Katalog

5 ŞUBAT 1995 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Denktaş: Federasyonu tartişalım • Dı$ Haberter Servisi - K.KTÇ Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş. ABD Başkanı Bill ClintoıTa 13 ocak tarihli mektubuna yanıt niteliğinde bir mektup gönderdı. Denktaş mektubunda, "Iki eşit kurucu toplumun kuracaklan, iki kesimli, iki toplumlu federal bir sistemi görüşmeye hazır olduklannı" bıldırdı. Bu arada. KJCTC'de daha önce 16 nisanda yapılrnası planlanan cumhurbaşkanı seçiminin, 30 nisana alınmasi için hazırlıklar başladı. Rum ordusuna 20 tpilyonhık silatı • LEFKOŞA (AA) - Rum Milli Muhafız Ordusu'na bu yıl 238 milyon Kıbns Lirası (19 rrilyon 754 milyar lira) tutannda alimını öngören bütçe, Rum Temsilciler Meclisi Savunma Komitesi'nde kesinleşti. Rum gazetelerinin bildirdığine göre başta Yunanistan ve Rusya'dan tank ve zırhlı personel taşıyıcı, diğer ülkelerden de orta menziîli verden havaya güdümlü fuze sistemleri alımını öngören bütçenin yanı sıra 129.2 milyon Kıbns Lirası da. (10 trilyon 723 milyar 600 milyan lira) Rum- Yunan Ortak Savunma doktrininin öngördüğü askeri altyapı inşaasına harcanacak. BelçHca'da telefon dinleme yetkisi • BRÜKSEL(AA)- Belçika'da telefonlann dinlenmesini yasallaştıran kanun. bugün yürürlüğe girdi. "Özel hayatın korunması yasası" olarak adlandınlan kanuna göre adli makamlar ve gûvenlik birimleri, gerekli gördükleri hallerde ve kanun dışı faaliyette bulunanlara karşı mücadele etmek amacıyla telefon, faks. teleks ve her türlü iletişim gereçlerini dinleyebilecekler. Kanun, adli makamlara ve gûvenlik birimlerine verdiği bu yetkinin. rehine alınması, uyuşturucu kaçakçılığı, malı yolsuzluklar, silah kaçakçılığı, fiıhuş, terorizm ve nükleer madde kaçakçılığı gıbi suçlara karşı mücadelede değerlendirilebileceğini öngöriiyor. Fransa'da cumfnırbaşkam seçimleri • PARİS (AA) - Fransa'da nisan ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine Sosyalist Parti, aday olarak partinin eski başİcanı Lionel Jospin'i seçti. Sosyalist Parti sözcüsü. dün yaptığı açıklamada eski Başkan Jospın'in, oylann yûzde 65'ini alarak cumhurbaşkanlığı seçimlerine Sosyalist Parti adına katılmaya hak kazandıgını belirtti. Jospin'e karşı aday olan Sosyalist Parti'nin şimdiki başkanı Henri Ammenuella'nin ise oylann ancak yüzde 35'ini aidığı kaydedildi. Bakü, Türkiye'nin uluslararası konsorsiyumdaki paymı yüzde 6.75'e yükseltiyor Ttirldye'ye pefrol müjdesi • TPAO'nun, Azerbaycan petrollerini üretecek Yabancı Şirketler Topluluğu içindeki yüzde 1.75'lik payının 5 puan arttınlarak yüzde 6.75'e yükseltilmesini öngören mutabakat bugün Bakü'de imzalanacak. