Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 EYLÜL 1997 PERŞEMBE DIŞ HABERLER FENER RUM PATRİĞİ'NE ABD'DEN BÜYÜK İLGİ Patrik I. Bartolomeos, Washington yolcusu • Clinton yönetimi Patrik I. Bartolomeos'u önemli devlet adamı düzeyinde karşılayacak. Rum Ortodoks lider, Beyaz Saray'da üç saat geçirecek. FUAT KOZLUKLU \VASHINGTON - Din özgürlüğü. insan haklan ve çevTe konulan ağırlıklı bir ajan- da ile önümûzdeki ay ABD'ye geleceği açıklanan Fener Rum Ortodoks Patriği I. Bartolomeos'a Beyaz Saray ve Kongre ta- rafindan "sayılı devlet adamı" için düzen- lenen bir ağırlama programı hazırlandı. Kongre'nin "altm madalya" ileonurlan- dıracağı "Ekümenik Patrik" Bartolomeos, Beyaz Saray'da yaklaşık 3 saat geçirecek ve Başkan Bill Clinton, Başkan Yardımcısı Al Gore ve Başkan' ın eşi Hillary Rodham Clin- ton ıle görüşecek. Bayan Clinton, Patrick ıçm aynca bir resepsiyon verecek. Beyaz Saray'dan acil kaydıyla yapılan 16 Eylül tarihli açıklamada, Clinton -1. Bart- holomeos randevusunun 22 ekimde gerçek- leşeceğı. görüşme konulan arasında "insan hakkn. din özgürlüğü veçevrenin korunma- sının" yer aldığı \ urgulandı. Patrik Bartolomeos, VVashington'da ayn- ca, ABD Dışışleri Bakanı Madeleine Âlb- rightla akşam, Temsilciler Meclisi Başka- ru NewtGingrich'le öğlen yemeği yiyecek. Bartolomeos, 19 ekim - 17 kasım tarih- leri arasındaki ABD seyahati süresince 11 eyalette ve başkent Washington DC'de ki- lise işleriyle ilgili temas ve incelemelerde bulunacak. Patnk, Washıngton'da ayrca "ABD'de ilk Ortodoks - Müslüman diyalo- gu" adlı bir toplantının da açılış konuşma- sını yapacak. Patnk, ABD ziyareti sırasında, gideceği eyaletlerin valileri ve kentlenn belediye baş- kanlanyla da görüşecek, pazar ayinlerini yönetecek. Fener Rum Ortodoks Patriği'ne George Washington Üniversitesi de fahri hukuk doktorası verecek. Patrik, Washıng- ton'daki "Musevi Soykının Müzesi"ni de ziyaret edecek. I. Bartholomeos'un ABD seyahati hak- kında önceki gün Washıngton'daki Ayasof- ya (Saınt Sophia) Katedrali'nde birbasın top- lantısı düzenleyen ve gazetecilerin sorula- rını yanıtlayan Kuzey - Güney Amerika Rum Ortodoks Hınstiyanlan Başpıskopo- su Spyridon. "Ekümenik Patriğin gezisi ta- rihi öneme sahiptir" dedı. Ekim ayında toplantılarla anılacak ABD'li dostları Turgut Özal'ı unutmadı W\SHINGTON (Cumhuriyet) - ABD başkentinde Ortadoğu ve Türkiye konula- nnda uzmanlığıyla tarunan Washington Ens- titüsü, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın anısına her yıl Tûrkiye ile ilgılı toplantılar düzenlemeyi kararlaştırdı. Yönetimi Musevilerden olusan Washing- ton Enstitüsü'nden önceki gün yapılan ya- zılı açıklamada, Özal'a övgüler yağdınldı. Düşünce ve politika üreten NVashıngton Enstıtüsü'nün direktörü doktor Robert Sat- lof, Özal'ın ABD'nin gerçek bir dosru oldu- ğunu vurgulayarak "O,cesur,yaratıcı ve viz- yon