Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
10KASIM1993ÇARŞAMBA • • • • CUMHURİYET SAYFA
HABERLERÎN DEVAMI 17
Ersever'inarkadaşları
tek tek öldürülüyor
KEM4LYURTERÎ
ANKARA - Jandarma Istıh-
barat Teşkılatı (JÎTEM) Kuru-
cusu, Emeklı Bınbaşı Cem Er-
sever ın kafasına kurşun sıkıla-
rak oldurulmesının ardından, 5
kışı daha aynı şekıide oldurul-
muş olarak bulundu Ersever'le
aynı gun oldürulduğu sanılan 5
kışıden bınnın Erse\er"ın sevgı-
lısı. dığerlennın de yakın arka-
daşlan olduğu ılen surüldü
Ersever'ın sevgılısı olduğu sav-
lanan kadının ısmının "Mahzu-
ne" olduğu ve Sunye pasaportu
taşıdığı savlandı Ankara Dev-
iet Guvenlık Mahkemesı. An-
kara İl Jandarma <\lay Komu-
tanlığı tarafından > urutulen
soruşturmayı devraldı ve dığer
5 cınayete ılışkın soruşturma
evraklannı ılçe savulıklanndan
ıstedı
Cesetlerden bınnın PKK
uyesıyken. sonradan MIT e ka-
lılan Mustafa Deniz e aıt oldu-
ğu kesınleşırken, soruşturmayı
yuruten kaynaklar. cinayetlenn
aynı tanhte ışlendığırun guçlu
bır olasılık olduğuna dıkkat çe-
kıyorlar Denız ın. Jandarma
Genel Komutanlığı nda sıvıl
gorevlı olarak çalıştığı ancak
bır sure once ışten çıkanldığı
oğrenıldı
Uzun yıllar Guneydoğu
Anadolu Bolgesı'nde çalışan
Jandarma Bınbaşı Erse\er"ın
oldürulmesı "Bir iç hesaplaşma
nu voksa PKK'nın intikamı
mı?" sorusunu gundeme geur-
dı Ersever'ın oldurulmesının
ardından. aynı tanhte oldurul-
muş olmalanna kesın gozuyle
bakılan 5 faılı meçhul ceset de
Ankara'nın Jandarma bolge-
sındekı değışık verlere "serpişti-
rildi".
MİTçi Deniz'in cesedi
Ersever'ın arkadaşı olduğu
savlanan MİTçalışanı Mustafa
Deniz ın cesedi de Ankara nın
Polatlı ılçesı yakınlannda bu-
lundu Deniz ın de Ersever'e
benzer şekıide ellen arkadan
bağlanarak \e kafasına bır kur-
şun sıkılarak oldürulduğu sap-
tandı Denız'ın cesedıne. Erse-
ver'ın cesedının bulunmasın-
dan4gunonce. 1 kasimtanhm-
de ulaşıldı Erse\er'ın cesedi
uzennde yapılan ıncelemelerın,
cınayetın uç gun once ışlendığı-
nın orta\a çıkanlması uzenne.
Deniz ın da aynı gun oldurul-
müş olabıleceğıne kesın gozuyle
bakıhyor
Denız'ın cesedi, uzennde
kımlık bulunamaması nederuy-
le, 5 gun morgda bekletıldı
Cesedın kımhğının tespıt edıl-
mesı ıçın Polatlı Cumhunyet
Savcılığı'ndan çevre ıl ve ılçele-
re bulten gondenldı Savcıhk
bultenınde cesede ılışkın şu bıl-
gıleryeraldı
"1.11.1993 tarihinde, gözleri
>e elleri önden bağlanmak sure-
ti\le kafasına kurşun sıkılarak
oldurulen kimliği meçhul bir ce-
set bulunmuştur. Ceset, 35-40
yaşlarında, 1 70 boylartnda, 65
kilo ağrltğında, siyah bıyıklı, ko-
yu kumral saçlı (Tepe kısmı ha-
fif seyrek). esmer tenli, 1-2 gün-
lük sakallı, koyu kahverengi
gozludur. t zerinden fiime renkli
ceket ve pantolunu olan yeşil ka-
nşımlı V yakalı yun kazağı, ka-
reli yeşil uzun kollu gomleği,
lacivert çorabı ve makosen
a> akkabısı çıkanlmıştır."
Denız'ın cesedi, kardeşı Meh-
met Deniz tarafından morgda
teşhıs edıldı Deniz. kardeşının
PKK uyesı ıken orgutten kaçtı-
gını. MIT'e katıldığını ve Erse-
v er'le bırlıkte çalıştığını sovledı
Ersever'insevgilisi
Ankara nın Çamlıdere ılçesı
yakınlannda bulunan kadın cese-
dının Ersever ın sevgıhsıne aıt
olduğu ılen suruldu Cınayetın
kadının başına demır çubuk ıle
vurularak gerçekleştınldığı belır-
lendı Soruşturma>ıyuruten kay-
naklar ceset uzennde kımlığıne
ılışkın bırbulguya rastlanmadığı-
nı belırterek " Kadına tecavüz
edilmediği saptandı. Adi cinayet-
lerde genelde tecavuz de vardır.
