Katalog

21 EYLÜL 1990 EKONOMI CUMHURİYET/13 Kalkuımada öncelikli yöreler • ANKARA (ANKA) — özel sektör daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerini kapsayan kalkınmada öncelikli yörelerde yatınm atağına geçti^DPT Teşvik Uygulama BaşkanlıgYnın verilerine göre bu yılın ocak-ağustos döneminde kalkmmada öncelikli yörelerdeki cari fiyatlarla 5 trilyon 624 milyar liralık özel sektör yatınnuna teşvik belgesi verildi. 1989 yıb aralık ayı fiyatları esas alınarak hesaplanan sabit fıyatlarla ise bu rakamın 4 trilyon 864 milyar lira olduğu açıklandı. Buna göre bu bölgelerde yapılaeak özel sektör yatınmlarına verilen teşvikler cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 393.8, sabit fiyatlarla ise yüzde 239.4 oranında artış gösterdi. Atoın Damalı resmen borsada • ANKARA (ANKA) — Istanbul'un eski Belediye Başkanı Bedrettin Dalan döneminde tstanbul Su ve Kanalizasyon tdaresi (tSKt) Genel Müdurlüğü yapan Atom Damalı'nın şirketine, borsada aracılık yapmak uzere izin verildi. ANKA'nın edindiği bilgiye göre Atom Damalı'nın Yönetim Kurulu Baskanhğı'm yaptı|ı MED Menkul Değerler A.Ş.'ye Sermaye Piyasası Kurulu tarafından verilen izdnle, şirketin borsada ikinci el piyasada aracılık yapmasına izin verildi. Yönetim Kurulu'nda Atom Damalı'nın dışında, Başkanvekili olarak R.Mahmut Tarzı, üye olarak da Tülay Laouenan, Yalçın Aral ve Mehmet Ali Sözmen yer alıyor. Emisyon hacmi • ANKARA (AA) — Emisyon hacmi 17-19 eylül tarihlerini kapsayan iki günde 594 milyar lira daraldı. Merkez Bankası verilerine göre 17 eylülde 15 trilyon 290 milyar lirayla rekor düzeyde yükselen emisyon hacmi, 19 eylül çarşamba günü 14 trilyon 696 milyar liraya geriledi. Bu arada 19 eylül itibanyla, yılbaşından bu yana emisyon hacmindeki büyüme yüzde 75.7, bir diğer deyişle 6 trilyon 331 milyar lira oldu. Dolasımdaki kâğıt para miktarı yılbaşında 8 trilyon 365 milyar lira düzeyindeydi. Reeskont faizi • ANKARA (AA) — Merkez Bankası, reeskont ve avans işlemlerine uyguladığı faiz oramnı 3 puan yükseltti. Merkez Bankası Banka Meclisi'nin dünkü Resmi Gazete'de yayımlanan tebüğine göre vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşüığında yapılaeak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto oranı yüzde 43'e çıkanldı. Avans işlemlerine uygulanacak faiz oranı ise yüzde 48.25 olarak belirlendi. SSCB'ye şeker fabrikası • ANKARA (UBA) — Türkiye Sovyetler Birliği'nde yeni şeker fabrikalan kurmaya talip oldu. Aynca, mevcut şeker fabrikalannın bazılannın modernizasyonunu da Türk firmalar gerçekleşürecek. Sovyetler Birliği'nde şeker fabrikası kurulmasına ilişkin anlaşma imzalamak üzere gelen altı kişilik heyet, Ankara, Konya ve Bor Şeker Fabrikalan ile Erg fnşaat'ın Gölbaşı ve Ankara tesislerinde incelemelerde bulunacak. Sanayi ve Ticaret BakanhğYndan yapılan açıklamaya göre Şeker Fabrikalan Genel Müdurlüğü ile Erg tnşaat'ın, SovyetleT Birliği'nde fabrika kurmalanna ilişkin protokolü Sanayi ve Ticaret