Catalog

SAYFA CUMHURİYET 28 ŞUBAT 2014 CUMA kultur@cumhuriyet.com.tr 16 KÜLTÜR Çağın aynaları: Belgeseller ASLI SELÇUK 16. SELANİK BELGESEL FİLM FESTİVALİ: 21. YÜZYILIN GÖRÜNTÜLERİ Tahrir’deki devrim !f’ten piyasaya düşen ‘Meydan’ 2013’ün en iyi dokümanteri seçilmiş, kaçırılmayacak bir belgesel Piramitler ve firavunlar diyaterilen filmin sadece gösteri ve oturma eyrı Mısır’da, 30 yıllık Hüsnü Mübalemleriyle yetinmeyip tam teçhizatlı, Robou 2011 baharından rek diktatörlüğünün halkın bastırmasıycop’umsu polisasker gruplarının saldırılarına la devrilmesinden sonra, orduyla ittifak taş, sopa, molotofkokteyli gibi tanıdık silahberi sona ermeyen yapan şeriatçı Müslüman Kardeşler’in larla karşı koymalarının yanı sıra, dijital kagenel bir kargaşa otoriter yönetimini protesto etmek ismeralarla da bu özgürlük mücadelelerini kayiçindeki kadim Mısır’a teyen (çoğu da gençlerden oluşan) büdeden kahramanlarının hikâyesi, çeşitli duvar dair çekilmiş, bize yük kalabalıkların yetti be diyerek topyazıları, renkli graffitiler ve devrimci sloganlanıp postu serdikleri Kahire’nin Tahrir larıyla renkli kılınmış. yer yer Gezi’nin Mübarek sonrası yapılan seçimleMeydanı’nda 2011 baharından beri sürisyankâr coşkusunu ri kazanan, Müslüman Kardeşler’in adamı dürülegelen ayaklanma hareketinde, ön da çağrıştıran bu Mursi’nin iktidardaki 1.5 yılında hukuk tasaflarda yer alan aktivistleri perdeye tanımayan, dindar, kindar, faşist bir rejim kurşıyan bir belgesel “Al MidanMeydan”. sürükleyici belgesel, Kahire doğumlu, Harvard’da felsefeyduğu Mısır’da, önce devrimci muhaliflebeylik deyişle kaçmaz! le görsel sanatlar eğitimi almış, MTV’de rin safındaki ordu, sonradan halka orantısız çalışmış, Mısırlı babadan olma, Ameribir şiddetle, acımaksızın saldırarak Tahrir kalı anneden doğma, kadın dokümanteMeydanı’nı kana boğuyor. Orduyla muharist Jehane Noujaim’in yönettiği, aktüel haber görüntüle lif kitlelerin orantısız çatıştığı, Gezi’den hiç de yabancısı riyle bezeli, kurmacamsı bir belgesel de diyebileceğimiz olmadığımız (omuz kamerasıyla çekilmiş) bu titrek, ger“Meydan”da, kendi adlarıyla rol alan, devrimciliğinden çek mermili, sinir gazı kapsüllü, ölümcül çatışma sahnehiç ödün vermez, sempatik Ahmed Hassan, aktör Khalid leri geride onlarca ölü, yüzlerce yaralı bırakıyor. GenelAbdalla, aktivist Aida Elkashef, Müslüman Kardeşler kurmay başkanıyken Mursi’yi deviren darbeci Abdülüyesi Magdy Ashour, şarkıcı Ramy Essam gibi kararlı fettah el Sisi’nin nisandaki cumhurbaşkanlığı seçimindirenişçilerin kişisel hikâyeleri de aday olacağı, 2011 baharından ve duygusal dramları perdeye beri sona ermeyen genel bir karyansıyor sürükleyici, enerjik gaşa içindeki kadim Mısır’a dabir anlatımla. ir çekilmiş, bize yer yer Gezi’nin Sundance festivalinde seyirisyankâr coşkusunu da çağrıştıci ödülü kazanan, “En İyi Belran bu sürükleyici