Katalog

1TFA CUMHURİYET 2 24 ŞUBAT1994 PERŞEMBE Mısır'daki Krallar Vadisi'nin en büyüleyid anıtında onanm çalışmalan başladı KraliçeHaçepsut'untapınağıcanlanıyor i EROLÖZKA.N LUKSOR - Dünya kültür mirası içinde ayncalıklı yeri olan ve en önemlisi. eski Mısır'ın gizlerini için- de taşıyan Luksor kenlindeki anıtla- nn yanı sıra Krallar Vadisi'nin ünlü Haçepsut Tapınağı şu sıralarda onanlıyor. Krallar Vadisi, Mısır'ın gizemli geçmişinin içine gömülü olduğu ef- sanevi olduğu kadar esrarengiz bir köşe olarak bilinir... Ramses mezar- lannın. Tut Ank Amon'un ve daha pek çok kral ve kraliçenin bulundu- ğu bu vadinin Nil'in bereketli yüzü- ne bakan kesiminde yer alan Haçep- sut Tapınağı ise olanca görkemiyle yüzyıllann gizemini içinde taşıyor. Mısır'ın efsanevi kraüçesi Haçep- sut, yaşadığı 18. hanedan dönemin- de Tutmosis I'in kızı olarak sanat ta- rihine geçmiştir. Esasen Haçepsut, ismini eski Teb şehrinde. Nil'in batısında "deyr ül-bahri"de, Mimar Senmut'a yaptırdığı bu muhteşem anıtla ölümsüzleştirmiştir. Onun amacı, tann Ammon'a ve daha baş- ka tannlara adanmış bu tapınak kompleksi ile unutulmamaktı. 23 yıllık iktidan boyunca askeri seferleri yürütemeyen, halkjnı yok- sulluğa iten. entrikalarla ve yüksek yöneticilerin yardımıyla Mısır'ı yö- netmiş bir kadın idareciydi o... Ve zorbalığını. kendini Âmmon'un yeryüzündeki kızı ilan ederek yasal- laştıran, haris ruhlu bir kraliçeydi. Pek çok belgesele konu olan Kral- lar Vadisi'nin bu görkemli anıtı. bir sanat tarihi şaheseri olarak dikkat- leri üstüne çekiyor... Haçepsut'un mezar tapınağı olarak bilinen bu muhteşem anıt, yüksek bir kayanın yamacına taraçalar halinde yerleşti- rilmiş son derece enteresan üç avlu- dan oluşur. Ve bu dev yapılar zinci- ri, insanı ister istemez şaşkına çevi- ren bir soyluluğun işareti olarak ayakta durmaktadır. Öncelikle belirtelim, yüzyıllann yıpranmışlığını içinde taşıyan bir anu, Haçepsut'un mezar tapınağı... Daha ilk bakışta insanı uzaklardan etkileyip adeta yanına çağıran ve dev rampalarla çıkıldığında gören- leri büyüleyen bir dev tapınak kompleksi demek lazım, burası için... Yaklaşık 90 metre eninde ve 150 metre derinliğinde bir alanı kap- sayan bu yapılar grubunun, teras- larla ve dev kolonlann oluşturduğu etkileyici perspektiflerle çarpıcı bir mimariyi gözler önüne serdiğjni de belirtelim. Kayalar içinde şaşırtıcı bir mimari Haçepsut'un tapınağı Krallar Va- disi'nin en etkileyici eseri... Nil kıyı- sına doğrudan doğruya bir tören yoluyla bağb olan bu yapı grubu- nun rampalarla çıkılan ikinci avlu- şu, günümüzde onanlan bölüm. Önündeki vadiyi yükseklerden sey- reden, adeta kayalara bağdaş kur- muş bu koca tapınak. mimari çarpı- cılığı ile kafalan kanştınr... Bilmece- ler sunar kişiye. Çünkü ıki avlu arasındaki yük- seklik farkından yararlanılarak bi- rinci avlunun sonuna ve rampanın iki yanına enlemesine yapılmış ko- lonlarla üçüncü aviuda yaratılan mimari tılsım. yapıyı gezen binlerce Haçepsut tapınağı, bugünlerde büyük bir onarıın göriiyor. Fresklerin, kabartma >e