Katalog

18 TEMMUZ 2010 / SAY11269 PAZAR Alakır özgür akacak A lakır'a sekiz HES yapılması planlanıyor. Ikisi için harekete r \ geçilmiş. Birini köylüler durdurmuş. - HES'lerden ne zaman haberinlz oldu? Biıtıan: Lafı dolanıyordu ancak mühendislik bilgimle suyun elektrik üretmek için yeterll, yolun uygun olmadığını, yatırımın yatınm olmayacağını bildiğimden ihtimal vermedim. Kapitalistlerin sınırlarını aştığını bilmiyormuşum. Uyuduk. Araba geçmeyen yolda kepçeler görene kadar... Hâlâ sadece Alakır'da yapıldığını sanıyoruz. Anladık ki, bütün Anadolu'da, dünyada yapılıyor... HES'ler benim gurum, tapınağım. Beni uyanışa götürdüler. Şehirden çıkınca bir fanusu kırdık sanmıştık, ama burada da bir fanus yaratmışız. Antikapitalist bir hayat kurduk, ancak yine dürüst degilmişiz. Uyanışa bak... HES'ler onlan yeniden şehre indiriyor, eylemlere, toplantılara, davalara katılmak için... -HES hayatınızda başka neleri deglştlrdl? Birhan: Elektrikle ilgili alet yoktu. Allelerimizin araması için bir cep telefonumuz vardı, küçük bir güneş paneliyle şarj ediyorduk. Güneş paneli büyüdü, elektrik, bilgisayar geldi. Internette şantiyenin fotoğraflarını dağıtıyoruz, eylem programlanna bakıyoruz, araşıyoruz. Bir mücadele var artık. Kuş uçmaz, kervan geçmez evlerinin önünden, şimdi tozu dumana katan şantlye arabalan geçiyor, Alakıri hapsedecek borularla birlikte. Plan $u: Su büyük borularla aşağıya taşınıp, hız kazandırılarak dökülecek. Alakır'a kalansa kuraklık ve ölüm. - Eğer HES yapılırsa, ne yapacaksınız? Birhan: HES değil, üç nükleer santral üst üste dikilse de bir milim kıpırdamam. Aynı ritüellerle bu yaşantıyı sonuna kadar götüreceğiz. Önemli olan buradaki yaşamın nefes alıp vermesi. Bu insanların geleceğe dair en büyük korkusu, bu yaşam tarzı. Birçok insan için rahatsızlık kaynagıyız... Birçoğu için de umut... Açacaklan dört davanın 10 milyarlık masrafı imece usulü toplanıyor. Kimisokakta müzik yapıyor, kiml çöpteki atık kutulardan cüzdan yapıp, Alakır Özgür Akacak etiketiyle satıyor. Kimi her misafirine bir kutuya bozuk para attırıyor. Parayı elden vermek şart. Gelip Alakır'ı, neyi koruduklarını görsünler Istiyor Tuğba ve Birhan. Ne dersiniz? ! / • •"**•« 'V' 2\ Tuğba ve Birhan, altı yıl önce Istanbul'u bırakıp Antalya'nın bîr dağına yerleştiler. Alakır'da her şeyîni kendilerînm yaptıkları bir hayat kurdular. Parayla iliskilerini kesip, ürettikleri kadar tükettiler. Mutluydular. Ta ki... Evimizi^ Alakır'ı rah|at bırakın K endini istila eden binalara inat, direnen dağlanndan çıkıyoruz Antalya'nın. Yol arkadaşım Doğa Derneği'nden Ferdi Akarsu. Benim için her yan yeşil, onun için ladin, sedir, çam... iki saatlik bir dağ yolculuğundan sonra karşılaşacağımız hayatı düşünüyorum gözlerim yeşile ve maviye takılı. Bu renklerin bir süre sonra şantiyeye keseceğini bile bile. Alakır'dayım. Tuğba Günal ve Birhan Erkutlu'nun misafiri olacağım. Onlar kim mi? Anlatacağım, ama önce bir sorum var. Siz hiç size sunulan her şeyi bırakıp da, hayata sıfırdan başlamayı denediniz mi? Öyle sıkıntıdan ya da