belgesel, beygesel Oscarı”na da aday göslik deyişle kaçmaz! şı, duyarlı bir bakışla aktaran, temalarına 1423 Mart’ta yasaygıyla yaklaşan bir pılacak olan “16. sinemacı. Felsefe eğiSelanik Belgesel timinden sonra sineFilm Festivali: 21. maya yönelen; Alain Yüzyılın GörünTanner, Claude Gotüleri” iki önemli retta, René Allio gibi ustaya saygıda buustalara asistanlık ya“Trials of Muhammed Ali” lunuyor. Belgesel pan Philibert ilk belfilm bilgesi Kanageseli “His Master’s u “Trials of Muhammed dalı Peter WintoVoice”ta (1978) yeni nick (19532013) ile Fransız Ali” ünlü boksörün ring dünya düzeninin bilgilenme, öğyönetmen Nicolas Philibert. anlayışını betimliyor. dışındaki kavgasını, İslam renme Yönetmen, yapımcı, program“Louvre City”de (1990) Louvdinini seçmesini, Vietnam re Müzesi’nin evrenine girip kacı, yazar, sinema yazarı WinSavaşı’na gitmediği için palı kapıların ardındakileri ilginç tonick kuşaktan kuşağa profesyonel belgeselcilerin akıl bir bakışla çözüyor. “Animals”ta aldığı hapis cezasını, hocası, danışmanı oldu. restore edilen Paris Ulusal Parkinson’la savaşımını (1994), Festival bu yıl en başarılı yaDoğa Tarihi Müzesi’ni değişik bir anlatıyor. bancı belgesele “Peter Wintokoreografiyle yansıtıyor. 40 yaşınnick İzleyici Ödülü” verecek. daki dişi bir orangutanın başrolü Dünyayı gezerek belgesel bilüstlendiği “Nénette” (2009), Paris gisini ve sevgisini herkesle paylaşan yönetmeBotanik Bahçesi’ne gelen ziyaretçilerle orannin 5 filmi programda. Mark Achbar’la orgutanın iletişimlerinin öyküsü. “In the Land taklaşa yönettiği “Manufacturing Consent: of the Deaf”te (1992) sağırların yaşamlarına, Noam Chomsky and the Media” (1992) da deneyimlerine; “La Maison de la Radio”da tam bir propaganda mekanizmasına dönüşen (2012) salt sesleriyle var olan Radio Frankitle iletişim araçlarını, şirketleşen medyayı ce çalışanlarının, konuklarının etkileşimlerine eleştiren aktivist yazar Noam Chomsky’nin odaklanıyor. benzersiz bir portresi. “Every Little Thing”te (1996) La Borde “Cinéma Vérité: Defining the Moment” Psikiyatri Kliniği’ndeki hastaların sahneleyip (2000) sinemanın ilk belgeseli “Nanook of oynadıkları tiyatro oyununu izliyoruz. “Back the North”tan (Kuzeyli Nanuk/1922) “Blato Normandy” (2007) 30 yıl önce “I, Pierir Witch Project”e (Blair Cadısı/1999) re Rivière, Having Slaughtered My Mother, dek uzanan belgesel tarihini içeriyor. “SeMy Sister and My Brother”da Allio’nun eing is Believing: Handicams”, “Human asistanı olan Philibert, filme katkıda bulunanRights and the News”ta (2002) dijital kalarla buluşuyor; bellek, film, mirasla ilgili gimeranın odyovizüel alandaki devrimi, çağzemli bir atmosfer yaratıyor. daş aktivizmi işleniyor. Wintonick’in yapımMuhammed Ali yumruklarıyla dövüşmecısı olduğu “China Heavyweight” (Yung diği zamanlar sesini ırkçılık için yükseltmişChang/2012) olimpiyatlara hazırlanan iki erti. “Trials of Muhammed Ali” (Bill Siegen boksör üstünden, sürekli gelişerek degel/ABD, 2013) ünlü boksörün ring dışındağişen Çin’i betimliyor. Kızı Mira’yla yöki kavgasını, İslam dinini seçmesini, Vietnam nettiği “pilgrIMAGE”da (2009) Georges Savaşı’na gitmediği için aldığı hapis cezasını, Méliès’den Venedik Bienali’ne dek uzanarak Parkinson’la savaşımını anlatıyor. film ve medyanın geçmişini, geleceğini tarGenç futbol yıldızı Basset’le gazeteci dostışıyor. Mira, babasının 20 yıldır üstünde çatu Ossama, “Return to Homs”ta (Suriyelıştığı, Don Kişot’un idealizmi, Gandhi’nin Almanya, 2013) Suriye direnişinin simgelebarışçı direnişi gibi düşsel ütopyaları anlatan rine dönüşüyorlar. Talal Derki, Humus’taki “Be Here Now”ı onun anısına bitirecek. gündelik aktivist yaşamı izleyerek hükümet Fransız taşrasında bir ilkokulun etkileyici yanlısı medyanın yalanlarını, kuşatılmış kenportresi “Etre et Avoir”la (2002) tanınan Nitin acı gerçeğini, halkın direnişini tüm açıkcolas Philibert, sıradan günlük yaşamı sıra dılığıyla yansıtıyor. Ada vapuru yandan çarklı... Reha Erdem’in son filmi ‘Şarkı Söyleyen Kadınlar’ gösterimde Vaktiyle çeyrek yüzyıl kadar önceki ilk yan, suskun faytoncuyla Meryem’in ansıfilmi “A Ay”la dikkatimi çeken, “Korzın adaya çıkagelen genç kocası. kuyorum Anne”, “Kosmos” gibi başyaYine genelde kadını sürekli sömüren erpıtların yanı sıra “Hayat Var”, “Beş Va keklerin buyruklarını yerine getiren, safkit”, “Kaç Para Kaç” gibi iz bırakan, lık, masumiyet simgesi kadınlardan, bibiçimiçerik dengesini tutturmuş, özgün ricik huzur kaynağımız doğada, yeşillikfilmler imzalayan ve genelde insan nedir ler içinde Meryem ve Hale’yle birlikte güsorunsalıyla, inanç temasıyla, çocukluk lüp oynayarak şarkı söyleyen, jeneratör sonrası ergenlik dertleriyle uğraşagelen, bile tamir eden, mucizeler yaratan, şifagözde yönetmenim Reha Erdem’in, dacı Esma’yı oynayan Binnur Kaya’nın öne ğa çıkmış bir Kürt gerilla kızının dönüşü çıktığı filmde, K. Malikyan, D. Hasgüler, münü masalsı bir yaklaşımla P. Arditi ve V. Erincin’in ele alarak anlattığı, 2013 yaperformansları göz dolduu “Kosmos”un pımı “Jin”i izleyen ama asrurken, Emek Sineması’nın ikna ediciliğinden, lında “Jin”den önce çektisakalı koyvermiş, eski mü“Jin”in doğaaşkınlık ği son filmi “Şarkı Söyleyen dürü, sevgili Hikmet Bey Kadınlar”, yine ona özgü, de boy gösteriyor. temalarından uzağa Filmlerinde hayvanlara esen yelin yapraklarını hışırdüşmüş “Şarkı Söyleyen hep yer veren çevreci yödattığı ağaç ve doğa manzaKadınlar” sonuçta netmenin yine at, köpek, ralarıyla bezenmiş, yeni bir yönetmenin parlak kedi, geyik görüntüleriymasalsı fantezi. Filmin kahramanları, bir le doluşturduğu “Şarkı filmografisinde artık deprem beklentisinin ıssızlaşSöyleyen Kadınlar”da, kendini tekrarladığı, tırdığı, Ruam salgınının fayhikâyeyi