Ceset, bir ha\ at kadınuıa ait oiabi-
leceği gıbı, cınayet siyasi de oiabi-
br. Cesedin > akınlarında kan izle-
rine rastlandı. Kadın, buyuk bir
olastlıkla bulunduğu yerde oidü-
ruMü" değerlendırmesınde bu-
lundular
Ankara-tstanbul TEM otoyo-
lunun 86 kılometresınde bulu-
nan cesede ılışkın bılgıler savcıhk
raporunda şoy le yer aldı
•'Tahminen 25-30 yaşlannda,
uzennde ince çizgili siyah kadife
pantalon, 38 numara "Devil"
marka spor ayakkabı. vışneçuru-
ğu kazak sıyah-beyaz karelı ce-
ket ma\ı-kırmızı desenlı çorap
bulunduğu \e sol memesının al-
tında benı olduğu saptandı
Ata'yı anıyoruz• Baştarafi 1. Sayfada
Bugun saat 09 05'te. tum
yurtta 3 dakıka sureyle fabnka-
lar sırenlennı, taşıtlar da korna-
lannı çalacak, bu sırada gön-
derlerdekı bayraklar yanya ın-
dınlecek Ataturk'un ölümü-
nün 55 yıldonumu nedenıyle,
Ankara'dakı mısyon şeflen adı-
na. Vatıkan'ın Ankara temsılcı-
sı. bugun oğleden sonra Anı-
tkabır'ı zjyaret ederek, çelenk
koyacak ve saygı duruşunda
Atatürkheykeli
• Baştarajı 1. Sayfada
yalı heykeltraşKnppel tara-
fından yapılan kaıdesıyle yak-
laşık 9 metre yuksekİığındekı
bronz Ataturk heykelı şımdılerde
asıt yağmuru tehdıdı altında
Samsun Beledıyesı nın hevkeh
asıt vağmurundan korumak ko-
nusundakı gınşımlen ıse bugune
dek sonuç vermedı
Yapımı tamdört yılsuren Ata-
türk heykelı Samsun da 15 Ocak
19^2 tanhınde acıldı Açılış tore-
nınde hevkeltraş Knppcl yaptığı
konuşmada heykelın anlamını şu
sozlerle dıle getınvordu
"L'ğraştan doğan \e uğraşı dile
getiren bu he\ kel, Gazi'nin savaşçı
gonınumunden başka bir biçimde
canlandırılama/dı. Gazi taştan
daha sert. celıkten daha bukul-
mez, yuksek nıhunun ateşinde. bu-
yük eserini yarattı. O'nun vurdu
kurtarma emri, yurtta yaşamı
canlandırdı. Butün ruhları. >arlı-
klan harcavarak. amaçlan olan
bağımsızlığa yoneltti >e bunda da
başarılı olmalarını sağladı. Son
hedefi, yarattığı eseri korumak,
günden gune guclenmesi için vo-
nıbnaz bir çalışma ile uğraş-
maktır. Bu hey kel bir amacın sun-
gesi sayümamalı."
Knppel konuşmasında Turk
ulusuna da "Türk ulusu. Gazi'nin
bronzdan ve taştan daha sağlam,
çelikten daha ömüıiü olarak ya-
rattığı özden esinlenerek, \enitik
ve ileriemeyı amaç edınmelidir"
dıye seslenerek şoyle surduruyor-
du konuşmasını "Türk ulusu sa-
vaşta ne bûyuk harikalar yarata-
bileceğini kanırJamıştır Barış ve
insanlık savaşında da buyuk onde-
rin arkasında, onun göstereceği
aydınlık yollarda da pek büyûk ve
pek guc sa>aşlara hazır olduğunu,
dünvanın şaşkınlık \e beğenisi yo-
nünden kanıtlamaktadır."
Şımdılerde sıyah bronz hey-
kelın rengı gıderek yeşıle donuş-
meyebaşladı Heykelı koruyabıl-
mek ıçın harekete geçen Samsun
Buvukşehır Beledıye Başkanlığı
çeşıtlı unıversıtelere yazılar \aza-
rak goruş ıstedı Yanıt Mımar Sı-
nan Unıversıtesı Guzel Sanatlar
Fakültesı Hey kel Bolumu Baş-
kanlığı'ndan geldı Heykelın
arapsabunu \e sıcak suyla yıkan-
ması gerektığı belırtılen unıversı-
te yazısında şu onenlerde bulu-
nuldu Heykelın parlak metal
kısmı çıkmışsa potasvum sulfîır
ıle oksıtlenıp rengı homojen hale
getınlmelı ya da benzın ıçınde
rendelenmış balmumu entılıp
heykele surulmelıdır Bunun uze-
nne metal vernık surulmelıdır "
Ancak unıversıte yazısında
Ataturk heykelınm bakım ve te-
mızlığının beledıyenın eleman-
lannca da yapılabıleceğı bıldınl-
mıştı
POLtTİKAGtJNLÜĞÜ
HİKMET ÇETİNKAYA
• Baştarafi 5. Sayfada
kokenden tum ınsanları tanhsel gecmışıyle butunleştı-
ren yalnızca Turk olanı değıl herkesı ' Ne mutlu Turk'-
um dıyene tumcesınde bırlestıren ulusçuluk ılkesının,
bugunku ayrılıkcı bolucu akımlar ve ınsan kıyımınm ıl-
kellığınde ne denlı doğru ve gerçekçı olarak duşunuldu-
ğunu gormezhkten gelebılır mıyız'?