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye Petrollen AnonimOrtaklığı'nın (TPAO), Azerbaycan petrollennın üreti- mini gerçekleştirecek konsorsiyum için- deki payı yükseltiliyor. Bakü yönetımi- nin bu yöndeki karan. Azerbaycan res- mi petrol şirketi SOCAR'ın. Iran'a ken- di payından hısse vermesi ginşımlerinin ardından yapıldı. Başbakanlık Basın Merkezi'nden dün yapılan açıklamada. TPAO"nun Azerı petrolünü öretecek Yabancı Şirketler Topluluğu (YŞT) içindeki yüzde I 75'lik payının 5 puan arttınlarak yüzde 6.75'e yükseltilmesini öngören mutabakatın bu- gün Bakü'de imzalanacağı bıldınldi. TPAO'nun payının arttinlmasını ön- gören mutabakatı bugün Bakü'de Türki- ye adına imzalayacak olan Enerji ve Ta- bii Kaynaklar Bakanı Veysel Atasoy. Azerbaycan 'a hareketinden önce yaptığı açıklamada. pay arttınmı ile Türkiye'ye, Azeri perrollerinin üretiminde35 milyon ton petrol düştüğunü ve bu rakamın 1,5 yıllık petrol ıthalatına karşılık geldigini bildirdi. TPAO'nun payının arttınlmasıyla YŞT'nin payı yüzde 75'e yükselirken Azerbaycan resmı petrol şirketi SO- CAR'ın payı yüze 15'e geriledı. Rusya devlet petrol şirketinın payı ise yüzde 10'da kaldı. SOCAR'ın. ABD'nın sıcak bakmadığı Iran'a hissc vermesi konusu ise belirsızliğini sürdürüyor.Türkıye'de yılda 4 milyon ton petrol üretildıgini ve üretimde azalma görüldüğünü belırten Atasoy, Türkiye'nin enerji kaynaklan ba- kımından dışa bağımlı olması nedeniy- le. uzun vadeli enerji politıkalan açısın- dan bölgedeki petrol \e doğalgazın ha- yati önem taşıdığını vurguladı. Boru hatian TPAO'nun Kazakistan'da da 8 milyon ton petrol üretimi hedeflediğini anlatan Atasoy. burada üretimin başlamasıyla. üretilen petrollen pazarlara taşıma zorlu- ğu çekileceğini, bu aşamada devreye bo- ru hatlannın gireceğini söyledi. Başbakanlık Basın Merkezi'nden ya- pılan açıklamada da Başbakan TansuÇO- ler'in Azerbaycan Devlet Başkanı Hay- dar Aliyev ıle yaptığı görüşmc sonunda. TPAO'nun Hazar petrollerini üretecek YŞT içindeki payının yükseltilmesinin kararlaştmldrğı bildmldi. Petrolün dağılınıı Türkiye'nin payının yüzde 5 oranında yükseltilmesınin ardından uluslararası konsorsiyumun ortaklık payındaki dağı- lım şöyle oldu: l-BP(lngıltere): Yüzde 17.127 2-AMOCO(ABD): Yüzde 17.010 3-UNOCAL(ABD): Yüzde 15 4- SOCAR (Azerbaycan). Yüzde 10 5-LUKOIURusya) Yüzde 10 6- PENNZO1L (ABD) Yüzde 9.8175 7- STATOIL (Norveç): Yüzde 8.563 8- TPAO (Türkiye): Yüzde 6.75 9-IRNA(Iran): Yüzde 5 10- MCDERMOTT(ABD): Yüzde2.45 11- RAMCO (ABD): Yüzde 2.0825 AB RAPORU: Kıbrıs'ta gerginlik artıyor BRÜKSEL (AA) - Avrupa Birliği (AB) Komisyonu'nun Akdeniz ülkelerinden sorum- lu müdürii ve Kıbns gözlemcı- si Serge Aboıı tarafından dü- zenlenen gızli raporda. Kıb- ns'ta tansiyonun giderek yük- seldiğine dikkat çekildi ve Tür- kiye-AB ılişkilennin normal- leştirilmesinin soruna çözümü kolaylaştıracağı vurgulandı. Raporda, genelde Rum yanlısı görüş ve ıfadelere ağırlık veril- diği, Kıbns'ın AB'ye tam üye- lik başvurusu ile ilgili görüş- melerin başlatılmasını savunan Atina yanlısı bir eğilim bulun- duğu dikkat çekiyor. AB Bakanlar Konseyi'nin, Kıbns'ın topluluğa tam üyelik başvurusu çerçevesinde ele alacağı bu gözlemci raporun- da. "B.M'nin veGenelSekreter Butros Gali'nin tüm çabalan- na rağmen 