duvar resimlerinin tekrar eski canlılığma kavuştuğu yapıta çok sayıda uzman ve arkeolog titiz bir çalışmanın içindeler. turistin düşlerinden çıkmaz. İşte günümüzde bu yapının ikinci katı şantiye görünümünde... Avlu- nun ortasına yığılmış tapınağa ait yüzlerce taş malzeme numaralanıp kullanılacağı zamanı bekliyor. Arkeologlann sabırlı çahşmala- nyla canlandınlmayı bekleyen bir anıt demek lazım. Haçepsut Tapı- nağı'na... Bugünonanmıyapılmaya başlanan bölümlerin en ilginci ko- lonlann sağ bölümündeki Haçep- sut'un ilahı doğumunu konu alan kısımla onun sol tarafındakı duvan kapsayan ve Kraliçe Haçepsut'un Kızıldeniz kıyısındaki Punt'a yaptı- ğı seferi konu alan kabartmalarla bezeli bölüm. Yüksek ve anıtsal bir yapı bu eser. Üçüncü aviuda enlemesine uzanan bölüm. karaktenstik çizgiler taşıyor ve yapıda dolaşırken insan nereye bakacağını şaşınyor. Kayalar içine o^ulmuş bir mezar tapınağı bu anıt. Öncelikle orta aks uzerindeki kutsal mekanlann ıki ya- nındaki bölümlere bugün iskeleler kurmuşlar, her şey elden geçiyor... Hummalı bir çalışmanın sürdüğü yapının bezemeleri. freskleri ve al- çak kabartmalan genç Mısırlı uz- man ve restoratörlerin elınde eski görünümlerine kavuşuyorlar. Kahnlığı birkaç milimetreyi geç- meyen alçak kabartmalarla süslü sütunlann konturlan düzeltilip bü- tün yuzeylerde orijinal boya madde- leri kullanılıyor. Kısacası tapınağa makyaj yapılıyor günümüzde... Aşı- n çizgiselliğe ve aynnülardaki titizli- ğe dayab bu resimler. gerçekten et- kili kompozisyonlardan oluşmakta. Zıra Haçepsut dönemınde. zanaat- çılar. sanatlanna son derece incelik katmış hatta ve hatta fresklerin ço- ğunda kadınsı denecek bir estetiğı ortaya koymuşlardı. O nedenle olacak. saydam giysili kadın dansçılann, cenaze töreni sahnelerinin ve ağlayan kadınlar di- zisi gibi komposizy onlann alçak ka- bartma tasvirleri Haçepsut Tapı- nağı'nın değerini ortaya koyan ay- nntılar. Aslına bakılırsa bu dev yapının en çok dikkati çeken a\nntısı. kireç ta- şından yer yer yıpranmış Hathor sü- tun başlığıdır. Mısır arkeolojısınc meraklı olan- lann ve tunstlerin fotoğrafını çek- meden aynlmadığı bu sütun başlığj bir hayli ilginç? Hathor. eski Mısır'- ın müzik ve dans tannçası olarak bi- linirse de esasen ölüvü koruvan bir tannça olarak kabul edilirdi. Ancak burada, Teb nekropolüne yakınlığı yüzünden farklı bir kişilik kazana- rak bilginlerce "Batı'nın hanımefen- disi" ya da "ölüler evreninin koruyu- cusu" olarak anılmaktadır ve doğ- rudan doğruya Haçepsut Tapınağj'- nın bir yerde koruyucusu olarak yapıyı süslemektedir. Eski gizler aralanırken Krallar Vadisi, en çok ayaret edi- len. görülen köşelerin başında Mı- sır'da... Luksor kenünin tam karşı- sındaki bir vadiyi kaplayan ve kaya- lara adeta kartal yuvası gibi kondu- rulan, oyularak yapılmış bu çok önemli mimari şaheserin onan- mının ise bir hayli uzun süreceği ke- sin. Uzmanlann ancak kış aylannda sürdürebıldıği çahşmalann yaz ay- lannda aşın sıcaklar ve turistler yü- zünden yapılamadığı da bir gerçek. Evet, şu sıralarda