sahibi bir fiderdi" dedi. Satlof, "Ozal'ı anma" amaçlı toplantıya ilişkin yaptığı açıklamada şu görüşleri dile getirdi: "Türkiye, ABD'nin en önemli, ancak en az anlaşüan müttefikklir. Dış politika amac- lan açısından Türkiye. ABD için son derece kritik bir ülkcdir. Bunakarşın ABD'de Tür- kiye'ye yönelik bir ilgi eksikliği mevcut Her yıl Özal anısına bir toplanü düzenkyerek bu eksikliği gidermeyi amaçuyoruz. Konuşma- cı olarak da uzmanlan. düşünürieri. de>1et adamiannı ve politikacılan davet edeceğiz. 8'mdCumhurbaşkanı TurgutÖzaLABD'nin gerçek bir dostuydu.O.cesur,yarancıve viz- yon sahibi bir BderdL" Devlet Bakanı Isuı Çetebi de anma top- lantısında Özal'ın büyük devlet adamlığıru anlatacak. Washington Enstitüsü yetkilile- ri, her yıl toplantılannın, Cumhuriyet Bay- ramı'nın kutlandığı ve Özal'ın doğduğu ay olan ekimde yapılacagını söylediler. 13 Ekim I927'de doğan Özal'ı anma amaçlı toplan- tıyamerhum Cumhurbaşkanı'nın eşi Sem- ra Özal'ın da davet edilmesi planlanıyor. yapmak liitfem trt. www.isbank.com.tr Interaktif Bilgisayar; kredi kartı ödemelerinden yatınm hesabı işlemlerine, döviz alım-satımından repoya, havaleden hesap açmaya dek bütün bireysel bankacılık işlemleri için hizmetinizde. interaktif Bilgisayar'uı inanılmaz kolaylığından yararlanmak için, hesabıruzın olduğu İş Banlcası şubesine bir interaktif Bankacılık taJimatı vermeniz yeterli. ICendinize ait bir bilgisayannız olmasa da; hatta Türkiye 'de değil, yurtdışında olsanız bile İnteraktif Bilgisayar'ı kullanabilirsiniz. İş Bankası'nın gelişmiş giivenlik önlemleriyle ve tabii, hiçbir iicret ödemeden*.. TÜRKİYE İŞ BANKASI * İnteraktif Bllfflsayar'ın tümıi ücretsız olan hizmetlerinden yararlanmak için Intemet'e bağlanabilen bir knşisel bİlgısayar yeterlı. Başka hiçbir cıhaza ihtıyacınız olmadığından, ödemenız gereken herhangı bır kira ücretı de yok. Daha aynntılı bılgı almak ıstersenız, telefonumuz: (O3 12) 289 85 28 Interaktlf Bilffisayar işlemlerinizi Intemet'e bağlanmadan yapmak Lstersenlz, telefonumuz: (O312> 289 82 4O Kuzey îrlanda'daki patlamayı bahane eden Protestanlar, dün aniden karar değiştirdi Bombaya rağtnen barışDış Haberler Servisi - Irlanda Cumhunyet Ordusu'nun (IRA) si- lah bırakmasıru şart koştuklan için düne kadar Kuzey trlanda banş gö- rüşmesine katılmayı reddeden Pro- testanlar, dün sürpriz bir kararla masaya oturacaklannı bildirdiler. Görüşmelerin üçüncü günü geniş katılımla gerçekleştirilirken trlan- da Başbakanı Bertk Ahern "Bu- • Protestanlann katılımıyla Kuzey Irlanda banş görüşmeleri yeni bir ivme kazandı. Sinn Fein lideri Gerry Adams, Protestanlar için "Kollanmız açık bekliyoruz" dedi. gün tarihi bir gün" diye konuştu. UlsterBirlikçi Partisi'nin(UUP) bu karanru değerlendiren IRA'nın siyasi kanadı Sinn Fein'in lideri Gerry Adams "görüşmeteregetaıe- lerini kollanmız açık bekliyoruz. Onlara 