Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 10 KASIM 1993 ÇARŞAMBA
HABERLER
Cindoruk
Almanya'da
•MÜNÎH(AA)-
Almanya'daki temas ve
incelemelerini sürdüren
TBMM Başkanı Hüsamettin
Cindoruk başkanlığjndaki
parlamento heyeti, dün
Bavyera Eyalet Meclisi'ni
ziyaret etti. Cindoruk ve
beraberindeki heyet. Bavyera
Eyalet Meclis Başkanı
Wilhelm Vomdran ile
yaklaşık l saatsüren bir
görüşme yapü. Görüşmeden
sonra bir açıklama yapan
TBMM Başkanı Hüsamettin
Cindoruk. Bavyera Eyalet
Meclis Başkanı'na başta
terör örgütü PKK olmak
üzere hemen her konuda
Türkiye'nin görüşlerini
anlattıklannı söyledi.
Görüşmede, bölücü
PKK'nın yalnızca terör
örgütü olarak
nitelendirilmesinin yeterli
olmadığını vurguladığını
belirten Cindoruk, yasa dışı
örgütün Almanya'daki
faaliyetinin yasaklanması
konusunda daha kesin
tedbırler alınmasını
istediklerini ilettiğıni söyledi.
Bavyera Eyalet Meclısi
Başkanı VVilhelm Vorndran
da görüşme öncesinde
yaptığı açıklamada.
Almanya'daki yabancı
düşmanlığına ve ırkçı
saldınlara değinerek her iki
ülkede de kamuoyunun
büyük bölümünün bu tür
olaylan şiddetle eleştirdiğini
söyledi. Vorndran, bu üzücü
olaylann. iki ülke arasındaki
geleneksel dostluk bağlanna
zarar vermemesini dilediğini
debelirtti.
Türkeş:•Kürtler
• ANKARA(AA)-MHP
Genel Başkanı Alparslan
Türkeş. bölücü terör örgütü
PKK'nın "cani, dışgüçlerin
uşağı" olduğunu bildirerek
"Kürtkökenlı
vatandaşlanmız, bizim
canımız, kardeşlerimizdir.
Dış güçler aramıza fitne
sokuyorlar. ancak bu
kardeşlerimizi bizden
koparmalanna asla izin
vermeyeceğiz'" dedi. Türkeş,
Ankara'nın Bala ılçesi
Bağımsız Belediye Başkanı
Selahattin Çakır'ın MHP'ye
katılması dolayısıyla
Meclis'tedüzenlenen törende
yaptığı konuşmada,
MHP'nin her geçen gün
biraz daha güçlendiğini
bildirdi.
Kadın
komisyonları
• ADANA(Cumhuriyet
Gûney tlleri Bûrosu) - SHP,
DYP' ANAP ve CHP'nin
Kadınlar Komisyonu
üyeleri, Turkiye'de kadın
haklannın Atatürk'ün
önderliğınde gerçekleştirilen
devrimle gündeme geldiğini
belirterek"'Laik ve
demokraük Türkiye için
mücadele etmeye. ilke ve
devrimlerinden ödün
vermemeye kararlıyız"
dediler. ANAP İl Kadın
Komisyonu Başkanı Şenay
Gürbüz,CHPİl Kadın
Kurulu Başkanı Türkan
Akın, DYP İl Kadın
Komisyonu Başkanı Sevgi
Özkayave SHP II Kadın
Komisyonu Başkanı Güler
Beydağ, dün ortak bir
açıklama yaptılar. Laık
Cumhuriyet'e sahip
çıktıklannı bildiren dört
partiden kadın
komisyonlannın başkanlan
tarafından yapılan yazılı
açıklama şöyle: "Kadın
haklan, Türkiye'de,
Atatürk'ün önderliğinde
gerçekleştirilen kadın
devrimi ile gündeme
gelmiştir. Kadın haklannı
cumhuriyet devrimciliginin
ana parçası, demokrasinin
simgesi olarak
gören:Ata'mızı 55. ölüm
gününde şükranla anıyornz.
Laik ve demokraük Türkiye
için mücadeleye kararhyız."
