Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 4 ARALIK 1990 Ankara'da Ulaşun ve Isuınıa... Ankaralıları düşündüren iki sorunun çözümünde Ankara Belediyesi bir ölçüde de olsa kendilerine yardımcı olabiiirdi. Enflasyona ve karşılaştığı çeşitli engellere karşın gücünü halktan alan bir kurum olarak onun dertlerine ortak olabilir, kendisine duyulan güvenin ne kadar yerinde olduğunu kanıtlayabilirdi. Prof. Dr. ERDOĞAN SORAL Kış mevsimine girdiğimiz bugünlerde Ankara- lılar birbirlerine kışı nasıl ve kaç liraya ısınarak geçireceklerini, evlerinden işyerlerine kaça gidip geleceklerini soruyorlar. Büyük çoğunluğunu dar gelirlilerin oluşturdu- ğu Ankara halkının gündemindefci bu sorunlar önemli bir farkla dün de vardı, bugün de var. Aradaki fark dün enflasyon bu denli yüksek, ge- lir bölüşümü bu kadar bozuk değildi. Geçim sı- kıntısı hiçbir dönemde bugünkü duruma gelme- miş, yaşamın maliyeti bu kadar ağırlaşmamıştı. Bu çaresizlik ve umutsuzluk içinde bir kuçük ka- pı aralıktı, ufukta cılız da olsa bir umut ışığı ya- nıyordu. O da "sosyal demokrat" düşüncenin halk katmanlanna yayılması ve benimsenmesiy- di. Turk ulusu bu arayışı 1980 yılından beri sür- dürüyordu. 12 Eylül 1980 senaryosunun bozdu- ğu demokratik dengeleri büyük hoşgörüsü ile ye- niden yerine oturtmaya çahşıyordu. tlk atılımı 1989 yerel seçîmlerinde yapmış, yönetimdeki 12 Eylül koalisyonunu ilk fır&atta başından ataca- ğuıı seçim sonuçlanyla belirtmişti. Bu seçimle ye- rel yönetimler büyük bir çoğunlukla "sosyal demokrat" düşünceye devrediliyordu. Ankaralı- ları düşündüren iki sorunun çözümünde Anka- ra Belediyesi bir ölçüde de olsa kendilerine yar- dımcı olabiiirdi. Enflasyona ve karşılaştığı çeşitli engellere karşın gücünü halktan alan bir kurum olarak onun dertlerine ortak olabilir, kendisine duyulan güvenin ne kadar yerinde olduğunu ka- nıtlayabilirdi. Ankaralılann bekleyişi ile beledi- yenin uygulamalan acaba ne ölçüde çakışıyor- du? Ulaşım sorunu ve belediye Ulaşım sorununun çözümünde Ankara Bele- diyesi'nin uygulamalan DtE'nin yayımladığı Ey- lül 1990 tüketici fiyatları endeksine yansıyordu. Üç büyük şehir içinde (lstanbul, Ankara, Izmir) ulaştırma ve haberleşme hizmetleri fıyatlanndaki değişmeler şöyle bir gelişme gösteriyordu: — 1990 yıh eylül ayında bir önceki aya göre Ankara'da ulaşım hizmetleri fiyatları % 31.0 ar- tarken bu anış İstanbul'da % 29.9, lzmir'de •'o 28.9'dur. Bu değişme bir ayda gerçekleşen değiş- medir. 1990 Eylülü'ne kadar geçen dokuz ayda acaba ne olmuştur? — 1989 Aralık ayına göre geçen dokuz ayda Eylül 1990'da Ankara'da ulaştırma hizmetleri fi- yatlannda gerçekleşen ortalama artış %67.6'dır. Bu oran İstanbul'da % 63.8, lzmir'de To68.2 ol- muştur. 1989 Eylul ayına göre 1990 Eylülü'nde ulaştırma hizmetleri fiyatlanndaki değişmeler acaba bu üç ilimizde nasıl gelişmiştir? 