'hoşgeldiniz' diyonız" de- di. Banş görüşmelerinin geçen pa- zanesi değil, 3 yıl önce başladığı- nı anımsatan Adams, "O zaman da Birtikçiler bu tavırla/ıyla görüşme sürecini kesintiye uğratmışlardL De- ğişimden korktular. bugün hâlâ bu korkulan devam ediyor. Umarım, nihaivekahcı bir banş için onlarda • ' • • esEa j •flfl •HİHBMarket Hill kasabasındaki bir polis karakolu önünde patiayan bomba hasara yol açü ancak yapılan ihbar nedeni> le can kaybı olmadı. herkes gibi masaya oturur ve çaba gösteririer" dıye konuştu. Öte yandan, tarihi Stormont Ka- lesi'nde başlayacak görüşmelere, ayn odalarda müzakere etmek üze- re, sürpriz bir şekilde gelen UUP li- deri Davjd Trimbleise geçen cumar- tesi günü parti yönetimini toplaya- rak durum değerlendirmesi yaptık- lannı, bu toplannda Birlikçiler'in se- sinın de banş görüşmeleri sürecin- de duyurulması gerektiğı görüşüne vardıklarmı bildirdi. Irianda memnun Irlanda Başbakanı Bertfc Ahern, oturuma Protestan Kuzey Irlanda Birlikçileri 'ntn yanı sıra llerici Bir- lik Parn'si ve Birlikçı Demokrat Par- ti'nin de katılma karan almalannı memnuniyetle karşıladığını belirt- ti ve "Bugün tarihi bir gün. Bütün partiler. banş için a> nı çatnun ahm- da" dedi. İngiltere'nin Kuzey İrlanda'dan sonımlu Bakanı Mo Movvlam da Birlikçiler'in ve diğer ikı partinin masaya oturma kararlannı "cesa- ret örnefi'' olarak değerlendirdi. Önceki gün Kuzey trlanda'nın County Armagh bölgesindekı Mar- ket Hill kasabasında patiayan bom- ba, Sinn Fein'in masadaki varlığı- na katlanamayan Ulster Birlikçi Partisıni ıyıce kızdırmıştı. IRA'nın silahlannı bırakmasını şart koştuklan için düne kadar ma- saya oturmayan UUP, dün de Mar- ket Hill'de patiayan ve büyük hasa- ra yol açan bombayı gerekçe gös- termiştı. Bu arada, Market Hill'de karako- lun yakınında patiayan 200 kilog- ramlık bombanın IRA'nın banş gı- nşimlerine karşı çıkarak yolunu ayı- ran Katolik Sürekli Ordu Konseyi (CAC) tarafından yerleştirildıği bil- dırildi. tngiliz güvenlik kaynakla- rının bıldirdiğine göre, CAC, IRA'nın bomba uzmanlanndan yar- dım görüyor. Yunanistan Dışişleri Bakanı Teodoros Pangalos'un Ankara değerlendirmesi 'Orduyu kontrol edecek politikacı yok'BRUKSEL (A.4) - Yunanistan Dışişleri Bakanı Teodoros Pangalos, "Türk ordusu srvil hükümetin kontrolünde değiL Türld- ye'de bu duruma karşı SSKZŞverecek kadar cesur politikacı yok" dedi. Pangalos, Belçika'nın yüksek tirajlı ga- zetelerinden "Le Soir"a verdiği özel demeç- te, Türk-Yunan ilişkileri ile Türkiye'nin iç işlerine yönelik çeşitli ithamlardabulun- du. Iki ülke ilişkilerinin bugünkü durumu ile ilgili bir soruya. "tçmdebulunduğumuzdö- nemde, Türk tarafu Yunanistan ile ilişki- lerde tehditve askeri şiddeti temel aünanuı anlaımızltğının bilincinevardı" diyen Pan- galos, şu görüşlen savundu: "Kontrol edüemeyecek maceralara şahh olma> acağımızı düşunüyorum, ama