Catalog

TartışmaEditöre Mektup Türkiye araştı rma alanı için bilim ve toplum Toplumsal refah ve ekonomikkalkınma, bilimitoplumun temellerine oturtmadan sağlanamaz. Bu nedenle, ARGE bilincinin, yediden yetmişe toplum bireylerine kazandırılıması gerekmektedir. Bilgi toplumuna dönüşmenin yolu toplumda ARGE farkındalığı yaratmaktan geçer. ülkelerde ARGE kültürü ve bilinci geliştirilmesi için birçok proje desteklemektedir. TÜRKİYE ARAŞTIRMA ALANI Devlet Planlama Teşkilatı ve ODTÜ tarafından geliştirilerek ülke çapında hayata geçirilen Türkiye Araştırma Alanı, ülkemizde yapılan bireysel araştırmaları öncelikli alanlarda bütünleştiren ve kurumlararası ortak projelerden bilim, teknoloji ve toplumsal fayda üretmeye yönelik bir araştırma yaklaşımıdır. Türkiye Araştırma Alanı'nı oluşturüzere •*• Bilim insanı kaynağımızı geliştireceğimiz, * Araştırma altyapımızı güçlendireceğimiz, • * Yapılan bireysel araştırmaları önmak T oplumun çeşitli kesitlerinden üniversitelerimize gelen ARGE talebi artıkça üretilen bilim ve teknoloji ile ülkemizin gelişimi hızlanacaktır. Topluca zenginleşebilmek ve gelişebilmek için bilim ve teknoloji kültürümüzü artıracak yoğun ve köklü programlar düzenlememiz gerekmektedir. Bunun için üniversiteleremize önemli görevler düşmektedir: Üniversitelerimiz, kendi aralarında örgütlenerek ülkemizdeki bilimsel çalışmaları ulusal çıkarlarımız doğrultusunda bütünleştirmeli ve araştırmaları ekonomik kalkınma ve toplumsal refaha dönüştürecek çalışmalar yapmalıdır. Bu amaçla Türkiye Araştırma Alanının kurulmasına öncülük eden Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Bilim ve Toplum adı altında yeni bir program tasarladı. Bu programın hayata geçmesi için ODTÜ yerleşkesinde bir Bilim ve Teknoloji İletişim kurulması çalışmaları sürmektedir. Bu Merkezin kurulması ile Türkiye Araştırma Alanı'nın topluma maledilmesi sağlanacak ve ülkemizin topyekun bilim ve teknolojiye dayalı kalkınması yönünde önemli bir adım atılmış olacaktır. • Bilim insanlarımız yayına yönelik araştırmalar yapmakta, ancak, toplumsal sorunlara yeterince eğilememekte. * Gençlerimiz bilimsel çalışma ve kariyeri ilgi çekici görmemekte. Toplumun büyük bir kesiti çevre, enerji, yoksullaşma vb. önemli konularda sorunlara ARGE ile çözüm üretilebileceğinin bilincinde değil. Bu durum, 2002 yılında, GALLUP (Macaristan) tarafından Av Bu programlardan ilk dördü Devlet Planlama Teşkilatı, YÖK ve Maliye Bakanlığı'nın desteği ile hayata geçirilmiştir. Türkiye Araştırma Alanı yaklaşımı TÜBİTAK tarafından da benimsemiş ve TUBİTAK koordinasyonu ile daha yaygın ve etkin olarak Türkiye Araştırma Alanı sistemini oluşturmak üzere çalışmalara başlanmıştır. Halen TÜBİTAK'ta 10. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) kararları doğrultusunda Türkiye Araştırma Alanı sistem tasarımı ve gerçekleştirme çalışmaları sürmektedir. Bu yazımızda Bilim ve Toplum programınm kısa bir tanıtımı yer almaktadır. BİLİM VE TOPLUM PROGRAMI ODTÜ, Bilim ve Teknololi İletişim Merkezi'nde (BTİM) Türkiye Araştırma Alanı'nı topluma malederek toplumumuzun çeşitli kesitlerinde ARGE talebi ve farkındalığı yaratılmayı hedeflemektedir. Bilim ve Toplum Programı'nın etkinlikleri aşağıdaki gibi gruplanmaktadır: 1. Gençliğe Bilimi Sevdirme: Gençlerde ve ailelerde bilime ilgi yaratmak amacıyla çeşitli etkinlikler tasarlanmaktadır: * Görsel ve işitsel malzemenin yoğunlukla yer aldığı bilime dokunma deneyleri * Gençler ve aileler için bilim şenlikleri ve festivaller •#• Halk seminerleri aracılığı ile popüler bilimin halka tanıblması r . j 2. Medya ile Topluma Erişim: BTİM üniversite ile toplum arasında bir köprü görevi üstlenmektedir. Bu amaçla gerçekleştirilen akademik etkinlikler düzenli bir şekilde medyada yer alması sağlanmaktadır. 