Ataturk ılkelerı ve aydınlanma devrımı, cumhurıyetı-
mızın 70 yılında en başta Uçuncu Dunya ulkelerı olmak
uzere tum yeryuzune ışıksaçan oncu konumu korumak-
tadır Mustafa Kemal mazlum ulkelerde hala yenı do-
ğanlara ad, sıırlere ve araştırmalara konu olmaktadır
Bız ıse zaman zaman onu yadsıdık bu ınanılmaz değer-
dekı gecmışımızı yok saydık, hatta çok demokrat (') go-
zukmekuğrunaodunlerverdık aydınlanmadevrımımızı
demokratık olmamakla (o donemde nasıl olunurmuş kı)
suçladık ya da onu zorla ezberleterek bır ışkence unsu-
ru halıne getırdık Bır uçtan oburune gıdıp gelen bu dal-
galanmalar yuzunden çok zaman yıtırdık, cumhurıyetı-
mızı yozlaştırmaya, hatta yok etmeye kararlı guçlere sı-
rın gozukme ya da oylarını ele gecırme durtusuyle
odunler verdık, kısacası atalarımızın canlarıyla kazan-
dıklan ozgurluğumuzu, alnı acık yasam bıçımımızı pa-
zarlığa sunduk
Butun bu olumsuzluklara ve aymazlıklara karşın
cumhurıyetımızın bugunku genç kuşağında 'kendı ak-
iıyla doğrulan bulma yontemının olusturduğu devınım
guçlu bır yenıden ışıma yı da beraberınde getırmekte
ve tam anlamıyla egemen olduğu çağdaş laık ve de-
mokratık Turkıye Cumhurıyetı gençlerımızın ellerınde
21 yuzyıla ulaşmaktadır Hıçbırkaranlıkguç, gerçekay-
«Jınlanmanın onune geçemez'
bulunacak Bugun biıtun yurt-
ta ve KKTC'dekı okullarda.
anma torenlen duzenlenecek
Saat 09 05'te, yurtta ve
KKTC'dekı Ataturk anıtlanna
çelenkler konularak. saygı du-
ruşunda bulunulacak Televız-
yon ve radyolar da. ozel prog
ramlar yayınlayacaklar Cum-
hurbaşkanı Suleyman Demırel.
yayımladığı mesajda. "Buyük
Ataturk milletimizin zihninde.
vefakar sinesinde ve engin gon-
lünde ebediyete kadar varola-
caktır"dedı Demırel Turkıye
Cumhunyetı'nın her turlu teh-
dıde karşı bolunmez bütunlu-
ğunu ve bağımsızlığını koruya-
cağını kaydederek, Turkıye'nın
demokratık laık ve hukuk üs-
tunluğune dayalı cumhunyetı
ebediyete kadar yaşatacağını
sovledı "Çağdaş TurkiyeCum-
huriyeti'nın tetnelinde milletimi-
zin hür iradesi ve kendi kaderine
sahiph'ği vardır" dıyen Demırel.
banş ve guvenlığe buyük önem
veren Turkıye nın uygarlığı ya-
kalama yolunda olduğunu kay-
dettı Anayasa Mahkemesı
Başkanı Yekta Güngör Özden.
Mıllı Produktıvıte Merkeza'nde
vereceğı konferansta. Cumhu-
nyet ve Ataturk'u anlatacak
Aynca merkezın lokalınde
açılmış olan Cumhunyet ve
Ataturk'le ılgılı fotoğraf ve kı-
tap sergısı yanna kadar devam
edecek
Mustafa Kemal'în kendi çizraıiyle zaferler
Haber Merkezi - Genç Turkıye Cumhun-
vetı nın başkentı Ankara'da, Amenka Bırle-
şık Devletlen Buyukelçılısı General SherriU,
Ataturk'le yaptığı uzun söyleşıler sonrasında,
Gaa nın yaşamının onemlı devrelennı aynn-
tılanyla anlatan "Mustafa Kemal" adlı bır kı-
tap yazdı Bu kıtap. Mustafa Kemal Ata-
turk'ün otekı ozellıklenne gore bugun gen
planda kalmış bır özellığını ortaya koyuyor
'Askeri dehası.' Duşmanın hıç beklemedığ bı-
çımde ızledığı stratejıler Kurtuluş Sava^ı nın
zaferle sonuçlanmasında baş rolu oynayan
unsurlardan bın oldu Bu haber bu kıtaptan
yararlarularak hazırlandı
Mustafa Kemal. Gelıbolu Yanmadasf nda
bır avuç askerle karşısındakı kendınden kat
kat ustun Ingılızlere karşı yalnızca Turk aske-
nnın her kanş toprağı savunmaktakı ka-
rarlılığıyla durmuyordu Asken dehasıyla
Gelıbolu Yanmadası'nda savaşın baştan
kaybedılmesını engellemıştı
Sakarya Savaşı'nın son gunlennde Yunan
bırlıklen Ankara'ya ıkı adım uzaklığa kadar
geldığı zaman, yme Mustafa Kemal'ın müt-
hış asken zekası ve sezgısıyle savaşın kaden
bır anda değışmıştı Gaa'nın hıç beklenme-
dık anda gelen karşı saldınsı Yunan kuvvetle-
nnın bır bozguna uğramalanna neden oldu
Ataturk. General Shernll'e krokılerpzerek
!>avaşlarda ızledığı stratejılen anlattı General
Shernll'ın kıtapta anlattığına gore. bu soyle-
şılerde. Mustafa Kemal anıden elıne bır
kağıt, renklı kalemler alıyor. bır savaşın gelı-
şımını ya da bır goruşme sırasında odada bu-
lunan ınsanlann yerlennı çızıyordu
Örneğın, Samsun'a gıtmeden once Padişah
Vandettin ıle yaptığı göruşmeyı Yıidız Sa-
rayı'nda. salondakı konumlanna gore çıze-
rek anlatmıştı "Odaya kabul edildim, Padi-
şah masanın başjnda orunıyordu (Bu arada.
