Catalog

14 Irak’a Ortadoğu’dan bakış… C S TRATEJİ İran Şark Gazetesi: Oyunu kuralına göre oynamak ran’da yayımlanan Şark Gazetesi’nin Irak seçimlerine ilişkin Nebiullah İbrahimi imzalı yorum şöyle: Demokrasinin dalgalı sürecini geride bırakarak, şüpheli geleceğini aydınlığa dönüştürebilmek için bir kez daha Şattul Arap topraklarında seçimler yapıldı. Irak'ın işgalinden ve Amerikan güçleri tarafından Baaslılar ve Vahabilerin yok olmasından bu yana binlerce Iraklı, demokrasi ve yasalara sahip olmak için canını verdi. Çağdaş Irak'ın halkı bir kez daha özgürlüğe ulaşmak ve Baaslıların zincirinden kurtulmak amacıyla 275 sandalyeli meclisi oluşturmak için sandıklara koştu. Şattul Arap toprakları bir kez daha uzun vadeli ve stratejik eğilimlerini, Necef okulunun fıkıh düşünceleri ve Ayetullah Sistani'nin kılavuzluğuyla dengeli kıldı ve uygun yolu bularak temsilcilerini seçti. Dinigeleneksel Şiilerin yüzde 90'dan fazlasını Ayetullah Sistani'ye yönelenler, geri kalanını ise Muktada Sadr'ın yandaşları oluşturuyor. Seçimlerde, ılımlı Şiiler çoğunluğu elde etti. Bu siyasi gelişmeler bir kez daha laik Şiilerin Irak'ın geleceğini belirleyeceğini gösterdi. Ulusal Meclis ve anayasa için referandum niteliği taşıyan kader belirleyici bu iki seçimden sonra yapılan bu seçimler, Irak'ın istikrarı için en önemli aşamadır. Ortadoğu'da meydana gelen gelişmeler ve Irak'a hakim olan Şiilerin İran ile yakın ilişkiler kurma eğilimi göz önüne alındığında bu, birkaç parametreye işaret ediyor: 1 Iraklılar işgalden bıktı. Meşruiyet kazanmak ve gelecekteki siyasi oyunlarına ortam hazırlamak yönünde işgalcileri ülkelerinden çıkartmak için İran'ın bölgesel diplomasisinden yararlanmak istiyorlar. 2 Iraklılar menfaatlerini korumak için İran'ın jeopolitik ve jeoekonomik konumundan yararlanmak istiyor. 3 Güneyde ve merkezdeki Şiiler ile kuzeydeki Kürtler, dış oyuncularla (Araplar ve Türkler) siyasi ve ekonomik dengeyi sağlayabilmek ve Bağdat'a olumlu ve yapıcı bir çeşit oyuncuyu armağan edebilmek için en azından Tahran ile stratejik bağlarını sürdürme çabasındalar. Bu seçimler Irak'ın siyasi yapısı ve mozaiğini, hızla yataydikey ŞiiKürt bağlarına ve ulusal birliğe doğru götürebilir. Çünkü Kürt ve Şii ekseni, Sünniler ve dışardan (Arap Birliği) gelen baskılara karşı ılımlı yollarla dengeyi sağlayabildi. İ yeniden tanımlayarak, Tahran'ın bölgesel düzenini layık olduğu şekilde belirlemek mümkün. Bunları şöyle sıralayabiliriz: 1 İran'ın Yakın Doğu ve Verimli Hilal bölgesindeki konumu; 2 Tahran'ın bölgesel hatta uluslararası nüfuz havzası için stratejik sıçrayışı; 3 Nükleer dosyadan yararlanmak; 4 Bölgede İran ile görüş ayrılığı ve bazen de zıt görüşü olan ülkelere etkili şoklar. Sonunda Irak ve İran'daki gelişmeler, sistem açısından içerden ve dışardan iki düzeni etkiliyor. İkili potansiyeller ve kapasiteler göz önüne alındığında BağdatTahran ekseni, bölgesel ve uluslararası oyunda kurallarını, dünya sisteminde kendi ağırlıklarını koyacak şekilde uyum içinde belirleyebilirler. Mısır Rose El Youssef Gazetesi: Irak’ın taksimi ve SykesPicot Günümüzde kulisler ardında dönen Irak’ı taksim oyunu yutulacak gibi değil. Çünkü taksim planı var gücüyle ve