Katalog

24 EKİM2010/ SAYI 1283 Ftumhurlyej PAZAR 1 11 tnı trtı tdeyı ı . Akşarnüzeı ibı rvaftiztÖroı ı inE,şarut olacağı z. kalabalı kdGğilkilise ama Itepsı rı ciefarklı birIutyecarı var. SulahattirtGultekirı 51yaşı nda,21 yaşı ndaki Öğrortcı sıoğlu Öncü Egemen, i 1yaşı ndaki dayı sı Ires ve 32yaşı ı tdakıı kincigöbektert kuzoı ı iMurat Ulaş 1113törenı bekliyor.Vaftiztöreni onları n... Dersinı lı ler.Alevikültürüyle A,Ierı inbirçoğu kçı ndisiı ı i Alevisaı ı ı yor. Bı lntiyoı Ia[.kanuşu lifliı yorçultkiı.Oysa köknı ı kı rı Ernı eı ti.Oı lerı ı ı od()ı ı ecekIcriiçin nı utlular.Vattı z :1 yatar Sarkı sSnrnpyaı ı , ilgilibilgı vnrı yor.Murat 1Jiaş, ablası ylabirlikte geiniiş. Abla tedı rgirı ,Murat rahat. Biz L)ersimliyı ı ,Alevikültüruyle huyüdük, ben de Alevi diyor. 12 yı liirı (;e 20 yaşı ndayken gerçeği Murat. Biraz da tesadufen. İstarı bul’ dadoğup hüyiinlüş. işi gereği t)ersı me yaptı ğı AYŞE bı rı nciı t(jedeslı lin YILDIRIM ı ı ı u/arı ı ı ızı yaret . istornı ş. Mezar taşı rı da adı nıgördüm; Araştı rma gereği duydum. Aı luı ı üfuskayı tları nı çı karttı nıTuiu;elide’ . istarı buladorı urı ceanne ve babası na sorrrı uş.Onlardarı da gerçeği öğrenı rı ce kı rmı ş,kı rı lmı ş.“Boşlukta hissettı m kendimi. [)üşunseni?e benim dı ı ı dersim 100db. F3utüıt duaları 1 Ernı nıı ıok]uğı iı rı u ögroniyorurtı .Nn ı yor’ 2Ortada kaldı ğı mı hı ssettimAtı iierı ı n,tsı barrı asakladı kları içilıçok kı ı dı rıt, t ildüıt ı.ran üç yı l boyunca gidı pg(>Idinı .Acaba dedemden önce de başka bı rkülhı reı ı ı isahiptik diye. Soyumuzurı kayitlardakıbı r ı ı urnarası rı akadar ı ı laştı ı ı ı .Dodemı ndedesı rrokadar gı ttı m. EvetbizSarkis ve Maı ı oşuntorunları yı z.Dersimlı Erı rı errileriz. Ailesininde Eı rneıı ıkültüriiyle bı iyümediğinısöyluyor • Murat.Peki rı ndensaklaı nı şlardıçocukları ndan kökenlerı ı ı ı ? korkudan birbirı nebir şey söyleyemı yormuş.Benı m anrı eı ı ıve babam öğretmeı ı di.Yanıdevlet memurları ydı . Cerçı şı rrı dien ı eklıoldular ama hep çekı nmı şlorDuşuı ı üıt Tuncelide Hı ,rrnerı ioğlu Hermeni diye bı rsoz var. aşağı larrı akiçin kullaı ı ı rlar.Aslı ndabugün bile baskı var, Ben öğrendiktoı ıyı llarsonra iş arkadaşları ma Ermeni olduğuı ı ı u t ı anı aıt ganipsediler. Önyargı larvar çunku. Buyuk bı rkı rı venefret aşı lanı yorçocuk yaştan ı tı baroı ı . kıyı löı ı ceözüne dönmek içı nharekete goçmı şMurat. . Örı cuEi;emneı ı ,gioballeşmenin de etkı sı yleyerı ıı ı esilı çin kirrı likvekıı ltı irüı ıarka planda kaldı ğı nıanlatanak başlı yor Içonuşnı aya.Annababası nı ı ıyaptı kları nıve anlatlı kları nıgorüp diı ı ledı ktoı lsorı rakenı disı nde düşüı ı mnı eyebaşladı ğı nı söylüyia. ‘ Ertt ı Erniı yi7ntı adcı nı mnederıkendı kultururnuze sahı p Nedı nıı iı ı aıı çsı zbüyudük? diye soniyor. Alevi Ermeni ve Hı ristiyanolmak için bireysel başvuruda bulunmuş. Ama işlerinedeniyle gerçekleştirememiş düşunü. çalı şmaları ndanda haberim yoktu. Öğrenince [ı epberaber vaftiz olmaya karar verdik’ dı yor.