hızla odanın krokısını çızıyor). Ben şura-
daydım (Fransızca ben - moı yazıyor). Orada
bır pencere vardı (Pencereyı P harfiyle ışaretlı-
yor) ve Padişah benünle konuşurken sürekli
pencereden dışarı bakıyordu. Nereve bakıyor-
du dersiniz? (Hemen bırkaç gemi çızıyor).
Vüdız Sarayı'nın tam karşısına demir atmış
müttefik donanmasına!"
General Shernll, bu anlatım sayesınde bu-
tün sahnenın gozlennm önüne geldığını. an-
laümın çok basıt ve yahn olduğunu kendısını
odanın ıçinde olaylan ızlıyonnuşgibı hrssetti-
ğmı soyluyor
Anafartalar Zaferi
Bınna Dunya Savaşfnda Anafartalar'da
bır destan vazılmıştı Osmanlı İmparator-
luğu, Almanya nın yanında yeralmıştı Fran-
sa ve îngıltere. karadan ve denızden Osmanlı
İmparatorluğu'na ^ğır bır darbe ındırmeye
karar verdı Boğazlar ve Jstanbul alınacaktı
Amaç, Almanlar ıçın çok değerlı olan Boğaz-
lar'ı ve Berlın-Bağdat hatünı kesmekü
!8Man 1915'temüttefikdonanması Turk
bataryalanna karşı şıddetlı bır saldınya
başladı Ancak bu saldın başansızlıkla so-
nuçlandı Üstelık muttefıklenn üç kruvazoru
batü ve dort kruvazoru ıse savaşamaz duru-
ma geldı Ancak müttefik donanmasının bıl-
medıgı bır şey vardı Turk bataryalanndakı
cephane tukenmek uzereydı Bu nedenle.
müttefik donanması gen çekıldı
Denızden saldınnın başansızlıkla sonuç-
lanması uzenne Fransız ve Ingılızler Gelıbo-
lu Yanmadası na 24 martı 25'ıne bağlavan
gece bırçıkartma yaptı. ancak bu gkartmada
da ağır kayıplar venldı ve Turk bırlıklen çok
az gen çekıldı
Bunun uzenne Büyük Kemikli Burnu planı
gelıştınldı Buna gore. Gelıbolu Yanmadası'-
na çıkartma yapılacaktı, böylece daha once
karaya çıkmış müttefik bırlıklennı yerlennde
tutan Türk kuvvetlen arkadan sanlacaktı
Bu mükemmel plan, bır Turk mıralayı ol-
masa mükemmel ışleyecektı Müttefik ordu-
sunun ılerleyışmı onleyen 5 Ordu'nun bır tek
yedek kuvvetı vardı. bu da Miralay Mustafa
Kemal'ın komutasındakı uç kuçuk alavdan
oluşan 19 tumendı Bu yedek kuvvetcephe-
nın arkasında yer alıyordu
Ustlendığı pasıf gorevden rahatsız olan
Mustafa Kemal Anburnu'ndan ve Buyuk
Kemıkb Burnu'ndan çok az uzaklıktakı ka-
rargahında sureklı olarak çevreyı ızlıyordu
25 Nısan 1915'te Anburnu'na çıkan duşman
bırlıklennı gördu Kendısını 5 Ordu'nun ka-
rargahına bağlavan bır telefon hattı yoktu
Bır kurye göndenr ve ana karargahtan gele-
cek yanıtı beklerse çok geç kalabılırdı Yedek
bır tumenın komutanı olduğunu unutmaya
Yunan ordusu bir yay biçimınde ilerlerken, tsmet Paşa komutasındaki Türk kımetleri bır
yandan geri çekiliyor, bir yandan da gittikçe daralan bır hat çızıyordu. Mustafa Kemal,
boylece butun gucünu biraraya getırmevı amaclıyordu.
ve bır sanıye bıle kaybetmeden askerlenyle
bırlıkte karşı saldınya geçmeye karar verdı
Miralay Mustafa Kemal uç kuçuk alav-
dan bınnı tngılız bırlıklennın merkeane. bın-
nı sağına. bınnı ıse soluna vonelttı Ancak
dı Danışmanlan, Yunan ordusunun sol ka-
nattan ılerleyerek Ankara'ya ulaşacağını du-
şunuyordu Oysa Mustafa Kemal'egöre. Yu-
nan ordusu. Afyon Karahısar'dan Ankara'-
ya doğru duz bır hat ızleyecektı Bu nedenle.
kafasındakı asıl hedef tngılızlenn sol ka- kuvvetlennın sol kanadını guçlendırdı Mus-
nadıydı Sezgılen, tngılızlenn Buyük Kemık- tafa Kemal haklı çıktı ve ıkı taraf karşı karşı-
ya geldığı zaman Turk ordusu Yunanlann
sayısal ustunluğune karşı dırenebılecek en ıyı
konumdaydı
2~\ ağustos gunu Mustafa Kemal gen çekıl-
meyı durdurarak 22 gun 22 gece sürecek sa-
vaşı başlattı Duşman kuvvetlen guçlenırken.