Bakanı Şükrü Yürür 24 eylül günü imzalayacak. Libya ile serbest dövizegeçildi • ANKARA (AA) — Türkiye ile Libya arasındaki ticari mübadelelerde ödemelerin akreditifli esaslar çerçevesinde " yapılmasını öngören Ticaret Bakanlığı'nm 2 Haziran 1982 tarihli sirküleri, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'run dünkü Resmi Gazete'de yayımlanan sirküleri ile yürürlükten kaldırıldı. HDTM'nin iptal sirküleri, 24 eylülden geçerli olacak. Şîmdî de 4 kahve borsa'ABDURRAHMAN YILDIRIM Le Bnffet dc la Bourse." Türkçesi: Borsa Büfesi. Bu isim Fransa'da değil, Istanbul Topha- ne'de, Menkul Kıymetler Borsa- sı'nuı hemen yanında yeni açı- lan bir borsa kahvesinin ya da "Katave Borsa"run tabelasında yer alıyor. Telefon santralı, Reuter ekra- nı, temiz ve bol çeşitli servisi ile "Kahve Borsa" borsa yatınmcı- lannın hizmetinde. Bütün bu hizmetlerin aylık bedeli sadece 500 bin lira. Tabii yiyecek, içecek ve tele- fonlar hariç. Bu 500 bin lira sa- dece kahvede kiralanan masanın bedeli. Masada kiracıya ait ki- litli bir cekmece, telefon ve al- tmda küçük bir cöp kutusu bu- lunuyor. Telefonun ucunda bir "konlrolör." 10 hatlık telefon santralından 9 numarayı çevire- rek hat alıp dışanyla görüşenler görüşme ücretini hemen ödü- yorlar. Ücreti kontrolörün ucun- daki kaydedici cihaz belirliyor. Görüşmeyi yapandan tahsilat anır.da gerçekleştiriliyor. Servis yapılan yiyecek ve iceceklerin parası da anında tahsil ediliyor. Çay 750, 3 dakikalık bir şehiri- çi görüşme 750 lira. Masaların kirası aybaşmda tahsil ediliyor. Düz kare küçük bir masaya oturan yatınmcılar bir sürc ön- cesine kadar telsizle ve telefon- larla yürüttükleri borsa işlemle- rini şimdi Reuter ekranından iz- liyorlar, telefonla aracı üyeleri- ne talimat veriyorlar. Masanın etrafında müşteriler oturabili- yor. "Kahve Borsa"nın asma ka- Yaklaşmakto olan kış mevsiminin de etkisiyle sokak borsa sının bir böliimü kapalı alana taşındı. nuşuyoruz. Borsa seansı daha başlamamış. Ama tek tük müş- teriler buraya geliyor. Ufnk Ta- tar bir yandan müşterilerine hiz- met verirken bir yandan sorula- nmızı yanıtlıyor. Tatar masasına kartvizitini de yapıştırmış "Bor- sa damşmanlık hizmettari" diye. "Kahve Borsa"nın numaralan- nı koymuş kartvizitine. Şöyie yım diye. Bizim müşterimiz bor- sayı bilmeyenler ya da bilip de uzakta kalanlar. Benim Kayseri' de, Adana'da, Anüü}< a'da, Sı- vas'da müşterim var. Aracı iiye- lerden yılmışlar. Spekülasypn- lardan bıkmışlar. Bizim burası aldı-bitti ola\ı. Bizde soz ve gü- ven var. Başka bir şey yok. Za- ten bu piyasa pamuk ipliğine "Le Buffet de la Bourse" Tophane'de yeni açılan bir kahve. Telefonlu kiralık masalan ve bir Reuter ekranı ile yatınmcılara ve tmda "Borsa Ajans" da kumi- müşterilere hizmet veriyor. 