Jandarma eri
kaza kurbanıAYDIN (Cumhuriyet)-
Buharkent tlçe Jandarma
Karakolu'nda görevli
Uzman Çavuş Murat Tuncer
aynı karakolda görevli
jandarma er Erdal Koca yı
kaza ile öldürdü. Edinilen
bilgiye göre. uzun süreden
beri, ilçejandarma karakol
komutanı Astsubay"
Başcavuş İlhan Gündüz 'le
aralan açık bulunan Murat
Tuncer olaygünü karakol
komutanı IlhanGündüz'ün
odasına girerek üzerindeki
silahla ateş etmeye başladı.
Seken kurşunlardan biri
pencereden dışan çıkarak
nöbetçj Erdal Koca'ya isabet
etti. Ağıryaralanan
jandarma er Erdal Koca
hastaneye kaldınlırken yolda
öldü. Olaydan sonra
gözalüna alınan Uzman
Çavuş Murat Tuncer
çıkanldığı mahkemece
tutuklandı.
PartiüstyönetimigelecekhaftakiPM
toplantısındaPKKdışındakiörgütlerle
görüşme önerisini tartışmaya açacak
örgütleriylegörüşmekararı
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın -
ın "tüm siyasal çözûm önerilerinin dile
getirilmesi" çağnsından sonra, SHP üst
yönetiminde "PKK dışındaki Kiirt inisi-
yatifleri ile görüşme" gündeme getirildi.
Gelecek hafta yapıiacak Partı Meclisi'-
nde. "gerekirse, Kemal Burkay'm Kür-
distan Sosyalist Partisi'nin (PSK) de
aralarında bulunduğu PRK dışı Kiirt çev-
releriyle görüşme" önerisinin dile getin-
leceği bildınldi.
SHP PM'nin önceki gün yapılan top-
lantısında Kürt sorunu tartışılmaya
başlandı. Görüşmeler. önümüzdeki
hafta yapıiacak toplantıda sürecek. PM
toplantısında milletvekilliği sona erdiri-
len Fehmi Işıklar'ın "Gecmişte, biz bölge
millet>ekilleri olarak. gerekirse milletve-
killiğinden istifa ederek arabuluculuk va-
pabileceğimizi ifade ettik. Bölgenın ileri
gelenlen. a>dınlan ile temasa geçelim.
hatta gerekirse dolaylı yoldan örgütle
bağlanlı kuralım' dedik. Bu. o zaman de-
ÇORUM
Öğrenciler
SHPİ1
Merkezi'ni
işgaletti
• Öğrenciler. okul
müdürünün sağa
öğrencileri, devrimci.
demokrat öğrencüerin
üzerine saldırttığı iddia
ederek Müdür Irfan
Çağlar'ın görevden
ahnması için imza
kampanyasını
başlattıklannı söylediler.
Haber Merkezi -Çorum SHP
İl Merkezi. dün bir grup öğren-
ci tarafından işgal edildı... gü-
venliklerinin bulunmadığını"
söyleyen öğrenciler Okul Mü-
dürü Irfan Çaglar'ın görevin-
den alınmasını istediler.
Çorum Yüksek Meslek Oku-
lu öğrencileri, önceki gün iki
arkadaşlannın ülkücüler tara-
fından dövülerek hastanelik
edildiğini belirterek şunlan söy-
lediler:
"Dün ülkücüler kendi arala-
nnda ka>ga ediyorlardı. Okul
müdürü de 'Birbirinizle kavga
edeceğinize gidin teröristlerle
kavga edın" diye bağırdı. İki sa-
at sonra da ülkücüler Abdullah
Ülger ile İbrahim Avbutlu adlı
arkadaşlarımızı dö>erek hasta-
nelik ettiler. Çalmadığımız kapı
kaknadı. ValTye gittik, SHP II
Merkezi'nden yardım istedik.
Çorum Milletvekili Cemal Şa-
hin bile sorunumuza çözüm bula-
madı. Bir keresinde Cumhuriyet
Savctsı'nm gözü önünde üstümü-
ze saldırdılar."
