Katalog

8 23 AĞUSTOS 2009/ SAYI 1222 CANBA SUNAY AKIN Düşünen ilk robot bir Türk idi... C enazeye katılanlar, son yolculuğuna uğurlamaya geldikleri Sezar'ın tabuttan kalkıp, bir tarafmdan diğerine döndüğünü görünce korkudan küçük dillerini yutarlar! Çok sevdikleri liderleri, bedenindeki yirmi üç bıçak darbesine rağmen gözleri önünde bir anlık dirilmiştir!.. Sezar'ı öldüren suikastçılara karşı halkı ayaklandırmak isteyen Antonius, Roma İmparatoru'nun bir mumyasını yaptırmış ve bir otomatla onu hareket ettirmiştir. Sezar'ın cenaze merasiminde yaşanilan bu olay, tarihte bilinen, insan şeklindeki ilk otomat örneklerinden biridir. 1206 yılında Diyarbakır'da El- Cezeri tarafından Henı hareket eden, hem de düşünen insan otomatını yapmayı başaran ise Wolfgang Ritter von Kempelen adlı Macar asıllı bir mekanikçidir. Kempelen'in 1769 yılında gerçekleştirdiği insan otomatı, bir masaya oturmuş ve karşısmdakiyle satranç oynayan bir adamdır! Başı dönen, gözleri oynayan, bir eliyle ucıına sigara takılı uzun çubuğu tutan, öteki eliyle de taşlann yerini değiştiren otomat, rakibin şahını tehdit edecek bir hamlc yaptığında ses de çıkarmaktadır! Kempelen, Viyana'da, İmparatoriçe Maria Theresia'nın desteğiyle yaptığı otomatına "Satranç Oynayan Türk" adını vermiştir. Dünyanın ilk hareket eden ve daha da önemlisi düşünen adam otomatı Büyük Frederich ile satranç oynar ve Prusya Kralı'nı herkesin gözü önünde bir güzel yener! Yendiği sadece Büyük Frederich olsa iyi!.. yazılan "Kitab el-Hiyel" adlı eserde de insan şeklinde otomatların nasıl yapıldığı ve çalıştığı anlatılır. İlk yazıldığı halinin kayıp olduğu bu eserin, Topkapı Sarayı'ndaki III. Ahmet Kütüphanesi'nde bulunan kopyası, kitabın basımıyla aynı tarihli olup, Osnıan el-Haskefi tarafından yazılmıştır. Fırat ile Dicle arasındaki bölgeye Araplar "ada" anlamına gelen "El-Cezire" derler. İnsan şekilli otomatlan tasarlayan El-Cczeri'nin tanı adı da, Bedi'üz zaman Ebu'l İzz İsmail ibn el- Rezzaz el-Cezeri'dir. Su saatleri, otomatlar, su kaldırma düzenekleri tasarlayan El-Cezcri'nin kitabında hareket eden pek çok insan fıgürü dikkat çekicidir: Birbirine şerbet ikram eden iki şeyh, abdest suyu döken çocuk, ellerindeki kâselere içki dolduran insanların olduğu "saki kayığı" ve fîl üstünde yolculuk yapan adam El-Cezeri'nin hareket eden insan otomatlarından yalnızca birkaçıdır. Robot Türk, satranç oyununda hiç yenilmemiş olan Napoleon Bonapart'ı da mat etmeyi başarır. Oyuna başlamadan önce, Satranç Oynayan Türk'ün kapaklan ve çekmeceleri açılarak, çarklardan oluşan mekanizması tüm izleyicilere gösterilir. İnsanlık tarihinin en çok konuşulan ve en uzun süreli ilgi uyandıran otomatını görenler arasında ünlü yazar Goethe de vardır. Kempelen'in otomatı 1820'de Amerika'ya gönderilir. Makineye hayran olup, hakkında yazı yazanlardan biri de Edgar Allen Poe'dur... Satranç Oynayan Türk'ün şöhreti tüm dünyayı sarar... Ne var ki, bir gün Johann Allgaier adlı biri