Katalog

POLITIK BILIM Aykut Göker http:/www.ınovasyon.org;[email protected] Sıkıntılı biryılı daha arkada bırakırken yine de yapılacak en iyi iş, galiba, o yılın kitapları arasında dolaşmak... Yıl Biterken... 2009'un, bu köşenin ilgj alanına giren konularda ülkemizde ya- yımlanmış kitaplar açısından zengin bir yıl olduğunu yazmıştım. Yılın hakkını vermek için söz etmem gereken birkaç kitap daha var. Bunlardan ikisi, iki haftadır sözünü ettiğim kitabın bölüm yazarla- rından biri olarak da adı geçen Mahmut Kiper'e ait. Anlaşılan Kiper için 2009 verimlt geçmiş. Kiper'in bu iki kitabından ilki olan, Üretim Ekonomisi için Sanayi ve Teknoloji Polrtikalan (USİAD Yayını; Haziran 2009), CBT'nin 13 Kasım tarihli sayısında da tanıtıldı. 0 nedenle burada, teknolo- ji politika ve uygulamaları deneyiminden gelen Kiper'in, yazdıkla- rını kendi deneyim süzgecinden de geçirdiği için, kitabımn ayrı bir önemi olduğunu söylemekle yetineceğim. Kiper, Artık Paydos adını taşıyan diğer kitabındaysa (Truva Yayınları; Ekim 2009), "Cumhuhyetin ilk dönemlerinden sanayi ve kalkıntna öyküleri" an\at\yor. Cumhuriyetimizin ilk dönemlerinde- ki sanayileşme çabalarını iyi bilmemiz gerekir; tabiî, daha sonra ni- çin şeritdeğiştirdiğimizi de... Bilim, teknoloji ve sanayide bugün eğer bir çıkış noktası arıyorsak, sanıyorum hâlâ, geçmişten çıkarabi- leceğimiz pek çok ders var. Kiper de kitabıyla bizlere bunu anlat- mak istiyor... Şu sözler kitabımn sunuş bölümünden: "Özellikle son çeyrek asırda kendi gücüyle gelişme politikaları, yerini tümüyle dış güdümlü uygulamalara terk eder ve buna bağ- lı olarak da ülkenin kalkınmasında büyük pay sahibi olan tesisler birer birer elden çıkarılır ya da kapatılır. "Yoklardan varlan yaratan, ülkenin gücünü yansıtan, bağım- sızlığının en büyük yapı taşlarına 'artıkpaydos'denilir. Hatta, san- ki o ilk dönemlerde yaratılan kendigücüyle başarma inancının tem- silcileri olan bu tesislerden iz kalsın da istenmez, isimleri bile 'ta- rihten silinmeye' çalışılır. "Bu kitap, o ilk dönemlerden bazı sanayiöykülerinin kahramanı kimikuruluşları ya da onları yaratan bazı kişileri anmayı, unutulanlan hatırlatmayı, o dönemleri bilmeyen gençlere de Cumhuriyet'in en heyecanlı ve coşkulu kalkınma çabalarından örneklervermeyiamaç- lamaktadır. Ve bir de bugün örnek almaya çalıştığımız Çin, Güney Kore gibi ülkelere geçmişte örnek olduğumuzu göstermeyi..." Konu 'dünü bilmekten' açılmışken, 3 Temmuz tarihli CBT'de sö- zünü ettiğim, Serdar Şahinkaya'nın Gazi Mustafa Kemal ve Cumhuriyet Ekonomisinin Inşası adlı kitabına da bu arada tekrar göz atmayı ihmal etmeyelim. Şahinkaya'nın bu kitabından sonra ya- yımlanan, Serkan Tuna'nın Dünya Ekonomik Krizine Bir Cevap Mı? Türkiye'de Devlet Işletmeciliği ve Sümerbank (1932-1939) adlı ki- tabı da (Derlem Yayınları; Eylül 2009) aynı açıdan önemli. Ciddî bir araştırmanın, ciddi bir irdelemenin ürünü... Sümerbank'ın '1932-39' dönemi üzerinden yapılan bu irdeleme ile o dönemdeki 'devlet iş- letmeciliğî ve buna olan gereksinim, kanımca iyi çözümlenmiş ve doğru bir yorum tabanına oturtulmuş. Değineceğim son kitap, Orhan Bursah'nın Cumhuriyet Kitapları'ndan çıkan Bilim Toplum ve Insana Bakış'ı (Eylül 2009)... Anlaşılan Bursalı da üretken biryılındaydı. Bursah'nın, "Yönetebilme ve Gelecek Kurma Becerisi", "Bilim ve ToplumuAnlama Becerisi" ve "(Özel Bölüm) Insanı ve Dostluğu Anlama-Öğrenme Becerisi" başlıkları altında