“Annem ve babam ilkintepki gösterdi tedirgin oldu ama hayı rdemediler diyor, çünkü şartları biliyorlar,ortam tedirgin ama bofl ülkemı seviyorum ve TürkiyeCurnhuriyetinin bir Frmeni vatandaşı olarak gururur duyuyomunı . Selahattin olarak tanı yoruzonu ı lkin.Oysa 6 ay önce mahkenı o kararı yla adı nıve dinini değiştirmiş. Nüfus kaydı nda artı k Mı raı ıPirgiç yazı yor.Akrabalar ama Muratı rıaksine o Ermeni kökonlı olduğunu hep biliyorrnuş.“Aslı nda buolay benim son yı llardaErmonilerle ilgiliedı ndiğimbilgilerle başladı diyor, Zaten yeni yeni çı kmaya başladı [)eı sirnAlovileniyleilgili dokümanlar, yazı lar. Birkaçkaynaktan okuduğum zaman orada yaşananan acnyı , tehciri gördüm. Ve kendi kendime bir karar aldı m:özüme dönme kararı . Ondan sonra gidı pismı mı ve dinimideğiştirdim.” İlkı rıduygusal tepki olarak yola çı ktı ğı nı söylüyor Mirarı .Ancakyaptı ğışeyin Tümkiyedeve Avrupa’ da çokbüyük yankı bulduğunu görüyor. Örgütlenmeye karar veriyor.Kendilerigibi olanıherkesi bir çatı altı ndatoplamaya çalı şı yor.Dersimli Ermeniler L)errneği’ nikuruyor şimdi. Önce çovresindeki DersimliErmenı lerinlistesini çı karmayabaşlamı ş,çalı şmaları duyuldukça yurtiçı mı denve yurtdı şı ndan başvuranlar da olmuş. Şu an için 150 haneye ulaşmı şbile. Çalı şmaları nıDersime de taşı mı ş. “1915’ terı itibarenbizimkilerdönmeye başlamı şlarve ben o dönemden yüz yı l sonra omya gidip ‘ DersimliErmeniler’diye afiş ası p,stant açtı m.Kitaplargötürdüm. Herkes şaşı rdı , ilgiduydu. Ve insanlar anlatmaya, konuşmaya başladı .” ERMENİCERÜYAGÖRMEKİSTİYORUM Dersim’ debir çocuğun kendisine söylediği sözün çok dokunduğuflu anlatı yorMiruı ı“Abi,dedi, ‘ senin anansana sütünü vermekte çok cömert davranmı şama dilinivermekte hiç de cömert davranmamı Ş.Son dilinibilmiyorsun.’Haklı ydı . Ben Errnerı ı cebilmı yorum.Ama istiyorumki ben Ermenico düşüneyim. Acaba diyorum Ermenice rüya görebilir miyim? Bunu istiyorum.Dilkursuna başladı mşimdi ve Ermenice rüyayıda göreceğim.” KimiDorsimliErmenilerin ı seçekingenliğini kı ramadnğı ndan yakı nı yor.‘ Aleviyizbiz, ne gerek var,tarzı ndayaklaşı mları olanlar var. Birazda Alevilikhoşları nagidiyor ya ondan olabilir.Ama ben başka birşey daha yapacağı m. 18 Aralı k’ ta Istanbul’ dabir yemek vereceğim. Dersim’ den90 yaşı nda üç yaşlı insanı getireceğim. Onlarıkiliseyletanı ştı racağı m.”