Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 ŞUBAT1994 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER Karabag'da ateşkes 1 martta •MOSKOVA (AA) - Rusya Savunma Bakanı Pavel Graçev, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaşı sona erdirmek amacıyla kabul edilen ateşkes anlaşmasının 1 martta yürürlüğe gireceğini bildirdi. Graçev, Rusya Silahlı KuvvetlerGünü nedeniyle eski askerler ile yapüğı görüşme sırasında, 18 şubatta Mnskova'da kabul edikn banş anlaşması çerçevesinde, iki tarafın devlet başkanlannın Karabağ sorununun çözümü için de Moskova'da bir araya geleceğini umduğunu söyledi. ABiryeRus uzmanı bakan • WASHINGTON (AA) - ABD'de senato, Strobe Talbott'un Dışişleri Bakanı Yardımcıhğı'na getirilmesını onayladı. Senatoda. önceki akşam yapılan oylamada Talbott'un. ABD Dışişleri Bakanlığı Yardımcılığı'na getirilmesinin, 31 "e karşı 66 oyla tevid edildiği bildirildi. ABD Başkanı Bill Clinton'ın eski arkadaşı olan 47 yaşındakı Talbott'un, Rusya konusunda uzman olduğu kaydedılıvor ABD, Vietnam'dan tazminat istiyor •VVASHINGTON(AA)- ABD. 1975'tekomünistlerin iktidan ele geçirmelerinden sonra Vietnam ve Kamboçya'da kamulaştınlan Amerikan mai varlıklan için tazminat isteyecek. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü yaptığı acıklamada, 1975'ten bu yana ilk kez Vietnam ve Kamboçya yönetimleriyle tazminat konusunun görûşüleceği kaydedildi. Görüşmelerin. Kamboçya'da bugün. Vietnam'da ise pazartesi günü başlayacağı belirtildi. Arnavutluk, BİO'yu imzaladı • BRÜKSEL(AA)- NATO üyesi ülkelerle Kuze> Atlantik İşbirliği Konseyi (KAİK) katılımcısı ülkeler arasında işbirliğine yönelik Banş İçin Ortaklık (BİO) Anlaşması. bu sabah Amavutluk Başkanı Sah Beriştarafından Brüksel'de imzalandı. BİO anlaşması, geçcn haftalarda Romanya. Litvanya. Polonya. Estonya. Macaristan, Ukrayna. Slovakya. Bulgaristan ve Letonya tarafından da imzalanmıştı. RuUetepetaklak • MOSKOVA(AA)- Rusya'da piyasa çevrelennin. "Rus hükümetinin yeni harcama planlannın ülkeekonomisine diz çöktürüp enflasyonu daha da körükleyeceğinden" duyduklan endişe. rubleye ABD Dolan karşısında bugün yüzde 2.46 oranında değerkaybettirdi. Moskova'daki bankalararası (Interbank) Döviz Borsası'nda 1 ABD Dolan 1.585 rubleden 1.624 rubleye yükseldi. Moskova'daki bankalann. enflasyon endişesiyle, rublelerini yüklü miklarlarda elden çıkanp döviz satın aldıklan gözlendi. Major'danSinn Fein uyansı • LONDRA (AA) - İngiltere Başbakanı John Major, gelecek hafta VVashington'da ABD Başkanı Bill Clinton ile görüşmesinde IRA terör örgütünün siyasi kolu Sinn Fein'in lideri Gerry Adams'ın bir daha ABD'ye sokulmamasını isteyecek. Gerry Adams'a uzun yıUar sûren yasak. gecen ay Bill Clinton tarafından ilk kez kaldınlmış ve New York'ta Kuzey İrlanda konusundaki bir konferansa katılrnası için Adams'a 48 saatlik vize verilmişti. Ruanda'üa şiıMet37ölâ • BRÜKSEL(AA)-Orta Afrika ülkelerinden Ruandanın başkenti Kigali'de rakip Hutu ve Tutsi kabileleri arasında çıkan şiddet olaylannda en az 37 kişinin öldüğü bildirildi. Belçika Kızıl Haçı Brüksel'de yayımladığı bildiride, gece boyunca süren çaüşmalarda en az 20 kişinin de ağır biçimde