bütünleyici bir orta karar bir film olmuş ton atlarını öldürdüğü, sık sık dış sesin dillendirdiği, kanımca. elektrik ve su kesintisi yaşadinsel bilgelik kokan ara nan bir adanın sakinlerinden, metinler biraz didaktik avcı “ihtiyar delikanlı” Mekaçmış. sut Bey (Kevork Malikyan), bir baltaErdem, her zamanki gibi zamanmekân ya sap olamamış, üstelik karısı Hale’yle değerlendirmedeki becerisini yineleye(Aylin Aslım) de boşanma sürecindeki rek belli bir atmosfer yaratmanın üstesinkaygısız, gamsız, çocuk ruhlu oğlu Adem den geliyor ancak bu kez merak uyandı(Philip Arditi), Mesut Bey’in evini çeran, eğlenceli anlatım giderek tıkanıyor kip çeviren, saf, iyi niyetli, cömert Esma ve depremkıyamet tasviri lafta kalıyor. kadın (Binnur Kaya), Esma’nın sokak“Kosmos”un ikna ediciliğinden, “Jin”in tan bulup getirdiği Meryem (Jin’in Deniz doğaaşkınlık temalarından uzağa düşHasgüler’i), Mesut Bey’in “geçmişi kamüş “Şarkı Söyleyen Kadınlar” sonuçranlık” ahbabı, Meryem’le de evlenmek ta yönetmenin parlak filmografisinde aristeyen doktor (Vedat Erincin) ve ölen atı tık kendini tekrarladığı, orta karar bir gömen, Esma’yı yatağına alan, kitap okufilm olmuş kanımca. Kendine ait bir cüzdan Kültür Servisi 15 Mart 20 Nisan tarihleri arasında düzenlenecek 12. Uluslararası Filmmor Gezici Kadın Filmleri Festivali’nin programı açıklandı. 22 ülkeden 60 filmin gösterileceği festivalin bu yılki teması kadınların ekonomik özgürlüğü. “Cüzdan Kadının Özgürlüğüdür” diyen festival kapsamında, bu başlıkta film gösterimlerinin yanı sıra panel, söyleşi ve atölyeler yapılacak. “Kadınların Sineması”, “Bedenimiz Bizimdir”, “Kendine Ait Bir Cüzdan” ve “Cinsiyetler” bölümlerinden oluşacak etkinlikte iki de toplu gösterim yapılacak. Bunlar, sıra dışı filmleriyle tartışma yaratan cüretkâr yönetmen Catherine Breillat ile ölümünün 20. yılında, kadınların sinema yapmasına katkısının altını çizmek amacıyla yönetmen Bilge Olgaç’ın filmlerinin toplu gösterimi. Festivale bu yıl Kaleydoskop adında yeni bir bölüm de ekleniyor. Bu bölümde bir erkek yönetmenin filmi, kadına bakışı odağında incelenecek. Tartışılacak ilk yapım Reha Erdem’in ödüllü filmi “Jîn”. İlk filmiyle festivalde yer alan bir yönetmene “Mor Kamera Umut Veren Kadın Sinemacı Ödülü”nün verileceği etkinlikte geleneksel “Altın Bamya Ödülleri” de açıklanacak. 2013’ün yerli filmlerini “Erkek Karakter, Kadın Karakter, Film ve Senaryo” dallarında inceleyen jüri, ödülün adaylarını belirledi. Sinemada kadına ayrımcı ve cinsiyetçi bakışı eleştirmek amacıyla verilen ödüllerin bu yılki adayları “Aşk Kırmızı”, “Celal ile Ceren” ve “Erkekler” filmleri. 20 Nisan’da İstanbul’daki etkinlikler sona erecek ancak gezici festival 56 Nisan’da Mersin, 1213 Nisan’da Adana ve 1920 Nisan’da MuğlaBodrum’a uzanacak. Filmmor’un bu yılki teması kadınların ekonomik özgürlüğü ‘Ufukları Aşmak’