• kültürünün içinde büyümüş ama onun gereklerini yerine getirrmnomiŞ,camiye de gitmemiş Kimliğinesahip çı kmadı ğı için kiliseyide bilmiyorduvaftizolduğu güne dek. ‘ Onuniçin babarnı ı rrbiZOyolgöstermesi çok önemli benim için. Bu kültürü yaşatacağı m için de çok mutluyum”diyor. Bahası yla birliktevaftizoldu Öncü o gün, vaftizismiyse Hrant.• ., . ‘ Bazenyaşam birçakı ltaşı nı nsorumluluğunndanmutlu olmaktı r’diyordu erkek yazar. Öğle suları ydı .Kadı nyazar, deniz kı yı sı nda çakı lyatağı nauzanmı ş;Torosları mı tepelerinde, parmak uçları ylagezı ntiye çı kmı ştı .Kadı nyazar, elleriylegökyüzü, yeryüzü ve deniz yüzünde devirı imli daireler çiziyordu. Mürnı künıolabilse dağı ve denizi nioktalı yerlerinden kesip, cebı mı fıkoymak istiyordu. Taşlarla yetindi. Erkek yazar, bilmiyordu.Kadı nıyazar, yı llarevvel çakı l taşları narenkli cümleler giydirip;üı erleriniMontaigno’ den deyişler; Neruda’ danışiirlerlesüslemişti. Her birinintanı ı dı k çokmecelere, masa üstlerine, ev gozmelerinde sı rköşolore bı rakı lan biröyküsü vardı .Amacı ,kendi kokusu sinen parlak çakı l yüzeylerdedünı yası rı ısevı nı likı lnı aktı ,belki? Belkide unutulnna korkusuydu, kira bı lir? Kadı nyazar, bir çakı ltaşı nı n,ikiçift patinin, örülmüş atkı dantartakalan yürnçı lelenı n,minik tuz paketlerinin, boşa yanan arnpulknninı ,pirinçtanelerinin, işçi karı ncaları n,içi boşaltı lmı şbozelye kavanozları nı n,Türk kahvesinin yanı nda yükselen düşünceli nı kotinbulutları nı nve çevresinde olup biten bir dolu şeyin sorumluluğunnu ta yüreğindo taşı yordu. Kalktı .Çantası ndan kestiğı gazete kupürlerı rı i çı kardı .Baktı .Bugün avucuna aldı ğıçakı l taşları nı nbı rakacak,dram dolu kucakları vardı .N. Ç, 7. Ç, Saniye Çelik,Duygu Yerci,Güldünya Tören. Özlem Demir,Şehrı hant Polat, Sı dı kave çok sayı daki çocukkadı nlara armağan edecekti eteğindeki taşları . Hatı rlı yormuyduk anı ları ? Aydı n’ daüçerkek tarafı ndandefalarca tecavüze uğrayan zihinsel engelli 16 yaşı ndakiZ.Ç.,Mardin’ de28 kişi tarafı mdandefalarca tecavüze uğrayan ve mahkeme tarafı ndan“knzı nrı zası vardı ”kararı verilen 13yaşı ndakiN.Ç. Batman’ daikieşli,60 yaşı ndakibir adamla zorla evlendirilmekistemediği çin kendisini asan 18 yaşı ndaki Saliha. Mensin’ dekemenleboğularak öldürülen “Kı skançlnk kurbanı Duygu öğretmen”. Ağrı ’ dabiritüfekle, ikı sikendilerini asarak intiharedeni 113,20 ve 21 yaşları ndakiÖzlem Demir, Saniye Çelik,Şehrı bannPolat.Bitlis’ tetecavüzo uğrayı phamile kalan, törenin “intı hanet”emnineuymayı p,Istanbul’ da kardeşleri tarafı mdanöldürülen Güldünya (22). yanda