Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 12 EYLÜL 2010 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B YORUM ÖZTİN AKGÜÇ İkinci Beşyüz Büyük Sınai Firma İstanbul Sanayi Odası (İSO) 1997 yılından itibaren Türkiye’de İkinci Beşyüz Büyük Sınai Kuruluşu’na (İBBK) ilişkin anket sonuçlarını, bulguları açıklamaktadır. 2009 yılına ilişkin İBBK sonuçları, Ağustos/2010 ayının son haftasında kamuoyuna sunulmuştur. Açıklanan belgilerden yararlanarak İBBK’nin 2009 yılı mali performansı bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak şöyle özetlenebilir: ? İBBK’nin 2009 yılında üretimden satışları, satış hasılatı, dışsatımı bir önceki yıla göre cari fiyatlarla dahi önemli boyutta azalmıştır. 2009 yılında İBBK’nin bir önceki yıla göre, cari fiyatlarla üretimden satışları yüzde 1.7 oranında azalarak 33.642 milyon TL’ye, satış hasılatı da yüzde 17.5 oranında azalarak 37.790 milyon TL’ye, dışsatımı da yüzde 19.4 oranında azalarak 7.254 milyon USD’ye gerilemiştir. İBBK’nin satış performansı bu gerilemeye karşın Birinci Beşyüz Kuruluşa (BBK) göre daha başarılı gözükmektedir. 2009 yılında BBK’nin cari fiyatlarla üretimden satışları yüzde 13.1, satış hasılatı yüzde 13.3, dışsatımı yüzde 31.7 oranında azalmıştır. ? İBBK’nin yarattığı istihdam azalmıştır. İBBK’de 2008 yılında ücretle çalışan sayısı 186.506 kişi iken, 2009 yılında yüzde 1.4 oranında azalarak 183.856 kişiye gerilemiştir. BBK’de ise aynı dönemde istihdamda azalış yüzde 5.1 oranında olmuştu. İstihdam daralması açısından da İBBK, krize karşı BBK’ye göre daha dirençli olmuştur. ? Yaratılan net katma değer ve özellikle dönem kârı önemli boyutta artmıştır. İBBK’nin yarattığı net katma değer bir önceki yıla göre cari fiyatlarla yüzde 20.2 oranında artarak 6.354 milyon TL’ye yükselirken; dönem net kârı da yüzde 317.8 gibi yüksek oranda artarak 2.047 milyon TL’ye ulaşmıştır. Aynı dönemde BBK’nin ise yarattığı net katma değerde artış yüzde 7.9, dönem net kârında yüzde 33.8 oranında olmuştur. Yaratılan net katma değer, dönem net kârı artışı açısından İBBK, BBK’ye göre daha başarılı olmuştur. İBBK’nin yarattığı net katma değer artışı tümüyle milli gelir anlamında ya da tanımındaki kâr artışından kaynaklanmıştır. Milli gelir tanımındaki kâr bir önceki yıla göre cari fiyatlarla, yüzde 278.0 oranında artarken, ödenen maaş ve ücretler yüzde 2.0 oranında, ödenen faizler de yüzde 5.9 oranında azalmıştır. Yıllık ortalama TÜFE artışı ile düzeltildiğinde, İBBK genelinde reel ücret azalışı yüzde 7.5 düzeyinde olmuştur. İBBK genelinde ortalama reel ücret azalışı, BBK genelinde azalışın yüzde 3.0 oranında olduğu dikkate alındığında daha yüksek düzeyde gerçekleşmiştir. ? İBBK kârlılık oranları, bir önceki yıla göre belirgin biçimde yükselmiştir. 