Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİ-RÖPORTAJ 21 EYLÜL 1990' M E N D E R E I N 111 S I HIKMBT ÖZDEMÎR 27Mayısçı subayların toplam 592 kişiyi yargıladıkları duruşmalar, askeriyönetim adaletinin çarpıcı bir örneğiydi Yassıada'dayaslı adalet— 6 — Yassıada: Orduya darbe, DP'h pohtıkacıya ıdam, CHP'lı- ye ıktıdar, unıversıte profesöru- ne anayasa, öğrencıye hürnyet, tutuklu yakınına hasret anla- mında bır sözcuk, adı uzennde ada 27 Mayısçı subaylann, bır as- ken darbe ıle devırdıklen ıktıdar partısı onderlennden başlaya- rak, partılı mılletvekıllen, DP'ye yakın olarak tanınan yuksek rütbeh asker ve adlan çeşıtb yol- suzluklara karışmış bazı sıvüle- n tutuklayıp yargıladıkları Yas- sıada Turkıye'dekı askeri yöne- tim dönemlen adaletıne çarpıcı bır örnek oluşturur Dulger, Baha Akşrt, Ibrahım Kı- razogiu, Osman Kavraoglu, Rustu Erdelhun (Genelkurmay Başkanı) ölum cezasına mah- kûm edıldıler Sonrası bıhnıyor Ulke çapın- da endışeh bır bekleyışın ardın tışmalara yol açmış, parlamen- ter hayata dönulduğunde, bazı sıyası panılerle sılahh kuvvetler arasında gergınlık yaratarak sı- yaset gundemındekı yennı koro- mustur. 1961'de sıvıl yönetıme geçdır- dan ıktıdan ellennde tutan as- ken kurulan Ismet Inönu baş- kerı komıte, Adnan Menderes kanhğındakı bırıncı koalısyon (1899 - 1%1). Fatın Ruştu Zor- hukumetı dönerrunde çıkarılan lu (1910-1961) ve Hasan Polat- af yasası ıle bır kısım Yassıada kan'ın (1915-l%l) ölum cezala- mahkûmu salıvenlmıştır Asken nnı onaylayarak mahkeme ka- yönetim lıderlığınden cumhur- rannı uygulattırmıştır DP ıktıdannın önde gelen ötekı yönetıcılen Mcdenı Berk, İzzel Akçal, CelaJ Yardımcı, Tevfik tlen, Vacrt Asena, Kemal Bıberoğlu, Hılmı Dura, Himmet Olçmen, Kemal Ozer, Necmet- umhuriyet 'İKHJ-»ıf.t<l:f.lM.B.k. 3 idamı tasdik elliRB«y«r, Korakan, Ermu, Kinzoglu S.ocmr, KIHKIOJİU, Dulger, KaJafat j A ç ^ J ^ ^ f İ ' u Erdelhun ErMaau'n eenlan muebbei hap*e çerrildı Yüksek Adalet Divanı Dün Kararını Verdi 5 sanık idama, 311 müebbet hapse, 408'! eşitli hapis cezalarma mahkûm olduk saat 20 dakiko sûren dünkü celsede 133 sanık do ttüer, basto olan Menderes oturamda hc umhuriYetı ••laikanVeZBrionu HihîMeriinfazEdili IBK yalnız Ittffokla alınani Iflm cezalarını tasdik I Mr)ini bikJlri lle oçjklodı I bu knn Ginel parti Kderieri ile dün sabak bir topjatriı umhurıy<a.nrnr-7 — lemieres Hakkmdaki Hiküm demffaz Edil nfazdan evvel Menderes'uı sthhi durumunun jüzeldıği resmi bir raporla tesbit olundu \a^rda6 loktorun vari KARARLARA AlTGBtEKÇELER . : ^ - C H. P. Meclisı olağanüstü .