire bile çıkamamış. Haziran 2010’da 9.6 milyon olan sigortalıların ancak yüzde 24’ü kadın ücretli. Bazı kentlerde adeta kadınlar cezalandırılıyor, onlara iş verilmiyor. AKP’nin koyu taassubunun çöktüğü bazı iller var ki, gelişen, istihdamı artan iller ama kadına iş vermiyorlar, SSK’li kadın ücretli oranı yüzde 13-14’lerde. Haziran 2010 itibarıyla 187 bin SSK’li çalışanı olan Konya’da kadın ücretlilerin oranı yüzde 14 bile değil. 151 bin SSK’li çalışanı olan Kayseri’de yüzde 15’in biraz üstünde. Ya G.Antep’e ne demeli? SSK’lilerin ancak yüzde 15’i kadın. Zonguldak maden şehri, belki kadına uygun iş yok, ya Hatay? Kadın ücretli oranı yüzde 16. Diyarbakır’da kadın SSK’li toplamda ancak yüzde 16.5 paya sahip. Durum, Afyon’da, Malatya’da, Sakarya’da, hatta Balıkesir, Samsun, Trabzon’da farklı değil. Kaynak: SGK, Haziran 2010 verileri Görece yüksek istihdamı olan ama en az kadın çalıştıran 13 Anadolu ilindeki SSK’li kadınlar, 2.3 milyon olan kayıtlı kadın ücretlilerin yüzde 10’u ancak. İstanbul, Ankara, İzmir’de de durum matah değil; kadınların oranı yüzde 27-28’i ancak buluyor. Ama yine de Konya’da, Kayseri’de bunun yarısına düşmesi nasıl açıklanır? Bu anayasa, kadına yönelik ayrımcılığa hiçbir önlem getirmiyor, kadınların yüzde 71’inin işgücüne katılımını engelleyen şartları değiştirecek, kadına ekonomik özgürlüğünü verecek bir iyileştirme öngörmüyor. Kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılması ve engellenmesi de es geçiliyor. Anayasa değişikliği paketinde kadın-erkek eşitliğinin fiilen hayata geçmesi için alınması gereken sosyal, hukuksal, siyasal ve kurumsal özel önlemler ayrıntılı biçimde yer almalıydı, yok… Kadına engelliler, yaşlılar gibi “korunmaya muhtaç kesimler” kategorisinde yer veren bir zihniyetin, kadın sorunlarında samimi olması mümkün mü? Kadınların toplumsal hayatın çeşitli alanlarında gelişimini sağlayacak, başta çalışma, çocuk-yaşlı bakımı, sağlık ve şiddetten-gericilikten korunma hakları, tüm sosyal-siyasal ve kültürel hakları, hiçbiri, evet hiçbiri, anayasal güvence altında değil. O zaman kadınlar bu anayasanın nesine, neden “evet” diyecekler? Dememeli, kadın kadının koluna girerek sandık başına gitmeli ve esaslı bir Hayır mührü basmalı, toprak rengi zemine. Kadını yok sayanları toprağa gömmeli. Yarın, o gündür. NOT: Dünkü yazımda, yetmez ama evet listesinde görünen Av.Ergin Cinmen, tercihinin “Evet” değil, “boykot” olduğunu bildirdi. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.coms TÜYAP 2.8 MİLYON KİŞİ AĞIRLAYACAK TÜYAP İcra Kurulu Başkanõ Serdar Yalçõn, 2010 yõ- lõnõn sonuna kadar TÜYAP’ta gerçekleştirecekleri fuarlar ile 2.8 milyon kişiyi ağõrlayacaklarõnõ açõkladõ. Yalçõn, fuarlarõn düzenlendiği alanda mevcut pa- zarlarõn korunmasõna katkõ sağlarken yeni pazarlar ve müşteriler yaratarak ülke ekonomisine ve sektör- lerin gelişmesine büyük katkõ sağladõğõna dikkat çek- ti. Yalçõn, AB üyelik süreci ve uluslararasõ enteg- rasyonda alõnan mesafelerin Türkiye fuar endüstri- sinin gelişimi için büyük önem taşõdõğõnõ belirtti. BAYRAM GELMİŞ NEYİME Şanlõurfa, Diyarbakõr, Adõyaman, Mardin ve Şõrnak başta ol- mak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan Çukurova’ya ge- len tarõm işçileri, bayramda da çalõşmaya devam ediyor. Ge- çimlerini sağlayabilmek adõna yüzlerce kilometre yol gelerek, zor şartlar ve aşõrõ sõcaklarda çalõşmak zorunda kalan işçi- ler tarla sahiplerinin bayramõn birinci gününde verdiği iznin ardõndan yeniden pamuk hasadõna başladõ. İşçiler adõna açõk- lama yapan Hasan Gençoğlu, bayramõn kendileri için özel bir anlam taşõmadõğõnõ ifade ederek, “Bayram bizim neyimize? Hepimiz ekmek parasõ için buraya geldik” dedi. LUFTHANSA YOLCUSUNA TÜRK MEYVESİ Antalyalõ yaş meyve sebze üreticisi Güneşler Gõda AŞ’nin Yönetim Kurulu Baş- kanõ Hamdi Güneş, Alman Lufthansa Hava Yollarõ’nõn catering (yiyecek-içecek sağlama) firmasõ ile ortaklõk kurduklarõnõ belirterek, Lufthansa’nõn yolcularõna Türk meyve sebzesi yedireceklerini söyledi. Lufthansa’nõn catering işlerini yapan LGS Sky Cheifs şirketi ile ortaklõk ku- rarak Star Food Antalya AŞ’yi kur- duklarõnõ anlatan Güneş, “Burada yak- laşõk 70 kişi istihdam edilecek. 2.5 milyon Avro’luk yatõrõm ile doğranmõş meyve ve seb- zeler, Lufthansa’nõn uçaklarõnda dağõtõlacak” dedi. Trichet, kamu finansmanõyla ilgili kurallarõ ihlal eden ülkelerin, siyasi kararlarda söz hakkõnõ askõya almayõ önerdi Ekonomi Servisi - Avrupa Merkez Ban- kasõ Başkanõ Jean-Claude Trichet, Avro bölgesinde kamu finansmanõyla ilgili kurallarõ ih- lal eden ülkelerin, gecici olarak Avrupa’nõn si- yasi karar alma sürecinin dõşõnda bõrakõlmasõnõ önerdi. Trichet’in, önümüzdeki dönemde Avrupa Birliği Başkanõ Herman Von Rompuy’un Avro bölgesiyle ilgili kural- lardaki değişikliği açõklamasõndan önce gelen değerlendirmeleri, ECB Başkanõ’nõn bu sürece etki etme çabasõnõ da ortaya koydu. Yunanistan’õn giderek artan ve mayõs ayõnda tam anlamõyla bir krize neden olan kamu borçlarõ son- rasõ ortaya çõkan durum, Avro bölgesinin uzun va- dede geleceğiyle ilgili soru işaretlerine neden ol- muştu. ECB bu süreçte, yaptõrõmlarla desteklenen sõkõ kurallar ve kamu finansmanõnõn bağõmsõz şe- kilde denetlenmesi önerilerini getiriyordu. ECB şimdiye kadar herhangi bir Avro bölgesi ülkesi- nin birlikten ihraç edilmesi fikrine karşõ çõkmõş- tõ. Ancak Trichet, “Üyelerin oy haklarının geçici olarak ellerinden alınması denenmesi gereken bir şey” dedi. Trichet’in önerisinin AB anlaşma- larõnda değişiklikler yapõlmadan uygulamaya ko- nulup konulmayacağõ konusu net olmadõğõ için ger- çekleşmeme olasõlõğõ bulunuyor. Diğer taraftan