Catalog

14 ST R A T E J İ c Cumhuriyet Strateji 26 Ocak 2009/239 zerbaycan haber sitesi mediaforum’un haberine göre(1), 2008 yılında Rusya Federasyonu Ermenistan’daki Gümrü üssünden Ermenistan’a 800 milyon dolarlık bir askeri yardım yapmıştır. Ermenistan’a verilen silah listesinin altında Rusya’nın Güney Kafkasya askeri bölgesi komutanının yardımcısı Korgeneral Vyaçeslav Golovçenko’nun imzası bulunuyor. Ermenistan’daki 102. Rus Gümrü Üssü’nden Ermenistan’a verilen silahlardan bazıları şöyledir: 21 adet T72 tankı, 27 adet BMP2, 12 adet BTR 70/80, 5 adet BMP 1, BREM2 zırhlı muharebe aracı, 4 adet ZSU 234 «Şilka» hava savunma sistemi; çeşitli markalı «Strela» füzeleri, 875 kutu F1, RGD5 el bombaları, 1050 kutu RKG3/3 EM el bombası, 7897 adet farklı markalı (122 mm RS, 152 mm 2S3, 122 mm D30 ve d.) savaş malzemesi; 120 adet GP25 namlu altı roketatar; 2846 adet 5,45 AK74 ve AKS74, 1472 adet 7,62 AKM ve AKMS otomatik silah, 103 adet NB8 gece görüşlü dürbün, TM 62 M/P, OZM72, PMN mayınları, 14 adet BM37 havan topu; 9 adet «Grad» roket sistemi, 10 adet «Akasya» topları, 14 adet «Gvozdika» topları, 5 adet 100 mm «Rapira» topu; 210 adet 3 M9M3 «Kub» roketi, ve diğerleri. Ayrıca Azerbaycan televizyon kanalı ANS’nin Ermenistan’ın Hayastan1 kanalını kaynak göstererek verdiği habere göre, 2008 yılında Rusya Ermenistan Hava Kuvvetlerine S125 ve «Peçora2M» uçaksavar sistemleri vermiştir. Son silah iddialarıyla ilgili ANS’ye konuşan Rusya Savunma Bakanlığı sözcüsü Aleksandır Nikoloyeviç Petrun, Rusya’nın Ermenistan’a silah verdiğini doğrulamış ve bu silahların iki devlet arasında askeriteknolojik anlaşma çerçevesinde satıldığını, hibe edilmediğini söylemiştir. Fakat Ermenistan’ın 2008 askeri bütçesi 380 milyon dolar olup Rusya’nın Ermenistan’a “sattığı” silahların yarısı kadardır. Bu da Petrun’un iddia ettiğinden farklı olarak silahların satılmadığını hibe edildiğini ortaya koymaktadır. A Cavid VELİEV TUSAM Kafkasya ve Yakındoğu Masası cveliev@tusam.net Rusya’nın Gürcistan’la çatışmasının ardından Kafkasya’daki dengelerin geri dönülmez bir şekilde yeniden oluşacağının sinyalleri verilmişti. Rusya ödünsüz tutumunu Ermenistan’a 800 milyon dolarlık silah hibe ederek sürdürdü. doğrulamak zorunda kalmıştır. Bu olay AzerbaycanRusya arasında sorunlara neden olmuş ve Rusya’nın Ermenistan’a silah verdiği ortaya çıktıktan sonra Azerbaycan’da ABD üslerinin yerleştirebileceği konuşulmaya başlanmıştır. ErmenistanRusya arasında yasal olan askeriteknolojik işbirliği 27 Ağustos 1997’de taraflar arasında imzalanan “Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Savunma” anlaşması zemininde devam etmektedir. Ayrıca hali hazırda Ermenistan’ın başkanlığını yaptığı Kolektif Güvenlik Örgütü (KGÖ) çerçevesinde Rusya Ermenistan’a iç piyasa fiyatından silah satmaktadır. Ekim 2007’de Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de yapılan KGÖ toplantısında dönemin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu gerçeği, KGÖ üyesi devletleri silahları Rusya iç piyasası fiyatından alacaktır, şeklinde açıklamıştır. Şubat 2007’de Sırbistan’dan Ermenistan’a satılan 2.6 milyon dolarlık silah Rusya’nın desteği ile gerçekleşmiştir. Ayrıca 1997’de Çin’in Ermenistan’a verdiği füzeler de Rusya’nın arabuluculuğu ile gerçekleşmiştir. Erivan’a Rus silahı DESTEĞİN NEDENLERİ Rusya 800 milyon dolarlık yardım yaptı… SİLAH VERME YÖNTEMLERİ Son gelişmeler Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırma çabasının tek örneği değildir. Rusya doğrudan Ermenistan’a silah hibe ettiği gibi iç piyasa fiyatından da silah satmaktadır. Tepki çekmemek için üçüncü ülkeler üzerinden Ermenistan’a silah vermekte veya üçüncü ülkelerin Ermenistan’a silah satması için arabuluculuk yapmaktadır. Rusya’nın Ermenistan’a silah hibe ettiği gerçeği ilk defa 1997’de ortaya çıktı. Sovyet ordularının Ermenistan’dan çıktığı zaman Ermenistan’a bıraktığı silahların dışında 1993–1996 yıllarında taraflar arasında anlaşma imzalanmaksızın Rusya’nın Ermenistan’a 1 milyar dolarlık silah verdiği ortaya çıktı. Rus yetkililer bu haberleri uzun yıllar yalansalar da 2003’de Azerbaycan’ı ziyaret eden Rusya Savunma Bakanı Sergey İvanov silah verilmesini Ermenistan Rusya’nın Güney Kafkasya’daki stratejik müttefikidir ve iki devlet arasındaki ilişki astüst şeklindedir. Rusya’nın Güney Kafkasya siyasetinde Ermenistan bir tampon bölgedir ve son iki yüzyılda gerektiğinde bölge devletlerine karşı Ermenistan’dan ve coğrafyasından yararlanabilmiştir. Bu noktada Ermenistan’ın bölge siyasetiyle Rusya’nın Güney Kafkasya siyaseti de çoğu zaman örtüştüğünden Ermenistan da Rusya’nın Güney Kafkasya’daki çıkarlarına hizmet etmekten şikayetçi olmamıştır. Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırması da hem kendisi ve hem de Erivan’ın bölge siyasetiyle örtüşmektedir. Birkaç yıl açısından değerlendirdiğimiz zaman Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırması Güney Kafkasya’daki bazı gelişmelerle paralellik arz etmektedir. Bu silahlandırma RusyaGürcistan Savaşı öncesi ve Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ı savaş yoluyla işgalden kurtarabiliriz, açıklamalarını yaptığı döneme denk gelmiştir. Bu silahlar ne Türkiye ne de İran’a karşı Ermenistan’ı güçlü kılacak silahlardır. Bu silahlar İran ve Türk ordularının elindeki silahlara göre hafif kalmaktadır. Fakat Ermenistan her iki devletin sınırlarında her an patlamaya hazır bir silah deposu haline getirilmektedir. Buna rağmen ne İran ne de Türkiye’den bu olaya karşı bir tepki işitilmedi. Silahların özelliklerine baktığımız zaman bu silahlar Azerbaycan ve Gürcistan gibi küçük ülkeler arasındaki askeri dengeyi kurmak veya onlara karşı caydırıcı ve gerektiğinde kullanma özelliği taşıyan silahlardır. GürcistanErmenistan arasında bazı sorunlar olmasına rağmen ortada silahlanmayı gerektirecek bir durum yoktur. Verilen bu silahları Gürcistan açısından değerlendirdiğimiz zaman Rusya’nın, Ermenistan’ı silahlandırma yoluyla Gürcistan’ı kuşatması olarak değerlendirilebilir. Ağustos 2008’de Güney Kafkasya’da yaşanan RusyaGürcistan Savaşı sırasında Ermenistan’daki Rus üslerinden kalkan uçakların Gürcistan’ı vurması da savaşta Ermenistan’a verilen silahların ve Ermenistan’daki Rus üslerinin rolü olduğu izlenimi veriyor. Rusya tarafından Ermenistan’a verilen silahlar NATO’nun Ermenistan stratejisi açısından da önem taşımaktadır. Hem BDT, KGÖ gibi örgütlerin anlaşmaları hem de ikili anlaşmalarla Ermenistan’ı siyasi, ekonomik ve askeri anlamda kendine bağımlı kılan Rusya, bu silahların yardımlıyla silah teknolojisi bağlamında Ermenistan silahlı kuvvetlerini kendine bağımlı kılmaktadır. Rusya’nın Ermenistan’a verdiği silahlar Ermenistan ordusunu daha çok Rus askeri teknolojisine bağımlı kılmakta ve Ermeni silahlı kuvvetlerinin NATO standartlarına uygun dönüşmesine engel oluşturmaktadır. Bu durumda Ermenistan ordusunun Rusya yörüngesinden çıkmasının önüne bir duvar örmektedir. Ermenistan silahlı kuvvetlerinin Rusya’ya daha çok bağımlı olması Ermeni siyasetinin de Rusya’dan kurtulması çabaları önünde bir engel teşkil etmektedir. Rusya yanlısı Ermenistan yönetimini destekleyen Moskova, bu şekilde Azerbaycan karşısında olası askeri başarısızlığının önüne geçmektedir. Özellikle Azerbaycan’ın saldırı tehdidini hissettiği bir dönemde kendi güvenliğini Rusya’ya bağlayan Ermenistan iktidarı açısından bu gibi gelişmeler hayati öneme sahip olmakta ve Ermeni kamuoyu önünde prestij kazandırmaktadır. Güney Kafkasya devletlerinden Ermenistan’ın askeri bütçesi 400 milyon dolarken Azerbaycan’ın askeri bütçesi 2 milyar dolardır. Bu silah desteği Rusya’nın askeri dengenin de Ermenistan’ın aleyhine değişmesine karşı çıktığını göstermektedir. Bu şekilde Rusya, Ermenistan üzerinden Azerbaycan’a baskı kurarak MoskovaBakü arasında siyasi, ekonomik ve enerji alanındaki pazarlık gücünü artırabilmektedir. AZERBAYCAN TEPKİLİ Rusya’nın Ermenistan’a 800 milyon dolarlık silah sattığı haberleri doğal olarak ilk önce Ermenistan’la savaş konumunda olan Azerbaycan’ın tepkisini çekti. Birinci Karabağ Savaşı’nı Ermenistan’ın kazanmasında Rusya’nın verdiği siyasi ve askeri destek önemli rol oynamıştır. Ermenistan’a verilecek yeni silahlar ise Ermenistan’ın işgali pekiştirmesine ve Azerbaycan karşısında baskı Ermenistan’a verilen Rus tankı T72...