çıkar ortaya!.. Allgaier, makinenin içinde kendisinin olduğunu, bir ayna sayesinde ofurduğu yerin görülmediğini açıklar. Kempeler'in aslında bir sihirbaz olduğuna herkes inanır. Bunun da nedeni, Allgaier'in iki bacağı da kesik bir cüce oluşudur! Satranç Oynayan Türk'ü gönnek isteyenlcr yine de sergilendiği fuarlara akın ederler. Ta ki, kimi kaynaklara göre Philadelphia, kimilerine göre de Chicago'daki bir yangında Satranç Oynayan Türk kül olana kadar... Çekoslavak yazar Karel Capek, 1920 yılında kaleme aldığı ' L Evrensel Yapay İnsanlar Fabrikası" adh tiyatro eserinde, insan şeklindeki otonıatlara "robot" adını verir. O günden beri de hareket eden insan görünümlü makineler bu adla anılır. Hepimizin bildiği Oz Büyücüsü adlı masalda insan şeklindeki adama robot değil de, "teneke adam" denilmesinin nedeni, eserin L. Frank Baum tarafından 1900 yılında yazılmış olmasıdır. Capek 'in tüm dillere armağan ettiği "robot" sözcüğü için on yedi yaşında şiir yazan bir şair, bu şiirini yazıldığı 1942 yıhndan tam 63 yıl sonra, 2005 yılında yayınlanan 3. şiir kitabında sunar okurlarına. Kitabın önsözünde de, "yirminci yüzyılda Robot'u da ilgilendiren başlıca neler olmuş bunları anımsamakta yarar var" diyerek alt alta sıraladığı bilgilerden bazıları şunlardır: "Mekanik robota androit yani düşünen robot boyııtu da ve biyonik adam türleri de eklenmiştir... Aya gidilmiştir, gezegenlere de ulaşılmaya başlanmıştır, uzayda eldc edilen olanaklar şimdilik dünya için bazı yararlar sağlasa da çok geçmeden bunlar dünyadaki hedeflere karşı saldırı üsleri olarak kullanılabilecektir..." Dört bölümden oluşan "Robot" şiirinden bir kıta okuyalım: "istediğini öldür I lüzum yok düşünmene cehennemlerde yamşı / ürkme hayattaki acılardan bile I voltlarla ölçülüdürl bir robotun acıya dayamşı". Bülent Ecevit'tir şairin adı!.. Kıbns'a yapılan askeri harekâtla ünlenecek ve "Karaoğlan" olarak bilinecek olan Bülent Ecevit, robot için şiir yazdığında on yedi yaşındadır... Ne gariptir ki, uzayda elde edilen olanakların ileride dünyaya saldırı üsleri olnıasından endişe duyan Ecevit'in, Başbakan olduğu 21. hükümet döneminde Kıbns Barış Harekâtı yapılırken, Âşık Reyhani bir şiirinde şöyle seslenecektir: "Boş kavgayı terk edelim I İlim yolunu güdelim I Aya beraber gidelim I Çağdctş yoldaş dünyasında ". Kıbns Banş Harekâtı'nın gerçekleştiği 20 Temmuz 1974, insanın Ay'a adım attığı günün 5. yıldönümüdür!.. 2000'li yıllara gelindiğinde bile Türkiye ve Yunanistan, Ege Denizi'nde, tıpkı Ay gibi üstünde hayatın olmadığı küçük adacıklara bayrak dikme yarışını sürdürmekten vazgeçmeyeceklerdir! • Mağara Adami / TAYYAR ÖZKAN (www.tayyarozkan.com) YENI URUNLER Etklleylcl tasarıma sahip Samsung S5200 Şık tasarımının yanında teknolojisi ile de dikkat çeken Samsung S5200 sadece 10,9 mm inceliğinde olması ve kayan kapaklı tasarımı ile dikkat çekiyor. 