1989 Eylül ayı ile 1990 Eylül ayı arasında ulaş- tırma hizmetleri fiyatlan Ankara'da "It 83.9 ar- tarken, bu oran İstanbul'da % 76.6'dır. Izmir- de *!o 80.4 olmuştur. İki yıl için on iki aylık or- talama değişim oranlannda gelişme nedir? — İki yılın on iki aylık ortalamalarına göre Ankara'da ulaştırma hizmetleri fiyatlarında kay- dedilen artış % 62.7'dir. Bu oran tstanbul'da % 54.2, lzmir'de °/o 74.7 olarak gerçekleşmiştir. Ortada Körfez bunahmı diye bir olay yokken Ankara'ya hizmet üretmek durumunda olan be- lediyenin bir defada ulaşım hizmeti fıyatlannı % 100 orarunda arttırması "sosyal demokrat" dü- şunceyle nasıl bağdaşır? Bağdaşmıyorsa bunun arkasındaki nedenleri arayıp bulmak gerekecek- tir. Ankaralılann ısınrna sorunu ve Ankara Be- lediyesi'nin bu konuya yaklaşımı söz konusu ne- denleri önemli ölçüde aydınlatacak niteliktedir. Isınma sorunu Son yıllarda Ankara halkının büyük kesimi Güney Afrika'dan getirtilen ve buhar kömürü fsteam coal) diye anılan kömürle ısınmaktadır. Başkent için tehlike oluşturduğu belirtilen hava kirİiliğini göreli olarak azaltmak için bu kdmü- run yurtdışından sağlanması uygun görülmüştür. Buhar kömürunün linyite göre daha az kukürt (Max Vo 2 , kül Max % 12), uçucu madde (Max % 18) içermesi alt ısı değerinin (6000 kca 1/kg) olması gibi nitelikleri yerli kömüre tercih edilme- sine neden olmuştur. Bu değişiklik, arkasında bir başka değişikliği getirmiş, o güne kadar Ulkede üretilen ve Anka- ra'da tüketilen yerli kömürlerin dağıtımını yapan Türkiye Kömür Işletmeleri Kurumu (TKİ) dev- re dışı bırakılmış, onun yerini Ankara Belediye- si'nin kurduğu bir limited şirket olan "BELKO LTD" almıştır. BELKO'nun bu işi yapmak için TKİ'nin sahip olduğu ne deneyimi ne de gerekli alt>F apı tesisleri vardır. Bunlardan yoksun BEL- KO ne iş yapacak, Ankaralılara hangi alanda ya- rarlı olacaktır? Bu tür sorular Ankara halkının kafasını kur- calıyor, ünlemler giderek büyüyor ve spekülatif çağnşımlara yol açıyordu. Çünkü BELKO ara- cılıktan başka bir şey yapmıyordu. 1989'da Ankarahlar ANAP'lı belediyeyi dev- reden çıkanyor, fakat onun kurduğu şirketlerden yakalannı kurtaramıyorlardı. BELKO, Güney Afrika kökenli 1 ton kömü- rü Iskenderun limanında teslim koşulu ile (CIF) 45 ABD Dolan'na ithal etmektedir. 24 Ekim 1990 döviz satış kuruna göre 1 ton buhar kömürunün TL türünden Iskenderun'a teslim fiyatı 124.110 liradır. Bu kömürün tonu Ankara halkına 125.89 ABD Dolan'na satılmaktadır. TL türünden An- karalının e\r ine 1 ton kömür 347.215 liraya tes- lim edilmektedir. Iskenderun'dan Ankaralının evine gelinceye kadar 1 ton kömürün fiyatına 80,89 ABD Dolan eklenmektedir. Ankaralı, kö- mürün Iskenderun'dan evine kadar ulaşması için 223.105 