Catalog

Cumhuriyet Strateji 26 Ocak 2009/239 ST R A T E J İ c Rus BTR’si... 15 giderek ağırlık kazanmaktadır. Rusya’nın Gürcistan’ı işgal etmesi ve Ermenistan’a ikinci defa büyük miktarda silah vermesinin yanı sıra Kafkasya’da devam eden jeopolitik mücadelede Azerbaycan’ın taraf seçmek zorunda bırakacağını ifade etmektedirler. Bu çerçevede ağırlık kazanan yorum, “Türkiye ile neden karşılıklı savunma temelli askeri işbirliği anlaşması imzalamıyoruz” yorumudur. Fakat bu konuda farklı düşünenler de vardır. Azerbaycan milletvekili Penah Hüseyin Azerbaycan’ın NATO ile işbirliğini genişletmekten yanayken, başka bir milletvekili Zahid Oruc ise Romanya ve Polonya gibi ülkelerle askeri işbirliği anlaşmasını daha uygun görmektedir. hissetmesini engellemektedir. Azerbaycan tarafının topraklarını işgalden kurtarmak için Ermenistan’a karşı savaş başlatamamasının başlıca nedeni de Rusya’nın Erivan’a kayıtsız şartsız verdiği destektir. Son gelişmeler olası bir AzerbaycanErmenistan savaşında Ermenistan’daki Rus üslerinin tarafsız kalmayacağı Ermenistan tarafından savaşa katılacağı endişesini artırmaktadır. Nitekim Rusya ikili anlaşmalar çerçevesinde olduğu gibi KGÖ çerçevesinde de Ermenistan güvenliğinin garantörlerindedir. Daha önce Rusya Savunma Bakanlığı’ndan Petrun’un haberleri doğrulamasına rağmen hem Ermenistan hem de Rusya savunma bakanlıkları bu haberleri yalanladı. Rusya Savunma Bakanlığı’nın Ermenistan’a silah verildiği haberlerini yalanlaması Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı için yeterli olmadı ve 15 Ocak 2009’da Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Rusya’yı kınayan aşağıdaki sert bildiriyi yayınladı. “…….Yapılan araştırmalar sonrası Rusya’nın Ermenistan’a silah verilmesine dair somut veriler elde edilmiştir. ……Bu davranışıyla Rusya, Azerbaycan topraklarının işgalinin güçlenmesine ve devamına destek olacak adımlardan kaçınacağına dair yükümlülüğünü ihlal etmiştir. Bu silah vermelerle bağlı olarak Azerbaycan tarafı AzerbaycanRusya arasındaki stratejik işbirliği ve Rusya’nın Dağlık Karabağ meselesinin çözümlenmesinde Azerbaycan tarafının umutları bağlamında rahatsızlığını ifade ediyor… Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Azerbaycan topraklarında işgalin devamına ve pekişmesine yol açacak bu tür eylemleri kınıyor. Rusya’yı silahların verilmesinin doğurduğu sonucu ortadan kaldırılmak için bütün mümkün adımlarını atmaya çağırıyor.” Ermenistan’ın bu haberi doğrulaması beklenemez çünkü bu haberin doğrulanması demek Ermenistan’ın Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması’nı (AKKA) ihlal ettiğini doğrulaması demektir. AKKA’nın eski SSCB alanındaki yansıması, 15 Mayıs 1992’de Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te SSCB’nin silah mülkünün paylaşılması anlaşmasına göre, Ermenistan ordusunun bünyesinde 220 tank, 220 zırhlı araç, 285 top, 100 uçak ve 50 helikopter bulundurma hakkı vardır. Ermenistan eski silahları imha etmek şartıyla yani askeri teknolojisini modernize şartı altında yeni silahlar alabilir. Fakat Ermenistan bunu yapmadı ve Rusya’nın son verdiği silahlarla birlikte Ermenistan’ın 440 tankı, 440 civarında zırhlı muharebe aracı ve 505 topu bulunmaktadır. Ayrıca 2007’de BM’nin Konvansiyonel Silahlar Kayıt Sistemi’nin yıllık raporunda Ermenistan’ın Slovakya’dan aldığı silahlar hakkında örgüte bilgi verilmediği yer almıştır. Dolayısıyla Ermenistan’ın aldığı silahların bilgisini dünya kamuoyundan saklama alışkanlığı bulunmaktadır. Ermenistan’a verilen 1 milyar dolarlık silahın altı yıl yalanladıktan sonra 2003’de itiraf edilmesi Rusya’nın da yanlış bilgi verme alışkanlığın olduğunu göstermektedir.. RusyaGürcistan Savaşı’nda Azerbaycan tarafsız kalmış ve müttefiki Gürcistan’ı desteklememiştir. Bu şekilde Rusya karşıtı adımlar atmayacağı izlenimi yaratarak Rusya’nın Dağlık Karabağ HİBENİN OLASI SONUÇLARI Ermenistan’a silah verilmesi iddiaları Azerbaycan’ın, Dağlık Karabağ’da Rusya’yı tarafsız yapabiliriz düşüncesinin sonunu getirebilir. Ardından dış politikada daha farklı seçenekler gündeme gelebilir. Dış politika stratejisinde hiçbir yön değişikliği yapmadan daha çok