Trichet, Avro bölgesinin daya- nõklõlõğõnõn küçümsendiği görüşünü de savundu ve içeriden bakõldõğõnda birliğin çökmeye yakõn ol- duğu görüşüne katõlmadõğõnõ söyledi. Trichet, “Avrupa’da işlerin nasıl yürüdüğü- nü biliyorum. Yetkili kurumların nasıl işledi- ğini biliyorum... Şöyle ki; dışardan gözlem yapanlar için Avrupa’nın kapasitesini ve sıra dışı zorluklarla nasıl baş edeceğini değerlendirip doğru analiz etmenin her zaman zor olduğunu söyleyebilirim” dedi. Avrupa Merkez Bankasõ Başkanõ’nõn Financial Times ile yaptõğõ röportajda kamu açõklarõnõ indirmeyi başaramayan Yunanistan gibi ülkelerin siyasi karar alma sürecinde, geçici olarak söz haklarõnõn alõnmasõnõ gündeme getirdi. Öneri gerçekleşirse benzer borç krizlerinin önüne geçmek isteyen 11 yaşõndaki Avro birliği için ‘dev bir adõm’ olacak. OECD: Resesyon ihtimali yok Kömüre dayalõ termik santral kurmayõ planlayan grup, yerli kömür kullanacak Ekonomi Servisi - Ekonomik İş- birliği ve Kalkõnma Örgütü (OECD), küresel ekonomik toparlanmanõn da- ha önce tahmin edilenden yavaş ola- bileceğini, ancak resesyona dönüş ihtimali olmadõğõnõ bildirdi. Merkezi Paris’te bulunan OECD’nin son değerlendirmesinde yer verilen tahminlere göre bu yõlõn ikinci yarõsõnda sanayileşmiş G7 ülkeleri yõllõk bazda yaklaşõk yüzde 1.5 büyüyecek. Mayõs ayõ tahminlerinde G7 ülke- lerinin bu yõlõn ikinci yarõsõnda yüz- de 1.75 büyüyeceği öngörülmüştü. OECD Başekonomisti Pier Carlo Padoan, ekonomik toparlanmanõn daha önce tahmin edilenden yavaş ola- bileceğini, ancak bir başka resesyon ihtimalinin olmadõğõnõ belirtti. Son veriler õşõğõnda OECD, ABD ekonomisinin üçüncü çeyrekte yõllõk bazda yüzde 2, dördüncü çeyrekte ise yüzde 1.2 büyümesini bekliyor. Ekonomik kriz hırsızlığı patlattı Ekonomi Servisi - Kõbrõs Rum kesiminde ekonomik kriz ve işsiz- liğin, suçlarda patlamaya neden olduğu bildirildi. Kõbrõs Rum tarafõnda işlenen cid- di suçlar bu yõlõn ilk 8 ayõnda yüz- de 17.6 arttõ, hõrsõzlõk suçlarõ özel- likle dikkat çekti. Yetkililer bunu krize bağlarken hõrsõzlarõn bu yõlõn ilk 8 ayõnda 11 banka soyduğu be- lirtildi. Rum Fileleftheros gazetesi, artõş gösteren ciddi suçlarda “te- cavüzün de endişe verici durum- da” olduğuna işaret etti. Rum po- lisinin verilerine göre bu yõl toplam 5 bin 432 ciddi suç işlendi, bu sa- yõ geçen yõl 4 bin 620 idi. Japon bankası Incubator battı TOKYO (AA) - Japonya’da kü- çük işletmelere kredi veren Incu- bator Bank iflas etti. Finansal Hizmetler Kuruluşu (FSA), küçük işletmelere kredi ola- nağõ sağlamak için 2004 yõlõnda ku- rulan bankanõn iflas ettiğini, ban- kanõn kontrolünü devralmasõ için Mevduat Sigorta Kurumu’nun gö- revlendirildiğini açõkladõ. Ağustos ayõ sonu itibarõyla 6.98 milyar dolar mevduatõ bulunan bankanõn, 118 şubesi ve 113 bin kadar mevduat sahibi bulunuyor- du. Mevduatõ 