önce kulağıkesilen, sorı nadövülenekhastanelik olan 30’ IukSı dı ka. Önnı eklerçoktu. Dramnı lanı ncinsiyeti kadnndı .Kadı n sorununun adı kültündesaklı ydı .Yazar da kadı ndı . Dayanamadı .Taşları denize fı rlattı . Yan şezlongda elinde kitabı ,taze sı kı lmı şmeyvesuyunu yudumlayan turistlerifark etmese, haykı racaktı .Duraksadı . Turistlerde kadı ndı .Bu ne mene(m) bir dünyaydı ?Ayağa kalktı .Yerden yeni çakı ltaşları topladı .Taşları renklerine göre ayı rdı . Kupürleridizdi. Pudra pombesini N.Ç.ve Z.Ç.’ nin,gelin beyazı nı Saliha’ nı n,yosun kokulusunu Özlem’ in,damarlı yıSanı ye’ ninı , yeşil filizlileriGüldünya ve Sı dı ka’ nı n,gül yaprağı nı Şehriban’ ı n,incitanesini Duygu’ rı unüzerine örttü. Hepsini birer birer denize bı raktı . Denizgibi temiz, deniz gibi Özgüryaşayamayan “Ünzile”lerdionlar. Gözlerini kapadı .Elleriniuzattı .An, büyülü bir kavuşmaya tanı klı k etti.Saniye’ nin ayası ndakı na, Şehriban, Özlem ve Sallha’ nı nıboyunları beyaz, Güldünya’ rı ı n kalbinde gül iğnesi, Duygu’ nunparmakları ndatebeşir tozları vardı .Her birielinde, üzerinde ismi yazı lı taşıtutuyordu. Dilleninde“Yüksekyüksek tepelere ev kurması nlar” türküsü... fürküyü değişik okuyan bir koro sesi: “Ben, anamla, ben babamla, ben bobemle, ben sevgiyle yaşamayı hak etmeyecek ne yaptı m?” Kadı nyazar, saat 5 sulannda, gö7yaşlanyla uyandı .Gece lambası na eğildi,yaktı .Komociinimn üzerinde rengarenk duran, dokuz çakı ltaşı aydı nlandı .Gördükleri rüyadan, yaşananlar gerçekten ibaretti. Birhaber belirdizihninde: “Türk hükümetinin 2009’ dayayı mladı ğıbir rapora göre, ankete katı lankadı nları nyüzde 42’ sikocaları nı nya da partnerlerinin fizikselya da cinsel tacizine uğramı ştı .Her dört evlikadı ndan biri,kocası tarafı ndanyaralanmı ş:10 kadı ndan biride, hamileyken kocası tarafı ndandövülerek yara almı ştı ” (Milliyet,31.07.2010: Amerikanhaber kuruluşu CNN’ in intemet sitesinde “Aileiçişiddet Türkiye’ de tabu” başlı klıbir haber). Kadı nyazar, çakı l taşları nıcebine koydu. Bu seferkileri kendinde saklayacaktı .Birçakı ltaşı nı nsorumluluğunu alamayan birtoplumun, kadı naverdiği doğerin simgesiydi onlar. Defteriniaçtı , yazmaya başladı .Örgüloniay tokalı , gelinlikgeceliği giymnı işkadı nları nı nçizdi. Yı ldı zları naltı na yatı rdı ,üzerleriniÖrttü,uyuttu, uyuttu... Bu gece uyku elbet onları nhakkı ydı .