topladığı denemelerinden oluşan kitabı doğrudan bilim ve teknoloji politikalarıyla ilgili değil. Ama bu politikalarla uğ- raşanlar, özellikle de toplumun geleceğinin inşasında bilim ve tek- nolojiyi etkin bir araç olarak kullanabilmenin yol ve yordamını, po- litikasını araştıranlar için de ufuk açıcı bir kitap... Çünkii, toplum için isabetli bir gelecek öngörüsünde buluna- bilmek ve o geleceğin inşasında bilim ve teknolojiyi etkin olarak kul- lanabilmek, önce toplumun, insanın, bilimin iyi anlaşılabilmesine; bunlar arasındaki etkileşimin, arayüzlerin olabildiğince iyi kavra- nabilmesine bağlıdır ve Bursah'nın kitabı da bu bağlamda ilgiyle okunabilecek bir kavrama denemesidir... EGITIM V E T E K N O L O J İ Mobil e-kitap okutucularında hızlı gelişme ve eğitim Gün geçmiyor ki yeni bir ileri teknoloji iirününün günlük yaşantımıza ve eğitim sistemi- ne girişinin heyecanını yaşamıyor olalım. Bunlardan çok etkileyici olanlardan biri, "Mobil Kitap Okuyucusu", "Mobil Öğrenme Aracı", "Elektronik Okuma Aracı" ve "Bilgisayar Okutuculan" olarak da dilimize giriş yapan mobil e-kitap okutucuları. Prof.Dr. Yavuz Odabaşi, Anadolu Üni. Işletme Fak.; [email protected] Prof: Dr. Ferhan Odabaşı, Anadolu Üni. Eğitim Fak, [email protected] • Amazon şirketinin elektronik kitap okuyucusu Kindle'in ikinci nesil yeni versiyonunun ge- çen ay piyasaya çıkması mobil e-kitap okutu- cularının gelişme potansiyeline önemli bir vurgu nite- liğinde. Sony şirketi benzer bir ürünü Reader adıyla çıkart- mış, rekabet unsuru olarak elektronik mürekkep kulla- narak kitaplann çok daha iyi okunmasmı sağlamış ve sahici kitap duygusu yaratmıştt. Bunlann yanında, ABD'nin en büyük kitapçılarının başında gelen Barnes &. Noble'nin Nook markalı elektronik kitap okutucu- su, PDF ve kitap paylaşımı özelliğine sahip olarak çok yakında çıkıyor. Avrupa kökenli IREX modelinin piyasaya sürül- mesi heyecanla bekleniyor. Kâğıttan yapılan, basılı ve ciltli kitaplann yerini şimdilik Kindle, Sony Reader, Nook ve İREX gibi okutucular alıyor. Diğerlerinin hız- la piyasaya gireceğini tahmin etmek hiçde zor değil. GELİŞMİŞ ÖZELLİKLERİ NELER? Mobil e-kitap oku- tucularının, bir masaya, sıraya ya da herhangi bir yere bağlı olmadan ki- tapları okutabilme özel- liği var. Okumada zen- ginleştirilmiş, yeni bir deneyimi sunuyor ve kü- tüphanenizi oluşturup, onu yamnıza alıp her yerden istediğiniz biçinı- de istediğinize erişebil- mek ve okumak olanaklı hale geliyor. Taşınabilir, ceplere, çantalara sığacak kadar küçük, 350-1500 kitap depolama kapasitesine sahip bu cihaz- lar, toplam 300-400 bin kitap arasından seçme yaptı- rabilmektedir. Tüm bu işlemler saniyeler içinde gerçekleşerek is- tenen kitap yüklenebiliyor. Cep telefonlarının çektiği her alanda kullanıma hazır olan araçla, yapılandırılmış intemet sitelerine bağlanılarak okuduğunuz kitaba iliş- kin ilave bilgilere de ulaşabiliyorsunuz. Okutucuların kimi modellerinde kapsamlı bir sözlük var ve zorluk çektiğiniz kelimelerde bu sözlük yardımmıza yetişiyor. Öte yandan tutkulu kitap okuyucularının vazgeçilmez alışkanlığı olan satır altı çizme eylemi de yazılım saye- sinde gerçekleştiriliyor. Mobil e-kitap okutucularının tekniközelliklerinin ve işlevlerinin yanı sıra, sosyal ve kültürel etkilerinden de söz etmek gerekir. Bu konudaki en önemli özellik olarak, sosyal bir ağ yaratması gösterilebilir. Şimdilik kitapseverleri birleştiren bu