Katalog

POLITIK BILIM Aykut Göker http:/www.ınovasyon.org;hagokerOttmail.com Bu hafta konumuz GDO'lu ürünler meselesinin sıkça tartışıl- dığı Türkiye açısından da ilginç olabilecek birrapor... "2030'a Doğru Biyoekonomi" Başlığı OECD'nin yayımladığı bir raporun başlığından aldım; aslı biraz daha uzun: "2030'a doğru Biyoekonomi/ Politika Gündeminin Tasarianması (The Bioeconomy to 2030/ Designing A Policy Agenda)"... Rapor, disip- linler arası, stratejik bir öngörü projesinin sonuçlarını yansıtıyor. Bu pro- je, uzun vâdeli gelecek incelemeleri için 1990 yılında OECD Genel Sekreterliği'nce yürürlüğe konan uluslararası bir program (International Futures Programme - IFP) çerçevesinde yürütülmüş. 2008 sonunda ta- mamlanan 18 aylık projenin sonuç raporunun yayın yılıysa 2009... Bu ra- porda ortaya konan biyoteknolojinin geleceğine ilişkin görüş ve öngörü- ler GDO'lu ürünler meselesinin sıkça tartışıldığı ülkemiz açısından da önem- li olsa gerek... Bilindiği gibi, 'GDOIu ürünler günümüz biyoteknolojisinin ürü- nüdür. Bu raporun sözünü ettiği teknoloji de bu teknolojidir! Zikrettiğim OECD Programı'nın (IFP) Direktörü Michael Oborne, OECD Observer'ın Martsayısında yayımlanan ve bu sonuç raporunu konu alan yazısının başında diyor ki: "Biyoteknolojitarım, sanayi ve tıptakibir diziye- niliğin denenmiş birkaynağı ve çevre dostu sürdürülebilir üretim için ya- rarlanılabilecek potansiyelbirgüç olmaya doğru sürekli evrilmektedir. Yeni bir biyoekonominin doğuşuna tanık olabilir miyiz? Yanıtı kamu politikala- rı belirleyecektir." Burada 'biyoekonomi' terimiyle anlatılmak istenen nedir? Rapor'daki açıklamaya göre, "biyoekonomi, ekonomik çıktılarının önemlibirbölümünde biyoteknolojinin katkısının bulunduğu bir ekonomi olarak düşünülebilir. Doğuşuna tanık olduğumuz biyoekonomisürdürülebilirgelişme ve çevresel _|_ açıdan sürdürülebilirlikilkelerine göre şekillenecek ve muhtemelen küresel ölçekte olacaktır. Böyle birekonominin üç ana unsuru vardır. Biyoteknolojik bilgiüretebilme, yenilenebilirbiyokütle ve biyoproseslerden yararlanabilme ve bilgiyle uygulamayı biitünleştirebilme..." Aynı rapora göre 'biyoteknolojikbilgi', "biyofarmasötikler, rekombinant aşılar, yeni bitki ve hayvan türleri ve sınaîenzimlergibi bir dizi ürünü üret- meye yönelik yeni üretim yöntemleri geliştirebilmek için gerekli olan 6/7- gidir. Bu bilgi DNA ve RNA'nın, proteinler ve enzimlerin moleküler düzeyde anlaşılmasının yanında hücre, doku, organ ve organizmalara müdâhale ede- bilme yollarının, ayrıca, genom ve proteinlerin analizi için biyoenformati- ğin anlaşılmasını da içerir. Biyoteknolojik bilginin geliştirilebilmesi için [el- bette] yoğun birARGE ve yenilik faaliyeti gereklidir." Biyoekonominin ikinci unsuru olan 'yenilenebilir biyokütle ve biyop- roseslerden yararlanabilme' konusuna gelince, "bu, sürdürülebilir üreti- mibaşarabilmek içindir. Yenilenebilirbiyokütlelertarla bitkileri, otiar, ağaç- lar ve deniz yosunları gibi birincil kaynaklardan, ayrıca evve sanayi atık- larıyla tanmsal atıklardan elde edilebilir. Biyoproses sâyesinde bu mal- zemelerkâğıt, biyoyakıt, plastikve sınaîkimyasallargibibir dizi ürüne dön- üştürebilir. Bu ürünlerden bazıları, birseçenek olarak, herhangi bir biyo- kütle hammaddesine gerek kalmaksızın, doğrudan, genetik olarak değiş- tirilmiş yosun ve mikro organizmalardan da elde edilebilir." Biyoekonominin üçüncü unsuru olan 'bilgiyle uygulamayı bütünleşti- rebilme' ise, biyoteknoloji alanında üretilen jenerik bilginin belirli ekono- mik faaliyet alanlarında katma değer yaratacakbiçimde uygulamaya ge- çirilebilmesi demektir. Biyoteknolojinin üç ana uygulama alanı tarım, or- mancılık ve su ürünleri gibi birincil kaynakların üretimiyle sağlık ve sanayi sektörleridir. Peki, 'biyoekonomi' gelecek için ne vaat ediyor? Sözü Oborne'a bıra- kalım: "Rapor'daki ana mesaj şudur Biyoteknolojinin ekonomikfaaliyet- lere yapabileceğikatkı önemlidir... Tahminlere göre, 2030'a doğru, biyo- teknoloji kullanılarak üretilebilecek kimyasal çıktılar ve diğer sınaî ürün- lerin %35kadarı fiilen bu teknolojiyle üretilirhâle