500 bine masa muş. Bu ajans, Reuter ekramnı y y , dün sokakta yürüttüğü işlemlerini bugün bir çatı altında gerçeklestiriyor. Kahve Borsa üyelerine dağıtıyor. Burada 30 dolayındaki masa- yı kiralayanlar şimdi daha çağ- daş bir hizmet verdiklerini ve yaklasan kış mevsiminde yağ- mur ve çamurdan kurtuldukla- nnı belirtiyorlar. ödedikleri ay- lık 500 bin lira masa parasının ise aldıklan hizmetin karşıhğı. olduğunu vurguluyorlar. "Kahve Borsa" üyeleriyle ko- anlatıyor yaptığı işi: "Biz ayak- çı degüiz. Onlar gibi Petkim'e Petkin, Erdemir'e Erekli diye bağınnıyonız. Biz yatınmcıyız. Belirli yerlerde müşterilerimiz var. Telefonla iş bağlıyonız. Adam evinden. işyerinden tele- fon ediyor, bu hisseyi al, şunu sat diye. Ya da bize danışıyor. Bugün ne var ne yok? Ne yapa- baglı. En ufak bir kazık atma- da müşterimizi kaybederiz. Be- nimle ancak bir Itere iş vapar, yaptığım iş karşılıgında da yüz- de bir dolayında komisyon alı- yonım. Bazılan sokaga giiven- miyoriar. Sahtesi var diyoriar. Bizde sahte ve ödeme yasaklı se- netlerin listesi mevcut. tçerden (Borsadan) sahte mal çıkar, biz- den çıkmaz." Vecdet Yıldız, "Kahve- Borsa"nın işleyişini bilmeyenle- rin zaman zaman "ters durumlar" ortaya cıkardıkları- nı, gelip kiralanan masalara oturduklarını ve bu yüzden tar- tışmalara yol açtıklanm belirti- yor. Bazen hiç tanımadıklan ki- şilerin kendilerini "süzdiikJeri- ni" belirten Yıldız içinde hisse senetleri ve paralann olduğu çantasını gösteriyor. Zincirlerle masaya bağlanmış. Yıldız, takip edilme ve çantasının gasp edil- mesi korkusundan eve gidiş ge- lişini taksiyle yapıyor. "Adam gündüz seni izliyor. Ne yapaca- ğını ne bileyim" diyor. Ve geçen hafta cuma gunü sokak borsa- sından birinin Kıhç Ali Paşa Ca- mü'nde namaz kılarken yanın- daki çantasının 50 milyonluk se- netle birlikte çahndığını anlatı- yor. 9O'lı yıllann yeni bankerleri- nin yer aJdığj sokak borsası, "Le Buffet de la Bourse" ile çağ at- lamış, bazı aracı üyeleri geride bırakmış bile. OcakTemmuz '90 Cari işlemler 1>6 milyar açık verdi ANKARA (ANKA) — Hız- la artan ithalat ve bunun sonu- cu giderek t:rmanan dış tica- ret açığı yılın ilk yedi aymda cari işlemler dengesinde bir milyar 611 milyon dolar açık verilmesine yol açtı. Cari iş- lemler dengesinde geçen yılın ilk yedi ayında 331 milyon do- larlık fazla sağlanmıştı. Öde- meler dengesindeki tanımıyla ithalat 8.4 milyar dolardan 11.3 milyar dolara çıkarken dış ti- caret açığı da 2.1 milyar dolar- dan 4.7 milyar dolara fırladı. Dış ticaret açığındaki 2.6 mil- yar dolarlık artış, cari işlemler dengesinin dış ticaret dışında- ki net döviz girişini (3.1 milyar) eritti. Merkez Bankası'ndan yapı- lan açıklamaya göre Türkiye1 nin geçen yıl yedi ayda bir mil- yar 250 milyon dolar olan tu- rizm geliri, yüzde 41.8 artarak bir milyar 773 milyon dolara çıktı. Turizm gideri ise 314 mil- yon dolardan 291 milyon do- lara geriledi. Işçi dövizi girişi bir milyar 498 milyon dolar- dan bir milyar 725 milyon do- lara yükselirken faiz gelirleri de 348 milyon dolardan 453 milyon dolara çıktı. Türkiye, bu yıl yedi ayda bir milyar 702 milyon dolar dış borç faizi ödedi. Geçen yıl ay- nı dönemde