lira ödemektedir. — tskenderun'a kadar tonu yaklaşık olarak 10 ABD Dolan (yükleme-boşaltma-ulaştırma mas- rafı) ile getirilebilen kömür için Ankaralı tüke- tici, lskenderun'd n evine teslimi için özel sek- töre ton başına yaklaşık 33.92 ABD Dolan öde- mektedir. Afrika'dan Iskenderun'a ton başına 27.580 liralık yükleme, taşıma ve ulaştırma mas- rafı ile gelen kömür, Iskenderun'dan Ankara'nm yoksul tüketicisinin evine 93.538 liraya getirile- bilmektedir. Bu, sömürü değil de nedir? — 1 ton Güney Afrika kömürü için Ankaralı tüketici devlete 26.83 ABD Dolan'run eşdeğeri olan 74.026 lira ödüyor. Güney Afrika'dan BEL- KO'nun ithal ettiği kömür üzerinde üç ayrı fon vardır. Bu fonlann tutan yaklaşık olarak 1 ton kömürde 27.580 TL'dır (10 $). Sözkonusu fonla- nn tutan yaklaşık olarak % 22 orarunda güm- rük vergisine eşdeğerdir. Günümüzde dışardan alınan sınai girdilerden bu oranda gümrük ver- gisi alınan az sayıda mal kalmıştır. Ankaralı yok- sul tüketici aldığı her ton kömür için devlete 10 S fon ödemektedir. 26.83 ABD Dolan'nın geri kalan kısmını yine devlete ödenen KDV'ler oluş- tunır. ANAP iktidannın ust düzey yöneticilerin- de varlıgı bilinen tutkurtun ozu detlet gelirierini biitçe denetimİDİ aşarak tam bir savurganlıkla harcamaktır. — Ankara Belediyesi; başkent halkına BEL- KO eliyle 347.215 liraya sattığı bir ton ithal kö- mürunden 20.14 ABD Doları'na eşdeğer 55.541 TL. pay aimaktadır. Bu para karşılığında BEL- KO, Güney Afrika kömürunün ithal bagiantısı- nı gerçekkştinnekte, kömürün zamamnda Türki- ye'ye gelmesini ve Ankaralı tüketicinin evine ka- dar düzenli olarak gotürülmesinde gerekli eşgü- diimıi saglamaktadır. BELKO, imtiy-azlı bir aracı firma olarak bu bizmeti cağdaş işletmecüik normları içinde en fazla elli kişilik bir kadro ile yapabilir ve yıllık genel işletme giderlerini çok genis bir barcama kalıbıoda 5 milvar TL sınır- lan içinde tutabilir. Ankara'nm yıllık kömür gereksiniminin 1300.000 ton dolayında olduğu bilinir. BELKO- nun yılda 1 milyon ton ithal komüru sattıgı var- sayılırsa şirketin kasasına yılda yaklaşık 55.541 milyon TL. giriyor demektir. Bundan yıllık gi- derler düşünüldüğünde, BELKO'nun yülık gayri safi kânnın yaklaşık 50 milyar TL düzeyinde ol- duğu söylenebilir. BELKO'nun bu kâruu, Anka- ra Belediyesi'nin yapacağı yatınmlarla Ankara halkının yaranna kullanması beklenir. Sonuç BELKO'nun geçmiş yıllardaki brüt kânnın ne olduğunu bilmiyoruz. 