Haçepsut Tapı- nağı canlandınlıyor yeniden... Renkleri uçmuş fresklerin, köşeleri çatlamış sütunlann. bozulmuş alçak kabartmalann adeta bir kuyumcu titizliği içinde tekrar tekrar elden geçmesi ve her şeyin dirilmesi önem- li. Mısır'da ülke çapında hızlı bir şe- kilde anıt onanmına gidiliyor bu yıl. Körfez krizinden en çok etkilenen ve turizmden daha çok pay almayı isteyen Mısırlılar, şimdi kollanru sı- vayıp anıtlannı güzelleştirme çaba- smdalar. Amaç, Krallar Vadisi'ne oluk oluk gelen binlerce turistin ka- fasında yepyeni imajlar yaratmaya çalışmak ve bir büyüyü durmadan çoğaltmak. 'Enerjiyi çevreyle birlikte düşünmelT GAZİANTEP (AA) - Çevre Bakanlığı Çevre Planlama Dairesi Şube Müdürü Ahmet Ağar, enerji politikalannın belirlenmesinde "enerji-çevre" faktörlerinin birlikte ele alınması gerektığını ka\dederek. "Sürdürülebilir kalkınma açısından enerji tasarrufu, ulusal politikalarda temel faktör olarak yeralmalıdır"dedi. Ahmet Ağar, konuyla ilgili araştırmasında, kömür, petrol, doğalgaz ve nükleer tür enerjileri venilenemeyen. hidrolik, güneş, riizgar vejeotermal enerji türlerinın ise yenilenebilen enerji kaynaklan olduğunu belirterek, yenilenebılır enerji kaynaklanna yönelmenin büyük avantajlar sağladığını vurguladı. İnsanlann ihtiyaçlanmn karşılanması ve gelişmenin sağbklı sürdürülmesinde gerekli olan enerjinin. başta sanayi, konut ve ulaştırma sektörlerinde kullanıldığını kaydeden Ağar, bundan böyle ekonomik ve çevre sorunu y aratmayan enerji tüketıminin teşvık edilmesi gerektiğinı söyledi. Ağar, en ucuz enerjinin tasamıf edilen enerji olduğuna dikkati çekerek, Türkiye'de. konutlarda ısı yalıtımıyla önemli miktarda enerji tasarrufu yapılabileceğini kaydetti. 'Ölülerin kanından yararlanılsm' NEW YORK (AA) - ABD'de son zamanlarda kan bulmakta karşılaşılan güçlükler yüzünden. hastalara ölü kara nakli yapılması önerildi. Öneriyi kamuoyunun gündemine getiren Arizona Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Kenneth Iserson, yapüğı açıklamada, Rusya'da 1980'den beri kan nakillerinde ölülerden yararlamldığını söyledi. "Kan nakli, ölmüş insanlann vücutlanndan yararlanmanm en pratik yoludur" şeklinde konuşan Dr. Iserson'un *K)lülerin Vücutlan Ne OUıyor?" adlı bir de kitabı bulunuyor. Kan almak için "en iyi öKilerüT. kalp krizi. trafık kazası gibi aniden hayaünı kaydeden kimseler olduğunu anlatan Dr. Iserson, cesetlerden, ölümü izleyen 6 saat içinde kan alınabileceğini açıkladı. Ölülerden alınan kanın hastalara nakli konusunda ABD'de henüz yeterli biüncin gelişmediğini. oysa ölü kanı kullanmanın büyük yararlan bulunduğunu savunan Dr. Iserson, bunun aynı zamanda tasarruf da sağlayacağını ve öhnüş bir kişiden litrelerce kan alınabileceğini söyledi. Iserson, bu büyük kaynağın. her yıl boşu boşuna toprağa gömüldüğünü de sözlerine ekkdi. Lehmi vadisinin başı-sonu belirsiz konvoyu NATIONAL GEOGRAPHIC ABD'de Montana eyaleti sınırlanndaki Salmon Irmağı vadisinde. endüstrileşme yanlılanyla hayvancılık gibi geleneksel işleri savunanlar arasında gerilimli