bir milyar 708 mil- yon dolarlık ödeme yapılmış- tı. Ocak-temmuz döneminde- ki 2 milyar 365 milyon dolar- lık anapara ödemesiyle birlik- te toplam dış borç ödemesi 4 milyar 67 milyon dolar oldu. Söz konusu dönemde IMPye de 48 milyon dolarlık ödeme- de bulunuldu. ödemeler dengesinde en çarpıcı gelişme kısa vadeli borçlarda oldu. Geçen yıl ye- di ayda bir milyar 275 milyon dolar azalan kısa vadeli borç- lar, bu yıl aynı dönemde bir milyar 628 milyon dolar artış gösterdi. INTERBANK'IN KURUMSAL BANKACILIKTAKİ ÜSTÜNLÜĞÜNÜ BİZDEN DEĞİL. "One of the best parts of the image of Interbank is their reliability.*,. MULTI-NATTONAL CLIENT ...ONLARDAN DİNLEYİN. Interbank bugün finans dünyasının en saygın özel bankalanndan biridir. Yaraücdığı, verimliliği ve iyi eğitim görmüş kadrosuyla, çokuluslu ve yerli büyük kuruluşlara kurumsal ve yatınm bankacılığı hizmetleri verir. Interbank'ın temel ilkesi, yatınm olanaklannı değerlendirmede ve finans konulannda müşterilerine çağdaş ve yenilikçi çözümler getirmek, yaratıcı öneriler sunmaktır. Çalıştığımız yerli ve yabancı kuruluş yöneticilerinin bu gerçeği belirten sözleri bize gurur veriyor. INTERBANK * Uluslararası bir kuruluş tarafından, bağımstz olarak yapılan iletişim araştırmasından, Mayıs 1990 EKONOMI NOTLAKI OSMANULAGAS" TÜSİAD, Eğitim, SHP. TÜSİAD'ın hazırlattığı 'Türkiye'de Eğitim" başlıklı rapçjf ba- sına tanrtıldı ve Sayın Cumhurbaşkanı'nın da katıldığı bir top- lantıyla kamuoyuna açtklandı. Ömrünü bu alana vakfetmiş bir eğitimci olan ZeKai Baloğlu tarafından hazırlanan raporu henüz bütünüyle okuyamadım, onun için rapor hakkında bir genel degerlendirme yapmam, hele şu aşamada, olanaksız. Ancak ete alınan konunun ne kadar çok boyutlu, ne kadar güncel, ne kadar önemli oldu- ğunu rapora şöyle bir göz gezdirdığinizde hemen anln yorsunuz. Eğitim konusu bir kere ekonornık gelişmeyle, kalkınmayla çok yakından ilgili. İyi eğitilmiş insanın öneminin çok daha iyi anlaşıldığı günümüzün dünyasında eğitime gerekli öne- mi veren, bu alanda öne çıkan toplumlar kalkınma yarışın- da, ekonomik üstünlük yarışında da öne çıkmaya aday gö- rünüyor. Eğitim konusu toplumsal ve siyasal gelişmeyle de yakın- dan ilgili. Toplumda fırsat eşitliğini sağlamanın, sosyal ada- leti gerçekleştirmenin en önemli araçlarından biri eğitim ala- nında yapılaeak düzenlemeler. Demokrasiyte ve laiklikle eği- tim arasında da yakın bir bağ var. Eğitim konusu bilimsel ve teknolojik gelişmeyle doğrudan ilgili. Günümüzün dünyasında belirleyıci önem taşıyan bilim ve teknoloji alanında bir noktaya gelebilmek için eğitim te- melinin çok sağlam olması gerekiyor. Eğitim konusu istihdam sorunuyla yakından ilgili. Yetişen gençlerin modern dünyanın gerekleriyle uyumlu işleri yapa- bilmeleri için gerekli eğitimi görmüş olmaları gerekli. Eğitim konusu nüfus sorunuyla yakından ilgili. Nüfus artı- şının denetim altına alınabilmesi ve genç nüfusun ülke için bir yük değil bir değer kaynağı haline