Turk kuvvetlen sureklı zayıflıyordu Mustafa
Kemal sureklı gen çekılış biçimınde yaşanan
lı'ye çıkacaklannı soyluyordu Büyuk Ke-
mıklı, Anbumu'ndan daha elvenşlıydı ve bu
Ingılız çıkartmasırun kuzeye doğru ılerleye-
rek Buyuk Kemıklı'yı alması beklenmelıydı
Mustafa Kemal, lngılızlenn •»ol kanadına
karşı saldınya geçecek alayın başına geçtı
Amaç İngılızlenn ılerleyışmı olabıldığınce ge-
aktırmektı Turk askerlen. tepelen tırnıan-
maktan yorgun duşmuştu Mustafa Kemal
"Sungûleri takın ve >ere yatuı" emnnı verdı
Alaym tamamırun bıraraya gelmesını bekle-
meye zamanı yoktu Düşmana zayıf bır kuv-
vete sahıp olduklannı hıssettırmemek ıçın
şıddetlı bır saldın gerekıyordu Daha sonra.
İngılızlenn sağına ve merkezıne yapılacak
saldınlar gelecektı
Bu saldın duşmanı şaşırttı karşılanndakı
Turk kuvvetlennın zavıf olduğunu anla-
yamadılar Bu arada. karargaha haber gon-
denlerek yardım ıstendı Gece Mustafa Ke-
mal duşman kuvvetlennı ıncelemek ıçın keşı-
fe çıktı Ertesı gun savaş tekrar başladı Mus-
tafa Kemal. İngılızlenn sağ kanattan ılerle-
dıklennı gorunce, askerlenne tabancalannı
çıkartıp daha şıddetle dırenmelennı emrettı
Destek gelınceye kadar duşmanın ıleryışını
durdurmak gerekıvordu Bır sure sonra des-
tek kuvvetler geldı Boylece. Mustafa Ke-
mal'ın sezgılen ongoruşu sayesınde engelle-
nen bu Ingılız çıkartması, Gelıbolu Vanma-
dası ndakı bu çetın savaşın kadennı belırledı
Mustafa Kemal, elındekızayıf kuvvetlerleln-
gılızlenn ılerlevışını durdurarak müttefik
kuvvetlennın savaşı en başından kazanmala-
nnı onledı
Sakarya Savaşı
Yunanlar, lOTemmuz 1921 'de izmır'den
Anadolu nun ıçlenne doğru ılerlemeye baş-
ladı I ağustosta Eskışehır e ulaştılar Hedef
Ankara ydı Yunan ordusu 88 bın yaya. 1200
atlı ve 300 top desteğınden olujuyordu Sa-
vunmadakı Turk ordusu ıse 45 bın 549 yava,
4500 atlı ve 177 top desteğınden oluşuyordu
Aynca, o da yalnızca keşıf ıçın kullanıîabılen
bır uçağımız vardı
Mustafa Kemal'ın Sakarya Savaşı ıçın çız-
dığı ılk krokıde Yunan ordusunun bır yay
biçimınde ılerledığı ve Turk ordusunun gıt-
tıkçe daralarak gen çekıldığı goruluyor Kro-
kıde, Mustafa Kemal Yunanlan Heien ola-
rak adlandınyorve bunun nedenım busozcu-
ğun kokenının Turkçe olmasına bağlıyordu
Turk ordusunun başında tsmet Paşa bulu-
nuyordu Türk ordusunun amacı, gen çekı-
lırken kuvvetlerı bırarada tutmak ve goğus
goğuse savaş aşamasına geldığmde kendısın-
den bır mıslı daha guçlu olan Yunan kuvvet-
lenne karşı dırenmektı
Mustafa Kemal, Ankara dan cepheye gel-
Kınnızıyla gösterilen ok Miralay Mustafa Kemal'ın komutasındaki 19. tümenin
Anburnu'na çıkartma yapan İngiliz kuvvetlerine uç koldan saldırısını gostenyor.
Bu üç koldan en önemlisi kuzeyden dönerek tngilizlerin sol kanadına saldıran kol.
bu savaşta yenı bır stratejı getırdı "Hattı
müdafaa yoknır, sathı mudafaa vardır. Bu
satıb butün vatanidır." Buna gore gen çekılen
gruplar. durabıldıklen yerde durup savaşa-
caklardı topluca gen çekılıp yenı bır savun-
ma hattı oluşturulması beklenmeyecektı
Mustafa Kemal'ın Sakarya Savaşı'yla ılgılı
çızdığı ıkıncı krokıde. solda Eskışehır'den
Afyon Karahısar'a gıden tren yolu gozuku-
yor Yunan ordusu, Sakarya'yı geçtıkten
sonra gücunu bırleştınp Ankara'ya doğru
son saldınyı yapmaya karar verdı Bu savaşın
en kntık zamanıydı Turk ordusu tum gucu-
nü sol kanatta toplayarak başkentı mı koru-
malı. yoksa Yunan ordusunu durdurmak
ıçın duşmanın sol kanadına bır saldın mı du-
zenlenmelıydı
9
Savaşın bu son gununde, Yu-
nan bırlıklennın Ankara'ya daha yakın ol-
duklannı da eklemek gerekıyor
Türk genelkurmayının ıstıhbarat semsı.