ılantı 14 Ekım 1960'tan 15 Eylul 1961'e kadar 11 ay suren Yassıa- da mahkemelennde toplam 592 kışı sanık olarak yargüanmıştır Haklannda ölum cezası ıstenen- Ierın sayısı 22^'dır Adlı, asken ve ıdarı kesımdekı yargıçlardan hukumetın önensı uzenne aske n komıte tarafmdan görevlendı- rılen 1 başkan, 8 asıl ve 6 yedek uye ıle 1 başsavcı ve 5 yardımcı- sından oluşan ozel mahkemenın karanna göre, Adnan Menderes (Basbakan), Celal Bayar (Cum- hurbaşkanı), Refık Koraltan (Meclıs Başkanı), Hasan Polat- kan (Mahye Bakanı), Emın Ka- lafat, Agâh Erozan, Ahmet Hamdi Sancar, Nusrel Kirişci- oğlu, Zeki Eralaman, Bahadır ra çagırı başkanlığına geçen Cemal Gür- sel ıse yetkısıne dayanarak bazı mahkûmlar hakkındakı cezala- rın ınfazına ara verdırtmıştır Eskı Cumhurbaşkanı Celal Ba- yar sağlık nedenıyle 11 Kasım 1964'te serbest bırakılmış, 'Insanın haklarını mudafaa edebılmesi ıçın muayyen şartların yerıne getınlmesine luzum vardır kanaatindeyım. Bendeniz beş aydan berı tamamen tecrit vaziyetınde bulunuyorum. Bir îek odanın ıçinde gunun yırmı dort saatınde her saat değişen bır nobetçı subayı ile tek kelime konuşmadan yaşıyorum. Artık konuşma melekâtım zaafa uğradı. Kumandan beyefendinin zaman zaman benı bahçeye çıkartmak gibi lutuflan olmasa, şımdı huzurunuzda olmak ımkâmnı da bulamayacaktım. Bana ımkân verecek, moralımi, rahatsızlığımı bertaraf edecek şartlara malik değılım. Bır maznun huzurunuza boyle gelirse kendını nasıl mudafaa edecektır? Suçluyu tecrit ve kon uşturmamak, tahammul edilır manevi tazyik değıldir..." ADNAN MENDERES (14 Ekim 1961 Cuma, saat 14.25) tın Onder, Selamı Dinçer, Ek- rem Ant, Huse>ın Ortakçıoğlu, Reşat Akşemsettınoğlu, Necatı Çelım, Sadık Erdem, Nurı To- gay, Mazlum Kavalar, Selahat- 1974'te yapdan değışıklıklerle de tın İnan, Murat Alı Ulgen, Se- sıyası haklan ıade edılmıştır lım Yatagan, Mnhlıs Erdener, 1966'da çıkarılan af yasası ıle DP'lı hükumlulenn kamu hak- lan yenıden tanınmış, anayasa- nın 68 maddesınde 1969 ve Enver Kaya, Rauf Onursal, Ke- mal Serdaroğlu, Hadi Tan, Ce- mal Tuzun, Samel Ağaoğlu, Se- zai Akdağ, Ettaem Yelkıner, Ke- mal Aygun ömur boyu hapse mahkûm olurken, 418 kışı 6 ay ıle 20 >ıl arasında değişen hapıs cezalanna çarpunlmıştır 123 kı- şı beraat etmışt 5 kışı hakkında da duşme kararı venlmıştır 27 Mayıs asken yönetımıne bağh özel mahkemenın kararlan doğal olarak kamuoyunda tar- Asken darbeden yaklaşık 14 yıl sonra sıyası haklarma kavu- şan eskı Demokratlar'dan Sıtkı Yırcalı, Hayrettın Erkmen, Zey- yat Mandalıncı gıbı bazı eskı hü- kumlüler Adalet Partısı saflann- da seçımlere katılarak parla- mentoya gırmışler, hatta bu po- lıtıkaalardan Hayrettın Erkmen 12 Kasım 1979'da Suleyman De- mırel başkanlığında kurulan AP azınlık hukumetınde Dışıslen Bakanı olmuştur! Semaş ÖZEL ÜSKÜDAR AKŞAMTICARET ^Gündüz çalışıp akşam okumak isteyen * Orta okul mezunları * Lisc öğretümi yarıda kalanlar KAYITLAR BAŞLADI /Mnhasebeci /Bankacı /Bilgisayar Programcısı /Sekreter Yetîştirecektir. Sınıflar 23 kişlüktir. Öğrencllcrlmize Askerlik Tecill ve Ünlversiteye Glriş Hakkı saglar. I ÜSKÜDAR BELEDİYE SARAYI YANII 333 99 18 Semaş, Eğitlm Kurumlarının Kuruluşudur. Uç kısım tekmilibirden ondokuzdavaYüksek Adalet Dıvanı'nın baktığı davalar a) Cınayet, avaklanmaya azmettınne ve bı- lerek cana ve mala zarar verme gıbı suçlan kapsayan uç ağır ce- za davası, b) Devlet memurları hakkında dokuz suııstımal da- vası (kışısel çıkar