1994 \ılında da Kıb- ns sorununun çözümüneyöne- lik somut bir gelişme ohtıadı" deniliyor ve "Buçözümsüzlük, ulııslararası tophıluğu da bez- dirdi" ifadesine yer veriliyor. AB raportörü. şu fikirleri sa- vunuyor: "Adadaki Türk kuv- vetJerinin düzeyinin artması karşısında Kıbns Rum kesi- minde de silahlanma ve askeri güçlerin yoğunlaştınlması sii- rüyor. Taraflar. u/laşma çaba- lan karşısında gtttikçe katı ta- vır alıvorlar. Türk toplumunun ekonomik durumu ciddi bir şe- kilde kötiiyegidiyor. İşsiz kalan Türk gençleri, adayı terk ede- rek başlannın çaresine bakma- nın yollannı anyorlar.*' KinkeTden destek Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkcl. ortaklık anlaş- masıyla AB ile ilişki içinde olan Türkiye'nın önemınin, Dogu-Batı mücadelesinin so- na ermesinden sonra daha da arttığını söyledi. Kinkel. Süddeutsche Ze- itung gazetesinde yer alan de- mecinde. CDU CSU Parti Meclisi Başkanı Wolfgang Schauble'nın 'Türkiye'nin AB'ye girme şansının olmadı- ğT yolundaki göriişüne katıl- madığını belirtti. Başkent Grozni ve çevresindeki çatrçmalar sürerken Çeçen çocuklar Rus askerlerine aJdırmadan oyunJannı sürdürüvor. Çeçenler Rus jeti vurdu •Rus ordusunun Çeçen mevzilerine karşı Önceki akşam başlattığı kuşatma harekâtı. Çeçen birlikleri tarafından dün durduruldu. Dış Haberier Servisi - Çe- çenya'da Rus ordusunun önceki akşam Çeçen mevzilerine karşı başlattığı kuşatma harekâtı, Çe- çen birlikleri tarafından durdu- ruldu. Çeçenler, SU-25 tipi bir Rus savaş uçağmı düşürdüler. tngiliz haberajansı Reuter'in bölgedeki bir Rus televizyon ekibine dayanarak verdiği habe- re göre SU-25 tipi bir Rus savaş uçağı, Grozni'ye 5 kilornetre uzaklıktaki Geşi bölgesinde dü- şürüldü. Görgü tanıklan. binba- şı olduğu belirlenen Rus pilo- tun, uçağın çakılmasından önce paraşütleatladığını.ama ölüm- den kurtulamadığını anlattılar. Yaklaşık iki aydır süren Rus Rus komutanın iddiası 3 bin Müslüman paralı asker MOSKOVA (AA) - Rusya Sınır Muhafızlan Komutanı Andrey Nikolaev. Mısır. Ürdün ve Azerbaycan"dan gelen 3 bin kadar Müslüman paralı askerin, Çeçen direnişçilerin safında savaştığinı iddia etti. Itar-TASS'ın habenne göre General Ni- kolaev, Azeri paralı askerlerin aşın dincı bir örgüt olan 'Boz- kurrJar'ın üyesi bulunduğunu ve son derece acımasız \e fana- tik olduklannı ileri sürdü. Nikolaev. 5 bin kadar Rus sınır mu- hafızının, paralı askerlerin Çeçenya'ya girişini engellemek amacıyla, bu cumhuriyetin güneyindekı Gürcistan ve Azerbaj- can sınmnda konuşlandınldığını belirtti. Nikolaev dün sabah yaptığı açıklamada, "Güneyden gelebilecek tehlikelere karşı kendimizi korumalıyTz" demişti. gece boyunca Çeçen mevzileri- nı bombalamalanna karşın bol- geyı ele geçirerek Çeçen birlik- lerinı tam kuşatma altına alma- yı başaramadılar. Çaüşmalar yavılıyor saldınsı boyunca Çeçenler bir kaç kez Rus helikopterleri dü- şürmüşlerdi. Ancak Çeçen bir- liklerinin ilk kez biruçakdüşür- dükleri bildiriliyor. Başkent