Mustafa Kemal e her şeyın sona erdığmı Yu-
nan ordusunun Ankara ya ılerleyışmı durdu-
racak kuvvet hatta cephane olmadığını sov-
ledı Ancak Gazı, cesaretını en son kaybede-
cek ınsanlardan bınydı Yunan ordusuyla ıl-
gılı son bır hafta ıçınde toplanan butun bılgı-
len ı^tedı Bu bılgılen ınceledıkten sonra. ce-
saretını yıtırmış Ismet Pa^a ya dondu ve sa-
kın bır bıçımde "İstihbarat senisi y anıldı, düş-
manı elimizde nıtuyoruz" dedı
Mustafa Kemal once duşman ordusunun
sağ kanadına, sonra merkezıne saldınlmasını
emrettı Boylece guçlu sol kanattan yardım
gelmeden once Yunan ordusunun sağ kanadı
ve merkezi çökertılecek ılerleyış durdurula-
caktı Turk ordusu bu karşı saldınyla buyuk
bır başan sağladı Yunan ordusunun kendın-
den çok emın olan ve sureklı ılerleyen sağ ka-
nadı çokertıldı Her şey Mustafa Kemal ın
ongorduğu gıbı gelıştı Gunun sonunda savaş
kazanılmıştı ve Yunan ordusu Sakarya Ir-
mağı'nı geçerek gen çekılıyordu Sakarya za-
fen, Turk ordusunun yenıden toparianması
ve duşmanı Anadolu'dan atmak ıçın son
saldınya geçmesı ıçın çok değerlı bır süre ka-
zandırdı
Dumlupınar Zaferi
Mustafa Kemal Turk ordusunun Yunan-
lan tzmır den denıze dokmek ıçın son hazır-
lıklan yapıyordu fkı ordu hemen hemen
denk kuvvete ulaşmıştı Son saldınyı baş-
latmadan once Eskışehır cephesındekı Turk
kuvvetlen guneye Afyon Karahısar a doğru
kaydınldı Bırlıkler Dumlupınar tepelennın
karşısına verleştı Duşman boyle bır hareketı
beklemıyordu Eskışehır'de uç Yunan tume-
nıne karşı bır alay bırakılmıştı Gecelen
kamplarda çok sayıda ateş yakılarak bırlıkle-
nn yer değıştırmedığı ızlenımı venlıyordu
Gundüz ıse bol mıktarda toz kaldınlıyordu
Mustafa Kemal, Kocatepe'ye karargahını
kurarak 25 Ağustos 1922'de saldın emnnı
verdı 15 Türk tumenı Afyon Karahısar'ı tu-
tan uç Yunan tumenıne karşı saldınya geçtı
Bu surpnz saldın karşısında Y unan kuvvetle-
n gen çekılmeye başladı Bunun ardından bır
surpnz saldın daha geldı
Mustafa Kemal ın Dumlupınar ıçın çızdığı
krokıde, Yunanlar Afyon Karahısar dan
Eskışehır'e doğru gen çekılırken goruluyor
Kırmızı çızgıyle göstenlen Türk kuvvetlen
sola doğru ılerlıyor Yunan kuvvetlen ıse gerı
çekılırken batıya doğru bır çızgı ızlıyor Yu-
nanlar gen çekılırken. kendılennı Turklenn
ızlemedığını fark edıyor Ne olup bıttığını an-
ladıklannda Türk kuvveüen çoktan kuzey-
batıya doğru ılerlemış ve İzmır ıle aralanna
gınnıştır bıle
Duşmanın İzmır ıle tren bağlantısı kesıl-
mıştır Turk atlılan sağdan saldınr ve bunu
kuzeyden kuşatma ızler Boylece tuzak ka-
panmıştır Duşman ordusundan ancak
gen kalanlar İzmır e ulaşabılır Eskışehır'-
dekı Yunan kuvvetlen ıse Mudanya'ya
doğru gen çekılırken dağıtılır
Olağanüstü lıal
4 ay daha uzatıldı
ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu) - Batman. Bıngoî, Bıtlıs,
Dıyarbakır. Hakkân, Mardın.