ıçın, devlet kredılenrun yakınlara dağıtılma- sı, dövız tahsıslerının kötuye kullanıhşı, örtülü ödeneklerın kötuye kullanışlışı, kanunsuz kamulaştırmalar ve hukumetın, Celâl Bayar'a Afgan Şahı'nın hedıye ettığı bır köpeğm Anka- sahıbı Demırkan aleyhıne yolsuz kredı kullanma ısnadıyla açılan dava zaman aşımı nedenıyle, duştü | • Barbara davası (21 Kasım -' 20 Aralık 1960) Genç bır Al- man kızını "hastabakıcı" sıfa- tıyla getınp özel hızmetçısı ola- rak kullanması nedenıyle Hasan Polatkan ve Refik Koraltan Dö- vız Kanunu'nu ıhlal suçundan mahkûm oldular ' • örtulu ödenek davası (25! Kasım 1960 - 2 Şubat 1961) ' Menderes ve musteşan Ahmet' m. üksek Adalet Divanı 'nın Yassıada'da baktığı davalar, ağır ceza, suiistimal ve siyasi olmak üzere üç kategorideydi. Toplam 19 dava açılmıştK ra Hayvanat Bahçesı'ne satüma- Salıh Korur, basbakanlık örtü-! sı), c) Anayasanın tanıdığı hak Iü ödeneklerını kanuna aykın ' ve özgurluklenn çeşıtlı guvence- kullanmaktan mahkûm oldular ' lenn (yargmın bağımsızlığı gıbı) * Radyo davası (29 Kasım - 26, ıhlahnı kapsayan, sıyasal nıtehk- Aralık 1960) Menderes, Zorlu, ^ ^ ^ ^ ^ _ ^ ^ ^ ^ _ ^ ^ ^ ^ _ _ altı eskı bakan ve bır spıker, dev- let radyosunu pamzanca sıyasal amaçlara alet etmek ve muhale-! fete radyoyu kullanma hakkı ta-' mmamakla anayasayı ıhlalden mahkûm oldular Radyo ıdare- sı eskı memurlanndan bin be-! raat ettı ! • Topkapı olayı davası (2 Ara- lık - 17 Nısan) Bayar, Mende- res, bakan, mılletvekılı ve polıs- lerden 58 sanık, CHP lıden Inö- ( nü'ye suıkast duzenlemek nıye-1 tıyle 4 Mayıs 1959'da halkı ar- bede çıkarmaya teşvıkten yargı-, landılar 43 kışı beraat ettı Ba-; yar ve Menderes ıçlennde olmak ' üzere 17 kışı mahkûm oldu j • Çanakkale (Geyıklı) olayı' te yedı dava olmak üzere uç ka- d a v a s ı < 2 7 aTahk 1 9 6 °" 1 0 m a r t tegorıye aynlabıhr DP ıktıdan- 1 9 6 1 > Menderes ve üç eski ba- mn buyuk suııstımal suçlann- kan, 19-23 Eylul 1959'da ıkı mu-; dan dolayı açılması gereken da- h a h f ( C H p ) mılletvekümın sıya- valar Yuksek Adalet Dıvanı'na, sal hareket ozgurluklennı engel , sıvıl yönetıme geçışın uzayabüe- lemekten mahkûm oldular. , ceğı duşüncesıyle getırılmedığı • Kaysen olayı davası (9 Ocak i gıbı, DP ıktıdannın Turk Ceza - 20 Nısan 1961) Bayar, Mende-,' Kanunu'nun 125 maddesını ıh- res, on bır eskı bakan ıle ıdare ' lal mtelığındekı suçlan (ıkıh an- arrurı, 2 nısan 1960'ta CHP b- Iaşmalar, ulke topraklannın ya- den Inonu'nun hareket özgurlu- bancı askerlere verıhnesı) söz ğunü kısıtlamak suçlamasıyla konusu edıünemıştır yargılandılar, sekız kışı beraat Yüksek Adalet Dıvanı'nın ettı, Bayar, Menderes ve dığer üç, baktığı davalar şöyle özetlenebı- sanık mahkûm oldular J hr • Demokrat Izmır davası (12 > • Köpek davası (14 Ekım - 24 Ocak - 5 Mayıs 1961) Mende- Ekım 1960) Bayar ve eskı Tanm Bakanı Nedım ökmen, Bayar'a Afgan Şahı Zahır'ın hedıye et- tığı tazıyı hayvanat bahçesıne zorla satmak suçundan mah- kûm oldular • 6-7 Eylul olaylan davası (20 Ekım 1960 - 5 Ocak 1961) Kıb- rıs sonınu bahane edılerek hal- kı Istanbul Rumlarma karşı kı- nm ve yağmaya azmettırerek ca na ve mala zarar vermekten sa- nık olarak Menderes, Zorlu ve lzrmr mulkı amırlerınden bın mahkûm oldu, Bayar, Köprülu ve başka altı kışı beraat ettıler • Bebek davası (31 Ekım - 22 Kasım 1960) Menderes ve Dr Fahn Atabey, Menderes'ın sop- rano Ayhan Aydan'dan olma gayn meşru bebeğını öldurmek suçundan yargılanıp beraat ettı- ler • Vmılex şırkeu davası (4 - 26 Kasım 1960) Eskı Maüye Baka- nı Polatkan, kışısel dostlanna devlet parasını kanunsuz kredı şekunde vermekten mahkûm ol- du • Dolandırıcılık davası (8 Ka- sım - 3 Aralık 1960)- Eskı ba- kanlardan Hayrettın Erkmen ve Adnan Menderes Yassıada duruşmalan sırasında savunma yapıyor. Köpek Davası: Bayar ve eski bakan Nedim Ökmen, Bayar'a Afgan Şahı Zahir'in hediye ettiği tazıyı, hayvanat bahçesine zorla satmaktan mahkûm oldular. Zeyyat Mandalıncı, ABD'ye yaptıklan bır gezıde kullanılan gezı gıderlerınden artan parayı ıade etmemek suçuyla yargılanıp beraat ettıler • Arsa davası (11-26 Kasım 1960) Eskı Tanm Bakanı Ne- dım Ökmen, hukumetı, şışınl- mış fiyatlar uzennden kansına aıt arsaları satın almaya zorla- maktan mahkûm oldu • Alı Ipar davası (15 Kasım 1960-19 Ocak 1961) Menderes, Zorlu, eskı uç bakan ve arma- tör Alı İpar, dövız kanununu ıh- lalden mahkûm oldular • Değırmen davası (18 Kasım - 3 Arahk 1960). Eskı Tıcaret Bakanı Sıtkı Yırcalı ve değırmen Bebek Davası: Menderes ve Dr. Fahri Atabey, Menderes'in soprano Ayhan Aydan'dan olma gayri meşru bebeğini öldurmek suçundan beraat ettıler. res ve Izmır eskı memurlanndan 23 sanık, CHP yanlısı Demok- rat Izmır gazetesının basımevı- nı 2 Mayıs 1959'da tahnp ettır- meye kışkırtmak suçundan yar- gılandılar 16 laşı mahkûm oldu, 8 kışı beraat ettı • Unıversıte olaylan davası (2 Şubat - 27 Temmuz 1961) Eskı hukümet, ordu ve emnıyet men- subu 118 sanık, 28 Nısan 1960'ta Istanbul'da ve 29 nısanda Anka- ra'da kanunsuz olarak ünıversi- teyı basmak, sebepsız yere hal- ka ateş açmak, kanunsuz ve ge- rekçesız olarak sıkıyönetım ılan etmek suçlamasıyla yargılandı- lar, samklann elebaşıları dahıl 84'u mahkûm oldu, 34 kışı be- raat ettı • lstımlak davası (17 Nısan - 21 Hazıran 1%1) Menderes ve DP ıktıdannın dokuz memuru, tstanbul'da tam kamulaştırma bedeh odenmeksızın vatandaşla- rın sokağa atılarak evlerının yı- küması suçlamasıyla yargılandı- lar Menderes'le bırlıkte 2 kışı mahkûm oldu, 8 kışı beraat et- tı • Vatan Cephesı davası (27 Nısan - 21 Hazıran 1961) Bayar, Menderes ve DP ıktıdarının 27 mensubu, Vatan Cephesı ısımh ve bır sınıfın başka bır sınıfa ta- hakkumu ıçın bır orgut kurmak suçundan yargüandılar, 19 sanık mahkûm oldu, 3 kışı beraat et- tı • Anayasanın ıhlah davası (15 Mayıs - 15 Eylül 1961) Anaya- sanm sağladığı çeşıtlı temınatla- nn, 7 kanun yoluyla ana- vasanın tebdıl, tağyır ve ılgası suçlamasıyla 397 eskı mılletve- kıh ve memur yargılandı, hemen hepsı mahkûm oldu ı _____^^___^^^_^^^___^^_ • BİTTİ