Grozni'nin doğu ke- simindeki Çeçen mevzilerine karşı önceki gün uçak ve heli- kopterlerin desteğinde yoğun bir saldın başlatarak Çeçen mevzi- lerini yaran Rus birliklerinin ilerleyişi dün durduruldu. Groz- ni'yi tam kuşatma altına almaya çalışan Rus birlikleri ile Çeçen güçleri arasında önceki gece bo- yunca çok şiddetli çatışmalar meydana geldiği bildiriliyor. Kente giden yol üzerinde bu- lunan stratejik bir kavşağı ele geçirmeye çalışan Rus tanklan. Rus ve Çeçen birlikleri ara- sındakı çatışmalar yer yer Çe- çenya topraklan dışına da taşı- >or. Rusya Içişleri Bakanlığı bir- liklerinin Kuzey Osetya'daki Mozdok kentinde bulunan ba- sın merkeztnden dün yapılan açıklamaya göre Çeçenya'ya komşu Dağıstan \e lnguş Cum- huriyeti topraklannda da çatış- malar meydana gelıyor. Rus sözcü Albay Aleksander Simonov'un yaptığı açıklamada. Dağıstan ve Inguş Cumhuriye- ti'ndeki Dudayev taraftarlannın bu cumhuriyetlerde de ortamı kışkırtmaya ve çatışmalan yay- maya çalıştıklannı belirtti. Si- monov, bu iki cumhuriyette Rus birliklerinin üzerine defalarca ateş açıldığını. kendilerinin de karşılık verdiklerini söyledi. I ALTINLARINIZ BANKADA ÇOĞALACAK Bankası, Borsası, Rafinerisiyle Altın Ekonomiye Katılıyor.,, ^ ORTAASYACUMHURİYETLERİYUTİCARET İYİ6İDİYOIL. ^ ÖZELLfŞTİRMEDE SENDİKAIAR SAVAŞURJ... ^ YENİARACIKURUMLARAİMKB'DCNGECİT YOK... DOSYA / SERBEST BÖLGELERDE FAALİYETLER BUYÜYECEK. ^BAYINIZDE SPERMLERİN ANA RAHMİNDEKİ İHANET SAVAŞI KARI-KOCA-AŞIK ÜÇGENINDE YEP YENI BİR GELİŞME... KOCANIN VE AŞIĞIN SPERMLERİ ANA RAHMİNDE KIYASIYA SAVAŞIYOR.. TIP DÜNYASINI KARIŞTIRAN KEŞIF TÜRK DOKTORLARINIİKİYE BÖLDÜ.. SOSYALİST SOLPARTİLEŞİYOR TANER AKÇAM, OĞUZHAN MÜFTÜOĞLU. ŞABAN IBA, YAVUZ ÖNEN, ERDOĞAN AYDIN VE ÖMER LAÇİNER YENİ SOL ÖRGÜTLENMENIN NASIL OLACAĞINI NOKTA'YA ANLATTI. FUTBOL TERÖRUNUN MİLİTANLARI KİM. SOSYAL AŞAĞILANMANIN BOŞALMA YERİ STADYUMLAR Ml? UZMANLAR HAYKIRIYOR. . FUTBOL SAHALARI ÇÖPLÜK DEĞİL. MÜMTAZ SOYSAL NASIL SAFOIŞI BIRAKILDI? HOCA, ÇİLLER-KARAYALÇIN İKİLİSİNİN OYUNUNA Ml KURBAN GİTTİ? SOYSAL, NEDEN DIŞİŞLERİ BAKANI YAPILDI? • FETHULLAH GÜLENİN BİÜNMDT\ YO.NLERİ • DORlTCrAKİLER ÖDÜL TÖRENİNDEN R£NKLI GORl'VR'LER. • MAKEDONTA'DA REFAH DESTEKLİ ŞERUTÇI ORGITLENME . POLITIKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Türkiye'nin Yeni Konumu ABD'de ünlü RAND kuruluşunun Uluslararası Politika Bölümü uzmanlarından Graham Fuller'ın Türkiye hakkın- da ilginç bir gözlemi var. Soğuk Savaş'ın bitiminden son- ra dünyamızda meydana gelen büyük değışiklıklerin Tür- kıye'yi nasıl etkileyeceğinı ele aidığı makalesınde şöyle di- yorFuller: "Göçebe geçmışi olan Türkler, tarihlerinde hük- metmeye alışmışlardır. Çin'den, OrtaAsya, Rusya veAna- dolu 'ya kadar çeşJtlı yörelere göç eden Türk boylan sayı- sız devlet ve imparatorluk kurmuşlardır. Hükmetmeye, devlet yönetmeye ve jeopolitike alışıktırtar. Yüz/erce yıllık bu tarihsel birikım onlara dengelı ve gerçekçi davranma özelliğini