Katalog

İİPSIKIYATRI TEDAVILERINDE YENI GELIŞMELER Prof. Dr. NevzatTarhan NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi Yön. Kur. Bşk/ Psikiyatri Uzmanı Beynin haritalaması Beyin haritalaması kullanılnrak nöropsikiyatridc ranı ve tcdavi yaklaşımları günlük pratiğe ginneğe son yıllarda baş- ladı. ABD'de bu teknolojiyi ürctcn dört firma var. Biz bu kuruluşlardan birisinin teknolojisini kıırduk. Beyin harita- lama yöntemi 9 Eylül Üniversitesi Psikiyatri Kliniğinde de vardır. Bi: ilave olarak hastanc ve merkezimizde nörokog- nitif testler vo kogniıif rehabilitasyon üniteleri ve neuıo- biofeedback birimlcrini de getirdik. Beyin haritalaması hangi konularda bilgi veriyor? l-Nörolojide demans (bunama) hastalığınm erken ta- nısında ve lıasta izlemede. 2-Psikiyatride beyin işlevlerini izle- yerek hastalığın biyolojik boyutu hak- kında bilgi sahibi olıvtada... Depresyon, panik, şizolreni, öğrenmc Rüçlüğü çeken bir hasta başvurduğunda klinik değer- lcndirme klinik ölçeklerle birlikte beyin harmılaması aldığımızda bi:e şu artılan ka- zandırıyor. Birincisi, beyin fonksiyonunu, beynin biyoelekırik işlevini ölçerek an- lamaya çalışıyoruz. Zatüre olan bir hasta iç hastalık uzmanına başvuıur. Klinik muayenede tanı koyulur. Fakat kan tah- lili ve filmlerle tanı nasıl güçlendirilirse bi: de hastalığın biyolojik boyutu hak- kında bilgi alarak tanıyı güçlendirmeye ça- hşıyoruz. Örnek vermek gcrekirse bir depresyon hastasınm beyin haritalama- sında frontal alanlarda (alın loplan) işlev yavaşlamasınm oltnası veya heınisferik asi- metri (iki yarını küre farklı çalışıyor) hul- gusu hastalığm biyolojik boyutunu mo- nitorize etme anlamma gelir. İkincisi tc- davi izlemede kullanılıyorsa çıkan patolojinin boyutuna gö- re 3 veya 6 ay sonra ikinci haritalamayı yapıyoruz. Tedavinin biyoyararlılığı konusunda kliniği açıklayıcı bulgu elde edi- yoruz. 3-Psikiyanide çok sıkıntısını çektiğimi: ölçülebilirlik ko- nusunda hem hastaya hcm hekime önemli rahatlık sağlıyor. "Test Dose" sistemi Beyin haritalaması dışmda, birinci olarak ilaçların beyne etkisini değerlendirten "Test Dose" sistemi var. Burada ilacın biyoyararlılığını anlamak amaçlanıyor. Tedaviye direnç.li ruhsal rahatsızlıklarda, çocuklarda dikkat eksikli- ği, hiperaktivite ve öğrenme güçlüğü olgularında "Ritalin test doz" ile biyoyararlılığı ölçerek daha bilinçli tedavide bi- ze yardımcı oluyor. Nörokognitif testler dediğimiz nöropsikolojidc önem- li olan anlama, kavrama, dikkat, zeka, bellek testlerini bil- gisayar ortammda yapıyoruz. Bilgisayar kolaylığı olmadan önce bu testler 10-15 gün sürebiliyordu. Şimdi yarım gün- de kişinin beyin faaliyetlerinin yeterli olup olmadığını an- layabiliyoruz. Kognitif rehabilitasyon dediğimiz zihin geliştirme prog- ranılan ile kişinin bozulan zihinsel yetilerini belirliyoruz, ki- şiye bireysel ihtiyacma göre zihin faaliyetini