2009 yılında İBBK genelinde bir önceki yıla göre özkaynak kârlılığı yüzde 3.1’den yüzde 11.3’e, satış kârlılığı yüzde 1.1’den 5.5’e, varlık (aktif) kârlılığı yüzde 1.4’ten yüzde 5.1’e, ekonomik kârlılık da yüzde 14.6’dan yüzde 15.9’a yükselmiştir. Kârlılık oranlarında bu yükselişe karşın, ulaşılan düzey ekonomik kârlılık dışında yine de BBK genelinin altında kalmıştır. 2009 yılında BBK genelinde özkaynak kârlılığı yüzde 11.9, satış kârlılığı yüzde 5.7, varlık (aktif) kârlılığı yüzde 6.1, ekonomik kârlılık yüzde 13.4 düzeyindedir. İBBK’nin kârlılık oranları 2009 yılında da BBK genelinin altında kalmış olmakla beraber önemli ölçüde BBK düzeyine yaklaşmıştır. Dikkati çeken İBBK genelinde ekonomik kârlılığın, BBK’den daha yüksek oluşudur. Daha açık bir deyişle İBBK, kullandığı kaynaklara oranla, BBK’ye göre daha yüksek net katma değer, milli gelir yaratmaktadır. ? İBBK’nin mali yapısı, likidite durumu önceki yıllara göre iyileşmiştir. 2009 yılında İBBK genelinde bir önceki yıla göre borç/özkaynak oranı yüzde 128.5’ten yüzde 120.3’e, kısa süreli borç/toplam kaynak oranı yüzde 42.4’ten yüzde 39.9’a gerilerken, özkaynakların finansmandaki payı yüzde 43.8’den yüzde 45.4’e yükselmiştir. Tüm bu göstergeler, belirgin biçimde olmasa da İBBK genelinde mali yapının bir önceki yıla göre yükseldiğini göstermektedir. Cari oranın da (dönen varlık/kısa süreli borç) yüzde 136.7’den yüzde 141.2’ye yükselmesi, İBBK’nin genelde borç ödeme gücünün arttığının göstergesi olmaktadır. 2009’un özel koşullarından kaynaklanan bu gelişmenin 2010 yılında aynen sürmesi güç görülmektedir. Mağazalar tamam artõk sõra markalaşmada Yurtdışında 2 bin mağazaya ulaşan Türk hazõr giyim markalarõ şimdi de dünya markasõ olmayõ hedefliyor. 10 yõl sonra yurtdõşõnda 20 bin mağazaya ulaşmayõ hedefleyen hazõr giyimcilere yeni pazarlar konusunda yol göstermek için de BMD tarafõndan çalõşma başlatõldõ. Derneğin yaptõğõ çalõşmalarda dõşarõda mağaza açmak isteyenlerin, Kafkaslar, Rusya, Ukrayna, Türki Cumhuriyetler, Kuzey Afrika ülkelerinde başarõlõ olma şanslarõnõn daha yüksek olduğu görüldü. Çalõşma ekimde tamamlanacak. Kuzey Afrika pazarõna açõlmak isteyen markalar da var. ŞEHRİBAN KIRAÇ Türkiye’de uzun yõllardõr ihracatõn lokomotif sektörü olan tekstil ve ha- zõr giyim firmalarõ yurtdõşõnda açtõk- larõ 2 bin mağaza ile dünya hazõr gi- yim pazarõnda söz sahibi olmaya baş- ladõlar. Amerika’dan dünya modasõnõn mer- kezi olan İtalya ve Fransa’ya, Al- manya’dan Irak’a, Dubai’ye kadar hemen her ülkede mağazalaşan Türk firmalarõ dünya markasõ olma konu- sunda da emin adõmlarla ilerliyorlar. 