Öğrenciler, okul müdürü-
nün sağcı öğrencileri, devrimci,
demokrat öğrencüerin üzerine
saldırttığını iddia ederek Okul
Müdürü İrfan Çaglar'ın görev-
den ahnması için imza kampan-
>ası başlattıklannı söylediler.
Çoğunluğu Çorum dışından
gelen devrimcı. demokrat öğ-
rencilenn yurtlara alınmadığın-
dan yakman gençler. SHP İ!
Merkezi'ni işgal etme nedenle-
rini ise şöyle anlattılar:
"Biz burayı işgale karar ver-
dik. Gddik." İl Başkanı'na da
söyledik. "Biz burada kalacağız
istersen sen de bizle kal* dedik.
Yanm saat bizle oturdu, sonra
anahtan bize verdi. Siz kalın
ben gidiyorum" dedi. Sonra da
kapıya polisler dayandı. Herhal-
de o çağırdı. Biz buradan hicbir
yere gitmiyoruz. SHP Çorum"-
da de>rimci ve demokratlardan
oy alıyor. ama Çorum'da de-
mokratlara yaşama hakkı tanın-
mıyor. SHP'yi önlem almaya
çağırıyoruz. SHP Genel Mer-
kezi'yle görüşeceğiz, Ercan Ka-
rakaş'la konuşacağız. Sorunu-
muza çözüm bulana kadar da
buradan çıkmayacağız."
CenazedeMHPgösterisi
tstanbul Haber Servisi - Şırnak'ta
görev yaparken şehit olan
jandarma er Ersin Kurt'un
cenazesi, ülkücülerin gövde
gösterisinedönüştü. Ayazağa
Merkez Camii'nde kılınan cenaze
namazı öncesı Beşiktaş'tan
Maslak'a kadar yürüyen yaklaşık
3 bin kişilik grup tekbir getirerek
PKK'yı lanetleyen sloganlar attı.
Şehit erin cenazesi. dün sabah
ailesi tarafından Gümüşsuyu
Askeri Hastanesi'nden alındı.
Askeri tören yapılmasına karşı
çıkan şehit er Kurt'un ailesi,
cenazeyi Türk bayraklanna
sararak eller üstünde taşıdı.
Beşiktaş'tan Maslak'a kadar
yürüyen erubun "Kahrolsun
PKKV'PKK'yaölünr
sloganlan attığı ve tekbir getirdiği
gözlenirken İstanbul trafiği de
saatlerce tıkandı. Ayazağa
Mezarhğı'nda toprağa verilen
şehitjandarma er Ersin Kurt için
Ayazağa Köyü'ndeki tüm
esnafın dükkanlannı kapattıklan
belirtildi. (Fotoğraf:
ERDOĞAN KÖSEOĞLU) IHD heyeti Cumhurbaşkanı.
Başbakan. TBMM Başkanı-
ndan randevu alacak ve siyası
partileri ziyaret edecek.
Listelerin saklandığı binadayakalanan Adem Ocak'ın listelerideğiştirip değiştirmediğiaraştınhyor
RPmüşahkti, seçintkıaııhı binasındayakalaıuh
AYŞEYILDIRIM
Kağıthane İlçe Seçim Kurulu'nda
seçmen çizelgelerinde değışiklik yapıldı
mı, yapılmadı mı?
Sayımın yapıldığı günün gecesi, RP'li
Kağıthane Belediyesi'ne ait Gültepe'-
deki binada bulunan Kağıthane İlçe Se-
çim Kurulu'nun "seçmen listelerinT
sakladığı odanın kapısı kınldı. Pazartesi
gecesi ise RP'li seçmen gözlemcisi aynı
katta yakalandı. İlçe Seçim Kurulu yet-
kilileri hemen Cumhuriyet Savcılığı'na
suç duyurusunda bulundular ve Yük-
sek Seçim Kurulu'nu olaydan haberdar
ettiler.
İlçe seçim kurulu yetkilileri, pazar gü-
nü seçmen yazımı tamamlandıktan son-
ra tüm dosyalan bir araya topladı-
klannı ve 11. kattaki bir odaya kilitle-
diklennı belirttiler.