yaralandığıru kaydetti. Ruanda'dadünde Hutu kabilesinden Bayındırlık ve Enerji Bakanı Felicien Gatabazi uğradığı silahlı saldın sonucu hayatmı kaybetmişti. Rus Banş Giicü, Saraybosna çevresmde görevine başladı. Mavi bereli bir Rus askeri, yeni gelen başka bir askerle konuşuyor. Rusya'danNATO'yaağırsuçlamaDış Haberler Servisi - Rusya Dev- let Başkanı Boris Yeltsin'in sözcüsü. NATO'yu insan yaşamı konusunda dikkatsiz olmak ve Bosna politika- sında da Soğuk Sa\aş ideolojisinin esiri olmakla suçladı. Fransa. İngil- tere ve Almanya, eski Yugoslavya topraklanndaki savaşı sona erdire- cek tarihı bir belge imzalamak üzere Batılı ülkeleri doruk düzenlenmeye çağıran Yeltsin'in bu önerisini olum- lu karşıladılar. Rusya Devlet Başkanı Yeltsin'in sözcüsü Vyaçeslav Kostiko*. NATO'nun Saraybosna ültimato- munu tüm Bosna'ya yayma planlan- nı ağır bir dille eleştirerek Rusya'nın "kurban adama törenlerinden" hiçbi- rine katılmayacağını söyledi. Itar-TASS ajansında yayımlanan açıklamasında Kostikov, Saraybos- na çevresindeki ağır silahmevzilerine NATO'nun hava operasyonu dü- zenlemesine engel olmak amacıyla Yeltsin'in müdahalesiyle hava gücü- nü kullanamayan NATO ve üst dü- zey diplomatlann, "gizü bir hayal kınklığına" uğradıklannı öne sürdü. "Banşı koruma yolundaki sözlerine karşın NATO'nun hala Soğuk Savaş ideolojisinin esiri olduğu volunda bir izlenim edindiklerini belirten Kosti- kov, Rusya askeri ültimatomlar dilini reddediyor ve diplomasi dilini kabul ediyor'* dedi. Yeltsin'in zirve önerisi Rusva Devlei Başkanı Yellsin ön- ceki gün ABD, İngiltere ve Fransa devlet başkanlanna eski Yugos- lavya'da savaşa son verecek tarihi bir belge imzalamak için doruk düzenle- meyi önerdi. İtar-TASS ajansının bildirdiğine göre Yeltsin, basına yaptığı açıkla- mada bu 4 ülkenin liderlerine bir gün sürecek doruk toplantısının Mosko- va ya da Cenevre'de yapılmasını önerdiğini bildirdi. Yeltsin açıkla- masında doruğun tarihi ile önerdiği çözümün şekli ve aynntılan ile ilgüi bilgi vermedi. Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel Yeltsin'in önerisinin olumlu ancak erken olduğunu söylerken. İn- giltere Başbakanı John Major"ın söz- cüsü ise Yeltsin'in önerisi için"Bu ilginc bir düşünce" yorumunu yaptı. Fransa Dışişleri Bakanı sözcüsü Richard Duque da yaptığı açıklama- da Yeltsin'in önerisinin"Rusya'nın savaşı sona erdirmek için uluslararası işbirliğinin gerekli olduğunu anladığı- nı gösterdiğini söyledi. ANKARA'NCV TALEBI Bosna'ya Türk askeriANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dışiş- leri Bakanı Hikmet Çetin. ABD. Rusya. Fransa ve Almanya dışişleri bakanlanna bir meiciup göndererek Türkiye'nin Bosna-Hersek'le ilgili olarak asker verme ve bazı toplantılara katılma konusunda dışlanmasına karşı çıktı. Türkiye. Bosna- Hersek'e asker göndermek konusunda is- tekli olduğunu bir kez daha Birleşmiş Mil- letler'e bildirdi. •Dışişleri Bakanlığı Sözcü Vekili Ferhat Ataman. dün yaptığı açıklamada. Çetin'in gönderdiği mektuplarda, Türkiye'nin Bosna'ya asker gönderebileceği volunda yaptığı başvuruyu yenilediğini açıkladı. Ataman. Türkiye'nin Bosna'daki BM gü- cü olan UNPROFOR'a ahnmaması için iki gerekçe