artırma ile il- gili bilgisayar ortamında beyin işlevlerini geliştirici egzer- sizler uyguluyoruz. Bu Viyana Rehacom sistemi dediğimiz yeni bir teknolojidir. Stres yönctimi çalı;malan ile klasik yöntcmde gevşe- me egzersizleri uygulanır. Biz beyin haritalamasında işlevi en çıık bozulan bölgeyi belirledikten sonra o bölgeye elek- trot bağlayarak kişinin beyin dalgalarını ekranda göriiyoı-uz. Sonra ona bazı reknikler öğreterek beynini rahat kullanması becerisini kazandırıyoruz. Çocuklar bu teknikle bilgisayar- da düşünme gücüyle uçık uçurabiliyor, araba yarışı yapa- biliyorlar. Uyku laboratuvarı NPİSTANBUL Hastanesinde iki uyku odası, bir foto- terapi odası, bir uyku deprivasyon odası ve merkezi dijital tetkik sistemi ile uyku laboratuan oluşturuldu. Uyku labo- ratuarlan nöroloji, KBB, göğüs ve psikiyatri uzmanlarının orrak disipliner yaklaşımı gereken bir faaliyettir. Tedavide psikiyatrik yaklaşım çsğu defa gerekir. Laboratuar sorum- luluğu bu bilinçle yürütülmektedir. BEYİN GORUNTULEME LABORATUVARI Alfa, Beta) belli oranda neşredcr. Her yaş grubunda bey- nin ürettiği sinyallerin oranı farklıdır. Ne\v York'taki mer- kezimizde yüzleıce sağhklı kişi üzerinde araştınna yapılarak bir "Data Base" oluşturulmuştur. Bu veri tabanı ile çekilen kişinin verisi bilgisayarda analizden geçiriliyor. Böylece o kişinin beyninin hangi bölgesi hızlı sinyal üretiyor hangi böl- gesi yavaş sinyal üretiyor belirliyoruz. Olması gerekenden fazla yavaş sinyal varsa veya hızlı sinyal düşükse kişinin bey- ninin o bölgcsinde işlevin bozulduğu kanısma varıyoruz. Her bilginin sayısal formata dönüştürülmeye çalışıldı- ğı günümüzde beynin ürettiği sinyallerin sayısal fonnata dön- üştürülebilmesi bize bu kolaylığı sağladı. En önemli çıbamız temiz bir kayıt ya- pabilmemiz. Artifaktsız yapabildiğimiz bir kolaylıklar sağlıyor. FONKSİYONELVE SPEKTROSKOPİK MRKfMRI.sMRI) MR teknolojisi beynin yapısal durumu halkında bilgi veren kitle etkisi, basınç değişiklikleri, yer kaplayan olayları, hacim değişikliklerini ölçmeye yarayan bir sistemdir. Beynin hidrojen atomlarının dağılımını FR (radyo frekansı) dalgaları ile sayarak doku hakkında bilgi verir. fMRI ise beynin metabolizmasındaki yani oksijen ve kanlanmasındaki değişiklikleri ölçerek işlevsellik bilgisi verir. Hastalıklarda tedavi öncesi ve sonrası zihinsel-duygusal testler yapılır. Test sonuçları karşılaştırılarak tanı ve tedaviyi güçlendirici olarak kullanılır. SMRI ise beyindeki bazı moleküllerin ve bazı kimyasalların sayımını yaparak dağılımı hakkında bilgi veren gelişmiş bir teknolojidir. MRI EEG uyumlu elektrotlarla beynin aynı anda hem elektriksel hem kimyasal işlevini ölçmeye uygun bir sistemdir. Hastanemizde Philips ® ve nöropaketi 1.5 tesla kurulmuştur. Elektrofizyolojik kullanımı ile Türkiye'de bünyesinde MRI'ı olan ilk psikiyatri hastanesidir. (Türkiye'de İlk) Uyku