şımarıklıktan değil, kaçmaksa hiç değil, bile isteye her şeyi bırakmayı göze aldınız mı? Onlar aldı. Sistemin etlerine geçirdiği dişlileri silkeleyip attılar, bir parçalarını orada bırakma pahasına hem de. Önce yola düştüler, arındılar, iyileştiler, "basif'leştiler. Alakır'da dağ başına yerleştiler. Antikapitalist bir hayat kurdular, iktidar ilişkilerinin, hiyerarşinin, ikiyüzlülüğün olmadığı bir hayat... Bütün bildiklerini unutup, topraktan öğrenmeye başladılar. Altı yıl önce kurdukları bu yaşam şimdi saldırı altında. Şehirleri, suları, ormanları satarak ilerleyen kapitalizm kapılarına dayandı. Sadece onların mı? Türkiye'nin sebze ihtiyacının yarısını karşılayan Kumluca Ovası'ndan, Beydağlan'na uzanan 60 kilometrelik Alakır Vadisi 100 bin insana evsahipliği yapıyor. Planlanan sekiz hidroelektrik santralının (HES) kılıfıysa hazır: Elektrik ihtiyacı. Oysa rakamlar bunun bir düzmece olduğunu gösteriyor. Türkiye'de 2023 yılına kadar 2 bin HES hayata geçirilse bile, elektrik ihtiyacının ancak yüzde 5'i karşılanabilecek... - önce sizi tanıyalım... Birhan: istanbul doğumluyuz. Ben 74'lüyüm, Tuğba 75'li. Tuğba: Ortadirek ailelerin çocuklarıyız. istanbul'un en modern yerlerinden Kadıköy'de doğduk, büyüdük. Koleje gittik, İngilizce öğrendik. Marmara Ekonomi'yi bitirdim, Birhan Yıldız Teknik'e girdi, bıraktı. Birhan: İstediğim bu değildi. Sanata, resme ilgim vardı. Akademide okuyayım dedim. Orada da eğitim kafamdakinden farklıydı. Alaylı olarak resim yapıyorum. Marangoz atölyesinde mobilya tasarımı yaptım... - Nasıl tanıştınız? Birhan: Komşuyduk. İkimiz de aynı okuldaydık. Liseden beri, 19 yıldır birlikteyiz. Birbirlerinden, samimiyetten, dostluktan başka şeye gereksinim duyulmayan bir birliktelik bu; içinde hep toprak ve yeşil olan. Ailelerinden tek başlarına tatile çıkma izni kopardıkları 20'li yaşlanndan beri, hep dağlara gidiyorlar. Köylülerle tanışıyor, her dağ evinde kendilerini hayal ediyorlar. Rainbovv kamplarında farklı dinden, ırktan insanlarla, yolu olmayan yerlerde, yemeklerini paylaşıp, doğayla baş başa iki ayyaşamaları da bu zamanlara dayanıyor. -Toprakla bundan önce bir ilişkiniz var mıydı? Tuğba: Babaannemin köyüne gölürürlerdi. Yadsırdım. Sevmezdim. inek kokuyor, der, dönmek isterdim. ESRA AÇIKGÖZ Birhan: Benim köyüm bile yok. Soyagacımdaki herkes şehirli. Şehirde çocuklara doğayı sevelim, koruyalım, denir. öyle büyüyünce doğayı ötekileştiriyorsun. Doğaya dair deneyimimiz, ilgimiz yoktu. Domates bitkisinin nasıl bir şey olduğunu, yetiştirince öğrendik. - Sizi bu dağ başına getiren yolculuk nasıl başladı? Tuğba: Bir ailenin koruyuculuğuyla büyüdük. Kendimizi bundan sıyırmalıydık. 23-24 yaşındaydık. Hindistan'a gidenleri görünce, yapılabiliriiğini anladık. Orada kendi kendine yetebilmeyi, ayakların üzerinde durmayı öğreniyor, hayatı tanıyorsun. Sene, 98. Ne internet var, ne tur şirketleri. Sırtlannda çantaları trenle, otobüsle, otostopla, yayan, dolana dolana, dolaşa dolaşa varıyorlar Hindistan'a. Aceleleri de yok aslında, zaten asıl olan "yol almak". -Neöğretti yol size? Birhan: Büyüdüğümüz fanusu kırmak, Doğu'ya doğru yol almak, yok olmak istedik. O hiçliğin içinde yeni kavramlara yeni değerler yükledik. Bu bizim jenerasyonumuza özgü bir sorun bence. Çünkü bizden öncekilere bir önceki kuşaktan bilgi aktarılıyordu. 