gösterildiğini. bunlardan birin- cisinin Türkiye'nin bölge ülkesi olması. ikıncisinin ise bazı ülkelerin Türkiye'yi is- tememesi olduğunu belirtti. Aynı gerekçe- lerin. Rusya için de geçerli olmasma kar- şın. bu ülkenin askerlerinin kabul edildiği- ni aktaran Ataman. Çetin'in mektuplann- da. Rus askeri olabiliyorsa "her platform- da yapıcı katkılarını sûrdüren" Türkiye'- nin de askerinin olabileceğini vurguladığı- nı belirtti. Çetin'in mektubunda. ikinci noktanın ise önceki gün Bonn'da vapılan toplantıya Türkiye'nin çağnlmamasmdan kavnaklandığı bildirildi. Öte yandan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirerin. dün Izzetbego>iç ile telefonla görüştüğü bıldinldı. ABD'nin Bosna için yeni banş planı: Hırvat-Boşnak Konfederasyomı Dış Haberler Servisi - Geçen gün- lerde Bosna yönetimi ile Hırvat tarafı arasında görülen vakınlaşmanın so- nunda bir "Bosna Hersek-Hırvatistan Konfederasyonu" gündeme geldi. ABDnın teşvik ettiği bu yakınlaşma- dan endişelenen Sırplar, Hırvatis- tan'a topçu ateşiyle sinyaller gönderi- yor. Hırvatistan'ın kunıluşu ve Bosna iç savaşı sırasında Sırplarla önce kıran kırana savaşan, daha sonra saf değiş- tirerek, Sırplarla birlikte Bosna'yı bölmek için Müslümanlara saldıran Hırvatlar, bir kez daha taraf değiştir- meye hazırlanıyor. ABD'de yayımla- nan The VVashington Post gazetesinin \e Reuter ajansının Hırvatistan'daki diplomatik kaynaklara dayanarak bildirdiğine göre Bosna Hersek ve Hırvatistan yönetimleri, bir Hırvatis- tan-Bosna Hersek Konfederasyonu düşüncesi üzerinde prensip anlaşma- sına vardılar. İki taraf henüz Bosnalı Hırvatlarla Müslümanlann konfederasyon için- de iki ayn cumhuriyet olarak kalması ya da etnik temele dayalı küçük kan- tonlara bölünmesi konusunda henüz anlaşmaya varamadılar. Boşnaklardan"Evet" ABD'de bulunan Bosna Hersek Başbakanı Haris Sılayciç, savaştan önce yapılan son kamuoyu yoklama- sında Hırvatlann yüzde 90'ının bir- likten yana oy kullandığını hatırlata- rak, kendilerinin de bu dogrultuda bir çözüm istediğini söyledi. ABD'nin de bu birlikteliği istediğini belirten Sılay- ciç, Bosna'nın üce değil ikiye bölün- mesinin "körünün iyisi" olduğunu söyledi. Hırvatistan ile Bosna-Hersek'i bir konfederasyonda birleştirme gırişi- minin, AB ve BM arabuluculan Lord Onen ile Thorvald Stoltenberg'in gö- revini fıilen devralan ABD tarafından başlatıldığı bildiriliyof. iki ülkeyi banşürmak amacıyla ge- çen hafta boyunca Zagreb ile Saray- bosna arasında mekik dokuyan ABD özel temsilcisi Charles Redman, Hır- vatistan lideri Franyo Tudyman'ın sözlerinin çok cesaret verici olduğunu ve yeni banş önerisinin başanlı olma şanşı bulunduğunu söyledi. Ülkenin üç etnik bölgeye aynlması- nı savunan AB'nin tepkisini çekme- mek için buna paralel bir öneri getir- diğini savunan ABD'nin amacı, Hırvatistan ile Bosna-Hersek'i konfe- derasyon görüşünde bir araya getir- dikten sonra anlaşmayı Bosnalı Sırp- lann önüne koymak. Bosna ikiye bölûnecek Daha önce Bosna hükümetini kay- bettiği topraklan geri istemekteki ıs- ranndan vazgeçirerek ülkenin üçe bölünmesini kabul etürmeyi hedefle- yen ABD bu kez, anlaşmayı Sırplara kabul ettiremese bile nüfusun yüzde 60'ını