getirilebilmesi için eği- tim çok önemli. Eğitim konusu dışa açılma ve dünyayla bütünleşme çaba- ları açısından da çok önemli. Çağdaş eğitim sürecinın dışında kalan insanların bu eğitim sürecınden geçmiş ınsanlarla an- laşması, bütünleşmesı giderek daha da zortasacak herhalde. Bunlar, TÜSİAD tarafından hazırlanan eğitim raporunun ilk bakışta hatıra getirdiği bazı noktalar. Raporda Türkiye1 nin eğitim alanındaki durumunu saptayan pek çok bikji ve rakam var. Bunlara bakınca Türkıye'nin eğitim alanındaki du- rumunun hiç de iç açıcı olmadığını ve özeliikle son 15 yılda pek iyiye gitmediğini görüyorsunuz, Türkiye'nin eğitime ayır- dığı kaynaklar açısından pek çok ülkeye göre hayli gerilerde kaldığını üzülerek farkediyorsunuz. TÜSİAD tarafından hazırlatılan raporda 2000 yılına kadar Türkiye'nin eğitim tablosunun daha iyi bir noktaya getirilme- si için öneriler de yer alıyor, bazı temel yaklaşımlar ve he- defler belirleniyor; laik, demokratik ve fonksiyonel bir eğitim sistemi için neler yapılması gerektiği belirtiliyor. Yazımın başında da belirttiğim gibi bu önerileri değerlen- direcek ve tartışacak durumda değilim. Burada üzerinde dur- mak istediğim nokta, TÜSİAD'ın böyle bir rapor hazıriatma- sıve bu çok önemli konuyu tartışma gündemine getirmesi. TÜSİAD yönetimine gelmiş olan genç ekibin büyük önem verdiği 'ülke stratejisi' çalışmasının ilk bölümü de sanıyorum birkaç ay içinde kamuoyuna sunulacak. Genç kuşak işadam- larının ülke sorunlanyla yakından ilgilendiklerı, dünyada olup biteni çok daha yakından ızledikleri, pek çok olaya çok da- ha geniş bir perspektifle ve çağdaş bir yaklaşımla yaklaşa- bildikleri sanırım bir gerçek. Bu, kendi başına sevindirici bir gelişme kuşkusuz. Ufku geniş, bilgilı ve hcşgörülü bir işadamı kuşağının yetişmesi, TÜSİAD gibi bir kuruluşun, kendi amaçlarını gözeterek de olsa, eğitim gibi ülke kalkınması gibi konulara eğılmesı, cid- di çalışmalar yaptırması ojumlu gelişmeler. Peki işadamları ve TÜSİAD bunlan yaparken iktidanmız ve hele şu bir türlü alternatif olamayan muhalefetimiz ne yapıyor? Mılli Eğitim Bakanı Avni Akyol, TÜSİAD raporundaki bazı değerlendirmelerin yanlış olduğunu belirterek, "artık bizim de bir rapor hazırlamamız farz oldu" mealinde bir şeyler söylemış. Sosyal demokrat muhalefetimiz, bütün enerjisini parti içi kavgalarda tüketen SHP'miz bu raporun farkına varıp bir tepki gösterir mi bilmiyorum ama TÜSİAD'ın eğitim raporuna ba- karken eğitim konusunun hele sosyal demokratlar için ne ka- dar vurucu bir çıkış noktası olabıleceğıni düşündüm. Toplu- ma yeni bir yön ve hedef vermek kitlelere yeni umut kapıları açmak, Türkiye'yi dünya liginde daha iyi bir yere oturtmak açısından eğitim konusunun ne kadar büyük fırsatlar yarat- tığını ve bu fırsatları en iyi değerlendırebilecek olaniarın da sosyal demokratlar olduğunu düşündüm. Keşke TÜSİAD 1 dan önce SHP bu konuya el atsaydı, dört dörtlük bir raporla ve çarpıcı önerilerle toplumun karştsına çıkıp