80'lerden sonra Türkiye'nin kapitalizmle iç içe girmesi bu halkayı kırdı. Biryıl Hindistan'ın dağlannda, Sadular'la yaşıyorlar, bir hırka, bir lokma. Onca yoksulluklanna rağmen insanlar, sofralarını açıyor onlara. Yaşamak için çok fazla şeye ihtiyaçları olmadığını anladıkları an işte bu. - Bunun için illa Hindistan'a gitmeniz gerekiyor muydu? Birhan: Istanbul'a sıkışmış bir grup insantfık. Tek şey dayatılıyor; Doktor ol, mühendis ol, askere git, evlen, çocuğun olsun, bir "şey" ol... Ruhumuzda bu yok. Ancak örnek alabileceğimiz, yol gösterecek bir atabilgimiz de yoktu. Dünyanın gidişatı hakkında ciddi sorumluluk hissediyor, böyle gelmiş böyle gider deyip oturmak istemiyorduk. Bozulmamış, feyz alıp, yaşamlarımızı entegre edip uygulayabileceğimiz bir kültür dokusu arıyorduk. "Başka bir dünya mümkün"ü ortaya koyabilmek için bir yerden başladık. - Doğada yasama karannı ne zaman, nasıl verdiniz? Birhan: 2003, Irak savaşı başlamak üzere, barış eylemlerine gidiyoruz. Bağırıp, eğlenip, evlerimize dönüyor, tüketime devam ediyoruz. Bu bizi çok rahatsız etmeye başladı. Ahlaksız hissettim. O çarkın, sistemin içinde her yaptığımız Bush gibileri yaratıyor. Zamanla sokağı da bırakıp, ışık kapatmayı eyleme dönüştürdük. Şimdi de internetten Ankara'ya yürüyorlar! O eylemde karar verdik. Bir parti düzenleyip, eşyalarımızı dağıttık, mülkiyetlerimizden kurtulma ritüeli gibiydi. 6u bir kaçış değil, lanet edilerek çıkılan bir yolculuksa hiç değil. Güzel şeyleryaratmak için düşüyorlar yola. Uğurlayanların kafasında, burunları sürtüp dönerler düşüncesinin geçtiğini biliyorlar ya, bir inatları yok zaten. Görmek, denemek istiyorlar. Doğada yaşamayı seçmiş birkaç kapı dolanıyorlar. Hiçbiri kafalarındaki antikapitalist anlayışa uymuyor. Sırtlannda çanta yol yol, dağ dağ D oğa, onlar için yeşil ve maviyle sınırlı değil, samimiyet, dürüstlük, egoyla savaş, barış, bütün bunları içinde taşıyor. Ağaçla, kuşla, kurtla kurdukları ilişki sayesinde "insan" olmanın anlamını hergün yeniden keşfediyorlar. Her sabah doğan güne şükürle açıyorlar gözlerini. Her gün daha basit ve sade yaşamayı öğretiyor onlara, sistemin içlerine, derilerine doladığı kabukları bırakıyorlar birer birer. Devamlı bir uyanıklık, farkındalık hali bu. Akşam olup da çardağa uzandıklarında bazen kitaplarına dalıyorlar, bazen konuşmaya. Alakır'ın sesine sığınıp uykuya dalıyorlar. - Parayla ilişkiniz ne durumda? Birhan: Sebzemizi, meyvemizi, buğdayımızı kendimizyetiştiriyoruz. Şimdi dokumayı öğreniyoruz ki, kıyafetlerimizi yapalım. Süt, tereyağı, yoğurdumuzu hâlâ köyden alıyoruz. Hayvancılığa başlayınca bunlar da bitecek. • Fotoğraflar: FERDİ AKARSU dolaşıyorlarAnadolu'yu. Karadeniz, Toroslar... Alakır'dalar. Su değirmeninin önünde Hamidiye Teyze karşılıyor onlan. Rastalı saçlı, garip kıyafetli bu gençleri dağa getirenin ne olduğunu merak ediyor. Toprak aradıklarını söylediklerinde, "Heryer toprak" diyor, "orası kolay da, yapabilecek misiniz?" Alakır'a gelip giden jandarma komutanlannın bile bahis konusu oluyorlar: "Herşeyine varım, üçaya kaçarlar". 