1990 kânnın ne olacağını da merak etmiyoruz. Dileğimiz şirketin borçsuz harçsız bir konumda olması, Ankaralılardan al- dığı paralarla sağladığı kârı büyük bir özenle ve titiziikie belediye eliyle Ankara halkı yaranna kullanmasıdır. Boyle değil de BELKO kâr etmek bir vana yıl- lık bilançolannı zararla kapatıyorsa, giderleri ge- lirlerini aşıyorsa durum hüzün vericidir. Çünkü BELKO böyle bir durumda kaynaklannı kişisel ya da siyasal amaçlarla şuna buna dağıtmış de- mektir. Tekelci konumundan yararlanacak An- karalı kömür tüketicisinden sağladığı kârı dene- tim yollannı asarak tam bir savurganhkla har- camış, yurtiçine / yurtdışına borçlanmış demek- tir. Böyle bir sonuç "sosyal demokrat dü- şüncesinin" benimseyeceği ve içine sindirebileceği bir sonuç olamaz. Sosyal demokrat eylemin bir parçası olamaz. Bu tür sonuçlan doğuran neden- ler SHP üst yönetimi tarafından araştırılmalı, partinin belediyeyi yönetmesi düşünülemeyece- ği gibi denetlemekten kaçınması da düşünülemez. Çünkü Ankara halkı, dünyanın her yerinde ol- duğu gibi oylannı, belediye başkanının kişiliği- ne değil programında dünya görüşü pçıkça be- lirtilmiş ve yerel yönetimlerde gerçekleştirdiği inançlı, dürüst uygulamalarına güvendiği siya- sal partiye vermiştir. HESAPLAŞMA BURHAN ARPAD Savaş ve Kurtlar Dünya haritasının bırçok yerinde "Savaşa hayır! Barışa evet!" feryatları yükseliyor. Milyonlarca insan, eilerinde pankartlar ve bayraklarla alanları doldurup "Savaşa hayır!" diye haykırıyor. Ku- zey Afrika'dan Latin Amerika'ya, Uzakdoğu'dan Orta Amerika 1 ya yığınlar, "Barış! Barış!" diye haykırıyorlar! Milyonlarca gırt- lak "Savaşa hayır!" diye yırtınıyor. Görkemlı korolar yeri göğü inletiyor. Kapitalist ya da sosyalist toplumlar diye ayrım yapılma- dan, dünya kültür ülkeleri Insanları "Barış! Barış! Barış!" diye gürlûyor, gümbürdüyor! Tek bir ülke, Pans Antlaşması'nın mürekkebi kurumadan, "Ha- yır! Hayır! Hayır!" diye çırpınıyor! Dünya uluslarını ılgılendıren tek bir sorun var! ~ (Arkası U. Sayfada) i 'in-iŞ <J-. ( BAYRAMİÇ SULH CEZA HÂKİMLİĞİ KARAR ÖZETİ Sayı: 1990/205 1990/177 Hâkim: Cavit Ergül-26488 Kâtip: Meral Yesugey-882 Sanık Osman Özdemir hakkında 1593 sayılı yasaya muha- lefet suçundan eylemine uyan 1593 sayılı yasanın 289 sayılı yasayla değişik 282. maddesi uyannca 3 ay hafif hapi# ve 30.000 TL hafif para cezası ile cezalandırılmasına, 647 sayılı yasanın 4. maddesi uyarınca hapis cezası yerine 270.000 TL hafif para cezasının TCK'nın 72. maddesi uyarınca toplamı sonucu 300.000 TL'sı hafif para cezası ile cezalandırılması- na, Suçun işleniş şekli ve niteliğine göre sanığın suça vasıta kıl- dığı meslek ve sanatının takdiren 7 gun süıç iJe tatiline ve ay- nı süre kadar işyerinin kapatılmasına karar verilmiştir. 