Pazartesi sabahı dosyalan bilgisayara
geçirmeyi amaçladıklannı anlatan yet-
kililer, ancak sabah geldiklerinde dos-
yalann bulunduğu odanın kapısının
kınlmış olduğunu gördüklerini söyledi-
ler. Hemen dosyalan saydıklannı ifade
eden yetkililer, dosya sayısının tamam
olduğunu tespit ettiklerini, ancak çi-
zelgelerde bir değışiklik yapılıp yapı-
Imadığını bilemeyeceklerini vurguladı-
lar.
• 11. katı boşaltan seçim kurulu yetkilileri, akşam saat 22.00
sıralannda bu katta şüpheli birisinin dolaştığını farkettiler. Katta
yapılan aramada RP seçim gözlemcisi olduğu ve tuvalette
saklandığı öne sürülen Adem Ocak yakalandı.
Olayı Cumhuriyet Savcılığına bildir-
diklerini bildiren yetkililer. "Aynca
Yüksek Seçim Kurulu'nu da olaydan ha-
berdar ettik. Ancak şimdiye kadar
sayımın iptal edilip edilmeyeceği konu-
sunda bize bir bilgi gelmedi" dediler.
Seçim kurulu yetkilileri, pazartesi ak-
şamı ise başka bir sürprizle karşılaştılar.
11. katı boşaltan yetkililer. akşam saat
22.00 sıralannda bu katta şüpheli birisi-
nin dolaştığını farkettiler. Katta yapılan
aramada RP seçim gözlemcisi olduğu
ve tuvalette saklandığı öne sürülen
Adem Ocak yakalandı.
Bilgisayarda değiştirilebilir
Gültepe Polis Karakolu'nda gözaltı-
na alınan Adem Ocak'ın, "Ben dışarı-
dan birisini ziyarete gelmiştim. Dosya-
larla ilgili bilgim yok" diye ifade verdiği
öğrenildı. Ocak daha sonra Şişli Cum-
huriyet Savcılığı'na gönderildi.
Bu olaydan sonra CHP. DYP ve
ANAP'ın Kağıthane ilçe örgütleri de
bir araya gelerek Emniyet Müdürlüğü'-
ne ve Cumhuriyet Savcılığı'na ayn ayn
suç duyurusunda bulundular. CHP Ka-
ğıthane İlçe Başkanı Gökhan Zeybek.
üç partinin gözlemcilerinin tuttuğu çi-
zelgeleri bir ara\a getirerek ilçe seçim
kurulundaki çizelgelen kontrol etmek
istediklerini bildirdi.
Zeybek, "Hepimiz kendimizde bulu-
nan çizelgeleri bir araya getireceğiz. İlçe
Seçim Kurulu'ndan da kendilerindeki çi-
zelgelerin fotokopilerini alacağız. Ancak
böylelikle eksiltme, ila>e olup olmadığını
ortaya çıkarabiliriz" dedi. Ancak Seçim
Kurulu Başkanı Süreyya Bilgin bu öne-
nyi. "Sizin çizelgelerinizi belge olarak
kabul edemem" dıverek gen çevirdı.
Kağıthane Seçim Kurulu'nun RP'li
belediyenin binasında bulunmasının sa-
kıncah olduğunu vurgulayan Zevbek.
çizelgelerin bilgisayarlara geçırildikten
sonra da değiştirilebileceğini öne sürdü.
Aynı endişeyi taşıyan SH P Kağıthane
İlçe Başkanı Ali Rıza Duman ise kuşku-
lannın giderilmesi için "Seçim kurulu
yetkililerinin, ilçe başkanlannın da bu-
lunduğu bir ortamda sayım memurlarına
dosyaların kendi tanzim ettikleri dosya
olup olmadığını, kaç misafır yazıp yaz-
madıklannın sorulmasını" önerdi. "Bi-
zim kuşkulanmız giderilsin" diyen Du-
man. hiç olmazsa bundan sonra bir kuş-
kuya neden olmamak için dosyalar bil-
gisayara aktanlmadan kendilerine birer
nüsha verilmesini istedi.