sadece federasyon şekliyle değil, servet paylaşımı istekleriyle de hazır bekliyor. Irak için yeni SykesPicot anlaşması hazırlanıyor. Mısır’da yayımlanan ve günlük satışı 100 bin olan Rose El Youssef Gazetesi’nde Dr. Halit El Kadi imzasıyla yayımlanan yazıda, Irak’ın bölünmesine yönelik çabalar eleştiriliyor. Yazının özet çevirisi şöyle: Irak'ın taksimi senaryoları gün gittikçe daha da netleşiyor. İşgal güçlerine çanak tutanların baçlıca gayesi, zaten Irak'ı parçalamak ve ulusal sadakati yolmaktı. Onların indinde Irak yapmacık bir devlettir. Yine onlara göre, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ardından 1920 yılında Irak'ı şekillendiren temel yapı hatalıdır ve ırk ve mezhep taksimatına uygun olarak yeniden gözden geçirilmelidir. Medyanın da seferber edildiği bu görüş bağlamında, "Irak rastgele İngilizlerin çizdiği ve aslında birlikte yaşamayı istemeyen millet ve toplulukları birbirine karıştıran Suni bir devlettir" mesajı verilmektedir. Tarih tekerrür ediyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Türklerle savaşında yanında olmak karşılığında Araplara tam bağımsızlık sözü veriyordu. Aynı zamanda, Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalamak ve mirasını paylaşmak amacıyla hem Çarlık Rusyası hem de Fransa ile işbirliği yapıyordu. Kimsenin neler döndüğünü bilmediği müzakerelerden sonra 1916 yılında adını tarihe SykesPicot olarak geçen gizli Rus, İngiliz ve Fransız anlaşması doğdu. Anlaşma, Türk egemenliğinde olan Arap Maşrikini bu ülkeler arasında paylaştırarak beş bölgeye böldü. Türkler, Rusya'da Bolşevik devrimiyle ortaya çıkan bu anlaşmanın tam metnini, İngiltere'nin ihanet ettiğini belirten bir nota ekinde çabucak El Şerif Hüseyin'e göndererek sulh teklif ettiler. Ama El Şerif Hüseyin bu teklifi reddederek tüm yazışmaları Mısır'daki İngiliz Başkomiserliğine sundu. Günümüze dönersek, kulisler ardında dönen Irak'ı taksim oyunu yutulacak gibi değil. Çünkü taksim planı var gücüyle ve sadece federasyon şekliyle değil, servet paylaşımı istekleriyle de hazır bekliyor. Aslında servet paylaşımı tam anlamıyla ülkeyi SykesPicot misali bölüp paylaşmaktır. İşgali sonlandırmaya bir adım Irak Meclis seçimleri, Amerikalılara ülkeden çıkmaları yönünde Iraklıların bir çeşit sert ve yumuşak kararıydı. Baaslılar ve Vahabilerin gücü, Irak'ın istikrarıyla imkansızlaşacaktır. Sonraki adımda ise Irak halkının muhatabı işgalci güçlerdir. ABD, Irak'tan onurlu bir şekilde çıkmak istiyor. Bu karar, İran ile tarihi bağları olan Abdulaziz Hekim ile Caferi'nin uyumu olmadan imkansız görülüyor. Amerikalıların bakış açısından seçim süreci, Irak'taki güçlerini korumak adına, uluslararası ve iç baskılardan kurtulmak için yürüttükleri bir projeydi. ABD, kendini Irak'a demokrasi getiren bir elçi gibi gösterdi ve sanki demokratik seçimlerle iktidarı Iraklılara bıraktı. Ancak Amerikalı yorumcular bile Irak demokrasi kuşunun iki kanadı bir taraftan Sistani'nin fetvası, diğer tarafta ise İran'ın politikaları olduğuna inanıyorlar. İran'ın yeni konumu Irak'ta geçen iki yılda meydana gelen gelişmeler, İran için bazı sonuçları da beraberinde getirdi. Burada uluslararası düzen için İran'ın bölgesel sözlerini