• guzeli PAZARINPENCERESİNDEN SELÇUK EREZ Şah Ismail Caddesi Hayk’ ı nçocukları köklerini arı yor . skender Pala’ nı n“Şah Ismail ile Yavuz Sultan Selim’ i konu edinen kitabı ,Çaldı ran’ ıve ötesini yeniden düşünmemiz için bir fı rsatyarattı .Pala, her ikisi de Türk olan bu devletbaşlanı nı narası ndaki savaşı n aslı nda bir kardeş kavgası olduğunu belirtiyor. Çaldı ran savaşı sona erdi mi? Öyleyse neden gün aşı rıAleviaçı lı mı ndan bahsediyoruzama Alevi vatandaşları mı zı nhakları nı göz ardı ediyoruz? Cemevleri neden tapı nak sayı lmı yor?Madı mak Oteli’ nin müzeyapı lacağı sözü tutulmuyor,Alevi çocukları mı zaneden Sünni bakı şaçı sı yla yazı lmı ş din bilgisi kitapları okutuluyor? Hor yurtdaşı mı zı nkendisini herkesle eşit haklara sahip ve mutlu hissodeceği bir düzeni (>luŞturrTlakiçin neyi bekliyoruz? fanihe bakalı m: ABD halkı 1862’ do Kuzey ve Güney olanak ikiye ayrı lı paraları nda savaştı lar. 1865’ te Kuzeylilerin zaferiylesona oranısavaşta 620 binasker ve çok sayı dasivilöldü. Savaşı yitiren tarafı ncumhurbaşkann Jefferson’ du, başkomutanlarıda Robert Lee idi.Bugün Jefferson’ un doğum günü, Alabama’ da, Florida’ da,Misisipi’ devb. resmi tatildir. Birçok kentte Jefferson’ un ve Lee’ nin adları nıtaşı yan yollarvardı r,meydanları nabu Güney kahramanları nı n heykelleri dikilmiştir. ÖyleyseŞah smail’ iöğrencilerimizedüşman olarak helletmekten vazgeçip,onu Alevikardeşlerimizgibi benimsememiz ve Çaldı ran’ dayenilmişolsa bilesaygı ileanı lmasıgereken bir Türkbüyüğü olaraktanı tmamı z doğru olmaz mı ?Başka bir Türk’ eyenilen Yı ldı rı m E3eyazı t’ ıtanı ttı ğı mı zgibi... Şah Ismail, Divan’ ı nıTürkçe yazmı ştı r.Şöyle der: Biztüccar değilizaİ,psatrnayı z/Erkangözetiriz yoldansapmay,z Gönlümüzganidir kibirtutmayı z/BizMuhammed Alidiyenlerdeniz. Yavuz’ unDivanıise Farsçadı r:“Residmüjdeinevruz şod iyanisebze / Ziravzahayıcinan midohodnişan sebze...“ der. Hangisibizdondir?Derindüşününce anlı yoruz:Hem Yavuz, hem de Şah İsmailbizdendir...ÖyleyseŞah Ismail neden edebiyat derslerimizde okutulması n? Öğrencilenimizeonun divanı ndanörnekler neden sunulması n? Aslı ndabu gelenek özellikle Anadolu’ da eskiden beniyürürlüktedin:Hititler,ülkelerineeklenen milletlerin tannı lanı nada saygı gösterinlerdi:Fı rtı naTanrı sı aslı rı da yenip toprakları na yerleştikleri Hattilenintanrı sı ydı , Akatlann Tanrı sıAnus’ a,HunilerinTannı sıKumarbis’ e de Hititlerintanrı lartopluluğunda yer verilmişti. Hititlen, kendilerinekatı lmı şolan insanları nkalplerini kazanmanı n akı lcıyolunu bulmuşlandı :3500 yı lsonra biz, yüzyı llarcaberaber yaşadı ğı mı zve bu ülkenin eri az bizimkadar sahibi olan Alevilerinkutsadı kları nı neden benimsemeyelim?• selcukerez©gmall.com Cebimdeki çakı l taşları nı nhikayesi... ı ı 1 ,, t... , 1 i 1 W lİf ;1: . : : ı (ı %ı r ., r c’ F ı t ‘ ; ıRll ‘ ... .. ı ‘ • ;: ı .ç”, ı ç ,, 1 mi flcı t \ ı r n t 1 > 1 ı r c ‘ V “ r ii ‘ 1ı EBRU GÜZEL 1