incelemesi yapıyoruz. Hipnogram programı ile psi- kiyatrik nedenle uyku bozukluğu çekenlerde uykunun ka- litesini değerlendiriyor, tedaviyi çıkan sonuca göre planlı- yoruz. Dünya tıbbında uygulama yaygınlığı Alzheimer merkezleıinde EEü önem- li bir laboratuar desteğidir. Sayısal EEG uy- gulaması seçkin merkezlcrde vardır. Psikiyatride ise özellikle Alman eko- lünde (,x)k yaygındır. Alman psikiyatrist bırakın sayısal EEG'yi her hastasma kla- sik EEG yi çektirir. ABD'de 1997 de ABD Nürofizyoloji ce- miyeti sayısal EEG'nin kullanılma alanla- rını helirledikten sonra yavaş yavaş yay- gınlaşmaya başladığmı görüyoruz. Ahheimer, Epilepsi, Depresyon, Şizofreni, Öğıenme güçlüklcri, Hiperaktivite, Bağımlılık gibi hastalıklarda sayısal EEG önerilmektedir. Psikiyatrik rahatsızlıların bir beyin hastalığı olduğu an- laşıldıkça uygulama yaygınlaşacaktır. İdeal yöntem beynin kimyasal haritalamasını çıkarmaktır, ancak bu şu anda çok ö:el şartlarda yapılabirmektedir. Belki de gelecekte daha ay- rmtılı beyin haritalamaları yapabileceğiz. Hastahklann tanısında ve ilaç etkilerinin izlenmesinde Beyin Haritalama sis- 24 saat psikiyatrik ambülans teminin rolü Daha öncede siiz ettiğimiz gibi hastalıklara tanı koyma multidisipliner bir yaklaşım geıektirir. Klinik ölçekler her yerde olduğu gibi bizim için birinci plandadır. Klinik öl- (jtklerde belirlenen tanıyı güçlendimıek için beyin harita- laması işimize yarıyor. İlacm vc tedavinin biyoyararhlığınt anlamak için 3 veya 6 ayda yapılan haritalamalar bize bil- gi veriyor. Zor vakalarda "Test Dose" uygulamaları ile en isabetli ilacı bulmaya çalışıyoruz. Beyin haritalamalan nasıl bir teknolojidir? Bilgisayar devriminin klasik EEG'de açtığı bir çığırdır. İnsan beyni karmaşık clektronik bir cihazdır. Her elektro- nik cihaz gibi insan beyni de elektromanyetik dalgalar ya- yar. Biz beynin bu yaydığı dalgaları yani sinyallcri ölçüyo- ruz. Beynin her bölgesi dört ana grup sinyali (Delta, Teta, Klasik acil psikiyatrik hasta yaklaşımı hastanın suçlu gi- bi algılanmasıdır. Bu nedenle tıbbi müdahale gö: ardı edi- lecek kolluk kuvvetleri ile hasta hastaneye sevk edilme yo- lu seçilmiştir. Bu konuda bizim yaklaşımımız acil psikiyatrik hastanın suçlu değil hasta olduğunu düşünerek uzman ekip ve özel yumuşak odalı ambulansla müdahale ve sevk kolaylığı sağ- lanmasıdır. Böylece hakkı ile toplum kurallan arasmda ev- rensel insani değerlere uymak mümkün olur. Dijital görüntülü hasta takibi Hasta odalarında, yumuşak odalarda, yoğun bakım ve acil serviste WEB tabanlı teknolojiye uygun görüntüleme sistemi ile hekim hastasını hastane dışmdan bile takip ede- biliyor. Hcmşireler ve 24 saat güvenlik elemanı hastayı göz- lem altında tutuyor. Dış güvenlik ve iç güvenlik ayrı ayrı görüntülenip takip ediliyor. Hastane ve laboratuar verile- ri dijital ortamda transfer edilebiliyor. Bubrrûandır. L