RP dışında bütün partilerin bu olay-
dan kuşkulu olduğunu belirten Duman,
gerekirse yeniden bir yazım yapılmasını
istedi.
'Elemanlar bizden olsun'
SHP İstanbul İl Başkanı Yüksel Çen-
gel de Yüksek Seçim Kurulu Başkanı
Nihat Yavuz'a ve Adalet Bakanı Seyfî
Oktay'a birer yazı göndererek olayın
araştınlmasını istedi.
RP Kağıthane Yönetim Kurulu üyesi
Mehmet Ali Poyraz, kendi partilerinin
seçim gözlemcisi olmadığını söyledi.
Poyraz, "Bizim seçim kuruluna verdiği-
miz listelerde yok. Ama ne kadarı doğru,
ne kadarı yanlış araştırmadık. Biz, bütün
görevli arkadaşlarm yanına müşahit ver-
dik. Öbürleri veremediler, normal olarak
böyle şeyler uygulamaya kalkabilirler"
dedi.
RP'nin, seçim kuruluna "Bilgisayar-
ları biz kuralım, ama çalışacak kişiler de
bizim elemanlanmız obâın" teklifinde
bulunduğu da öğrenildi.
ğeriendirilmedi" sözleri, bugün de aynı
yolundeğerlendirilebileceğıninimaedil-
diğı yorumlanna yol açtı.
SHP Genel Başkanı Murat Karayal-
çın. önceki gün yapılan PM toplantısın-
dan hemen sonra da. eski HEP Genel
Başkanı Feridun Yazar ile görüştü. Bu
görüşmede. Karayalçın'ın demokratik
çözüm için önemli adımlar
planladıklannı. ancak şiddete
karşı aym yolla karşılık venle-
ceğini söylediğj öğrenildi. Ya-
zar, görüşmeden sonra "güncel
konuları görüştüklerini. göriiş-
menin bunu aşan bir anlamı ol-
madığını" söyledi.
Önümüzdeki hafta yapıiacak
PM'de, Kürt sonınunun çözü-
mü için yeni önerilerin dile geti-
rilmesi bekleniyor. PM üyele-
rinden Gülay Bayrak. "DEP
dahil, tüm partilerin Kürt \e
doğu kökenli millet>ekillerinin
çözüm önerilerini almak gerek-
tiğini" söyledi. Bazı PM üyeleri
de İslamcı kesimin yazarlan-
ndan İsmail Nacar'ın bile Apo
ile görüşmek için Bekaa'ya git-
üğine dikkat çekerek, "gerekir-
se, PKK dışı Kürt çe>releriyle
görüşmeler yapılabileceğini"
söylediler.
SHP PM üyelerinden Erzın-
can Milletvekili Mustafa Kul.
Cumhuriyet'in sorulan üzen-
ne, sorunun "Kürt, demokrasi
ve insan hakları sorunu" oldu-
ğunu, baskılann PKK'ya taban
yarattığını, yönetimin soruna
yaklaşımının yanlış ve tehlikeli
olduğunu söyledi. Kul, soru-
nun çözümü için öncelikle "sa-
vaşın durdurulmasr' gerektiğini
vurgulavarak, "Kürt inisiyatif-
leri aracı olarak kullanılabilir.
Kürdistan Sosyalist Partisi Ge-
nel Sekreteri Kemal Burkay ile
görüşülebiür" dedi. Kul aynca.
olağanüstü halin kaldınlması.
koruculuk sistemine son veril-
mesi. 150 bin kişilik özel güven-
lik gücünden vazgeçilmesi \e
genel af çıkanlması gerektiğini
söyledi.
Banş ve
Demokrasi
Platformu
etkinlikleri
ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu) - İnsan Haklan DerneğT-
nin (İHD)çağnsı üzerine. siyasi
partiler ve 25 demokratik kitle
örgütünün bir araya gelmesıy le
oluşan "Bartş ve Demokrasi
Platformu" etkınliklerine bu
hafta başlıyor. İHD Genel Baş-
kanı Akın Birdal. platfonm adı-
na yaptığı açıklamada. Kürt so-
nınunu gündeme getirecekle-
nni. terörle mücadele yasa tasa-
nsı \e özelleştinne üzerinde du-
racaklannı söyledi. SHP. CHP.