oluşturan Hırvatlarla Boşnak- lan aynı devlet içinde birarada tuta- bilmeye calışıyor. Daha önce birçok kez, amaçlannın Sırbistan ile birleşerek Büyük Sırbis- tan'ı kurmak olduğunu bildiren Sırp- lann. ABD planına sıcak bakmalan için hiçbir nedenleri bulunmuyor. Si- yasi gözlemriler. ABD'nin amacının Bosna'nın toprak bütünlüğünü koru- mak mı, yoksa ülkeyi aşağı yukan eşit topraklara sahip iki devlete bölmek mi olduğunun belirsiz olduğunu vur- guluyorlar. Cenevre görüşmelerinde Boşnaklarla Hırvatlara önerilen top- raklann toplamı ülke topraklanrun yüzde 50.8'ini kapsıyor. Hırvatistan'daki diplomatik ve si- yasi kaynaklar, Sırplann son günler- de Hırvat bölgelerine sık sık top ateşi açmalannı. ABD'nin getirdiği bu ba- nş planına bir tepki olarak değerlen- diriyorlar. Bu gözlemcilere göre Franyo Tud- yman. iki görüş arasında sıkışmış du- rumda. ABD planını kabul ederse. Büyük Hırvatistan hayaline veda ede- rek partisi içindeki radikallerin tepki- sini çekecek. Büyük Hırvatistan için Sırplarla anlaşırsa. hem ıhmlılann tepkisini çekecek hem de Müslüman- lann çözümü savaşta aramalanna yol açacak. BOSNA'da tehdit altındaki kuşatılmış bölgeler Bombalama, çatışma ve açlık tehlikesi altındaki bölgeler Toplam nüfus: 83,000Toplam nüfus: 644,000 Mülteciler: 223,000 BOSNA-HERSEK Toplam nüfus: 40,000 Mülteciler: 24,000Toplam nüfus: 30,000 Mülteciler: 17,000 Toplam nüfus: 25,000 Toplam l nûfus: 222,815 Mülteciler: 61,000 Toplam nüfus: 52,600 SARAYBOSNA Toplam nüfus: 550,000HIRVATİSTAN Mülteciler: 250,000 Toplam nüfus: 8,300 Toplam nüfus: 10,000 Mülteciler 5,000 trplann sllahlannı çefctlkleri bölge Toplam nüfus: 15,000 BOSNA- HERSEK • Kriwgi«vfcj_Saraybosna |ck J< "%» Toplam nüfus: 60,000 Mülteciler: 38,000 Toplam nüfus: 40,000 Mülteciler: 25,000 •Kaynatc BU Uatealer için YOksokKomisertove Uluslararası Mütecfer; CIA DIŞ BASEV THE INDEPE.NDENT Boşnak-Hırvat ittifakı New YorK Tımes'dan Cumhuriyefe Ozel Hükümete bağlı insan haklan komisyonu, yerlilere kötü muamele yapıldığını kabul etti MeksikahükümetiuzlaşmaarayışındaDış Haberler Servisi - Meksika'da hükümet ile Zapatısta Ulusal Kurtu- luş örgütü arasında baş- layan görüşmeler dün de sürdü. Meksika hükümeti tarafından kurulan in- san haklan komisyonu, yerlilerin isyanına sahne olan Chiapas eyaletinde insan haklannın ihlal edildiğini kabul etti. Komisyon Başkanı Jorge Madrazo, yaptığı açıklamada "Chiapas'ta insan haklan ihlalleri ol- duğu kuşku götûnnez bir gerçek. Ama bunlar hakkında soruşturma açümtş durumda" ifade- sini kullandı. Komisyon tarafından Devlet Başkanı Cartos Zapatista Bderi Marcos, düzenlediği basın toplanttsında Meksika bayrağını elinden bırakmadı. (REUTER) Salinas De Gortari'ye sunulan raporda, Chiaepas hapishane- mele yapıldığuım yadsmamayacağını" sinde yara izleri taşıyan 77 mahkumdan belirtti. 