buna rağmen Türkiye, uçaklannı ^ unan gökle- rinde uçurarak savunmasının gerektirme- diği tatbikatlan yaparak askeri gücünü sergilemeye devam edecek. Biz bunlara ahşbk, soğukkanlıhğımjzı ko- rumaya devam edeceğiz. tlişkilerimizde şimdi kriz yaratan etkenler siyasi ve diplo- matiktir. Türkiye, Avrupa'ya oranla yerini ara- malı ve kararlar vermelidir. Avrupa'nın zflıniyetine aykm davranarak Avrupa'da yer alınmaz." Türkiye'nin uluslararası bir yaklaşımı ve bir ekonomisi bulunmasının Avrupalı olmasına yetmeyeceğini ileri süren Pan- galos, konuşmasında daha sonra şu iddi- alarayer verdi: "Durumu düzeltmek için hiçbir şey yapmıyorlar. İşte temel bir örnek: Türk ordusu si% il hükümetin kontrolünde değil. Ordu kendi yöneticilerini kendisi se- çip atamalanm yapıyor. Demokratik bir sistemde böyle bir şeyi anlamak mümkün değJklir. Ve Türkiye"de bu duruma karşı sa- vaş verecek kadar cesur politikacı yok." "Kürt örneğini elealalim" diyen Panga- los, Güneydoğu Anadolu'da "müthiş" bir toprak ağalığı problemi oldugunu da iddia ederek şöyle konuştu: "Bazen kendi köylülerinin oylanyla se- çilen feodaller var. Böyle bir sosyal yapı ola- maz. AB'nin Ortak Tanm Politikasrnı na- sıl uygularlar? 15-16 bin köyiü çahşbran ki- şi AB'den tanm sübvansiyonu mu alacak? İnanılmaz bir şey.. Konuşmasında, "Türkler deniz hukn- ku anlaşmasını imzalamadılar, Lahey Ada- let Divam'nın genel >argı işlevini kabul et- miyorlar. medeni bir milletin normal dav- ranışlanndan farklılıklar gösteriyoriar" şeklinde ifadelere de yer veren Pangalos, daha sonra şunlan kaydetti: "Böyle devam etmek mümkün değildir. Türkiye'nin zor kararlar alması lazun. Bu kadar farklı kalarak AB'ye doğnı Ueıieye- mez. İstense de istenmese de AB'a uyum bir homojenlik meselesidir. Folklor, kültür, sanat alanlannda özelliklerimizi koruma- ya çahşıyonız, ama sonunda tek şey haline geliyoruz." D E C İ Ş E N N A T O V E T Ü R K İ Y E - 2 Türkiye6 genişleme' fldleminde LALE SARTİBRAHİMOĞLU ANKARA -NATO'nun ilk aşamada Ahnan- ya'yı çevreleyen üç eski Doğu Bloku ülkesi ile genişleyecek olması. yakın komşulannın da ıttifak içinde yer almasını isteyen Türki- ye açısından çok avantajlı bir durum yarat- mıyor. Türkiye. ıttifakın bu üç ülke ile geniş- lemesini AvTupa'nın entegrasyonu açısından önemli görürken NATO'nun Bulgaristan ve Romanya'yı da bünyesine alarak Balkan- lar'da da entegrasyonu sağlamasını istiyor. NATO, Temmuz 1997'de Madrid'de dü- zenlediği zirve toplantısında ilk aşamada es- ki komünist ülkeler arasında en hızlı askeri, siyasi ve ekonomik değişimi sağlayan Po- lonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti ıle genişleyeceğini açıkladı. Bu üç ülkenin, 4 Nisan 1999'daAvrupa güvenlik mimansinin baş aktörüNATO'ya tam üye olmalan öngö- rülürken Slovenya ve Türkiye'nin destek ver- diğı iki ülkeden biri olan Romanya'nın üye olabilirlikleri