Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 23 MAYIS 2010 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 i f YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Övünmeler - Gerçekler Ekonomik açıdan başarısız bir gerileme yılını karşılaştırmalara esas aldığınızda, aritmetiğin ilk bakışta yanıltıcı etkisi altında kalınabilir. Bunu baz etkisi olarak nitelendiriyorlar. Bir oranın paydası küçüldükçe oranın değeri yükselmekte, doğru yorumlanmadığında da yanıltıcı izlenimler vermektedir. 2009 yılında yaşanan kriz, içinde bulunduğumuz yılda alınacak sonuçları, ilk bakışta ekonomik başarı gibi gösterecektir. Yüksek bir büyüme hızı, daralan bütçe açığı, artan ihracat, bunlar hep başarı olarak nitelendirilecektir. Nitekim övünmeler, kesin rakamlar belli olmadan daha şimdiden başlamıştır. Açıklanan iddialı hedefler, abartılı tahminler gerçekleşse dahi, ekonomimiz 2008 düzeyine ancak gelebilecektir. Örneğin 2010 yılının ilk çeyreği için yüzde 14.0 dolayında ekonomik büyüme tahmini yapılmaktadır. Bu tahmin gerçekleşse bile GSYİH (gayrisafi yurtiçi hasıla) yılın ilk çeyreğinde, 2008 yılının eşdönem düzeyine dahi ulaşamayacaktır. 2009 yılının ilk çeyreğinde ekonomi yüzde 14.3 düzeyinde gerilemiştir. Bu azalışı gidermek, telafi etmek için yüzde 14.0 oranında artış yeterli değilir. Azalışı gidermek için, ekonominin, ilk üç ayında en az yüzde 16.7 oranında büyümesi gerekir. Ancak hızla büyümesi halinde ekonomi 2008’in ilk üç ayındaki düzeyine ulaşabilir. Resmi hedefleri dikkate alarak, 2010 yılı için ekonominin başarımını (performansını) rakamlarla görüntülemeye çalışayım. ? Türkiye ekonomisinin son üç yıllık ortalama büyüme hızı sıfırdır. GSYİH olarak ekonomimiz 2008 yılında yüzde 1.1 oranında büyümüş, 2009 yılında ise yüzde 4.7 küçülmüştür. 2010 yılında ekonomi, hedeflendiği gibi yüzde 5.0 oranında büyüse bile ulaşacağı tutar ancak 2008 yılı düzeyi olacaktır. Açıklanan rakamlar, hedefler, Türkiye’nin son üç yılda ortalama ekonomik büyüme hızının sıfır dolayında olacağını ortaya koymaktadır. Türkiye’de halen yıllık nüfus artış hızı yüzde “1”in üstündedir. Nüfus artışı dikkate alındığında 2010 yılı dahil, kişi başına gelir son üç yılda reel olarak yüzde 5 dolayında azalmıştır. Rakamlar, refah artışını değil, gelir kaybını, yoksullaşmayı göstermektedir. ? 2010 yılı sonunda dışsatımın 2008 düzeyine ulaşması dahi başarı olur. Sürekli olarak ihracat artışından söz edilmekle beraber 2010 yılı sonunda dışsatımın 2008 düzeyine dahi ulaşmasının kuşkulu olduğuna değinilmemektedir. 2009 yılında dışsatım cari USD değeri ile bir önceki yıla göre yüzde 22.6 oranında azalmıştı. Dışsatımın, 2010 yılı sonunda ancak 2008 düzeyine ulaşabilmesi için yüzde 29.2 oranında artması gerekir. Dışsatım yüzde 29.2 oranında arttığında, 2008 düzeyi 132.0 milyar USD’ye ulaşılabilir. ? 