kazandırmıştır. Türkler, parlak uygarlıklar kuran, ama tarihlerinin büyük bölümünde başka uluslann ege- menliği altında yaşayan komşulan Iran ve Araplara oran- la kendilerine çok daha fazla güvenen birhalktır. Başka ül- kelerin egemenliği altında yaşamış olan halklarda dış güç- lere karşı daha büyük birkuşku ve korku vardır. Türkler ise iktidara alışık olduklan için radikal eğılimlare ve Batı aleyh- tarlığına kendilerini kaptımnayacak olgunluğa sahiptir." Fuller'ın demek istedıği kısaca şu: Insanlar gibi toplum- lar da geçmişlerinde ezilmemış ve onurları çığnenmemiş- se, çevreye daha sağlıklı uyum sağlarlar ve genellikle aşa- ğılık kompleksı olan toplumların kendinı kaptırdığı radikal eğilımlerden uzak dururtar. Yazarın görüşünü kabul eder ya da etmezsınız. Ama Türkiye'nin, devlet kurma, bu devletlerı uzun süre yaşatabilme geleneğının getirdığı sağduyu ve dengeye, dünyamızın yeni jeopolıtik ortamında büyük ıhtiyaç duydu- ğu bir gerçek. • • • Mustafa Kemal'in en büyük kaygısı. bir ımparatorluğun enkazından kurduğu genç cumuriyeti yaşatıp güçlendir- mekti. Bu amaçla Türkiye'yı dışanda sorun yaratabilecek girişımlerden uzak tutmuş, toplumsal dinamığı ıçeride güç- lenme doğrultusunda yoğunlaştırmıştı. Türkiye, Araplar ve diğer Müslüman ülkelerle mesafeyı korumuş, Sovyetler Birliği'nde Pan-Türkizm kuşkusu uyandıracağı kaygısıyla, Orta Asya Türkleri ve Azerbaycan'la ilgilenmemışti. Bu politika doğruydu. Dışa açılma, ıçeride güçlü oldu- ğunuzölçüde başarılı olur. Mustafa Kemal'in hedefi Türki- ye'yi Batılılaştırmak, Batı uygarhğını yakalamak. Batı dün- yasına yaklaştırmaktı. Türkiye bu politikaya Soğuk Savaş'ın bitimine kadar bağ- lı kaldı. • • • Ancak Sovyetler Bırliği'nın dağılması, komünizmin çök- mesi, Türkiye'yi yepyeni koşullarla karşı karşıya bıraktı. Azerbaycan ve Orta Asya Türk cumhurıyetlerının bağım- sızlıklannı kazanmasıyla Balkanlar'dan Çın'e kadar uzanan bir "Türk kuşağı" çıkmıştı ortaya. Arnavutluk, Makedonya ve Bosna Hersek'tekı Müslümanlar Türkiye'ye bakıyor. Or- ta Asya cumhuriyetlen model olarak Türkiye'yi alıyortardı. Türkiye'nin Soğuk Savaş sonrasının belki de en önemli gelişmesi olan bu muazzam değişımden etkilenmemesi olanaksızdı. Türkiye geleneksel içe dönük politikasını ya- vaş yavaş gevşetmek. gerek Ortadoğu gerekse Kafkasya ve Orta Asya'da yeni arayışlara girmek, yeni ilişkiler kur- mak zorundaydı. Ankara istemese bile dış koşullar bu zo- oınluluğu dayatıyordu. Ama bunu yaparken de büyük bir ustalıkla hareket et- mek, temkınli davranmak, başta Rusya ve iran olmak üze- re birdizi ülkeyi kuşkulandırmamak gerekiyordu. Türk yöneticilerinın, bu ustalığı gösterdıği söylenemez. Nitekim başlangıçta laık Türkiye'nin Orta Asya cumhunyet- lerine açılmasını, Islamcı akımlara karşı bir denge unsuru olarak görüp olumlu karşılayan Rusya, rahmetli Ozal ve Sa- yın Demirel'in meydanlarda "Adriyatik'ten Çin Seddi'ne ka- dar Türk dünyası" nutukları atmaya başlaması üzerine tav- rını