10 milyonu yeni ge- çen 3 bin 560 mevduat sahibinin bulunduğu bankada, mevduat sa- hiplerinin yüzde 97’sinin paralarõnõ alabileceği belirtildi. Yabancõ şirket sayõsõ 25 bini aştõ Türkiye’de en çok şirketi Almanlar kurarken, yabancõlar, en fazla toptan ve perakende ticarete ilgi gösterdi. En çok tercih edilen il İstanbul oldu. ANKARA (AA) - Türkiye’de kurulan yabancõ şirket sayõsõ 25 bini aştõ. En çok şirketi Almanlar kurarken, ya- bancõlar, ülkemizde en fazla toptan ve perakende ticare- te ilgi gösterdi. Hazine Müsteşarlõğõ’ndan derlenen verilere göre, Tür- kiye’de faaliyet gösteren yabancõ şirket sayõsõ, son 5 yõl- da 2 kattan fazla artõş gösterdi. Ülkemizde 1954-2004 yõl- larõ arasõnda 8 bin 192 yabancõ şirket faaliyet gösterirken bu sayõ 2006’da 13 bin 818’e, 2008’de 20 bin 685’e, ge- çen yõl da 23 bin 672’ye yükseldi. Yabancõ şirket sayõsõ bu yõlõn Ocak-Haziran dönemin- de ise 25 bin 55’e çõktõ. Yabancõlar en fazla toptan ve pe- rakende ticaret sektörlerine ilgi gösterdi. Ticaret sektö- rünü, 4 bin 311 ile imalat sanayi izledi. Uluslararasõ şir- ketlerin en fazla ilgi gösterdiği bir diğer alan da 4002 şir- ketle gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri oldu. Yabancõ sermayeli şirketler arasõnda Almanlar ilk 4 bin 256 şirket ile ilk sõrada yer aldõ. Bu ülkeyi 2 bin 256 şir- ketle İngilizler, 1842 şirketle Hollandalõlar, bin 308 şir- ketle İranlõlar izledi. Yabancõlar arasõnda en çok tercih edilen il İstanbul ol- du. İstanbul’da 13 bin 613 yabancõ şirket kurulurken, An- talya’ya 3 bin 97, Ankara’ya 1685, İzmir’e 1497 şirket kuruldu. Fizibilite çalõşmalarõ devam eden termik santralõn İç Anadolu Bölgesi’nde olacağõnõ anlatan Esin Güral Argat, 300 megavatlõk bir güçle işe başlanacağõnõ söyledi. OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Kiremitten madene, camdan turiz- me pek çok alanda faaliyet gösteren Gürallar, inşaattan sonra enerji sek- törüne de girme kararõ aldõ. İç Anadolu Bölgesi’nde yer almasõ planlanan ve fizibilite çalõşmalarõ devam eden ter- mik santralõn yapõmõ ile ilgilendikle- ri bilgisini veren Gürallar Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Esin Güral Argat, kömürün tercih nedeni olduğunu, ithal kömürün daha ucuz ol- masõna karşõn yerli kömür kullana- caklarõnõ dile getirdi. Yatõrõmlarda şimdiye kadar yüzde 100 özkaynak kullandõklarõnõ, bunun da özellikle krizde çok yararõnõ gördüklerini an- latan Güral Argat, ancak artõk enflas- yonist bir ortam olmadõğõnõ, kredinin bir destek kaynak olarak kullanabile- ceğini söyledi. Ailenin bölünmesiyle ilgili olarak, hukuki olarak bir bölünme olmadõğõ- nõn altõnõ çizen Esin Güral Argat’õn verdiği bilgiye göre; grupta amaç toplam değerin büyümesi. Hisseler de- ğer kazandõğõ sürece de sorun olma- yacak. Ancak bir işbölümü söz konu- su. Üç