üzennde de durulacak. NATO'nun ilk dalga genişleyeceği Polon- ya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti'nin te- mel kaygısı, 70 yıl boyunca ait olduklan SSCB yönetimi nedeniyle ayn düştükleri it- tifakayeniden dönüşleri önündekı olası Türk vetosu. Diğerkaygı da ABD Kongresi 'nin ge- nişlemenin mah'yetini gerekçe göstererek en- gel çıkartması olasılığı. Türkiye'nin ıkilemi ise 45 yıldır üyesi ol- duğu ittifaka tam üye olmaya hazırlanan üç eski komünist bloku ülkesinin, 34 yıllık or- taklık üişkısi bulunan Avrupa Birliği'ne (AB) de kendisinden önce üye olacağı gerçeği. Bır Türk askeri yetkıli, Türkiye'nin için- de bulunduğu ikilemi şöyle dile getiriyor: "Bu üç ülke, AB üyeliği ve dola> ısıyla bir- Bgtn savunma kolu olanBaüAvrupa BirtiğTne (B.AB)tam üye olacaklar. BöylcceAvrupa gü- venlik mimarisinde Türkrve'den daha avan- tajh durumda olacaklar. Türkiye diğer yan- dan Avrupa güvenlik ve savunma nıimarisi- ni bir bütün olarak görüyor. Türk parlamen- tosu, NATO'nungenişfemesini Türkiye'nin AB dışında kalması halinde veto edebilir. Çünkü NATOveAB'nin genişleme stratejisi öngörü- lenin aksine farklılık gösteriy or." • NATO'nun üç eski komünist ülke ile genişleyerek Avrupa'da entegrasyonu sağlayacağını düşünen Türkıye, yakın komşulan Romanya ve Bulgaristan ile de genişleyecek ittifakın Ankara'nın avantajına olacağma dikkat çekiyor. NATO'nun üç ülke ile genişlemesi, mer- kezi Avrupa'da askeri beklentilerin yanı sıra siyasi ortamın yumuşaması anlamma da ge- liyor. Çünkü şu anda Avrupa'ya kısa vadeli tehdit oluşturacak bir durum bulunmuyor. Tûrk vetosu DYP Genel Başkanı Tansu Çüler'in, Dı- şişleri Bakanlığı sırasında acıkladığı ve ilk baş- ta yankı bulan "Türkiye'nin AB'ye üye ola- rak kabul edilmemesi halindeNATO'nunge- nişJeniesini vetoedeceği'" yolundaki uyansı sü- reklilik gösteremedı. Diğer yandan. gerek Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, gerekse Genelkurmay Başkanı Orgeneral tsmaD Hak- kı Karadayu Türkiye'nin genişlemeye karşı olmadığını söylemekle beraber. NATO ve AB'nin genişleme stratejilerinin uyum ıçin- de olması gerektiğinin altını çizdiler, ancak veto kartını Çiller kadar keskin ortaya atma- dılar. Türkiye'nin veto tehdidi. Brükserdeki NATO karargâhında "şantaj ve zaman za- man MöP olarak görülürken ittifakın tam üye adaylan ülkeler üzerinde halen ciddi bir kaygı kaynağı olmaya devam ediyor. Ust düzey birNATO yetkilisi, bir grup Türk gazetecinin konuya ilişkin sorulanru yamt- larken şu görüşleri dile getirdi: "Türkiye her zaman iyi bir müttefik oldu. Türidye'nin AB'yetam üyelik perspektifi ve- rilmemesi konusundaki kızgınlığı ve mutsuz- luğu anlaşüabilir. Ancak bizaşın tepkisel dav- randığı düşüncesindeyiz. N.ATO'nun genişle- mesi gibi tarihi bir olayı Türkiye'nin veto et- mesi kendisi açısından olumsuz etkiler de ya- ratabilir. İlk üç ülkenin