10 yõl içinde yurtdõşõnda 20 bin ma- ğazaya ulaşmayõ hedefleyen hazõr gi- yim firmalarõna, mağazalaşma konu- sunda yol göstermek adõna Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) bünyesin- de bir çalõşma da başlatõldõ. İHKİB: Her ülkede mağazalaşabiliriz Türk hazõr giyim markalarõnõn yurt- dõşõnda mağazacõlõk deneyimi hayli es- kilere dayanõyor. Marka olup ismini tüm dünyaya duyurmak isteyen fir- malar birçok ülkede mağaza açtõ. An- cak bunlarõn bir kõsmõ bu yatõrõmla- rõnda hayal kõrõklõğõ yaşadõ. Gerek çevre ülkelerde gerekse Avrupa’nõn moda merkezle- rinde açõlan bu mağazalarõn bir kõsmõ zaman içinde kapandõ. Ancak ekono- mik krizle birlikte birçok ülkede dü- şen mağaza kiralarõ fõrsatõndan yarar- lanmak isteyen birçok firma yurtdõ- şõnda mağaza zinciri oluşturmak için yeniden düğmeye bastõ. Önümüzdeki dönemde, Mavi, LC Waikiki, Koton, Sarar, Damat, Wenice gibi arkalar yurtdõşõnda yeni mağazalar açmayõ planlõyor. İstanbul Hazõrgiyim ve Konfeksiyon İhracatçõlarõ Birliği (İHKİB) Başkanõ Hikmet Tanrıverdi, Türk hazõr giyim markalarõnõn yurtdõşõnda 2 bin mağazaya ulaştõğõ- nõ kaydederek, artõk Türk markalarõ- nõn her yõl 2 bin mağaza aça- bilecek güce de sahip oldu- ğunu söyledi. Son dönem- lerde mağaza açma konu- sunda Ortadoğu ülkelerinden ciddi talebin söz konusu ol- duğunu kaydeden Tanrõverdi, “Türk firmaları artık her ülkede mağaza açabilecek güçte. Mağazalaşma markalaşmaya da büyük katkı sağlıyor. Markalaş- mak isteyen şirketlerin mutlaka yurtdışına açılması gerekiyor. Yurt- dışı mağazalaşmada devlet destek- lerinden kaynaklanan sıkıntılar aşı- lırsa ve işletme sermayesi konu- sunda destek olunursa firmalarımız daha başarılı olacak” diye konuştu. BMD: Yol göstereceğiz BMD Başkanõ Yılmaz Yılmaz, yurtdõşõna açõlacak Türk firmalarõna yol göstermek adõna bir çalõşma baş- lattõklarõnõ kaydederek, “Çalışma- mız firmalarımızın komşu ve çevre ülkelerde, Kafkaslar, Rusya, Uk- rayna, Türki Cumhuriyetler ve Ku- zey Afrika ülkele- rinde başarılı olma şanslarının daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Ekim ayında ça- lışmamızı bitire- ceğiz. Yurtdışın- da mağazalaşmayı yaygınlaştırmayı amaçladığımız ça- lışmamızla Türk markalarını yön- lendirmek istiyoruz” dedi. Yõlmaz Türk firmalarõnõn 10 yõl- da yurtdõşõnda 20 bin mağazaya ulaşmasõnõ öngördüklerini vurgula- yarak, açõlan her mağazanõn Türki- ye’nin tanõtõmõna da büyük katkõ sağladõğõnõ söyledi. Bünyesinde Machka, Twiste ve İpekyol markalarõnõ barõndõran Ayaydõn Miroglio Grubu’nun Türkiye’de 100 satõş noktasõ bulunuyor. 3 marka yurtdõşõnda 16 satõş noktasõnda tüketicileriyle buluşuyor. Ayaydõn-Miroglio Group Yönetim Kurulu Başkanõ Yalçın Ayaydın, “Gelinen noktada Türk markalarının Batı pazarında tutunma ve marka yaratma şansı bence zayıf. Biz Batı defterini şu anda net olarak kapattık. Bana göre Türk markalarının Batı pazarına yönelmemeleri lazım. Türk markalarının markalaşma süreçleri için mutlaka Balkanlar, Kafkaslar ve Doğu’ya yönelmeleri gerekiyor” dedi. Şu anda 8 adet yurtdõşõ ve toplamda 285 mağaza ile faaliyet gösteren LC Waikiki’nin yurtdõşõ mağazalaşma serüveni bir yõl öncesine dayanõyor. LC Waikiki kõsa zamanda Romanya’da 5, Arnavutluk’ta 1, Irak’ta 1 ve Kazakistan’da 1 mağaza açarak yurtdõşõndaki varlõğõnõ güçlendirmeye çalõşõyor. Şirket yakõnda Bulgaristan’da 3, Romanya’da 1 ve Saraybosna’da 1 olmak üzere 5 mağaza daha açarak 2010 sonunda yurtdõşõnda 13 mağazaya ulaşmayõ hedefliyor. Avrupa’nõn ilk üç hazõr giyim markasõ veya mağaza zincirlerinden biri olabilmeyi vizyon olarak belirleyen LC Waikiki’nin Pazarlama Direktörü Yasemin Ayginin, “Önümüzde çok yeni bir mücadele alanı var. Şu ana kadar açtığımız yurtdışı mağazalarımız olumlu tepkiler aldı. 2010’da yurtdışındaki büyümeyi planlamaya odaklandık” dedi. MAVİ 4 BİN SATIŞ NOKTASINA ULAŞTI Koton: Hedefte komşular var Koton aralarõnda Hollanda, Yunanistan, Ürdün ve Arabistan’õn bu- lunduğu 24 ülkede 64 mağaza ile faaliyet gösteriyor. Şirketin Türkiye içindeki mağaza sayõsõ da 170’e dayandõ. Koton yetkililerinin verdiği bilgiye göre Türkiye’de perakende artõk Uluslararasõ ölçekte yapõlõyor. Koton özelikle Körfez ve Balkan ülkelerindeki mağazalarõnõn perfor- mansõndan son derece memnun. Şirket önümüzdeki dönemde özellikle Türkiye’nin çevresindeki ülkeleri, Rusya ve Kuzey Afrika pazarõna açõl- mayõ orta vadede hiç gitmediği ülkelerde mağazalaşmayõ hedefliyor. LC Waikiki: Bir yõlda başarõyõ yakaladõk İpekyol: Şimdilik Türkiye’de büyüyeceğiz Merkezi Antalya olan Corendon Havayollarõ Genel Müdürü Yõldõray Karaer, gelecek yõl uçak filosunu büyüteceklerini ve gençleştireceklerini açõkladõ. Yõlbaşõndan bu yana Hollanda, Belçika, İskandinavya ülkelerinden Türkiye’ye ve çeşitli ülkelere 600 bin yolcu taşõyan şirket, yõl sonuna kadar bu sayõyõ bir milyona ulaştõracak. Şirket, filoyu gençleştirmek ve büyütmek için 15 milyon dolarlõk yatõrõm yapacak. Corendon filoyu gençleştiriyor Evcil hayvan beslemek, dünyanõn her yerinde olduğu gibi Türkiye’de de yükselen trend ancak trende uymanõn ekonomik anlamda ağõr maliyetleri bulunuyor. Ekonomik gelir, beslenecek hayvanõn türünün belirlenmesinde önemli oranda etkili olurken, gelirin belirleyici olduğunu bilmeden evcil hayvan beslemeye karar verenler, kõsa sürede hayvanlarõ sokağa bõrakmak zorunda kalabiliyor. En fazla masrafõ olup en çok tercih edilen köpekler, sõcak bir yuvada yaşama imkânõ elde ederken, sahiplerine pahalõya patlayabiliyor. Gelir durumu iyi olmayan hayvanseverlerden bazõlarõ köpek yerine kedi ya da akvaryum balõğõ beslemeyi tercih ediyor. Türkiye’deki evcil hayvan sitelerinden ve petshoplardan derlenen, en çok tercih edilen köpeklerin cinslerine göre fiyatlarõ; Pug 1000-2500, Alman çoban köpeği 1200-1500, Chow Chow (Çin aslanõ) 750-1000, Dogo Arjantin 750-800, Labrador Retriever 600- 750, Chihuahua 500-1500, Golden Retriever 350-500, Kangal 300-800 ve Sibirya kurdu (Husky) 300-450 lira