Catalog

Perşembe 10 Kasım 2016 Küresel şok dalgası12 dishab@cumhuriyet.com.tr ABD Seçimleri Uluslararası siyaset sahnesinden Trump’ın seçilmesine farklı tepkiler geldi Beyaz Saray’ın yeni kiracısının Donald Trump olması uluslararası siyaset sahnesinde geniş yankı buldu. Cumhuriyetçi başkanı ilk tebrik eden yabancı lider ise Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi’ydi. Sisi, “Trump’ın kazanmasının, iki ülke işbirliğinin tüm alanlarda güçlendireceğini umduğunu” söyledi. Berlin: Ağır şok Trump’ın zaferi BerlinParis hattın da adeta deprem etkisi yarattı. Daha önce her iki başkentten liderler düze yinde Trump’ın politikalarına eleşti riler getirilmiş, “seçilmesinden kay gılıyız” yönünde demeçler yükselmiş ti. Almanya Başbakanı Merkel dün Trump’ı kutladı diğer yandan da ABD Başkanı olarak Trump’ın ülke sınır larını aşan bir sorumluluğu olduğu uyarısında bulun du. Almanya Sa vunma Bakanı Ur sula von der Leyen, Trump’ın ABD’nin yeni başkanı olma sını “ağır bir şok” Merkel olarak nitelendirdi. Von der Leyen, “Değişikliğin sadece yönetimde olma dığını çok sayıda soru işaretinin oluş tuğu bir döneme” girildiğini söyledi. ‘Şovenistlerin öncüsü’ Sosyal Demokrat Parti Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Sigmar Gabriel, Trump’ın “uluslararası düzeyde otoriter ve şovenistlerin öncüsü” olduğunu söyledi, bunlar arasında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin, Fransa’nın aşırı sağcı Ulusal Cephe partisi lideri Marine le Pen gibi isimlerin bulunduğunu belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, bu ABD seçimlerinin bir belirsizlik süreci başlattığını söyleyerek “Bu bağlamda değerlerinin ve çıkarlarının sorgulandığı her yerde politikalarını uygulayabilecek güçlü bir Fransa’ya ve bir arada bir Avrupa’ya ihtiyacımız var” dedi. Dışişleri Bakanı JeanMarc Ayrault ise sonuçların ABD Kaliforniya’da bir grup üniversite öğrencisi Trump’ın kazandığının duyulmasıyla sokaklara dökülüp protesto eylemi düzenledi. Ayrılık çağrısı Trump’a tepki olarak Kaliforniya sakinleri, sosyal medyada #CalExit etiketiyle ABD’den çıkıp bağımsızlık ilan etme kampanyası başlattı. Putin’den telgraf Kampanyasında sık sık Moskova ile ilişkileri iyileştirmek ten yana olduğunu di le getiren Trump’a, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’den de tebrik telgrafı geldi. Pu tin, RusyaABD ilişkilerinin ‘mevcut krizli durumdan’ Putin çıkarılması ve uluslararası gün demdeki sorunların çözümü ve küre sel güvenlik tehditlerine karşı etki li yanıtlar bulunması için Trump’la or tak çalışacaklarını umduklarını belirt ti. Trump’a başarılar diledi. ile AB arasındaki ilişkileri zayıflatmaması gerektiğini kaydetti. AP Başkanı Martin Schulz, “Trump’ı ve Cumhuriyetçi Parti’yi zaferlerinden ötürü tebrik ederim” dese de Trump ile çalışmanın zor olacağını belirtmeyi ihmal etmedi. Amerikan politik sisteminin sık sık zor dönemden geçtiğini belirten Schulz, bu sistemin Trump’ın başkanlığını kaldıracak kadar da güçlü olduğunu vurguladı. Avrupa’nın sağcı politikacıları da Trump’ı tebrik etmek için birbirleri ile yarıştı. Bu isimler ara sında Fransa’nın Ulusal Cephe Partisi’nin lideri Marine le Pen, Macaristan Başbakanı Viktor Orban da vardı. Orban, “Ne kadar güzel haberler. Demokrasi hâlâ yaşıyor” yorumunu yaptı. İran: Değişiklik olmaz Seçilmesi durumunda İran ile imzalanan nükleer anlaşmayı feshedeceğini duyuran Trump için Tahran’dan da yorum geldi. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD seçimlerinin Tahran’ın politikalarında değişikliğe yol açmayacağını savundu. Meksika el uzattı Trump’ın başkan seçildiği takdirde sınırına duvar örmeyi vaat ettiği Meksika’nın Devlet Başkanı Enrique Nieto, Trump ile birlikte çalışmaya hazır olduğunu belirterek işbirliğine vurgu yaptı. Erdoğan: HAYRA YORMAK İSTİYORUM Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Cumhuriyetçi Trump’ın ABD’nin yeni başkanı seçilmesiyle ilgili olarak “ABD’nin bu tercihini hayra yormak istiyorum ve başarılı bir gelecek temenni ediyorum” dedi. Erdoğan’ın Trump’ın adını anmaması dikkati çekti. Erdoğan, Trump’ı dün gece saat 23.00’te telefonla arayarak tebrik etti. Erdoğan Trump’ın seçim kampanyası döneminde Müslümanların aleyhine yaptığı konuşmaların ardından Türkiye’deki “Trump Towers” ismine tepki göstermişti. Erdoğan, “Sayın Obama burada Müslümanlardan yana tavır koyuyor, ‘Böyle bir ayırım yapamazsınız’ diyor ama diğer aday, Müslümanların Amerika’da olmasına adamın tahammülü yok. O markayı aslında binasına koyanlar onu süratle kaldırması lazım” demişti. Trump’a Gülen çağrısı Başbakan Binali Yıldırım, “Fethullah Gülen’in bir an önce ülkemize iadesi konusunda yeni başkana buradan açıkça çağrı yapıyorum” diyerek şu ifadeleri kullandı: “İlişkilerimizi bozan, Amerika ve Türk toplumu arasındaki tarihsel dostluğa zarar veren bu terör örgütü elebaşını, kısa sürede ülkemize iade ederseniz, eminimki TürkiyeABD dostluğu için yeni bir başlangıç, yeni bir sayfa açmış olursunuz.” İdris Küçükömer, Trump’la haklı çıktı Yarım asır kadar önce benim de hocam olan Prof. İdris Küçükömer Demokrat Parti dönemi için, “Türkiye’de sağ sol’dur; sol da sağ” demiş ve hem sol hem Cumhuriyetçiler arasında büyük bir şaşkınlık yaratmıştı. AKP onu iktidara ilk geldiğinde epey kullandı. Şimdi de Trump, ABD’de sisteme ve statükoya karşı çıkan hızlı bir işadamı (ve kapitalist) olarak Clinton destekçilerinin statükoculuğuna üstün gelerek seçimleri kazandı. Kapitalist sistemin “kendi tarafları içindeki iç kavga mı?” ABD’nin “küresel ve ulusal kimlikleri arasındaki çekişme mi?” Ülkenin kozmopolit yapısı içindeki yeni arayışların sonucu mu? Trump’ın “siyah” Obama ve “bayan” Clinton karşısında “doğuşu”, küresel boyutta yaratılan siyasal ve ekonomik krizlerin ve savaşların bir sonucu mu? Favori karşısında sürpriz’in kazanması, belki de bunların hepsi birden oldu. Hayatımızın ve TürkAmerikan ilişkilerinin 50 yılını anlattığım emekli diplomat (ve halen papaz) John Mohlke çok şaşırmış ve üzülmüştür herhalde. (*) Son telefon konuşmamızda bana, “Demokrat Partili gençlerle sohbetler yaptığını” anlatmıştı, Cumhuriyetçileri sevmezdi! Ama Cumhuriyetçiler içinden bir Demokratın çıkacağını tahmin edemezdi. Ortadoğu’da yaşanan radikal İslam terör örgütleri; bunların Avrupa ülkelerine yansıyan uzantıları ilginç bir sağ, tutucu ve kapanma ortamı yaratmıştı. Terörden ABD de nasibini almaya başladı. Bu ortam da eskiye, büyük Amerika’ya dönüş söylevleri ile Trump’ın “yeni Amerika’sına” yol açtı. AKP’yi anımsatır mı? Trump’ın zaferi bana biraz, AKP’nin 2002’de gelişini hatırlattı. Statükoya karşı açılma, özgürlük, demokrasi söylevleri ile geldiler. Kapanma, demokrasi dışı gelişmeler, 200 yıllık geriye gitmeler, Avrupa’dan uzaklaşmalar, Ortadoğululaşma sonucu doğdu. Trump’ta bir fark var; o sanki Avrupa’ya yeniden dönüş yapıyor. İngiltere’nin AB’den kopmasına karşı. ABD ile Avrupa ve hatta Rusya yakınlaşması istiyor.Bakalım sistem izin verebilecek mi? (*) E. Manisalı: Manastır’da Bir Amerikalı, Derin Yay, 2005 C MY B