3. STK'larla (Sivil Toplum Kuruluşlan) ile Ortak Etkinlikler STK'lar bilim ile toplumun yakınlaştırılması için önemli bir araç olarak değerlendiriliyor. Bunun için STK'lar ile aşağıdaki ortak etkinlikler düzenlenmekte: * STK'lar yardımıyla toplumun bilim ve teknolojiden beklentilerinin tespit edilmesi ve araştırmaların bu yönde yoğunlaştırılması; STK'ların kendi alanları ile ilgili ARGE projelerine katılımı sağlanması; medyayla olan yakınlıklarının bilimin topluma yakınlaştırılması için kullanılması (İlkYar, TEMA, Eğitim Gönüllüleri, vb.); STK'ların desteğiyle gençlere yönelik yarışmalar, bilgi günleri, bilimsel festivaller düzenlenmesi. 4. Sanayici ve Oreticilerde ARGE Talebi Oluşturma: Halen ODTÜTeknokent'te gerçekleştirilen çalışmalar Üniversite sanayi işbirliğinin en mükemmel örneklerinden birisidir. Teknokent firmalarımızda ARGE talebinin yaratılması için şu etkinlikler yapılmaktadır: * Öğretim üyelerimizle fırmalarımızı Proje Pazarlarında bir araya getirilerek, ARGE projelerinin oluşturulması, 100 Şekil 1: Bilim ve teknoloji konusunda iyi bilgilendirilme. 100 BİLİM VE TOPLUM İLİŞKİLERİ Ülkemizde, üniversitelerimiz ile toplum arasındaki ilişkiler yeteri kadar gelişmemiştir. Toplum, üniversiteler tarafından üretilen bilim ve teknolojiden yeteri kadar yararlanamıyor. Toplumdan yeterli ARGE talebi gelmediği için de üniversitelerimizde üretilen bilim ve teknoloji yayına yönelik, toplumun ihtiyaçlarından kopuk, çoğunlukla tekrarlı çalışmalardan öteye geçemıyor. Üniversite ile toplum arasındaki kopukluk toplumumuzda bilime dayalı bir yaşam tarzı ve kültürün gelişememesine ve kalkınmada ARGE'nin öneminin yeteri kadar anlaşılamamasına neden olmaktadır. Anadolu tarihi dünyanın en eski ve görkemli medeniyetlerini içeren ve birçok araştırmaya kaynak oluşturacak gönence sahiptir. Ancak, toplumda bu değerlere ait sahiplenme ve bu kültürün sürdürülmesine yönelik talep etme dürtüsü geliştirilmeyi beklemektedir. Kısacası; * Üniversitelerimiz toplumumuz tarafından sadece meslek kazandıran kurumlar olarak değerlendirilmekte. * Üniversitelerimizde yapılan bilimsel çalışmalar yeterince duyurulmamakta. Şekil 2: Bilimsel konulara ilgi. rupa Birliği'ne üye ve aday ülkeler üzerinde yapılan araştırmada çarpıcı bir şekilde gözler önüne serildi. Bu anketle ilgili verileri sekillerde görüyorsunuz. Başta Amerika, Avrupa Birliği ve Japonya olmak üzere gelişmiş ülkelerin hepsinde bilim ile toplumu yakınlaştıran devlet destekli programlar vardır. Bu programlar, sanayiciyi ARGE' ye yatırım yaptnaya özendirdiği gibi, toplumda bilgi kullanmaya yönelik bir yaşam tarzı ve kültürün geliştirilmesine de öncülük eder. Özellikle, Avrupa Birliği'ne üye ülkelerin oluşturdukları çerçeve programlarında yer alan "Bilim ve Yoplum" Programları üye celikli alanlarımıza odaklayarak bütünleştireceğimiz ve # ARGE faaliyetlerini ekonomik katma değer ve toplumsal faydaya dönüştürebileceğimiz şu programlar tasarlandr. 1) ÖYP: Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı, 2) DOSAP: Doktora Sonrası Araştırma Programı, 3) YUUP: Yaygınlaştırılmış Ulusal ve Uluslararası Projeler 4) Etkileşimli Güç Birliği Merkezleri ve 5) Bilim ve Toplum 954/20 2 Temmuz 2005