değiştirdı. Moskova, Pan-Türkizm ihtimalini Islamcı eğılimlerden daha büyük bir tehlike olarak görmeye baş- ladı. Orta Asya Türk cumhuriyetlennin yanı sıra. Rusya Fe- derasyonu içinde de 18 milyon Türk ve Müslüman yaşı- yordu. • • • Yeni konjonktürde, Türkiye'nin iran'la olan ilışkileri de ciddi çalkantılar geçirebilır. Sözgelişı Türkiye'nin Azerbay- can'la çok yakın ilişki kurması. Iran Azerilerı arasında ay- nlıkçı akımların güçlenmesini ve iran'ın parçalanmasını gündeme getirebilir. Tahran, Ankara'nın bu tür bir rol oy- nayacağı kuşkusuna kapıldığı takdirde Türkiye'yi kanştır- mak için elinden geleni ardına koymaz. Ermenistan'a karşı izlenecek aşırı düşmanca bir politika ise, Batı'nın Türkiye aleyhine dönmesine yol açar. Balkanlar'da da Türkiye'yi yeni tehlikeler bekliyor. örne- ğin, Yunanistan'ın Makedonya'ya uygulamakta olduğu am- bargo nedeniyle bu ülkenin kanşması. ya da Yunanistan'ın Arnavutluk'la savaşa gırmesi. Ege ve Kıbns yüzünden za- ten ge^gin olan Ankara-Atina ilişkilerinin büsbütün gergin- leşmesine ve Türk-Yunan savaşının gündeme gelmesine yol açabilir. • • • Türkiye bölgede kendisinı yepyeni bir konuma sokan muazzam değişikliklere hazırtıksız yakalandı. Batı, Soğuk Savaş dönemınde "komünızm tehlikest" sloganıyla kitleleri seferber edıp, toplumun üretkenlik ve ya- ratıcılığını en üst düzeye çıkarmayı başardı. Türkiye ise "komünizm tehükesı" sloganıyla solcu aydın- lan hapse atıp sırtını Batı'ya dayamanın verdiği rehavetle toplumsal dinamizmi dondurdu. Umut ederiz Graham Fuller'ın değerlendirmesı doğru çı- karve Türkiye dünyanın en tehlıkelı bölgesinde yeni konu- muna uyum sağlamaya çalışırken. akıl ve sağduyu yolun- dan ayrılmaz. KIRGIZtSTAN Dkseçim için sandık başı BİŞKEK (AA) - Kırgızis- tanda bağımsızlıktan bu yana yapılan ilk milletvekilı seçımı için iki milyon dolavında seç- men, Yüksek Sov\et'ın 105 >e- ni üyesini belırlemek üzere bu- gün sandık başına gidecek. Seçımlerdeaday olan l400kı- şidensadece 16l'ı. 12sıyasıpar- tiden birınde aday bulunuvor. Dığcr adayların çoğu. ycrel yö- nctım tcmsılcileri. kamu dernck- lerı üyelerı >a da otel \e fabrika yönetıcılennden oluşuyor. Devlet Başkanı Askar Aka- >e\'c açıkça mııhalefeteden Kır- gızistan Komünistleri Partisi 40, mıllnetçı bir hareket olan Erkin Kırgızıstan (Özgür Kırgızıstan) ise 19 aday gösterdı. Kırgız dilinde "Jogorku Ke- neş" olan 'ı üksek Sovyet seçim- lerının geçerlı olması ıçın iki milyon seçmenden en az yarısı- nın oy kullannıası gerekiyor. Üye sayısı 350'den 105'e indıri- len Yüksek Sovyet'in seçimleri beş yılda bir yapılıyor. Kırgızistan Komünistleri Par- tısı VJerkez Komitesi üyesi Kla- ra Ajibekova, ülkesinde partile- nn ağırlığının bulunmadığını sa- vunarak Akayev'in kendisine karşı tutum almayacak ınsanlan parlamentoya göndermek istedi- ğını öne sürdü. Akayev'ın geçen yıl kabul edilen anayasanın yü- ze yakın maddesinde önerdiğı değışiklıklerin yeni parlamento- da görüşülmesı bekleniyor.