Katalog

1 Şubat 1992 Cumhuriyet 15 CUMARTESİ CUMARTESİ Gîzli polisin dosvaları HÜSEYİN BAŞ A-lmanya'da ünlü Doğu Alman gizli polisı STASl'nin "yurttaşlan" ile ilgilı olarak tuttuğu dosyalar, siyasal gündemın gediklı maddelen arasındaki yerinı koruyor. Sayılan binlerle ifade edılen dosyalar, bir süredir "ılgilı" yurttaşlann incelemelerine açılmış durumda. Ancak "ilgili" yurttaşlann çok sayıda olmalan STASl dosyalannı tasnıfle yükümlü Gauck komisyonunu "ızdıhamın" önlenmesı ıçın baa önlemler almak zorunda bırakmış. Örneğın gûnde yûzü aşan ınceleme başvurulannda "çocuklu" kadınlara öncelik tamnıyor. Eski rejimin 15 dolayında "tanınraış" muhalifı için bu konuda hiçbır kısıntı yok. öncelik onlann. Diledikleri zaman. beklemeden, "dosyalanna" ulaşabilıyorlar. Dosya dedikleri öyle kolay yutulur cinsten şeyler değil. örneğin gizli servisin lena'daki öğrencıhk yıllanndan başlayarak ızlemeye aldığı Doğu Berlin'lı yazar Lutz Rathenow'un sadece Berlin'le ilgili her biri 400 sayfa olan dosy alannın sayılan 15. Yazann doğum yeri olan îena kentinde düzenlenmiş çok sayıda dosya bunun dışında. Bunlara, kansı ve bazı yakın dostlan ile ılgilı dosyalarla, çeşitli yolculuklan nedeniyle uğradığı kentlerde düzenlenmiş raporlannda eklenmesi gerekiyor. Lutz Rathenovv incelemeyi tek başına yürütüyor. Hergün üçsaatini dosyalannı okumaya ayınyor. tncelemeler kişisel merakın ötesinde işe de yanyor. örneğin 1976'da yurttaşhktan çıkanlan şarkıcı Wolf Biermann'm "ajan" olduğunu ilen sürdüğü avangard şaır Sacha Anderson'un gerçekten STASİ hesabınaçalıştığı Rathenovv dosyalannın incelenmesiyle kanıtlanmış bulunuyor. Dosyalann en ılgınç yanını, kuşkusuz, gizli servısin hastalık ölçüsündekı "aynntı" tutkusu oluşturuyor. Dosyalardaki saçmalığa varan aynntılar ve "dakıkhk" şaşırtıcı. Lutz Rathenovv fılanca tanhte, hangi berberde tıraş olduğunu öğrenebiliyor. Sakalının uzunluğu biledosyalardayer alıyor. Yoldan geçen bir uzak tanıdığı selamlaması, onunla birkaç dakika konuşması gıbi sıradan davranışlar gizli polisin gözünden kaçmıyor. Raporlann hazırlanmasında rol oynayan "muhbir" vatandaşlar çeşitli. Çılgın ressam Ergin New York'ta - "Yapacağınız her resim aleyhinizde delil olarak kuüanılabilir." Temel'in yeri Nerede bu Lazlar?Fransız profesör, arkadaşlannın Karadenızlılerle ilgili olarak anlatuklan öykülerden çok etkflenmış, ilk fırsatta Türkiye'yi zıyaret ederek bu sevımlı ınsanlan daha yakından tanımaya karar vermiştı. Geçen yaz arabasma atlayıp Türkiye'ye geldı Lazlann Karadenız kıyısında oturduklannı bıliyordu, ama tam olarak hangi yörede bulunduklanndan habersızdı. Bu yüzden ışı sağlama alıp aramalara Zonguldak'tan başladı. Zonguldak'ta rastladığı ilk trafık polısıne Lazlan nerede bulabıleceğını sordu. Polıs, son derece nazık yanıtladı: - Mösyö, dedı. Onlar bıraz daha ılerde otururlar.. Fransız gazladı. Akşam ûzen Samsun'a varmıştı. Yerleştığı otelin