Sıırt, Şırnak Tuncelı ve Van ıl-
lennde devam eden olağanüstü
halın, 19 kasımdan geçerlı ol-
mak uzere 4 ay daha uzatılması
TBMM Genel Kurulu'nda dun
64 ret ovuna karşılık, 284 oyla
kabul edıldı Oylamada, bır
mılletvekılı çekımser kalırken
bır oy da geçersız sayıldı
İçışlen Bakanı Nahit Mente-
şe. olağanüstü halın uzatılması
gerektığını savunurken bolgede
PKK terorunün yaygın etkısı-
nın surduğunu. yol guvcnlığını
sağlamada onemlı guçlukler
bulunduğunu, sıyası partıler ve
basının çalışmalannın durma
noktasına geldığını ve bölgede
4 bın 319 okulun kapalı oldu-
ğunu bıldırdı Tartışmalı ve ger-
gın oturumda muhalefet sozcu-
len hukumetı eleştınrken SHP
sozcusu Lral Köklü bu uzat-
manın son olmasını umduklan-
nısoyledı Göruşmelerden once
toplanan partı gruplannda ko-
nu tartışıldı
DYP grubunda, olağanüstü
halın uzatıJması gerekiığı vur-
gulanırken Çekıç Guç eleştınl-
dı SHP Genel Başkanı ve
Başbakan Yardımcısı Viurat
Karayalçın, terorun onlenme-
sınde sıkıyonetım ve olağanus-
tu hal uygulamasının başanlı
olamadığını ancak mucadele-
de yapısal değışıklık çalışmala-
nnın son aşamaya getınldığını
belırterek olağanüstü halın bır
kez daha uzatılmasına destek
ıstedı ANAP surenın uzatıl-
masının "son kez" kaydıyla
destekleneceğını açıklarken
DSP lıden Bülent Ecevit. etkın
duzenlemelere gıdılmeden ola-
ğanustu hal uvgulamasına son
venlmesının. sıkıyonetım yolu-
nu açabıleceğını savundu CHP
Grup Başkanvekılı Lluç Gur-
kan, ıktıdann. tırmanan teror
karşısında yaptığı tek ışın. ola-
ğanustu hal uygulamasını uzat-
mak olduğunu soyledı
Notlar
TBMM Genel Kurulu'nun
dunku toplantısında olağanus-
tu halın 19 kez uzatılması
DYP, ANAP, MHP ve baa
SHP'hlenn oylanyla kabul
edıldı Oylamada, RP, DEP,
CHP ve bazı SHP'lı mılletvekıl-
len ret oyu kullandılar İçışlen
Bakanı Nahıt Menteşe, olağa-
nustu halın uzatılması gereku-
ğını savunurken, "Güvenlik
güclerinin bu ktş dönemi içeri-
sinde planladıkları önemli ope-
rasvonlar mevcuttur. Devlet,
boy lesine atılım haline geçirilmiş
olduğu bir donemde sfirenin uza-
tımını istemektedir" dedı Buyıl
ıçensınde PKK'nın Turkıye ge-
nelınde 3 bın 616 eylem yapüğj-
nı, bu eylemlerde 447 asker, 27
polıs ve 154 koy korucusunun
şehıt olduğunu açıklayan Men-
teşe 1362PKK"lınınolu, 114'-
unun yaralı olarak ele geçınldı-
ğını. 6 bın 705 mılıtan ve
sempatızanın da sağ olarak ya-
kalandığını kaydettı Menteşe,
mucadelenm teror ülke gunde-
mınden çıkanlıncaya ve PKK
yok edıünceye kadar surdurule-
ceğını sözlenne ekledı
ANAP grup toplantısında,
olağanüstü halın uzatılmasına
"son kez" destek venlmesı be-
nımsendı
Başbakan Yardımcısı Murat
Karayalçın olağanüstü halın
uzatılmasına karşı çıkan Grup
Başkanı Aydın Güven Gurkan ve
arkadaşlannı ısım vermeden uya-
nrken Kun sorunu ıle terorle
mucadelenm bırbınne kanştınl-
mamasını ıstedı
Ecoit: Sıkıyönetim
gelebilir
DSP Genel Başkanı Bülent
Ecevit dun parlamentoda duzen-
ledığı basın toplantısında olağa-
nustu hal uygulamasından şımdı-
ye kadar olumlu bır sonuç alına-
madığını behnerek, "Ne var ki,
olağanüstü hal uvgulamasına son
verilirse, doğacak boşluk sıkıvo-
netım yoluou açabılır. Bu da rejım
açtsından büyuk sakmcalar doğu-
rur" dedı
Bu kaçıncı6
son kez'
olağanüstü hal
VRISTAFABALBAY
ANKARA - Başkentm dun-
ku gundemı "olağanüstü hal"-
dı Muhafetteyken bu uygula-
mayı kıyasıya eleştıren DYP ve
SHP. dun olağanüstü halın bır
dort a> daha uzatılmasına ılış-
kın Mıllı Guvenlık Kurulu
"onerisTnı TBMM ye sundu
Guneydoğu Anadolu'dakı
10 ılı kapsayan bu uygulama-
nın en kısa surede ortadan kal-
dınlması koalısyon hukumetı-
nın protokolunde cıddı bır
hedef olarak ver alıyordu Hu-
kumeı ılk ıkı uzatmayı "hazır-
lıklarımızı tamamlayamadık",
"ciddi bir duzenleme düşûnüyor-
duk, ama yetişmedi" gıbı gerek-
çelerle ıstedı Daha sonra da
"son kez" tangolan başladı II-
ler Yasası ve Jandarma Vazıfe
ve Selahıyetlen Yasası'nda de-
ğışıklık yapılacak ve artık ola-
ğanustu hale gerek kalmaya-
caktı 1993 ılkbahannda
donemın içışlen Bakanı İsmet
Sezgjn kursuden soz verdı
"V asa değişikliklerimiz son
aşamaya geldi. Tamamlayıp
Meclis'e sunacağız. Meclis'ten
geçince inşallah olağanüstü hale
de gerek kalmayacak."