arasõnda değişiyor. Gelirine göre hayvan al Turkcell, Türkiye’de sosyal oyun alanõnda geliştirilen ilk ve tek futbol menajerlik ve şehir kurma oyunu “Footbo City”yi futbolseverlerin beğenisine sundu. Turkcell’den yapõlan açõklamaya göre, oyunda amaç, gelir-gider dengesini ayarlamak, takõmõ ve şehri geliştirerek en fazla taraftara sahip en iyi takõm olmak. TURKCELL, FACEBOOK’TA ŞEHİR KURDU Otomotiv pazarõ 750 bine koşuyor Fiat Marka Direktörü Okan Baş, yõlbaşõnda 450 bin adetlik bir otomotiv pazarõnõ öngördüklerini belirterek, şimdi 700-750 bin adetlik bir pazarõ konuşur hale geldiklerini açõkladõ. Okan Baş, bu yõlõn 8 ayõ sonunda toplam 56 bin 137 adetlik araç satõşõ gerçekleştirdiklerini ve yüzde 14’lük pazar payõna ulaştõklarõnõ anõmsatarak, bu 56 bin adetlik satõşõn 50 bin adedinin yerli üretim olmasõnõn ise kendilerini en çok sevindiren konulardan biri olduğunu anlattõ. Baş, sekiz ay sonunda 23 bine yakõn Fiat markalõ otomobil ve 33 bini aşkõn Fiat markalõ hafif ticari araç satõşõ yaptõklarõnõ anlattõ. Mobil pazarlama şirketlerinin, sadece Facebook, Orkut, LinkedIn, MySpace, Twitter gibi sosyal medya sitelerine özel kampanyalarõ giderek yaygõnlaşõyor. Uluslararasõ mobil pazarlama ajansõ Aerodeon’un Genel Müdürü İsmail Özdemir, geçen yõl Türkiye’de 150 milyon dolar civarõnda pazar büyüklüğüne ulaşan sektörde, 1.000’in üzerinde markanõn 1.500’ün üzerinde kampanya yaptõğõnõ kaydetti. Özdemir, “Bugün bin kişiden yola çõkõp, şu mesajõ en çok duyuran insana bir şey veriyoruz dediğimizde, 20 milyona ulaşmak mümkün. Facebook’a, Twitter’a yüklenen videolarõn yüzde 50’sinden fazlasõ cep telefonlarõndan çekiliyor. Mobil, yapõlacak herhangi bir faaliyette çok rahat kullanõlõr duruma geldi” diye konuştu. FACEBOOK REKLAMDA DA YAYGIN Türkiye’nin önde gelen kot marka- larõndan Mavi bugün, 50 ülkede 248 Mavi Shop’ta ve 4.000’in üze- rinde satõş noktasõyla müşterileriyle buluşuyor. Mavi’nin bugün; Mavi Türkiye, Mavi Amerika, Mavi Ka- nada, Mavi Avrupa ve Mavi Avus- tralya olmak üzere toplam 5 şirketi bulunuyor. Mavi, Amerika, Kanada, Almanya ve Avustralya başta olmak üzere, aralarõnda Rusya, İran, Ür- dün, Kuzey Irak, İsviçre, Polon- ya’nõn da bulunduğu birçok ülkeye ihraç ediliyor. New York, Vancou- ver, Montreal, Berlin ve Frank- furt’ta flagship mağazalarõ olan Mavi, kendi perakende noktalarõnõn yanõ sõra; Nordstrom, Urban Outfit- ters, Peek&Cloppenburg, David Jo- nes, Simons, Off The Wall gibi dün- yanõn en önemli zincir mağazala- rõnda, premium ve high end marka- larla birlikte satõşa sunuluyor. Fransa’dan İtalya’ya, Saraybosna’dan Dubai’ye pek çok ülkede faaliyet gösteren hazõr giyimciler, krizle birlikte düşen fiyatlarõ fõrsata çeviriyor Her ülkede mağaza açacak güce sahip şirketlere markalaşma konusunda destek verilecek. HikmetTanrıverdi Yılmaz Yılmaz