resepsiyoncusuna aynı soruyu yönelttı. Ama aldığı yanıt gene aynı oldu. Lazlar bıraz daha ilerde oturuyorlardı. Ertesi sabah Fatsa, Ordu, Trabzon, Rize yola koyuldu. İyice kafası bulanmıştı. Çünkü her seferinde aynı yanıü alıyordu: - Lazlar biraz daha ilerdedür.. Sonunda Hopa'ya gelmişti. Artık Lazlan yaİcalamıştı. Çünkü Hopa son duraktı. Ondan ötesinde Rusya vardı Lazlar mutlaka burada olmalıydüar. Rastladığı ilk Hopa'lıyı çevirdi. - Efendim, dedi. Ben Lazlan anyorum. Siz Laz mısınız? Adam, Fransın şöyle bir süzdükten sonra biraz da terslenerek yanıtladı soruyu: -GeçtunonlariL Komşular, yakın dostlar, hatta eşler zaman zaman bu pıs işte görev aimış. Tüm telefon konuşmalan anında saptanıp kayıtlara geçiyor. Polis, "kuşkulu"nun evde bulunmadığı zamanlar, baskınlar yapıp her şeyi gözden geçiriyor. Çocuk oyuncaklanna, ütü masasının yerine kadar akla gelen gelmeyen ne varsa, krokiler ve Üsteler aracılığıyla dosyalara geçiriliyor. Tabii tüm mektup ve yazışmalann fotokopılennın ahnması da ihmal edilmiyor. Telefon rehberleri bıle ellerinden kurtulmuyor. Lutz Rathenow bu konuda şöyle diyor: "Evinizi aradıklannı anlamanız olanaksız. Çünkü her şeyi inanılmaz bir biçımde düzenlı yapıyorlar. Arkalannda evınizin arandığına daır hiçbır iz bırakmıyorlar. Bu konudaki ustalıklan tek kelimeyle şaşırtıcı. Bu Alman mükemmelliyetçiligi sendromudur." Yazan şaşırtan bir başka olay, "raporlann aşın formalizmi ile kasıntı dil. Dosyalar kabız bir dillekaleme alınmış. Kodlanmış, kesın, yanlışa izin vermeyen bir anlatım. Yazara göre "yanlışsızhk, yöntemdeki yanlışı gizlemeyeyönehk. Doğu Alman gizli polisi Lutz Rathenovv'u tam yirmi yıl süreyle ızlemış. Her bm 400 sayfahk 15 dosya hazırlamış. Ama bütün bunlar yazara pasaport vermemek ve kitaplannı kitaphklardan kaldırmaktan ötedişe dokunur bir işe yaramamış. Devletin parası da bütünüyle boşa harcanmış. STASl'nin "budalaca olduğu kadar köpeksi" uğraşlannın Marksızm konusundakı "tavız vermeyen" görüntüsüyle ünlü "eski rejimin" aslında ne denli çürümüş olduğunu ortaya koyuyor. İlkfiskededağılıp un ufak olması boşuna değıl. Kutu . Denizlerdurubnaz ı J u "Deniz'ciler" yenılmezarmada! «nilgiyi "zafer" diye pazarlamakta üstlerineyok. Bu kez de, "örgütte bız kazandık" diye tutturdular. Tamam. Bağınpçağırmaya gerek yok. Denız Bey "örgüt Genel Başkanı" olsun. Ama, anlaşılan Denız Bey'e örgüt Genel Başkanlığı az. CHP'> ı kunıp Denız Bey'ı Genel Başkan adayı göstereceklermiş. Bakınbuolur. Tek kışıhk yanşta Deniz Bey'i kimse geçemez. ILB. Avcılık-Atıcılık Sakar avcı ve köylü \y iftlik sahibi bir köylü, yöreye dadanan acemi avcının yolunu keser. öfkeyle bağınp çağmr: - Geçen hafta geyik diye bizim keçiyi öldürdün. - Bır kazadır oldu, diye yanıtlar acemi avcı. - Bir yıl önce de bizim atı mıhladjn.. - Ah.. Evet.. Hatırladım. O gün gözlüklerimı unutmuştum. - Daha bıtmedı. îki yıl önce de ineğimı vurmuştun.. Bunu da