eğitim alanın- dan başlayan bir çağdaşlaşma programı ortaya koyabilsey- di. Eğitim atılımının kaynaklannı da belirleyerek toplumu bu alandan başlayacak bir genel atılıma yönlendirebilse, ülke- de yeni bir rüzgâr estirebilseydi. Ay pardon, gene düş görüyorum galiba. SHP için bunla- rın ne önemi var. Önemli olan başkanlık kavgası ve belediye rantlarının üleşilmesi galiba. SAS'tan havaalanlarına Kopenhag modeli KOPENHAG (Cumhnriyet) — USAŞ'ı (Uçak Servisi AŞ) sa- tın alan SAS, uluslararası alan- da 1980'li yıllann en iyi hizmet ve servis veren havaalanı seçilen Kopenhag'daki sistemi Türkiye 1 deki havaalanlarında uygulama- yı planlıyor. SAS, başta îstanbul olmak üzere Ankara, Dalaman, Antalya, İzmir ve Adana hava- alanlarında çok sayıda lokanta ve kafeterya açmak istiyor. Kopenhag Havaalanı'nı bir grup Türk gazetecisine gezdiren SAS yetkilileri, verilen hizmet- lerin ucuz, kaliteli ve süratli ol- masına büyük önem verdikleri- ni belirttiler. SAS'ın Türkiye'de- ki partner şirketi USAŞ'ın Da- nimarkah Genel Müdürii Tom Hertel, aynı hizmetleri Türkiye1 nin 5 büyük uluslararası havali- manmda da vermek istedikleri- ni, bunun için gerekli projenin hazır olduğunu bildirdi. Hertel, bürokratik işlemlerin uzun sür- mesi nedeniyle söz konusu ya- tınmlann geciktiğıni belirtti. SAS, yılbk yolcu kapasitesi 15 milyon olan ve günde yaklaşık 360 uçağın iniş kalkış yaptığı Kopenhag Havaalanı'nda 20 ay- n lokanta, kafeterya ve barlar aracılığı ile yolculara hizmet ve- riyor. Aynca kendi uçaklan dı- şında da çok sayıda yabancı ha- vayolu şirketine ikram servisi ya- pıyor. KISA KISA • GARANTİ BANKASI Genel Müdür Yardımcılığı'na Ahmet Çakaloz atandı. Daha önce Pamukbank ve Chase Manhattan Bank'ın çeşitli yöneticilik kademelerinde görev yapan Çakaloz, son olarak Yapı Kredi Bankası'nda Bireysel Bankacıhk Pazarlama Bölüm Başkanhğı görevini sürdüruyordu. • PİRELLt, Almanya'nın lastik kuruluşu Continantel A.G.'ye birleşme önerisinde bulundu. Dünyada 11 Ulkede lastik üretimini sürdüren ve merkezi İtalya'da bulunan Pirelli'nin Alman Continental firmasıyla birleşmesi halinde iki kuruluşun lastik sektöründeki yıllık toplam cirosu yaklaşık 6 milyar dolara ulaşacak ve dünya pazar payı yüzde 16">açıkacak. • İPAK '90 Uluslararası Paketleme ve Ambalaj Fuarı çarşamba günü Mecidiyeköy'deki FM Kültür ve Ticaret Merkezi'nde açıldı. Türkiye'den başka Macaristan, İngiltere, Fransa, Isviçre ve Israil'den lOO'ün üzerinde kuruluşun katıldığı fuarda, ürünlerin korunma ve paketlenmesi konusunda malzeme, makine ve uygulamalar tanıtılıyor. • StEMENS tarafından yapılan intemasyonel telekominikasyon istatistiklerine göre bugün dünyayı 477 milyon ana telefon şebekesi birbirine bağlıyor. 130 milyonla Amerika başj çekerken Amerika kişi başına 1800'ün üzerinde görüşme ile de yine ilk sırada yer alıyor. • BEYMEN, İngiltere piyasasına girdi. Beymen'in lngiltere'nin yanı sıra Irlanda'da da 10'a yakın butikte ürünleri satışa çıkacak.