O yasa değışiklıklennın ozu
bolgedekı yonetıcılen guçlen-
dınmektı \raa hangı yonetıa-
len guçlendınnek9
DYP cephesıne gore vahlen
gııçlendırmek gerekıyor SHP
cephesıne gore ıse beledıyelen
Sorun da burada kılıtlenmış
durumda
Gorunen o kı olağanüstü hal
bırçok kez daha. "son kez"
Mechs e gelecek Bırçok kesım-
de kaldırmak bır yana Doğu
Anadolu'ya yaygmlaştırmak
eğılımı bıle hakım
Olağanüstü halın altı yıllık
bır geçmışı var Bılındıeı gıbı,
1980'den 1987'ye kadar"bolge-
de sıkıyonetım vardı ANAP
hukumetı, sıkıyonetımı kaldır-
dı ve yenne olağanüstü hal uy-
gulamasını getırdı PKK tero-
ru. 1984 Ağustosu'nda Eruh'a
yapılan baskınla kendısını gos-
terdı ve gıderek yaygınlaştı
Yanı teror, sıkıyonetım orta-
mında doğdu ve olağanüstü hal
ortamında buyudü
Bu uygulamanın amaa, bol-
ge valısını adı ustunde olağa-
nustu yetkılerle donatarak te-
ronstlen caydırmak ve teroru
yoketmektı Bu kurum bolgede
hukuk devletı kurallan ıçınde
devletın varlığının daha etkın
hıssedılmesını sağlayacaktı Sı-
nırlar daha ıyı korunacak ve
teronstlenn sızması engellene-
cektı
Bugun Dıyarbakır'da Doğu
ve Guneydoğu sınınndan ulke-
mıze kaçak sokulan mallann
satıldığı uç pazar var Bınnın
adı Kuveyt Pazan, dığer ıkısı-
nın Japon Pazan Yanı bırta-
kım kışıler sınırdan televızyon.
takım elbıse, dakülo, elektro-
nık eşya geçınyor, Olağanüstu
Hal Bölge Vaüsrnin makamn
nın bulunduğu kentte halka sa-
tıyor Bunu yapanlar. bazı kışı-
lenn koruması ve kollaması
altındaysa vahım Değılsevesı-
nırlar bu kadar korumasızsa o
daha da vahım
Bır de başkentte, Meclıs ku-
lıslennde konuşulan dedıkodu-
lan aktaralım
"Kardeşim, olağanüstü hal
sanki sektör oldu Bolgede 50
bin korucu var. Bunların her bi-
rine 5 milyon maaş veriliyor. Bir
aileden birkaç korucu olsa köşe-
yi donduler. Orada ayda 5 mil-
yon maaşı, hiçfoir \asal iş getir-
mez. Peki bu ortamda korucular
terorun bitmesini ister ıruT'
Sızce ıster mı°
Bılıyoruz bu. hukumet yetkı-
lılenne, bolgedekı yonetıcılere
gore çok tatsız bır soru Ama
korucularla ılgılı soylentıler bu-
nunla da kalmıyor Bolgedekı
uvuşturucu tıcaretınde. kaçak-
çılıkta da parmaklan olduğu
soy lenıy or Mahalle bekçısı
olarak alacağı kışıyı smavla se-
çen eğıtımden geçıren devlet.
bolgede terorle mucadele ıçın
dağdakı koyluye "kendi adına
hareket etme hakkı" tanıyor
"Geçici Köy Koruculan GoYev
TalimatT'nın 14 maddesınde
bu kışılenn hangı koşullarda sı-
lahını kullanabıleceğı yazılı
Korucu. koyü saldınya uğrar-
sa. köyunden bır kışının can ve
ırz tehhkesı alunda olduğunu
gorurse. cınayet ışleyen bır kışı
kaçmaya gınşırse sılahını kulla-
nabılecek Bu. bolgenın pek
çok yennden "devleti korucıda-
rm temsil etmesi" sonucunu ge-
tırmıyormu'
1
Olağanüstü hal bolgesınde
115 bın subay, astsubay. erbaş
ve er var 20 bını aşkın polıs ve
guvenlık gorevlısı var Bu kışı-
lere ödenen olağanüstu hal taz-
mınatı. maaşı ıkıye kathyor
Bolgede görev yapan bır guven-
lık gorev hsı anlatıyordu
"Arabamı aldun, ev aMım.
Yükümü 0110101..."
Olağanüstü hal bolgesınde
yukandakı manzaralan da dık-
kate almak gerekıyor Terore
karşı elbette bellı bır mucadele
yurutulecek Amacımız bolge-
de görev yapanlan karalamak
da değıl. ama geçım kaynağı
"terör" olan bır kesım de oluş-
muyor mu° Olağanüstu hal te-
rorun yok edılmesı ıçın bır kez
daha uzarken devletın en tepe-
sındekı ıkı yetlülımn terore ba-
kışını aktaralım
Başbakan Tansu Çiller
"Terör, milis hareketine dö-
nüşuyor."
Genelkurmay Başkanı Orge-
neral Doğan Güreş
"Bunlar mafya, girmisler bir
çukura ne yapacaklarını şaşır-
mışlar. Bu ktş yok olacaklar."
Sızce hangısı doğru'7