Catalog

Yer 80 milyon yıllık bir doğal an Bartın'ın Güzelcehisar'ında 80 milyon yıl öncesinde oluşmuş olağanüstü güzellikte lav akıntıları bulunuyor. Bu lav akıntıları doğanın milyonlarca yıl öncesinden bize bıraktığı doğal bir miras niteliğinde. Peki bunlar nasıl oluştu? 80 milyon yıl önce, Bulgaristan'dan Gürcistan'a kadar bütün Karadeniz dağlarının bugün bulunduğu bölgede, yay şeklinde büyük bir volkanik faaliyet vardı. Karadeniz'in güneyi, yani Anadolu'nun yerinde ise eski zamanların Tetis Okyanusu bulunuyordu. Bu dönemde diinya üzerinde o kadar çok volkan faaliyet gösteriyordu ki bunlardan fışkıran lavlar, gazlar ve su bubarı iklimin de değişmesine yol açtılar. Hatta bazı gö'rüşlere göre daha önce diinya üzerinde yaşayan çok sayıda canlı, bu iklim değişikliklerine uyum gö'steremediklerinden yok oldular. Işte lavların //ginç jeolojik öyküsü... Okan Tuysuz (*) aradeniz dağ kuşağı günümüzden 93 ile 70 milyon yıl öncesinde, yani Geç Kretase döneminde bugünkü JavaSumatra adaları gibi, volkanlardan oluşan bir yay şeklinde uzanıyordu. Bölge derin bir denizle kaplı idi. Karadeniz dağ kuşağı henüz oluşmamış, Karadeniz ise henüz açılmaktaydı. Bugünkü Karadeniz dağlarının güneyinde ise büyük bir okyanus, Tetis Okyanusu bulunuyordu. Tetis Okyanusu tabanının kuzeye doğru dalıp batması ve dalan okyanus tabanının yerin derinliklerinde eriyip yüzeye çıkması sonucunda, batıda Bulgaristan'dan başlayarak doğuda Gürcistan'a kadar uzanan alanda bir volkanik yay oluşmaya başladı. Bu yay yaklaşık olarak Orta Turoniyen'de (90 milyon yıl önce) faaliyete başladı ve bazı aralıklarla Maastrihtiyen başında (70 milyon yıl önce) sona erdi. Bu dönemde dünya üzerinde o kadar çok volkan faaliyet gösteriyordu ki bunlardan fışkıran lavlar, gazlar ve su buharı iklimin de değişmesine yol açtılar. Hatta bazı görüşlere göre daha önce Dünya üzerinde yaşayan çok sayıda canlı bu iklim değişikliklerine uyum gösteremediklerinden yok oldular. Guzeh UCL K OZAMANIN ÖRNEKLERÎ Bu volkanik faaliyet sonucunda oluşan magma kayaları ülkemizde batıda İğneada civarından başlayarak doğuya doğru, Şile, Marmara Ereğlisi, Zonguldak, Bartın, İnebolu ve tüm Doğu Karadeniz dağ kuşağında izlenmektedir. Sütun lavlarmın bulunuş Bu yazıda üzerinde tarzlan: Alt ve üst sütunlu kesim durulacak olan lavlar (Colonnade) ortada dağmıksabu kuşağın Bartın ili çaklı ve daha geç soğuyan bir sınırları içerisinde kazon ile birbirinden aynlmakta, lan kesiminde, Baren muntazam sütunlar alt kesimtın'ın 17 km kuzeybade gelişmektedir. (Spry, tısındaki Güzelcehi1962'den almmıştır). sar'da yer almaktadır. Bartın'ın Karadeniz sahilindeki en güzel yerlerinden biri olan Güzelcehisar, görenleri büyüleyen doğal bir cennet Harika denizi ve kumu, yeşilliklerle kaplı çevresi ve doyumsuz günbatımı ile mutlaka görülmesi gereken cennet yurt parçalarından biri. Ancak Güzelcehisar'ı benzerlerinden ayıran ve ön sıraya yerleştiren özelliği sadece bu güzellikleri değil, burada yeralan bir doğa harikası olan lav sütunlan. Güzelcehisar'ın o eşsiz kumları üzerinde yüründüğünde uzun kumsahn batı ucunda denizden bir duvar gibi yükselen sütun yapılı lavlara ulaşılıyor. Buradan yine bir doğa harikası olan Mugada koyuna kadar deniz kıyısı tümüyle bu lavlardan oluşuyor. SÜTÜN YAPISI NEDİR VE NASIL OLUŞUR? Bir volkandan akan lav soğuyup kristallenerek kaya haline dönüşürken soğuma ve katılaşmanın doğal bir sonucu olarak büzüşür. Soğuma ile oluşan bu büzüşme kayada gerilme yaratır ve bunun sonucunda çatlaklar gelişir (Mallet, 1875; Iddings, 1886, 1909; Spry, 1962). Lav soğudukça bü zülme devam eder ve böylece oluşan çatlaklar da giderek büyür. Bu kırıklar çok çeşitli şekillerde gelişmekle birlikte son derece düzgün ve sistematik olarak geliştikleri yerlerde kayanın altıgen, beşgen ya da dörtgen biçimli bir yapı kazanmasına yol açarlar. Üçgen ve yedigen türler seyrek de olsa gelişebilir. Bu düzgün geometrik yapıya "sütun" ya da "kolon yapısı" adı verilmektedir. Sütun yapısı bazalt türü lavlarda yaygın olmakla birlikte andezit, dasit, riyolit türü lavlarda hatta tüflerde bile gelişenlerine rastlamak mümkündür. Kalın lav akıntıları en alt ve üstte düzgün sütunlar oluştururken, ortada bulunan ve diğer kısımlara göre daha geç soğuyan kesimde dağınık, saçaklı bir şekil gelişir (Şekil 1). Süi ları dö larlar. fi ile 5 m var old hip olı sütun aşındır genişle simde • yıp alt; 956/1216 Temmuz 2005