DEP. Sosyalist Birhk Partısı.
İşçi Partisi ve Sosyalist İşçi Par-
tisi'nin yanı sıra 25 demokratik
kitle örgütünün katıldığı plat-
form adına konuşan Akın Bir-
dal. baskı grubu olma işlevleri-
nı yerine getireceklerinı söyledi.
Geçıiğimiz günlerde özelleştır-
meye karşı oluşturulan platfor-
mun. sorunlara ilişkın somut ı
bir çözüm getiremediğini belir- i
ten Birdal, birleşik güçleriyle bu
kez farklı açılımlar sağlamayı
amaçladıklannı söyledi.
Etkinliklerin 1. haftasmda.
HAFTAYABAKIS
AHMET TANER KIŞLALI
'Diktatör'e Saygılar!
Bugün 10 Kasım.
Köşemin -Atatürk gerçeğine ışık tutacak- iki konuğu
var Birisi bizden, birisı dışardan.
Birisi, dünyaca ünlü siyaset bilimci Prof. Maurice Du-
verger Ötekisi ise, yaşamı boyunca Mustafa Kemal'e
karşı savaşım vermiş solcu bir yazar: Zekeriya Sertel
Birisi olayı, bilimin ışığında değerlendiriyor. ötekisi de
aklın... Kemalizme yönelik akıl ve bilim dışı değerlendir-
melerin gerçek niteliği, belki -böylece- daha iyı anlaşılır
diye düşündüm..
•
"Atatürk'ün ölümü, geniş halk kitleleri arasında derin
birkederyaratmıştı. Memleketin yüreği durmuştu. Halkm
Ataturk 'ü ne kadar sevdiği şimdi daha iyı belli oluyordu."
Zekeriya Sertel, anılannda önce bu manzarayı çiziyor.
Sonra da geç-mişe yönelik bir özeleştiri yapıyor
"Vicdanımla bir hesaplaşma yapmak gereğini duy-
dum. Sağlığında biz bu adama karşı hürriyet ve demok-
rasi savaşı yapmıştık. O'nun hareketlerini diktatörce bu-
luyorduk... Ağaçlan görüyorduk, ama ormanı bütün bü-
yuklüğüyle goremiyorduk... Halife ve padişahtan yana
olanlar O'na cephe almışlardı. ittihatçılar O'na karşı sui-
kast düzenlemişlerdi. Emperyalistler de memleket içinde
isyanlar çıkarmışlardı. İstanbul'da bütün halifecı, padi-
şahçı ve gerici basın, Atatürk e karşı yaylım ateşi açmıştı.
Bütun bu koşullar içinde hürriyet ve demokrası gelişebilir
miydi?"
Bütün bu olumsuz ortama karşın, acaba Atatürk bir dik-
tatör müydü? Sertel, bu sorunun yanıtını da veriyor:
' 'Kişi yönetiminden çok Meclis egemenliğine, yani halk
egemenliğine önem verdi. Bütün koşullar O'nun Doğulu
bir diktatör olmasına elverişliydi. Fakat, asker olmasma
rağmen, yumuşak, sevimli ve akıllı bir otorite kurdu. Bu
otorite diktatörlükte olduğu gibi korkuya değil, sevgiye
dayanıyordu... Günün koşullannın elverdiği olçude hür
bir rejim kurdu. Biz eleştirilerimizi özgurce yapabildik.
Nazım Hikmet en devrimci şiirlerini O'nun döneminde
yazdı."
Sertel, yaşamının son donemlerinde Atatürk'ü şöyle
değerlendiriyordu:
"Bugün memlekette ilerıci kuvvetler Atatürk ilkelerine
dayanarak savaşabiliyorlar. Onun için Atatürk dün de bü-
yüktü, bugun de büyüktür, yann da buyük kalacaktır. Biz,
uğrunda savaştığımız özgurluğe de, demokrasiyede an-
cak O'nun açtığı yoldan ulaşabiliriz."