2010 yılı bütçe açığı, 2008 yılı düzeyine dahi çekilemeyecektir. 2009 yılında bütçe açığı, bir önceki yıla göre en az ikiye katlanarak 52.2 milyar TL’ye yükselmişti. Günümüzde açığın azalması yine bir başarı öyküsü olarak anlatılmaya başlanılmıştır. Sıkı maliye politikası, “mali kural” söylemine karşı, bütçe açığının 2008 düzeyi 17.4 milyar TL’ye kadar çekilmesi olasılığı yoktur. Açığın, 2009 yılı düzeyinin altında kalması ise bir başarı ölçüsü değildir. Türkiye’de gerçekler topluma anlatılmıyor, bazen kasten, bazen bilgi, algılama eksikliğinden bilgi kirliliği yaratılıyor. Medyada belli TV kanallarında, belli çıkar çevrelerinin sesyayarları, yanlı yorumlar, değerlendirmeler yapmakta, tüm bilgi ve gelişmeleri kamuya aktarmamaktadır. Genelde, geçmişe ilişkin hatalar tahminler, alınan sonuçlar başarılı bir şekilde açıklanmamakta, bunlara ya hiç değinilmemekte ya da genel laflarla üstleri örtülmektedir. Özetle, 2010 yılında açıklanan resmi hedeflere ulaşılsa bile, Türkiye ekonomisi, GSMH tutarı, dış ticaret hacmi, dışsatım miktarı, bütçe açığı olarak 2008 yılı düzeyine dahi ulaşamayacaktır. Ekonomik açıdan 2010 dahil son üç yıl kayıp yıllardır. Mevcut politikalar sürdürüldüğünde, sorunlar çözülemeyecek, belki daha da ağırlaşacaktır. Sel mağduru çiftçilerin borcu erteleniyor Ekonomi Servisi - Türk Hava Yol- larõ Genel Müdürü Temel Kotil, Adana’da, Anadolu Girişimci İşadamlarõ Derneği’nin düzenlediği “Ba- şarılı Girişimciler Deneyimlerini Paylaşıyor” başlõklõ toplantõda yaptõğõ konuşmada, bu yõl sonunda, dünyada en çok noktaya uçan havayolu şirketleri ara- sõnda 8. olmayõ hedeflediklerini söyledi. Kotil, “1800 pilotumuz var. 4 bin kişi olan ka- bin personelimize bu yıl 1500 kişi daha eklenecek” dedi. Yõlbaşõndan bu yana yolcu sayõlarõnda yüzde 25 artõş olduğunu ifade eden Kotil, şunlarõ söyledi: “Yıl sonunda 31 milyon yolcu hedefliyoruz. Fi- lomuzu güçlendirmek için 89 uçağı teslim alma- yı da dört gözle bekliyoruz. Ayrıca markalaşma için 2005 yılında 5 milyon dolar harcamıştık, bu rakam şu an 70 milyon dolara kadar yükseldi.” KISA.. KISA.. PepsiCo, gelecek 3 yõl içerisinde Çin’de 2.5 milyar dolarlõk yatõrõm yapacak. Yeni yatõrõm- lar, imalat tesisleri, şir- ketin araştõrma ve ge- liştirme faaliyetlerinin önemli ölçüde arttõrõl- masõ, tarõmsal geliştir- me çalõşmalarõnõn güç- lendirilmesi ve marka geliştirme çabalarõ gi- bi çeşitli projelerde kullanõlacak. Efes Pilsen, Tataristan Özerk Cumhuriyeti’nde- ki malt üretim tesisini Tataristan Cumhurbaş- kanõ Rüstem Minniha- nov’un katõlõmõyla hiz- mete soktu. 