Catalog

KULTUR Salı 1 Mart 2016 EDİTÖR: EZGİ ATABİLEN TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ kultur@cumhuriyet.com.tr 17 Hisar’daki caminin gerçekleri ÖNC§ E Yiğit Okur’un eserleri müzayedede Yılın ilk günü kaybettiğimiz yazar Yiğit Okur’un tüm gelirini Galatasaray Eğitim Vakfı’na bağışladığı eserler, Alif Art Antikacılık A.Ş.’nin 6 Mart Pazar günü 14.30’da The RitzCarlton İstanbul, Balo Salonu’nda yapacağı müzayedede satışa çıkacak. “Osmanlı ve Karma Sanat Eserleri Müzayedesi”nde Okur’a ait eserler arasında Şevket Dağ, Fikret Muallâ, Avni Arbaş, İlhan Berk, Yıldız Moran ve Ara Güler gibi sanatçıların yapıtları, yanı sıra hat levhalar, gravürler, gümüşler, bohemler, mobilyalar ve halılar yer alıyor. Eserler 5 Mart Cumartesi saat 19.00’a kadar, Abdi İpekçi Caddesi, No.22, K.2, Nişantaşı adresindeki sergi mekânında sergilenecek. (212) 225 00 69. Bozlu Art Project Şişli’ye yayıldı Rumelihisarı Açıkhava Tiyatrosu platformu üzerine “yeni bir tiyatro dekoru” gibi oturtulması tartışma yaratan Ebu’lFeth Camisi hakkındaki gerçekleri birinci ağızdan dinleyin Doğan Tekeli* Rumelihisarı ile birlikte inşa edildiği tahmin edilen Kaleiçi Camisi’nin, 1884 yılında; “Büyük felaket” diye adlandırılan depremde yıkıldığı biliniyor. Zaten Albert Gabriel’in, 18901900 yılları arasında hazırladığı Rumelihisarı restitüsyonu çizimlerinde de caminin, sadece temelleri görülüyordu. 1957’de Rumelihisarı’nın, bir askerî açık hava müzesi ve park olarak düzenlenmesi kararlaştırılmış ve bir proje yarışması açılmıştı. Yarışma jürisinde; başta Sedad Hakkı Eldem olmak üzere 7 uzman yer alıyordu. Yarışma programında; yeni yaya yolları, mehter gösterileri için bir gösteri alanı ve manzara terasları tasarlanması isteniyordu. Programda camiden söz edilmiyordu. Biz de yarışmaya hazırlanırken gezdiğimiz Hisar’da, caminin yıkık minaresinden başka bir izine rastlamamıştık. Temelini sağlamlaştırdık Yarışma jürisi, projemizi, 6/1 oy çokluğuyla birincilik ödülüne layık gördü. Hisar’ın bağlı bulunduğu Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü, uygulama projelerinin yapımı ve inşaatın kontrolü işini de büromuza verdi. Biz de Topkapı Sarayı uzmanları ve tarihçilerle işbirliği içinde görevimi zi tamamladık. 1958 yılında Hisar, bu yeni işleviyle hizmete açıldı. İnşaat sırasında, alan temizlenirken ortalarda, eski bir sarnıcın duvarları ile en altta, cami temelleri ortaya çıktı. Temelleri, dar ve gevşek yapılı göründüğü için caminin, bazı boğaz camileri gibi ahşap yapılı olabileceğini düşündük. Temelleri olduğu haliyle sağlamlaştırarak bıraktık. İddialar kasıtlı Projemizin ana fikri, yeni düzenlemenin tarihsel yapıya zarar vermeden hatta temas etmeden gerçekleştirilmesi şeklindeydi. Bu düşünceyle gösteri alanı, cami temellerine değmeyen ve tek bir kolon tarafından taşınan betonarme bir plak olarak tasarlandı, gerçekleştirildi. Bu açıklamayla medyada cami temellerinin örtüldüğü, toprak doldurularak gösteri alanı yapıldığı iddialarının, bilgisizce ya da kasıtlı yapılmış iddialar olduğu görülecektir. Gerçekte, yıkıldığı 1884’ten 2005’e kadar bu caminin yeniden yapılması olmamıştır. Rumelihisarı İskele Camisi inşa edildikten sonra belki de Hisar Camii’ne ihtiyaç kalmamıştı. Son yıllarda yıktıranın kim olduğu belirtilmeden ya da Rahmetli Celal Bayar suçlanarak caminin yıktırıldığı, yerine gösteri alanı yapıldığı iddiasıyla hayali din düşmanları yaratılıyor. Bugün gösteri alanının korunmasını isteyenlere cami düşmanı elitler denerek hücum ediliyor. Popüler sanat yanlışı Biz uygulamamızla Demokrat Parti iktidarının başarıyla gerçekleştirdiği restorasyondan sonra bu tarihi mekân için