bir tartışma vardır. Çevrev i korumak için konan yasalar, endüstriyel gelişime olanak tanımadığından, iş bulmak. nüfus artışıyla beraber çoklan için bir sorun haline gelmiştir. Yine de yaz aylannın sonlannda. vadi boyunca kıvnmlarçizerek akan ırmağı görünce. fabrikalarla donatılmış bir \ adi manzarasının hayali bile üzücüdür. Bütün bir yaz boyunca kamu arazilerinde otlayan sığır sürülen. gelecek bahara kadar kalmak üzere Lemhi vadisine doğru yola çıktıklannda, başı sonu belirsiz upuzun bir konvoy oluştururlar. Cilt yaralanna karşı lahanaKONYA (AA) - Bünyesinde bol miktarda karbonhidrat, bitkisel protein, katı yağ. iz elemenüer. kau- çuk. reçine. A ve C vitamini bulu- nan beyaz lahananın, besleyici özel- liğinin yanında, cilt hastahklanna da iyi geldiği bildirildi. Şelçuk Üniversitesi Ziraat Fakül- tesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Güncan, beyaz lahana yaprak- lannın özel kür halinde hazırlana- rak, tedavi edilmesi gereken bölgeye uygulandığını bildirdi. Güncan. "Bağırsak ve rahim enfeksiyonları, astım ve akıntılı bronşit hastalı- klarının tedavisinde de lahana kürii ile olumlu sonuçlar elde edilmekte- dir" dedi. Prof. Güncan. lahana yaprak- lannın birer şifalı örtü olduğunu. yüz ve diş nevraljilerinden kaynak- lanan ağnlann giderilmesi yanında. yorgunluk ve asabi durumlardan kaynaklanan başağnsı ve genel ro- hastalıklardan ileri gelen Llahananın iç yapraklannı kaynar suya daldınn. Bunlann tülbentle suyunu aldıktan sonra sıkın ve yumuşamalannı sağlayın. Elde ettiğiniz lahana kürünü vücudunuzdaki yara ya da çıbanın ağnlann giderilmesine de yardımcı olduğunu anlattı. Prof. Güncan, şöyle devam etti". "Beyaz baş lahana, sindirim or- ganları üzerinde de olumlu etkiler bı- rakmaktadır. İyi bir hazımsızlık ilacı olan lahana, aynca şişkinliği de gi- dermektedir. Çıbanların ve zor iyileşen yaralaruı üzerine konulan haşlanmış lahana yaprakları, yaranın açılmasına yardımcı olmakta ve iltihaplı kısmın boşalmasını sağlamaktadır. İltihabı boşalan yara süratle iyileşme göster- uzenne sann. mektedir. Beyaz baş lahananın orga- nizmaya olan yararlan da tartışılma- yacak kadar çoktur." Sivilceler ve lahana Çıbana dönüşme eğiliminde olan sivilcelerin tedavisinde de kultanılan lahana yapraklannın iyi birer cerra- hi nitelik taşıdığını, sivilceler iyileş- tikten sonra cildin hiç iz kalmadan eski halini aldığını kaydeden Prof. Dr. Güncan, şu bilgiyi verdi: "Lahana yapraklarından özel hazıranan kiiriin hastalıklı bölgeye sarılmasıyla pis kokulu akıntı kesilir. şişlik ve kızarıklık ortadan kalkar. yaranın bulunduğu yer yeniden eski haline döner. Kızaran iltihaplanma- lar giderek kaybolur. Bu işlem, çıban, iltihaplı dokular, kırmızı- siyah, yani kangren görünümlü > ara- larda hayret edici derecede hızı bir iyileşme meydana getirmektedir. ÖzeUikle parmaklarda görülen dola- ma (panaritien) ve süt çocuklarının kafasındaki kepeklenme (konak), yine özel hazırlanmı^ lahana \aprak- lan kürünün uygulanmasıyla hiç iz kalmadan iyileşmektedir." Prof. Güncan. lahana