28.5 milyon dolara mal olan tesiste yõllõk 45 bin tonluk üre- tim yapõlacak. Akbank, Avrupa’nõn ön- de gelen gayrimenkul fon yönetimi şirketi AE- rium’un Türkiye iştira- kine 240 milyon ABD Dolarõ tutarõnda kredi sağladõ. Türkiye Finans, ABD’nin önde gelen ekonomi dergilerinden Global Finance tara- fõndan Türkiye’nin ‘En İyi Katõlõm Bankasõ’ seçildi. Yapı Kredi’nin bedavaya seyahat ettiren kartõ Adios, 1 Haziran-31 Ağustos tarihleri ara- sõnda Amerika’ya gide- cekler için seyahat kampanyasõ düzenledi. Buna göre Adios kulla- nõcõlarõ, kampanya ile Amerika’ya gidiş-dönüş uçak biletlerini 399 TL değerinde puanla alabi- lecekler. Opet, CardFinans ile bir- likte düzenlediği kam- panya kapsamõnda CardFinans sahipleri- ne, anlaşmalõ OPET ve SUNPET istasyonla- rõndan farklõ günlerde tek seferde gerçekleşti- rilecekleri üçüncü 100 TL ve üzeri akaryakõt alõmõnda 30 TL değe- rinde ParaPuan ka- zandõrõyor. LC WAIKIKI, yurtdõşõn- da mağaza açma giri- şimlerini 2010’da da sürdürüyor. Tema Grup, Romanya’da 4, Irak’ta bir mağaza açtõktan sonra şimdi de Arnavut- luk’ta Tiran City AVM’de altõncõ yurtdõşõ mağazasõnõ açtõ. AKP’nin 18 yaş altõndaki çocuklarõn bedava tedavi edileceği yalanõna bir de geriye dönük borçlanma eklendi GSS’de borçlandõrma rezaletiSigortalõlarõn şikâyetiyle ortaya çõkan duruma göre SGK, bir kere sisteme girmiş çocuğun anne- babasõnõ borçlandõrõyor. Bu borçtan haberi olmayan aile, çocuğu ikinci kez hastaneye getirdiğinde hastane hastayõ tedavi etmeden geri çeviriyor. Borç en yüksek primden hesaplanõyor OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA AKP’nin sağlõkta reform olarak olarak sun- duğu ve sağlõğõ bir hak olmaktan çõkaran Ge- nel Sağlõk Sigortasõ’nda (GSS) her geçen gün yurttaş aleyhine yeni bir durum çõkõyor. Uygulamanõn tek iyi yanõ olan ‘18 yaş al- tındaki çocukların devlet güvencesinde ola- cağı’ maddesi, önce çocuklarõn anne baba üzerine kaydedilerek işsiz kalan çocuğa ilaç verilmemesine ardõndan da anababanõn ge- riye dönük borçlandõrõlmasõ ile bedava te- davinin ortadan kaldõrõlmasõna dönüştürüldü. Çok sayõda sigortalõnõn gazetemizi ve il- gili SGK birimlerini aramasõyla ortaya çõkan duruma göre, 2009 yõlõ ortalarõndan itibaren bir kere sisteme girmiş olan çocuk, anne- baba üzerine kaydedilerek, anne-baba üze- rinden tedavi olmaya başladõ. 10-15 günlük bir uygulamaya göre de, borcu ödenmeyen çocuk hastane kapõsõndan çevriliyor. Bu yeni duruma göre sistem şöyle işliyor: Diyelim ki, çocuk geçen birkaç ay içinde her- hangi bir rahatsõzlõğõ için hastaneye gidiyor. Sisteme kaydolan çocuğun anne-babasõ ad- res paylaşõm sisteminden bulunarak GSS ödentisi için kayõt açõlõyor ve anne-baba borç- lanmaya başlõyor. Ancak aile bunu bilmedi- ği için borcu bilmiyor ve dolayõsõyla ödeme yapmõyor. Çocuk yeniden hastalandõğõnda, aile borçlu göründüğü için çocuk hastane ka- põsõndan tedavi olmaksõzõn çevriliyor. Üstelik yapõlan borçlandõrma en insafsõzõndan uygulanõyor. Zi- ra söz konusu uygulamaya göre