Catalog

Cumhuriyet Strateji 19 Ocak 2009/238 ST R A T E J İ c 13 Taliban güçleri ülke geneline hâkim oldu. Ancak Taliban’ın 11 Eylül olaylarıyla ilişkisi kurulduktan sonra NATO’nun da kısmi desteğini alan ABD, Afganistan’a harekât düzenledi. Başka bir deyişle, Sovyetler Birliği’ne karşı senelerce Afgan Mücahit güçlerine destek veren ABD, 2001’de Afganistan’a birlik göndererek bu güçlere karşı bizzat savaşa tutuştu. Bugün Afganistan’da sürdürülen savaşta ABD ve NATO orduları, zamanında ABD’nin Vietnam’da, Sovyetler’in de Afganistan’da yaptığı hatanın aynısını yapmaktadır. Belli kontrol bölgeleri oluşturmak ve kırsala hâkim olamamak, gerilla savaşlarına karşı büyük bir dezavantaj olup, bu durum askeri teknolojinin etkisinin zayıf düştüğü coğrafyalarda direnişçilere karşı yenilginin temelini oluşturmaktadır. Böyle bir alanda duruma hâkim olabilmek için direniş kuvvetlerinden daha büyük sayıda muharip askeri savaş alanına ve belli kontrol kesimlerine sürerek kırsalda da geniş alanlı kurtarılmış bölgeler yaratmak gerekir ki, bunun için de çok sayıda kaybı göze almak gereklidir. Bu kaybı göze alamayacak bir ülkenin siyasi liderlerinin böyle bir savaş için karar almaması gerekir. Bugüne kadar Afganistan’da 626 ölü ve 2.618 yaralı olmak üzere toplam 3.244 kayıp veren ABD, Irak’taki kayıpları da 35.000’i aşınca iki cephede birden savaşmaktan vazgeçerek Afganistan’daki savaşı kazanmaya yönelmiştir. Bugün ABD için Afganistan’da gerçekçi olabilecek iki seçenek vardır. Birincisi Vietnam ve Irak’ta olduğu gibi çekilerek Taliban karşıtı yerel güçlere maddi destek sağlamaya devam etmek, ikincisi ise sürekli birlik yığarak savaşı uzatmak suretiyle bölgedeki çıkarların devamını sağlamaya çalışmaktır. Irak ile Afganistan arasındaki tercihe göre, ABD Rusya’nın ve Çin’in güçlenmesini engellemek için Orta Asya’daki çıkarlarını Ortadoğu’daki çıkarlarının bile önüne almış durumdadır. Bu da ikinci seçeneği sonuna kadar uygulayacağını göstermektedir. Mücahitler ABD, Afganistan’daki asker sayısını artırıyor. kırsaldaki birçok yere hâkimdiler ve on sene önce askeri teknolojinin sınırlandığı Vietnam ormanlarının örtüsü gibi burada da dağların örtüsü altında baskın yapabiliyorlardı. İşin ilginç yanı, Rusya Kuzey Vietnam’ı ABD’ye karşı yardım ederek beslemişti ve şimdi de ABD Rusya’ya Afganlara yardım ederek besliyordu. Her iki gücün ortak kaderi, üstün ateş gücüne sahip teknolojiyi kullanma kabiliyetlerine rağmen, coğrafi şartlar ve yerel halkın birleşen direncinin karşısında uzun yıllar süren iki savaşta dayanamamaları olmuştur. Sovyet işgali Afgan Mücahitleri’ne geleneksel savaşçılıklarını hatırlatmış ve Mücahitler 1979’dan başlayarak yıllar Afganların bu sert direnişi, savaşın boyunca işgale karşı savaşmıştır. henüz ilk yarısında Rusları doktrin 1980’de Afgan Ordusu 33.000 kişiye değiştirmek zorunda bırakmıştı. düşmüştü. Sovyetler ise Mart ayında Mekanize birliklerin dağlık coğrafyada başlattığı kampanya ile direnişin belini verdiği kayıplar yüksek olduğundan, kırmak için Pakistan’dan gelen ikmal Ruslar da helikopterle havadan taşıma yollarını kesmeye ve kuzeydoğudaki doktrinine geçtiler ve bu şekilde geçici Tacik direnişçileri etkisiz hale de olsa başarı sağladılar. Bu arada getirmeye çalıştı. Hava desteği ile ağır Sovyet Ordusu’ndaki Müslümanlar da silah donanımlı gunship helikopterlerin geriye yollanarak yerlerine Slav yakın korumasına sahip, zırhlı araç kökenli askerler getirildiler. refakatindeki konvoylara rağmen, Amerikalıların Afgan Mücahitlere Afgan Mücahitlerin coğrafyayı iyi yaptıkları silah yardımı ki bunda bilerek kurdukları pusularda önemli kayıplar verdiler. Nisan’da üçü general, 1987’ye damgasını vuran FIM92 Stinger füzeleri en büyük etkiyi sekiz üst düzey subay KabilCelalabat yolundaki Kirga köyü yakınlarında kurulan pusuda Operasyon sonucu evi tahrip olan Afganlılar... öldürüldüler. Sonbaharda yeniden saldırı harekâtı düzenlendiyse de bir sonuç alınamadı. CIA’in edindiği istihbarata göre 1980’deki Sovyet kayıpları 5.000’i bulmuştu. 1982’ye gelindiğinde sayıları 100.000 ile 200.000 arasında Mücahide sahip olan yedi grup işbirliği yaparak direnişi sürdürüyordu. Mücahitler, 2 Kasım 1982’de Salang Tüneli’ndeki çarpışmalar sırasında çıkan yangın sonucu, tünelde 400 Rus ile 700 Afgan askeri öldü. 1983 sonunda Afganistan’a yığılan Sovyet askerinin sayısı da tahminen 110.000’i bulmuştu. Geçmişte yenilenler ve bugün ABD, merkezlerde garnizonlar kurarak ülkeye egemen olmak istiyor. Coğrafi ve nüfus yapısının avantajıyla işgalcileri hüsrana uğratan sistemi değiştirmek için büyük güçlerle alan kontrolü gerekiyor. Ancak büyük kayıpları da olan bu yaklaşım Obama’yı zorlayabilir. oluşturdu sonunda Rusya’nın Afganistan’dan çekilmesine neden oldu. Zamanındaki taşınabilir uçaksavar füzelerinden üç kat daha etkili olan bu füzelerden 900’den fazlası Mücahitlere dağıtılması için Pakistan’a yollanmıştı. Bu yüzden Sovyet hava birimleri bazı bölgelere destek veremez olmuşlardı. 1988’de Sovyetlerin çekilmesi başladı ve 1989’da Sovyet askerleri Afganistan’dan tamamen ayrıldı. BUGÜN NE DEĞİŞTİ? Sovyet işgalinden sonra Afganistan’da bir iç savaş başladı ve