2.2 inç boyutunda bir ekrana sahip olan Samsung S5200'de otofokus ve flaşlı 3,2 megapiksel kamera, FM Radyo, microSD harici hafıza kartı yuvası, Bluetooth 2,1 bağlantısı ve multimedya oynatıcısı da bulunuyor. Multimedya oynatıcısı MP3, AMR, AAC, Windows media audio plus, MPEG4 ve H.264 video kliplerini oynatma özelliğine sahip olan telefonda FM radyo RDS özelliği de yer alıyor. Müzik çaları Samsung'un DNSe ses teknolojisi ile geliştirilen Samsung S5200'ün, 8GB'a kadar yükseltilebilen hafızası cep telefonunun aynı zamanda bir müzik çalar olarak da rahatlıkla kullanılmasına olanak sağlıyor. Sony Blu-ray deneyiminl zirveye çıkarıyor Sony'nin geliştirdiği yeni BDP-S360 Blu-ray Disc oynatıcı "24p True Cinema", "BonusVievv", "Sony Precision Cinema HD Upscale", "Precision Drive HD" ve "BD-Live Ready" gibi yeni Blu-ray özellikleri ile Blu-ray teknolojisini bir adım ileriye taşıdı. Son teknolojileri barındıran yeni Blu-ray oynatıcı, 1080p Full HD görüntü kalitesini uyumlu bir AV dönüştürücüden 7,1 surround ses üretiyor. Bu özellikler ilk kez giriş seviyesi bir Blu- ray Disc oynatıcısında yer alıyor. BDP-S360'ın dahili USB yuvası üzerinden indirilen ek içerikler bir USB flaş depolama aygıtına kaydedilebiliyor. BDP-S360'de Sony'nin yeni "Precision Cinema HD Upscale" teknolojisi de yer alıyor. Bu teknoloji sayesinde Standard çözünürlüklü sinyalleri (480i), 1080p'ye dönüştürüyor ve HDMI üzerinden 1080p TV'lere Full HD eşdeğeri çözünürlüklü sinyal çıkışı veriyor. HP IPAQ Data Messenger En son mobilite fonksiyonlarını sunan akıllı bir haberleşme aracı HP İPAQ Data Messenger'ın kayarak açılan QWERTY klavyesi yazı yazmayı, büyük ekranıysa okumayı kolaylaştırarak mesajlaşmada ve mobil internet kullanımında büyük bir kolaylık sunuyor. HP İPAQ Data Messenger'da dokunmatik ekran da bulunuyor. Kolay ve tek elle kullanılan gelişmiş GPS özelliğine sahip HP İPAQ Data Messenger zahmetsizce yolunuzu bulmanıza yardımcı oluyor. 3G bağlantı olanağının yanı sıra Wi-Fi bağlantı özelliğine de sahip Data Messenger'da 3 megapiksel kamera bulunuyor. Windows Mobile 6,1 Professional işletim sistemi ile çalışan Data Messenger'da ayrıca sık kullanılan yazılımlarınızı kısayol yapmanızı sağlayan ve başka birçok işleve sahip güçlü bir eklenti olan SBSH Facade yazılımı da bulunuyor. HP İPAQ Data Messenger'ın fiyatı KDV hariç 499 dolar. Logitech'ten dört yeni hoparlör... Logitech, piyasaya sunduğu 360 derece ses özelliğine sahip dört yeni hoparlörü Z320, Z323, Z520 ve Z523 ile multimedya hoparlörler kategorisini genişletti. Logitech'in dört yeni multimedya hoparlör sistemi, "forward-firing" yani ileriye doğru ses veren sürücülere sahip standart PC hoparlörlerinin aksine, 360 derece ses ya da çok yönlü akustikler sunuyor. Böylece çok daha geniş bir "keyif alanı" sağlıyor. Her bir uyduda öne ve arkaya bakan sürücüleri olan hoparlörler, sesi daha geniş bir alana kesintisiz olarak iletirken, siz odanın neresinde olursanız olun tek bir ritmi bile kaçırmıyorsunuz. Hazırlayan: HAKAN AKARSU hakana@cumhuriyet.com.tr \