6'sının durumunun ağır olduğu belirtı- İnsan haklan raporunda, Ocosingo liyor. Madrazo, "Bu kişilere kötü mua- kasabasındaki bir toplu mezarda 11 ce- set bulunduğu kaydedilirken aynı kasa- bada diğer 5 kişinin yargısız idam edil- mesiyle ilgili soruşturma açılacağının açıklanmasının memnunlukla karşı- landığı ifade edildi. Raporda aynca ayaklanma sırasında ölenlerin sa\ısı 145 olarak verildi. Hükü- met tarafından daha önce yapılan açık- lamalarda ölü sayısı 112 olarak belirtilmiş, ancak bağımsız kay- naklar bu sayının çok daha fazla olduğunu savunmuşlardı. Ülkenin güneyin- deki Chiapas eyale- tindeki yılbaşında ayaklanan yerlilerle hükümet birlikleri arasında önce şiddetli çarpışmalar meydana gelmiş, ancak daha sonra ateşkes ilan edilmesinin ardından hükümetle isyancılar arasında banş görüş- meleri başlamıştı. İsyancılar, yerlilerin haklannın korunmasının yanı sıra ülke- de siyasi ve toplumsal reformlar yapıl- masmı talep ediyorlar. Sara\ bosna'da ateşkesin uygulanması. Bosnalı Sırplar ile Boşnaklann verdikleri sözü tutabıldiklerini gösteriyor. Bu nedenle de tüm soruna bakışta iyimser bazı pınltılar var. Hırvatlar ile Boşnaklar arasında da bir ateşkes sağlanırsa. banş yönünde daha büyük bir adımatılmışolacak. Amerika. bu konuda arabuluculuk yapıyor. Yapılan girişimlerden ortaya çıkan en ilginç sonuç. Hırvatlar ile Boşnaklar arasında bir ittifakın oluşuyor gibi görünmesi. Bu. gerçekleştiği takdirde, Bosnalı Sırplar iîe Sırbistan arasındaki ittifakı dengelemeye yönelik olur. ElbetteHırvatlarile Boşnaklar arasında halen çözülmemiş pek çok sorun var. Aynı şekilde, Bosnalı Sırplar da, bir Hırvat-Boşnak ittifakı içinde yaşamak istemezler. Eski düşmanlıklar uğruna çok kan dökülmüşken birlikte yaşamak pek zor olsa gerek. Nevöndcnbakılırsa bakılsın, bölgede kalıcı bir banş sağlanması için gerekli ginşimleri ABD yapıyor, Avrupa Birliği değil. Rusya yardım etse de etmese de... Avrupa'nın bu konudaki başansızlığı çok şey öğretti. BırAlman-Fransız anlaşması olmaksızın. Avrupa'run ortak bir dış siyaset belirlemesi demek ki mümkün olmayacak. Almanlar Bosna'da anlamlı bireylemde bulunamadıysa. bu hem tarihlerinden hem anayasalanndan kaynaklanıyor. Oysa bir Fransız-Alman ittifakı, bu sorunlan aşar. Ve Amerika'nın bunalıma müdahalesi. Avrupa'nın tam kalbindeki bu bunalımın çözümü için \ azgecilmez bir unsur olmaktadır. (23Şubat) NATO tutumunu korumah NATO, verdiği ültimatomla Saraybosna içinde ve dışında durumu iyileştirmekte başanlı olmuş görünüyor. Ancak bu Bosna'nın tümü için geçerli değil. Ülkenin diğer yörelerinde savaş eskisi gibi, hatta tırmanarak devam etmektedir.En akıllıca karar, Saraybosna'da başanya götüren modeli şimdi hemen başka şehirlerde de yürürlüğe koymak olacaktır. Bu şematik bir biçimde yapılamaz. Her yerde birbirinden farklı koşullar egemendir ve UNPROFOR'unelinde birçok yerde birden aynıandagenişçaplı harekatlar başlatacak kadar çok asker yoktur.Bu durumda Batı'run kararlı tutumunu sürdürmesi özel bir önem taşıyor. Amerikan Savunma Bakanı Perry, "NATO harekâtlannı yayginlastırmak birkaç günlük bir iş değildir ve haftalaralır"dedı. Bu talihsiz demecin geri alınmasını ümit ediyoruz. Böyle demeçlerle kimseyi korkutmak mümkün değildir. Bu, Sırplara asken yöntemlerle pazarlık şanslannı arttırabilecek kadar zamanlan olduğunu ima etmekten başka işe yaramaz. NATOdevletleri başanlı biradımla insanlarda ümit uyandırmıştır. Şimdi kaya gibi sert olmalan gerekiyor. Yoksa Saraybosna'nın etkisi sabun köpüğü gibi geçebilir. (23Şubat)