genişlemesüıe kona- cak veto, ittifakın ikinci dalga ülkeler ile ge- niştemesini de önkyecektir." Çek ve Macarlar ise Türkparlamentosu NA- TO'nun genişlemesini onaylayıncaya kadar "Türk vetosunun rüyalanna gireceğine'' dik- kat çekiyorlar. Her iki ülke üst düzey yetki- lileri. Türkiye'nin veto kartı ile kendilerini esir etmemesi gerektiğinı vurguluyorlar. Çek Cumhuriyeti Savunma Bakan Yar- dımcısı Jaromir Novotni, bir grup Türk ga- zeteci ile görüşürken kızgın bir şekilde şu görüşleri dile getirdi: "Türkiye AB üyeliği için NATO kartuıı oynamamaİL Bu bir iç so- rundur. Gkün AB ile pazartığınızı yapm. Eğer bağlanü kurarsanız genişleme de gerçekleş- meyecektir." SÜRECEK Bosna ittifaka örnek oldu ANKARA(CumhuriyetBü- rosu)- SSCB'nin dagılmasının ardından eski komünist ülkeler ile işbirliğimekanizması başla- tan NATO, olası çatışmalann diplomasi yoluyla önlenmesini öngörenyeni savunma konsep- tini dünyadaki gelişmelere gö- re sürekli yeniliyor. NATO, teh- dit gördüğü Varşova Paktı'nın dağılmasından sonra varlık ne- deninisürdürmesindeenönem- li örneğin Bosna oldugunu be- Urtiyor. NATO, işbirliği mekaruzma- sı oluşturduğu eski komünist ülkeler ile Sovyet ardılı bağrm- sız cumhuriyetlerin üycsi oldu- gu Banş için Ortaklık (BlO) sayesinde Bosna'dasavaşın Bat- kanlar'a sıçramasmı önledığıni kaydediyor. Bosnabanştmn ko- runmasında NATO üyesi ülke- lerinyanı sıra üye olmayan BİO ülkelerinin önemli rol oynadı- ğma dikkat Çv'kiliyor. NATO gfti sürekli evrim ge- çirenAvrupa güvenlik mimari- sinin belli başh bazı örgütleri şöyle: - Avrupa'da Güvenlik ve iş- birliği Örgütü (AGÎT): 19701i yıllarda Doğu ve Baü arasında diyaloğu açmak içinkuruldu. Şu anda 21. yüzyü Avrupa güven- lik modelinin oluşumunda 53 üye ülkesi ile önemli bir örgüt konumunda. NATO gibi yazıh bir anayasası bulunmuyor. - Güvenlik, ekonomik ve si- yasi boyutu bulunan AGlT'te kararlar oybirliği ile ahrayor. AGtT,banşı sağlamak ve sorun- lann çözümü amacıyla başta Bosna oknak üzere pek çok ül- kede misyon bulunduruyor. Ba- zı AGtT üyelerinin ısrarlı yak- laşımlanna karşın Türkiye, AGlT'in ülkenin Güneydoğu bölgesine bir misyon gönderme- sine karşı çılayor. AGlT bu bölgeye misyon göndererek PKK'nin Türk hü- kümeti Ue savaşan taraf statü- süne kavuşmastnı da amaçlı- yor. - Avrupa'da Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması 'nm (AK- KA) yanı sna AGlT bünyesin- de faaliyet gösteren ve Avru- pa'dasilahlannkontrolünü sağ- lamaya amaçlayan anlaşmalar arasında; 1992 tarihli, ülkelerin birbirlerinin h a ^ sahalannda gözlem uçuşlan yaparak şef- fafîığı arttırmayı amaçlayan Açık Semalar Antlaşması bulunuyor. Diğeri ise konvansiyonel silahlar ile silah üretiminde de kullanılabilecek çift kullanım- h teknolojilerin istenmeyenkişi ya daülkelerin eline geçmesini önlemeyi amaçlayan merkezi Viyana'daki 33 üyeli Wassenaar Düzenlemesi.