kişi başõ geliri 1458 liradan faz- la olan bir kişinin ödemesi gere- ken GSS primi aylõk 174 lira. Ya- ni yoksulluk sõnõrõnõn dört kişilik bir aile için 2000 lira civarõnda ol- duğu ülkede kişi başõ gelir Sos- yal Güvenlik Kurumu tarafõn- dan herkes için öncelikli olarak 1458 lira olarak kabul ediliyor. Sosyal Güvenlik uzmanõ Ali Te- zel, bu durumda ancak ailelerin kaymakamlõktan gelir testi yap- tõrarak borcu düşürebileceğini anlatõyor. Gelir testi sonucuna göre, bir- likte ikamet ettiği ailenin geliri ve aile bireyi sayõsõna göre kişi ba- şõna düşen aylõk gelir tutarõ, 243 liradan azsa yeşil kart alõnabilir. Bu durumda borcun silinmesi gündeme gelir. Ancak, 243 ile 729 arasõnda ise ayda 29.16 lira, 729 ile 1458 arasõnda ise ayda 87.48 lira, 1458 liradan çoksa ay- da 174.96 lira GSS (Genel Sağ- lõk Sigortasõ) primi ödeyerek sağ- lõk hizmeti almak mümkün. THY 1500 kişiyi işe alacak Ekonomi Servisi - Sel mağduru 17 ilde faaliyet gösteren ve 1 Ocak-15 Mayõs tarihleri arasõnda ger- çekleşen sel afetleri nedeniyle zarar gören Çiftçi Ka- yõt Sistemi’ne kayõtlõ çiftçilerin Ziraat Bankasõ ve Tarõm Kredi Kooperatifleri’ne (TKK) olan tarõm- sal kredi borçlarõ 1 yõl süresince ertelenecek. Resmi gazetede yayõmlanan kararda erteleme dö- neminde yüzde 7 faiz yürütülecek. Ertelenen kre- diler nedeniyle, kredi borçlularõ, müşterek borçlu- lar vesair borçla ilgililer hakkõnda başlatõlmõş bu- lunan yasal takip işlemleri, bu kararõn yayõmõ tari- hinden itibaren müracaat süresi sonuna kadar, bor- cun ertelenmesi halinde erteleme süresi sonuna ka- dar herhangi bir işleme gerek kalmaksõzõn duracak. AKYILDIZ’A İPTAL SGK’DE ÜYELİK ÇEKİŞMESİ Kamu-Sen ile Memur-Sen arasõnda yaşanan SGK üye krizi son noktaya geldi. Memur-Sen, Kamu-Sen Genel Başkanõ Bircan Akyıldız’õn SGK yönetim kurulu üyeliğini düşürmek için açtõğõ davada mahkeme yürütmeyi durdurma kararõ vererek, Akyõldõz’õn, 4 Aralõk 2009’da seçimle geldiği SGK Yönetim Kurulu üyeliğini iptal etti. Mahkeme, iptal gerekçesinde üye sayõlarõnõn tespit tarihlerinin doğru ya- põlmadõğõnõ açõkladõ. Bu doğrultuda, bir önceki seçimde de işlemin doğru yapõlmadõğõ ortaya çõktõ. Daha önce doğru yapõlmayan seçimle gelen ve gö- rev süresi biten bir kişinin aynõ göre- ve çağrõlmasõ bir hukuk skandalõ ola- rak nitelendirildi. Bircan Akyõldõz’dan boşalan koltuğa bir önceki dönem aynõ usulle yapõlan seçimlerde SGK Yönetim Kurulu’na gelen ve bu dönemde görev süresi bi- ten Memur-Sen temsilcisinin atanacağõ konuşuluyor. Öte yandan seçimlerde memur sendikalarõnõn delege sayõla- rõnõn tespiti SGK tarafõndan yapõlmõştõ. Kulislerde Memur-Sen’in gerek SGK yönetimine, gerekse hükümete yakõnlõğõ nedeniyle SGK’de etkili ol- duğu ve Kamu-Sen’in üyeliğini dü- şürmek için lobi faaliyeti yürüttüğü ile- ri sürüldü. CMYB C M Y B