araçların sosyal ağ oluştu- racağı kesin. Okutucuların başkalarıyla iletişim ve et- kileşim kurma olanağının büyük bir heyecan ve arzu yarattığını, okuyucularının % 70'den fazlasının kırk yaş üstü olduğunu araştırmalarda belirleyen Amazon şir- ketine göre, bu teknoloji sadece gençler tarafından se- vilmiyor, orta yaş için de bir potansiyel olmuş. Kitap baskılannın, teliflerinin, dağıtımın maliyet- lerinin çok yükselmest nedeniyle, ekonomik olarak da bu elektronik kitap okutucularının üstünlüğü kendini göstermekte. Örneğin, yakın zamana kadar intemet- ten bir şarkı indirme bir dolardan az iken, kitap indir- me on dolardan a; bir dü:eye indi. Basılı dergilerin ül- kemizdeki dijital biçimlerine de bundan çok daha ucuz birfiyatla ulaşabiliyor. Öte yandan, raporları, evrakla- rı ve resimleri e-posta ile bu araçlara göndermek ola- naklı. EĞİTİMDEKİ YENİLÎKLER Hangi düzeyde olursa olsun, elektronik kitap oku- tucularının eğitimdeki en önemli üstünlüğü, istenilen yer ve zamanda hizmet sunabilme olanağına sahipliği olarak beliriyor. Kablosuz olması ve yüzlerle ifade edi- lecek tüm ders kitaplarının yüklenebilmesi ve sonu- cunda çanta taşıma zorluğunu ortadan kaldırmaya yu- karıda sözünü ettiğimiz üstünlüğü yaratan özellikler. Siyah- beyaz ve kalitesiz kâğıtlara basılı kitaplann sıkıcılığı yanında taşınma zorluğu ve yer tutması, kâğı- da basılı kitaplann üstünlüklerini azaltan özellikler. Halbuki, bu kitap okutucularında kitap okunurken mü- zik dinlenebiliyor, istenirse kendi MP3'lerinden iste- nilen şarkılar cihazlara yüklenebiliyor. Paylaşımcı bir yapıda, kitapları okurken sorular so- rabilmek, başkalarıyla da tartışma olanağı yaratabilmek olanaklı. Hemen anında sözcük yardımı ile anlaşıla- mayan kelime, kavram ve pasajlar ya da metinde ge- çen ana olayların tarihi özetlerine, açıklamalarına ulaş- mak çok kolay. Tanımlar verilebilmekte, cümle içinde kullananlar gösterilebilmekte. Bu özellikler, anadili ve yabancı dil eğitiminde yep- yeni ufuklar açacağa benziyor. Bunlann yanında, özel eğitim gerektiren durumlarda birçcık soruna çözümler getirebileceği de çok açık. Orta yaş ve sonrası içinse yaşam boyu okuma ve öğrenme olanağı... Tam zamanında ve ihtiyaçduyulduğu kadar öğren- me olanağına sahip bu araçlar, temel paradigmalan da değişime zorluyor. Ne olur ne olmaz, hele bir öğrenelim (just-in-case) türündeki bilgi hamalhğı döneminin bi- tiyor olmasının en güzel örneklerinden biri olarak önü- müzde geliyor. Henüz sınıf ortamında bu amaçla kullanılmak için geliştirilmediğinden hazır olması, 300-600 $ civarın- daki fiyatının yüksek bulunması ve en önemlisi sadece İngilizce dilinde olması, eksiklikleri. Öte yandan diji- tal dünyada da geçerli olan sansür, tnahremiyetin ko- runması gibi tüm sorunlar bu okutucular için de gün- celliğini koruyacak. İlk dönem Kindle kullanıcıları, bir sabah uyandıklarında George Orvvell'in 1984 ve Hayvan Çiftliği kitaplarının, okutucularının hafızasın- dan silinmesi ile şok yaşamış olsalar bile, bu araçların kullanımları, özellikleri artarak gelişiyor. Edebiyatçılar ve yazarlar bu konuda endişe duy- makta haklı. Okuyucular da eski alışkanlıklar kolay ko- lay vazgeçemeyeceklerdir. Sayfa açarken, araya kitap ayraçlarını koyarken, kütüphanenin ve kitapevlerinin kendine has kokularını koklarken, kitaplan taşırken duyduğumuz gurur ve kendine güven duygularının ye- rini alması hiçbir zaman söz konusu olamayacak.