gelebilir. Bu oran far- masötikler ve tanı malzemelerinde %80'e, tanmsal çıktılardaysa %50'ye ulaşabilir. Yeni bir politika ya da büyük bir atılım söz konusu olmasa bile, 2030'a gelindiğinde, OECD ülkelerinde biyoteknolojinin GSYlH'ya olan kat- = kısı %2,7'ye varabilir..." Türkiye, kendi geleceği açısından, bu konuda ne düşünüyor acaba? B I L I M O D U L L E R I L'Oröal Genç Bilim Kadınlan Destekleme Bursunu kazanan kadınlar. L'Oreal Türkiye'den bilime "burs desteği" L'Oreal Türkiye tarafından düzenlenen ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından desteklenen "Genç Bilim Kadınlarını Destekleme Bursları" 2010 yılı ödülleri sahiplerini buldu. Araştırmaları ödiile değer görülen 6 bilim kadını; Koç, Sabancı, Hacettepe, Ege Üniversitesi ve TÜBlTAK'tan geldi. Bilim kadınlarının araştırma projelerinin konuları; beyintümörü, beyin felci, kemik hastalığı, polimer filmler ve yakıt pilleri oldu. 6 genç bilim kadını L'Oreal Türkiye'den 12'şer bin dolar değerinde biryıllık burs kazandı. L'OrSal-Unesco orcaklığındaki, uluslararası "For Women In Science" programmm bir uzantısı olarak L'Oreal Türkiye tarafından uygulanan Genç Bilim Kadınlanna Destek Burslan programı, bilimin yaygmlaşması ve bilimsel alandaki çalış- maların teşvik edilmesini amaçlıyor. Program, Türkiye'de 2003 yıldan bu yana gerçekleştiriliyor. Araştırmalar, Yaşam Bilimleri alanında Prof. Aslı Tolun, Malzeme Bilimleri alanında ise Prof. Türkan Haliloğlu'nun başkanlık ettiği iki ayrı komite tarafından seçildi. Seçimdc, araştırmalann bilimsel yeniliği ve bilime sağlayacakları katkı ölçüt alındı. Doktora derecesi almış ve doktora sonrasında araştır- maları devanı eden 40 yaşını aşmamış genç bilim kadınlan, L'Oreal Türkiye'nin Genç Bilim Kadınlan Destekleme Bursları programına katılabiliyor. Sabancı Üniversitcsi'ndcn Yıd. Doç. Dr. Gözde Ünal Beyin Tümörü, Hacettepe Üniversitesi'nden Yrd. Doç Dr. Müge Yemişçi özkan Beyin Felci, Sabancı Üniversitesi'nden Yrd. Doç. Dr. Selmiye Alkan Gürsel Yakıt Pilleri, Koç Üniversitesi'nden Dr. lremErel Polimer Filmler, Ege Üniversitesi'nden Yrd. Doç. Dr. Petek Ballar Kemik Hastalığı ve TÜBİTAK'tan Dr. Tuba Erdoğan Bedri Yakıt Pilleri araştırması ile ödüle değer görüldü. TÜRKÎYE'DE KADIN İMAJI DEGIŞIYOR' Ödül töreninde konuşan L'Oreal Türkiye Genel Müdürü Claudio Cavicchioli, Tutkumu:; dünyanın değişmesine yardımcı olan kadınlan ödüllendinnek- tir" diye konuştu. Kadınm imajının son yıllarda büyük bir dcğişim geçirdiğine dikkat çeken Cavicchioli, "Bugünün erkeği de, kadını 'salt güzel- liğin ve kırılganlığın simgesi' olarak gören erkek değil. Erkekler; en azından birçoğu, aıtık profesyonel yaşamın ve bilimsel kariyerin hcr alanında yanı başlarında olan kadın çalışma arkadaşlarının var- lığından gurur duyuyor. Bu, böylesine kısa bir za- manda inanılmaz büyük bir değişim" dedi. 'TÜRKİYE'DE KADINLAR BİLİME YATKIN' Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Başkanı Prof. Yücel Kanpolat da, ödül töreninde yaptığı konuşmada, Türkiye Bilimler Akademisi'nin, Dünya Bilim Akademileri içerisinde rekor sayıda kadm bil- im insanını bünyesindc barındıran ornek bir kurum olduğunu ve kurum üyelerinin yüzde 14'ünü kadın üyelerin oluşturduğunu söyledi. Prof. Yücel Kanpolat, "Genç Bilim İnsanları Destek Programımız içerisinde de kadın bilimciler- imizin oranı yüzde 26'dır. Bu rakamlar hem Türkiye'de kadın bilimcilerin yajamda ne kadar ak- tif olduğunun hem de bilime ne kadar yatkın olduk- larının göstergesidir" dedi. 2009 KADIN BİLİMCİ İSTATİSTİKLERİ Avrupa Komsiyonu'nun, bilimde cinsiyct eşidiğinin istatistik ve göstergelerini içeren "She Figures 2009" araşttrmasına göre, küresel olarak yük- sek öğrenim gören diplomalı kişi sayısmın yarısını kadınlar oluşturmasına rağmen hala bunların sadece yüzde 30'u bilim veya teknoloji ile ilgili olarak çılışıyor. Amerikan İlerlemc Merkezi tarafından son zamanlarda yapılan bir çalışma ise, doktora derece- sine sahip olan evli ve çocuklu bilim kadınlarının görcve başlama şansı aynı ailevi durutna sahip erkek- lere kıyasla yüzde 35 oranmda daha düşük.