silahlanmaya gidebileceği gibi konularda taviz vererek Rusya’yı tarafsız yapabileceği düşüncesi de gündeme gelebilir. Fakat bu durumda Rusya’nın talepleri ve verilen tavizler bitmez. İkinci bir seçenek ise Azerbaycan’ın Türkiye ile askeri işbirliği anlaşması imzalaması olabilir. Mevcut konjonktürde TürkiyeAzerbaycan arasında karşılıklı savunmaya dayanan askeri işbirliği anlaşmasının imzalanması uygun bir seçenek olarak görünmektedir. Üçüncü bir seçenek ise Azerbaycan’ın Rusya’nın daha fazla tepkisini çekmeden NATO ile işbirliğini genişletmesidir. Hatta önümüzdeki günlerde AzerbaycanABD arasında askeri işbirliği ve ABD üslerinin Azerbaycan’da yerleşmesi gibi konuların gündeme gelmesi olasıdır. Haydar Aliyev iktidarının ilk yıllarında Rusya’yla ilişkileri geliştirmek adına adımlar atmış fakat bunlar sonuç vermeyince yüzünü Batı’ya dönmüştür. 1997’de Rusya’nın Ermenistan’a 1 milyar dolarlık silah hibe ettiği gerçeği ortaya çıktıdan sonra da ABD’yi ziyaret eden Haydar Aliyev Rusya’ya gözdağı verecek açıklamalarda bulunmuştur. Günümüzde de Rusya’nın Ermenistan’a silah sattığı gerçeği ortaya çıktıktan sonra bu süreç tekrar Azerbaycan dış politikasında işleyebilir. Rusya’nın yaptığı bu hata Azerbaycan gibi bir müttefikini kaybetmesine ve Minsk Grubu’ndaki rolünün olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Rusya’nın Ermenistan’a silah satışı sadece Azerbaycan’a değil Gürcistan’a ve Rusya’nın bölgedeki rakiplerine yönelik bir adımdır. Hem Ermenistan’a silah satışı hem de Gürcistan işgali Rusya’nın dış politikada silahlı kuvvetlerini aktif kullanmak yoluyla geleneksel dış politika anlayışına döndüğünü göstermektedir. İşgalci bir devlete 800 milyon dolar silah yardımı yapan Rusya, kimseyi bölgede barış ve istikrar istediğine inandıramaz. İkinci olarak Dağlık Karabağ görüşmeleri için Minsk Grubu aracılığıyla yaptığı arabuluculuğunun objektif olduğunu kanıtlayamaz. Üçüncü, Ermenistan’a 800 milyon dolarlık silah veren Rusya, hiçbir devlete, Gürcistan’a silah satma, diyemez. Dipnot: 1 http://www.mediaforum.az/articles.php?lang=az& page=00&articleid=20090108032400605, (20090108). Rusya’nın tavrı, ABD, AB, bölge ülkeleri ve Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor. Rusya’dan bu ölçüde yardım gören bir Ermenistan’ın Azerbaycan ve Türkiye ile ilişkilerini ne ölçüde yumuşatma yanlısı olacağı tartışmalı bir konu… konusunda tarafsız ve adil davranacağını düşünmüştür. Hatta meselenin çözümüne katkıda bulunur ümidiyle Rusya’nın Dağlık Karabağ için teklif ettiği Moskova Bildirgesini imzalamıştır. Öte yandan Rusya’yı rahatsız etmemek için NATO üyeliğine mesafeli davranmış ve ABD ile ilişkilerde Rusya’yı rahatsız eden adımlar atmamıştır. Bu adımlarına karşılık Rusya’nın hala Ermenistan’ı desteklemesi Azerbaycan’da Rusya ile ilişkiler, Azerbaycan dış politikası, Rusya’nın Minsk Grubu’ndaki eşbaşkanlığı ve 2 Kasım 2008’de Moskova’da RusyaAzerbaycanErmenistan arasında imzalanan bildirge tartışılmaya başlandı. Azerbaycan’ın AGİT Parlamento Kurulu’ndaki temsilcisi Rebiyyet Aslanova Rusya’nın Ermenistan’a silah vermesini AGİT’in gündeminde taşıyacaklarını açıkladı. Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi temsilcisi ve milletvekili Gültekin Hacıyeva bu olayın Rusya’nın Dağlık Karabağ görüşmelerindeki objektifliğine gölge düşürdüğünü ve konuyu Avrupa Konseyi’ne taşıyacaklarını de ifade etti. Azerbaycan basınında Rusya’nın eş başkanlığından çıkarılması talepleri dillendirilmeye başladı. Minsk Grubu eş başkanı Rusya’nın Ermenistan’ı desteklemesi ise, Ermenistan’ın “Türkiye Azerbaycan’ı desteklediği için Dağlık Karabağ olayında arabulucu olamaz” söylemleri ile ikilem oluşturmaktadır. Hem Rusya’nın Ermenistan’a silah vermesi hem de Gürcistan’ı işgali Azerbaycan’da dış politika ile ilgili tartışmalara neden olmaktadır. Tartışmalar Azerbaycan dış politikasında denge stratejisinin değişmesi gerektiği yönündedir. ErmenistanRusya ve GürcistanABD arasında stratejik işbirliği anlaşmaları imzalanırken Azerbaycan’ın tarafsız kalmasının ülkenin çıkarları açısından yararı olmayacağı yorumları Ermenistan’a çok sayıda piyade tüfeği de hibe edildi...