erkek kardeşten Nafi Güral başta Kütahya Porselen olmak üzere birkaç şirketle, Rıza Güral kõzõ Esin ve oğlu Erol Güral’la Gürallar Art Craft, Ali Bey Resorts, Gürallar Ki- remit, Gürallar Makine ve Gürallar Ya- põ ile Gesnet şirketlerini yönetiyor. İs- met Güral da başta Güral Porselen ol- mak üzere diğer şirketleri yönetiyor. Aile anayasasõ hazõrladõklarõnõ da anlatan Güral Argat, bu anayasaya göre, aile şirketlerinde çalõşmak is- teyen çocuklarda, dõşarõdaki şirket- lerde beş yõl çalõşma ve terfi alma şar- tõ arandõğõnõ ifade etti. Kütahyalõ kadõna iş sağlanacak Şimdiye kadar kurumsal olarak ciddi bir sosyal sorumluluk projesi geliştirmediklerini söyleyen Esin Güral Argat, kadõn istihdamõ ve çevre projelerine destek sağlayacaklarõnõ, kõsa bir süre içinde ciddi bir projeyi hayata geçireceklerini anlattõ. Ekim ayõnda Birleşmeş Milletler Kalkõnma Programõ (UNDP) Başkanõ Helen Clark, geldiğinde açõklanacak proje ile Kütahya’da kadõnlara istihdam olanağõ sağlanacak. Projeye göre, Kütahya’nõn en düşük gelirli mahalleleri seçilecek, buralarda oturan ve çalõşmayan kadõnlarõn Art Carft’ta üretilen bardaklarõn dekorlanmasõ sağlanacak. Süslemeleri yapõlan bardaklarõn satõşõnda da aracõlõk edilerek, kadõnlarõn gelir elde etmesi de sağlanmõş olacak. ‘Tayvan’la ilgileniyoruz’ Turizmde beş yõlda her yõl yaklaşõk 700 yatak kapasiteli bir otel bünyeye katõlacak. “Bugünden iki oteli işletmeye alacak kapasitedeyiz” diyen Güral Argat’a göre, sezon çok daha uzun ve giden turist çok daha farklõ olduğu için özellikle Uzakdoğu’yla ilgileniyorlar. Tayvan bölgesinde görüşmelerin sürdüğünü anlatan Güral Argat, Türkiye’deki Ali Bey Resort’larda çalõşanlarõn yüzde 60’õnõn sigortalarõnõn kõşõn da devam ettiğini dile getirdi. “İşçi ücretlerini artı bir maliyet olarak görmüyoruz, çalışanların yarısından çoğunun sigortaları kışın da devam ediyor. Zaten işlerin bir bölümü kışın da sürüyor. Bu nedenle personelde sirkülasyon azdır” diyen Güral Argat, turizmde işinin sahiplenilmesinin büyük önem taşõdõğõna inanõyor. Gürallar enerji sektöründe Yönetemeyen oy kullanmasõn Esin Güral Argat Jean-Claude Trichet KADIN ÇALIŞTIRMAYAN İLLER (SSK’lı Çalışanlar, Haziran 2010) İLLER Kadın Toplam Kadın Toplam SSK’li SSK’li % kadında il payı, % K.MARAŞ 12181 92285 0.5 KONYA 25697 187331 1.1 GAZİANTEP 22527 151687 1 KAYSERİ 23302 151407 1 ZONGULDAK 11844 74537 0.5 HATAY 16227 100769 0.7 DİYARBAKIR 13940 84290 0.6 AFYONKARAHİSAR 11000 64173 0.5 MALATYA 12090 64405 0.5 SAKARYA 22816 107872 1 BALIKESİR 24533 115065 1.1 TRABZON 19107 88641 0.8 SAMSUN 24591 103107 1.1 13 İL 239855 1385569 10.4 İSTANBUL 795386 2824329 34.6 ANKARA 225251 851111 9.8 İZMİR 178175 620200 7.7 Türkiye 2301493 9604589 100 13.2 13.7 14.9 15.4 15.9 16.1 16.5 17.1 18.8 21.2 21.3 21.6 23.8 18.1 24 28.2 26.5 28.7