hatırladm mı? - Doğrusu ne diyeceğimi bilmiyorum. Bağışlayın. Söz, bundan sonra daha dikkatli olacağım. - Tamam, dedi, çiftlik sahibi. Şimdi gelin benimle. Sizi kanmla tanışüracağım. Rasgele r\vdan çok "av öyküleriyle" ünlü arkadaşına sordu, alaycı bir tavırla: "Geçen haftakı av nasıl geçti? Bir şeyler vurabıldin mi bari?" "Hesabı var sen yap. Avın daha ilk günü. geçen yıl tüm bır sezonda vurduğum tavşanlardan bir eksik vurdum " Arkadaşı şaşırmıştı, amaçabuk toparlandı "Pekı geçen sezon kaç tavşan vurmuştun 7 " diye sordu. Avcımız anında yanıtladı: "Sadece bir tavşan!" • Filozoj"olmak yazmak değildir. Yaşamaktır. Timmermans • Hıçbirşiir, iyi bir akşam yemeğine değmez. Berchoux • Politika kan akıtmayan savaştır. Savaş ise kanlı politikadır. MaoÇeTung Komet'ten 'Suç ve Ceza' armağanı VFeçen hafta Komet'den sözederken, Pans'e dönmeden bir gece önce başına geknleri anlatmayı unutmuşuz. Evet, yolculuğunun bir gece öncesiydi. Çiçek Bar'da oturmuş sohbet ediyorduk. Masa oldukça kalabalıktı. Onat Kutlar, Fransız Kültür Ataşesi Alexandre Tolstoı, ressam Alaattin Aksoy, şaır özdemır Ince.. Çok geçmeden Komet çıkageldi. Bir süre sonra Tünel'de Tribünal adıyla yeniden faaliyete geçen eski Sanat Bar'a gıdılmesine karar venldi. Komet pek istekli görünmüyordu. Mınn kmn edip duruyordu. Sonunda baklayı ağzından çıkardı. Her yanı para doluydu. Uzerinde tamı tamına 65 milyon lira vardı. Resim satışlanndan gelen paralardı bunlar. Onca parayla dolaşıp durmak tuhaf olur diye düşünüyordu. Ama sonunda çare bulundu. Komet'in ellı bınlık destelen Anfın kasasına emanetedıldı. , Tribünal güzeldi. Huşper'in dekorasyonu da öyle. Akılcı canayakın. Yemeklernefisti. Sohbetın koyulaştığı bir sırada Komet telefon etmek ıçin masadan aynldı. Biraz sonra gülmekten katıla katıla masaya döndü. Restoranın nazik patronu Komet'e yaklaşmış saygılı bir bıçimde Dpstoyevski ile yakmhğmm derecesini sörmuştu. Patron, büyük bir olasılıkla sevgilı dostumuz Tolstoi'la kanştırmıştı Komet'i. Ama bize kalsa yine de isabetliydi yanlışhk. Hatta yanlışlık, aslında pek de yanlışlık sayılmazdı. Çünkü mekân adı üstünde, Tribünal'dı. Komet de, doğrusu Raskolnıkov'a ıkız kardeş gibi benzerdi. Eh onca benzerlik söz konusu olunca da Dostoyevski'nin akla gelmesi doğaldı. Komet, Paris dönüşü Tribünal'a "Suç ve Ceza"yı armağan edecek. Hem de ıthaflı. PİKNİK PİYALEMADRA isnoindek y bakmaktan duyuyordu. Ohan Sânaiç.\ kişiLiği onu kendisıVıe c^kiörd HIZLI GAZETECİ NECDETŞEN ÇUHKU &ENPEN ONC6KI KAPIMLAS? SEM1 ÇOK INÖT/MİŞ. KI/MSEVE YOK <', BA^A C ÇİZGİLtK KÂMİL MASARAC1 GARFIELD JIM DA VIS BLACKIE WHITE CARLOS TRILLO-ERNESTO R.GARCIA SEIJAS 6ter,»6T VlfAB. fÇIN D E U OUJ>OB IMANIL- I ı TOPûauiMASIMI VI S E K L E ^ e u - ALTUST & E AkJPA UZUU2LA KEMt- SEMlN UAaKA B&. KlZ OLDLkîuNU CUM VE B6.ŞKA 8IR yoR. OLMASAyPlM. LISTENİN O UVUCANSZ. - BOfOR.- BULUT BEBEK NURA Y ÇİFÇTİ cimnastik mı san.dı ?