40 yıl önce terk edilmiş birarsayı ailelerinin yardımıyla alıp yerleşiyor, tek odalı ev inşa ediyorlar. Kütükten lavabo yapmayı, yeraltını buzdolabı gibi kullanmayı, akrep, yılanın gelmemesi için çardağın hergün temizlenmesi gerektiğini öğreniyorlar yavaş yavaş. - Başka neler öğrendiniz? Tuğba: ilk geldiğimizde farklı farklı toprak olduğunu hiç düşünmemiştim. Ektikçe hissetmeye başlıyorsun. Kitaplardan, Durmuş Amca'dan öğrenmeye çalışıyorsun, ancak olur mu olmaz mı diye karışıklığa girersen, toprak sana karışıklığı geri veriyor. Toprak gerçekten seni yansıtıyor. Öğrendikçe egon daha da iniyor, sadeleşiyorsun. Birhan: Şimdiye kadar edindiğimiz bilgileri hiçleştirmeye çalışıyoruz ki, benliğimiz ortaya çıksın. Ben hâlâ hava bu kadar sıcaktı, şu kuş öttü, bu bitki çıktı diye not alıyorum. Hepsi doğanın harmonisindeki yerimi yakalayabilmek için. - En çok ne zorladı sizi? Tuğba: Köylülerle ilişki... Köy sınırlarındaki tek yabancılarız. Saçlarımız, kıyafetlerimiz çok farklı. Zaman zaman dedikodular döndü. Onların bıraktığı şeyi yapmak için, şehri bırakıp gelmişiz, garipsediler... Birhan: Ben her söyleyeceklerine kabuldüm. Onlar için biz uzaylıyız. Tipime, yaptığım işe bak. Köylü tanımlamak ister, ancak bizi tanımlayamadılar. O sırada da her şeyi dediler. Kendimizi anlatmak için tek tek kapılarını çaldık. Anlayan anladı. Anlamayan, bunlar altın arayıcısı, satanist, misyonerdir, dedi. Önemli değil. Tuğba: Çok çalıştığımızı gördükçe, saygı duydular. Birhan: Çoğunun çocuğu otellerde çalışıyor. Çocuklarında görmedikleri toprakla ugraşma isteğini bizde gördükçe, bizi çocuğu addeden çok köylü oldu. Bilgilerini paylaştı. Onların sayesinde biz domatesi bile bilmeyen insanlar sağ kalabildik. En çok da Durmuş Amca sayesinde. Köyden bile dokuz kilometre uzaklıktaki arsalarına enyakın komşu 77yaşındaki bu adam. Birhan'a göre tam biranarşist. "Dünyanın geri kalanı yok olsa" diyor, "onun yaşam kalitesinde bir değişiklik olmaz". Oysa şimdilik dünyanın değil ama Alakır'ın ve dolayısıyla Durmuş Amca'nın sonuna yavaş yavaş geliniyor. Durmuş Amca, HE'lerle ilgili ne düşünüyorsun diye soranları, kızgın, çatallaşan sesiyle yanıtlıyor: "Ben yaşımı almışım. Birkırmam var, sıkar, yiier, giderim. Siz okumuşsunuz, bu çözülecekse siz çözeceksiniz". Alakır'da bir cinayetin planları ince ince işleniyor. Silahın arkasında, ben varım, siz varsınız. Bu sistemin, tüketimin bir parçası olarak Durmuş Amca'yı, Alakır), Birhan ve Tuğba'yı biz öldürüyoruz. Şimdi doğayı, başka bir dünyanın var olabileceğini gösteren bu yaşamı korumak için ayağa kalkın, işe gereksiz elektrik harcamalarınızı bırakmakla başlayın. Sonra da sokağa çıkıp, Birhan ve Tuğba'nın sesine ses katın... Çünkü başka bir dünya mümkün, gördüm. işte Alakır'ın özgür akması için bir neden daha... • -i