2.11.1990 AMASYA KADASTRO MAHKEMESİ'NDEN Dosya No: 1988/144 Davacılar: 1. Hüseyin Gökçe, Beldağ K'den/Amasya 2. Orman İşletme Müdürlüğü/Amasya Vekili: Av. Firdevs Göztaş, Amasya Davalı: ölü Mehmet Torun, Beldağ K.den/Amasya Dava: Kadastro tespıtinin iptalı Davacılar tarafından davalı aJeyhine mahkememıze açılan dava- nın yapılan açık yargılaması sırasında verilen ara karan geregince: Amasya Beldağ köyıi Deveboynu mevkünde 65 parsel sayılı taşın- mazın tespit maliki ölü Mehmel Torun mirasvilan eşı Hamza kızj 1944 doğumlu Gülüzar Torun (kendisine asaleten, küçük kızı Şehriban'a velayeten), Mehmet oğlu 1962 doğumlu Kadir Torun, Mehmet kızı 1965 doğumlu Müzeyyen Torun, Mehmet kızı 1971 doğumlu Hacer Torun'lann adresleri meçhul olduğundan dava dilekçesi teblığ edile- memiştir. Adı geçenlerin "3402 sayılı yasanın 28. maddesi gereğince davada basit yargılama usulü uygulanacağından dava sebep ve delil- lerini duruşma gunü olan 31.12.1990 günu saat 09.00'a dek bir di- lekçe ile ya da duruşmaya gelerek bildirmez iseler yargılamanın yokluklannda yapılarak davanın karara bağlanacağı" tebligat yeri- ne kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. PENCERE 'Maliyet?..' Zonguldak'ta grev var... Nasıl bir grev? Emekçinin demokratik hakkıdır grev; ama, bu 'genel doğ- ru'nun kapsamında her grevin somut anlamını ayrıca değer- lendirmek diyalektiğin gereğidir; çünkü sarı grev var, ücret grevi var, devrımci grev var, genel grev var, emperyalizmin hizmetinde grev var, sermaye sınıfının ekmeğine yağ süren grev var. Grev gökyüzünde bulutların üstünde yapılmaz, ayaklarını toprağa dayamalı. Ne var ki ZongukJak'taki grev ayakJarını toprağa dayamakla da kalmıyor, yeraltına iniyor, yüzlerce metre derinlikteki ma- den ocağından kaynaklanıyor; sonra yer üstündeki bölge hal- kıyla bütünleşiyor. • Zonguldak grevi kime karşı? İlginç bir olay yaşanıyor; Zonguldak'taki grev, Cumhurbaş- kanı Özal'a karşı... Çünkü patron özal!.. Daha ilk günden belli oldu; "patron" 48 bin işçi greve yö- nelirken saçtı savurdu: '— Sattığımız kömürün bedeli işçinin ücretini karşılamıyor. Bugün zarar 500-600 milyan buluyorsa, yann yüzde 60 zam verdiğim/z zaman açık, trilyonun üstûne çıkar. Kim ödeyecek bu parayı?" (Cumhuriyet, 30 Kasım 1990) Gerçekten kim ödeyecek? Kömürü yakmak için satın alan kişi mi ödeyecek? Daha kısa deyişle halk mı? özal maliyet hesabı yapıyor, halkı işçi- ye karşı kışkırtıyor; maliyet hesabı yapıyor; oysa yalnız kö- mürü pahalıya almıyor halk, iğneden ipliğe, otomobilden oto- büse, giysiden çoraba, pantolondan etekliğe kadar her şeyi pahalıya alıyor; enflasyon canavarının pençesinde yaşıyor; ama, ANAP iktidan diyor ki: — Zonguldak kömür ocaklarını kapatmalı, kömür ithal et- meli... — Neden? — Daha ucuza gelir. * Türkiye'nin pek güvendiği tekstil endüstrisi sıkıntıdadır. Çünkü dışarıdan gelen mal daha ucuza!.. Eğer dış piyasa- dan gelen bez daha düşük fiyata ise neden ithal etmeyelim? Ya otomobil? Bugün dışardan kömür ithal etmek isteyenler, otomotiv endüstrisinde neden korumayı uyguluyoriar? Türki- ye'de gümrük kapıları açılsa, yerli üretici bir tek araba sata- maz. Bir ülkenin sanayi