•
Sertel. Atatürk öncesini, Atatürk'ü, Atatürk sonrasını
yaşamış. Sonuçlar çıkarmış... Duyguların yerini aklın al-
dığı bir yaşam döneminde, tarihe karşı tanıklık gorevini
yerine getiriyor.
Prof. Maurice Duverger ise bir "siyasal re/imler" uz-
manı. Ayrıntılar içinde kaybolup ormanı görememesi ola-
naksız.
incelediği somut verilerden yola çıkarak -yapıtlarında
ozel bir önem verdiği- Kemalizmi hakettiği yere oturtu-
yor:
"Kemalist tek partinin bırınci özelliği, demokratik bir
ideolojıye sahip bulunmasıydı. Tek partinin şefleri için,
ıdeal çoğulculuktu... Mustafa Kemal'in siyasal rejimi, ço-
ğulculuğun ustun bir değer olduğunu kabul ediyor ve ço-
ğulcu bir devlet felsefesı içinde işlevini yerine getiriyor-
du. Ustelik, tek Turk partisinın, yapısal açıdan da totaliter-
likle hiçbir ilgisi yoktu."
Yani Duverger'ye göre, Kemal ızm demokratik bir ideo-
loji. Kemalist tek parti de, oldukça demokratfk bjr yapıya
sahip... Peki, bütün bunlara karşın, Atatürk yönetimi bir
diktatörlük müydü?
Duverger. bu sorunun yanıtını vermeden önce. Kema-
list devrimın ozünde neler yaptığını sıralıyor: Geleneksel
soylu sınıfın yerine, halktan gelen yeni bir seçkin kesimi
geçirmek Eski toplumsal eşitsizliklerin yerine, belli bir
toplumsal eşitlik getirmek...
Ve hükmünü veriyor Yeni rejim, eskiye göre daha de-
mokratikti!"
•
Atatürk döneminde niçin demokrasinin tüm kurum ve
kuralları yoktu?
Olamazdı da, onun için...
Fransız devriminden yanm yüzyıl sonra bile, Fransız
işçisinın oy hakkı var mıydı? Amerikan devriminden bir-
buçuk yüzyıl sonra bile. ABD'de ırklar arasında tam bir
hukuksal eşitlik sağlanmış mıydı?
Atatürk bir ortaçağ topiumundan yola çıktı. Cumhuri-
yet'i kurduktan sonra 15 yıl yaşadı Ve sınıf-cinsiyet-ırk-
din ayrımı olmadan. tum yurttaşlar arasında "hukuksal
eşitliği", o inanılmaz kısa süreye sığdırdı...
Bilim herolguyu "/cend//coşı///ar//ç/nde"değerlendirir.
Atatürk yönetimi. kendi koşulları içinde, olabilecek "en
demokratik" yönetimdi. Ve bu açıdan, Türkiye'nin bugün-
kü yönetiminden "daha demokratik"\\\..
Ölumünün 55. yıldönümünde . Sağdan ve "so/"(!)dan
eri aşağılık saldırıların üzerinde yoğunlaştığı bir "dikta-
töru '(!), en içten saygı ve sevgilerimle anıyorum...
TUYAP Kıtap Fuarı Imge Standı 'nda 13 Kasım Cumartesi 14 00'ten
ıtıbaren kitaplarımı imzalayacağım ATK.
Imıa Günû
flhmet Taner Kışlalı
flhmet Taner Kışlalı
RTHTÜRK E
SRLDIRMRNIN
DRVRNILMRZ
HRFİFLİ6İ
-1 a 3 a a 5 ]
flhmet Taner Kışlalı
SİVRSET
BİLİMİ
376sayfa 80.000.-TL 267 sayta 65.000.-TL
Son Günlerde En Çok Okunan Yazar
12. İstanbul Kitap Fuarında
Tüyap İstanbul Sergi Sarayı/Tepebaşı
Hhmet Taner Kışlalı
SİVRSRL
ÇRTIŞMR
UE
UZLRŞMR
S.IBaaiSa
13 K
Saat: 1
Imge
ası m1993
4'den itibaren
Kitabevı Standı'nda
2SS. sayfa 75.000.-TL