amaçladığı kullanış biçimini, mimarlık ve yeniden kullanım kuralları içinde gerçekleştirmeye çalışmıştık. Açıldığı yıllarda bu çalışmamızın kamuoyunda büyük beğeni kazandığı, o zamanın gazete kolek siyonlarında görülebilir. Hisar’ın, bu yeni yaşamında ki gösteri alanı, ilk yıllarda amacı doğrultusunda sadece mehter gösterileri ve halk oyunları için hizmet veriyordu. Birkaç yıl sonra, büyük tiyatrocu Muhsin Ertuğrul, Hisar’ın bu yeni atmosferini beğenerek burada klasik tiyatro eserlerinin sahnelenebileceğini düşünmüş; “Hamlet” ve “Kral Lear” gibi eserleri başarıyla sergilemişti. Ancak; bizim on, on beş daki SONRA Bugünkü haliyle cami sahne platformu üstünde tiyatro dekoru gibi duruyor. kalık ve ayakta izlenecek gösteriler için tasarladığımız ve Rumelihisarı iç mekânına daha uygun olduğunu düşündüğümüz serbest düzenli kademeler, Muhsin Ertuğrul’un talebiyle ve bize danışılmaksızın, rahat oturulur amfi basamaklarına dönüştürülmüştü. Sonraki yıllarda tiyatroya ilgi azalır gibi olunca gösteri alanı, yapılış amacının dışında, aşırı yüksek sesle icra edilen popüler sanatın emrine verildi. Bence asıl yanlış olan buydu. Ve üç yıl önce isabetli bir kararla, bu gösteriler durduruldu. Oturma alanı yıkılmalı Yeni Ebu’lFeth Camisi, bence ideolojik yönü ağır basan bir kararla, ihtiyaç olup olmadığına bakılmadan inşa edilmiştir. Caminin aslını gösteren bir belge bulunamadığı için 1850’lerde karakalemle yapıldığı tahmin edilen, net olmayan bir resme dayanılarak; “olsa olsa böyle olurdu” mantığıyla uygulanmıştır. Bugünkü iktidarımız da tıpkı Demokrat Parti gibi tarihselkültürel mirasımız olan yapıları, kendine göre kullanmayı istiyor. Acaba bunlar, siyasi iktidarların ideolojilerine göre düzenlemelerini bozup, yeni düzenlemeler yapabilecekleri yerler midir? Bugünkü hali ile cami mevcut sahne platformu üstünde yeni bir tiyatro dekoru gibi duruyor. Caminin yıkımı artık söz konusu olmadığına göre; en azından yeni bir çevre düzenlemesi ile zemine bağlanması, çevredeki oturma alanının ve üstüne oturduğu platformun yıkılması gerçekleştirilmelidir. * Mimar, Rumelihisarı Düzenleme Projesi müelliflerinden Doğan Tekeli Flamenko, vals ve tango aynı sahnede Emmy ödüllü Amerikalı gitar virtüözü Roni Benise’in yaratıcısı olduğu gösteri “Benise: The Spanish Guitar”, 19 Mart Cumartesi akşamı Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde gerçekleşecek. 2010 yılında DVD ve Bluray formatında yayımlanan gösteri, flamenko, vals, tango ve salsa başta olmak üzere dünya müziğinin farklı ritimlerinden ilham alıyor. Müziği dans ve teatral öğelerle yoğuran Benise’e sahnede The Gitanas adlı dansçı ekibi eşlik ediyor. Gösterinin koreografı ise, Madonna, Britney Spears ve Jennifer Lopez gibi dünyaca ünlü isimlerle çalışmış Brezilyalı Alex Magno. Cumhuriyet dönemi I. Ulusal Mimarlık Akımı’nın önemli örneklerinden biri olan tarihi Mongeri Binası, iki yıla yaklaşan bir hazırlık sürecinin sonunda Bozlu Art Project’in etkinliklerine ev sahipliği yapacak bir sanat merkezine dönüştürüldü. 2013 yılından bu yana Nişantaşı’ndaki sanat galerisinde düzenlediği sergiler, sanatçı konuşmaları, belgesel, katalog ve arşiv çalışmalarıyla vizyonunu sanatseverlerle paylaşan Bozlu Art Project, Şişli’deki sanat merkezinin kapılarını Dr. Şükrü Bozluolçay Koleksiyonu ve Bozlu Art Project sanatçılarından derlenen karma sergiyle açıyor. Bozlu Art Project Şişli, açılış sergisinin ardından kütüphane, arşiv, sergi, yayınevi ve sanat semineri gibi faaliyetlere ev sahipliği yapacak. Yeni sanat mekânı salıdan cumaya 13.00 17.30 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Detaylı bilgi için: www.bozluartproject.com C MY B