düzeninde koruma geçerliyse, yerli pat- ronun kasasına akan para halkın cebinden çıkar. Ne var ki dünyanın en zengin ülkelerinde bile koruma dü- zenleri vardır. Türkıye'de devletin hazinesinden ve doğaldır ki halkın cebinden çıkan paralar, "ulusal sanayi kurmak ve korumak" gerekçesıyle patronların kasasına akıyor; ama, bu düzenin ülkeye maliyetini kim hesaplayacak? Halkın özveri- siyle patronun kasasında biriken para yeniden yatınma dö- nüşmez de çarçura giderse hesabını kim soracak? Demokrasi işte bunun için gerekli tartışma ortamını yara- tan rejimdir. Ancak 82 Anayasası'na göre sermaye-emek dengesinde yansız kalması gereken sorumsuz Cumhurbaşkanı, kanun- ları da çiğneyip acımasız patron rolüne çıkarsa, 48 bin ma- den işçisini toprağın altına gömmek için hiç üstüne vazife değilken kömür maliyetinin hesabını yaparsa, 19'uncu yüz- yıl liberalızminden çok daha geride bir çağın karanlıgına dü- şer. • Dünyada böyle liberalizm kalmadı, biz çağ atlarken geç- miş yüzyıla mı döndük? IBM PERSONAL SYSTEM/2 YETKİIİ SATICOJUU ADANA PORTAŞ 17 21 58 ANKARA BORDATA Çankaya 139 62 00 BOSS Çankaya 140 51 64 HALICI Raüay 125 83 26 ISOMAK Çankaya 140 50 88 İSTANBUL PAZARLAMA KavaUtdere \(P 44 33 PROTEK KavaUtdere \TI 47 50 ANTALYA ISOMAK 11 52 03 BURSA AYKER 27 90 69 BOSS 22 74 03 .MtNERVA 15 15 00 DENİZÜ EVAC36 294 ESKİŞEHİR AYTCER 14 72 15 İSTANBUL AYKER Mecıdıyeköy 174 23 00 BORDATA Meddiyekûy 175 24 30 BOSS Nişantaşt 148 Ty 40 ENTER Gaymtepe 175 10 00 HAUCI Caddebostan 385 41 37 HESMAK Karakûy 151 58 96 ISOMAK Levent 169 97 47 İSTANBU1 PAZARLAMA Gayrettepe 175 12 95 M1KRO StSTEM Gayrettepe 1-2 11 00 PERKOM Mecıdıyehöy 175 47 60 PORTAŞ GiUtepe 180 13 51' TEKNODATA Ntjantaşı 130 20 40 TEPU.M Mşaraaşı 140 69 58 YABLM Esentepe 172 46 10 İ2MİR AYKER Çankaya 19 47 41 EGE BİLGİİŞLEM Çankaya 23 13 50 EVAC Alsancak 63 03 75 HESMAK Alsancak 63 13 09 PERKOM Alsancak 63 06 33 YABİM Pasaport 19 03 04 KONYA AYKER 13 33 30 HALICI 11 14 92 — KUZEYfOBRIS TÜRK CÜMHURİYETİ HESMAK Lefkoşe 81 884 Doğru zamanda, dogru karar: IBM PS/2 Hemen yarın bir IBM Yetkili Satı- cısı'nın kapısından içeri girin ve doğru karar için ilk adımı atın. Doğru zamanda... IBM PS/2 doğru bir karardır. Size, geniş bir ürün yelpazesinde çok sayıda model sunar: Model 30'dan... Model 80'e kadar. Farklı ihtiyaçlara farklı çözümler önerir. IBM PS/2 doğru bir karardır. Size, en gelişmiş bilgisayar ağını sunar. Mükemmel bir uyumla birle- şen eksiksiz parçalar, bilgisayar ağına maksimum performans sağlar. IBM PS/2 doğru bir karardır. Size, geleceğe açık ürünler sunar. Büyümeye, gelişmeye, yeniliklere uyum sağlamaya hazırdır. IBM PS/2 doğru bir karardır. Yeni yıla girerken, doğru karan doğru zamanda verin. Yann bir IBM Yetkili Satıcısı'nın kapısından içeri girin...