kürünün hazırlanışı ve hastalıklı bölgeye uy- gulanışını şöyle anlattı: "Taze baş lahananın çürûmemiş ve topraksız iç bev az \ aprakları kaynar suda daldırılır. Tülbentle suyu alınan bu yaprakların sıkılarak yumuşa- ması sağlanır. Bu şekilde hazırlanan lahana kürii, vücudun tedavi edilecek kısunlarına bir bant >ardımıyla sarüır. Bu işlem, > ara ve çıbanlar iyi- leşinceye kadar devam eder. Sargının sabah akşam değiştirilmesinde, ya- ranın mikrop kapmarnası açısından büyük yarar > ardır. ÖzeUikle soğuk algınlığından ileri gelen vücudun muhtelif verlerindeki ağnların gide- rilmesi için kaynar suy a daldırılan la- hana yaprakları bir bütün halinde ağnyan bölgeye sarılmalıdır. Bu uy- gulamayla ağrı kısa sürede kesilmek- te, organizmada bir rahatlama görül- mektedir." Manavgafta çam ağaa katliamı yaşanıyor ANTALY A (AA) - Antalyalı dağcılar. Manavgatyöresindeki dağlıkkesimlereyaptıklan . tırmanışlar sırasında, ağaç katliamı ile karşılaştıklannı bildırdıler. Antalya Dağcılık İl Temsılcisı Kemal Güneş, yörede Kızılçam ormanlannın en yoğun olduğu bölgelerden birinin, Manavgat'ın Çakış Kö> ü yakınlanndaki tepeler olduğunu belirterek şöyle konuştu: "Çakış tepeleri > e bu bölgedeki kızılçam ormanları. Antaly alı dağcılar tarafından >eni yeni keşfediliyor. Akdeniz Üniversitesi Dağcdık Kulübü Başkanı Prof.Dr. Necati Dedeoğlu'nun da aralannda bulunduğu bir grup dağcı. 20 şubat pazar günü, Trekking sahaları buhnak amacıyla Çakış köyü'ne gittik. Köyden itibaren ormanlık alanlara girdiğimizde, Orman İşletmesi tarafından kesilmiş kızılçam ağaçları ile karşılaştık. Kesün y apan işçi ve köylüler, bunlann SEKA'ya kağıt \e yakacak odun sağlamak için kesildiklerini bildirdiler. Yaptığımız incelemede, yüzlerce çam ağacının kesildiğini gördük." Damızlık ceylançifti 8 milyon lira CEV LANPINAR (AA) - Şanl- ıurfa'nın Ceylanpınar Devlet Yatınm İşletmeleri'nde bakım ve koruma altında tutulan cey- lanlann. isteyen vatandaşlara damızlık satışının yapıldığı bildi- rildi. Bir zamanlar sürüler halinde dolaşan ceylan nesli tükeniyor. Milli Parklar ve Avcılık Genel Müdürlüğü'nden 1982\ıhnda Ceylanpınar Devlet Tanm İşletmeleri Müdürlüğü'ne verilen 12 erkek. 13 dişi ceylanın üremeleri sağlandı. Koruma altına alınan ceylanlann sayılanrun 500 dolayında olduğunu belirten Ceylanpmar Devlet Yatınm İşletmeleri Müdürü Cengiz Koç, şunlan söyledi: "Nesli giderek tükenen ceylanları işlermemiz arazisinde kurduğumuz geniş bir alanda bakım ve korumaya aldık. Belirtilen sayıya lilaştırdık. Adını ilçey veren bu sevimli hayvamn neslinin konınması için isteyenlere damızlık satışlarunız vardır. Bundaki amacunu gelir sağlamak değildir. Bir tek amacımız var, o da ceylan neslini korumak >e üremelerini sağlamaktır. İsteyen kamu kurunı ve kuruluşlarıyla, vatandaşlara sınırlı sayıda satış yapmaktayız. İşletmemizdc dişi ceylan 5 milyon, erkek 3 milyon, gebe cey lan 7 milyon, dişi yavru ceylan 3 milyon, erkek yavru ceylen da 2 milyon 500 bin liradan satılmaktadu°. Fiyatlarımıza avnea KDV eklenecektir." .r