Catalog

7 ŞUBAT 2010 / SAYI 1246 PAZAR İTOsT DENIZ ÜLKÜTEKİN nünde iki telefon, biri çalıyor, cevap ve- riyor; "Eğer River Plate'deki çocuk için 15 milyon dolar getirirlerse belki, ama ellerini çabuk tutsalar iyi ederler. Fiyatı her geçen gün yükseliyor." Karşısında Iranlı işadamı Kia Joorabchian var. O sıralar bir mali krizde olan West Ham United kulübünün satışını konuşmak için Londra'daki özel bir kulüpte bir araya gel- mişler. Pini Zahavi'nin herhangi birgünü bundan farklı değil. O ne River Plate'in ne de West Ham United'ın başkanı. israilli futbolcu menajeri fut- bolda "süper menajer" lakabı yakıştırılan ilk ve şu ana kadartek isim. Gücü, temsilcisi olduğu futbolcuların transferınden çok daha fazlasına ye- tiyor. Anlaşmak için orada bulunan Joorbchian da bunun farkında. "Arsenal-CSKA Moskova ma- çı için kaç bilete ihtiyacın var?" diye soruyor. Observergazetesinde Pıenı Zahavi hakkında 2006'da yayımlanan makalede yer alan bu bö- lüm futbolun saha dışındakı önemli meslek ko- lu hakkında bir fikir edinmemizi sağlayabilir. Futbolcu menajerligi, futbolun bir asırı aşan ta- rıhiyle kıyaslandığında oldukça kısa ömürlü bir meslek. Öncesindeyse futbolcuların okuldave- li görüşmesine gider gibı babalarıyla katıldıkla- rı transfer pazarlıklan yaygın olan yöntemdi. 1990'ların ortalarında futbolun altın yumurtlayan bir tavuğa dönüşmesinden mi, Bosman Kurallan'yla transfer yönetmeliklerinin farklı bir boyut kazanmasında mı, oyun ıçinde hızla bü- yüyen kurumsal yapıya futbolcular da kedilerini adapte etme ihtiyacı hissettı. Böylece profesyonel anlamda futbolcu menajerligi ortayaçıktı. Bugün dünya üzerınde 5 binden fazla lisanslı futbolcu menajeri faaliyet gösteriyor. işin "lisanslı" kısmı bir hayli önemli. FIFA yaklaşık on yıldır mena- „' l jerlere lisans verme görevini ülke federasyonla- rına bırakıyor. Elbette hızla gelişen bu işkolu için başka geçerlı bir yol da pek mümkün görün- müyor. Ancak dunyanın başlıca ekonomileri ara- sında yer alan bir sektör olan futbolda yetkıli ku- rumlardan alınmış bir lisans da önemli güç. Her lisans ele geçirenin bu gücü faydalı amaçlar için kullanmadıgını sanınm söylemeye bile gerek yok. Futboldaki çalışma şartlarını oyunun doğasını bozmadan Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu hale getirmeye çalışan FIFA son yıllarda bu ku- rumlafazlasıyla içli dışlı. Bu yüzden iki kurum sık sık ortak rapor ve taslaklar hazırlıyor. Geçen yıl mayıs ayında yıne iki taraf arasında geçen top- lantıların ardından futbol piyasasını kokten de- ğiştırecek bıı söylenti medya-basın organlarında yankı buldu: "Futbolcu menajerligi ortadan kal- dırılacak." Elbette böyle bir hayalin gerçekleşmesi pek de olası görulmüyor. Ancak ortada işleyişle ilgili bırtakım sıkıntılar olduğu da açık. Bir rapo- ra göre ekonomisi gelişmemiş ülkelerde mena- jerlik lisansı çok kapıyı açıyor ve futbol üzerinden bahıs, transfer odaklı mafya çetelerinın oluşma- sına olanak sağlıyordu. Hatta çocuk ticareti gibi faaliyetler bile raporda yer edınmişti. Konu hak- kında ilk elden FIFA ya da ülkeleıin futbol fede- lasyonlatını suçlamak çok da mantıklı değıl. Çünkü FIFA menajerlik müessesesıni belli bir stan- darda oturtmak için gorünür bir çaba gösteriyor. Ancak futbol sayesinde edınilen nüfuz ve güç, ki- mi ülkelerdeki yasal boşlukları delmek için önem- li bir fırsat. "FIFA'nın kuralları tam anlamıyla uygulansa bir sorun çıkmaz." Bunu diyen, futbol dünyasında çok tanınan bir isim: Ceylan Çalışkan. Kendısi dünyaca tanınan futbolcu menajerlerinden biri. Transfer sezonu yaza WH8B(B|BPB!f K3rril©r1W^pHi^önök geçen bir dönemdi. Ancak futbolcu menajerleri için her Tianki gibi hareketli bir aydı. Temsilcisi ofdukfarı bolculann daha iyi şartlarda top oynaması için uykusuz rg©celeroiçjrdi|er, hşr zammM gibi pe^aztakdir gördüjer. Temsilcisi olduğu futbolcular listesinde John Carevv'den Hakan Şükür'e kadar birçok ünlü isim var. Ancak her ne kadar Çalışkan futbol dün- yasında saygın bir isim olsa da mensubu oldu- ğu Türk futbol camiası transfer ve kurumsal ılış- kileranlamında dünya çapında "sabıkalı" olarak tanınıyor. Çalışkan da bunu onaylıyor ve eklıyor: "Şu anda FIFA'da görüşülen dosyaların nere- deyse yarısı Türkiye'ye ait." Türkiye'deki futbol- cu menajeri algısı da pek farklı değil. Genelde Ayhan Bal: Menajerliğin kitabını yazan adam Ayhan Bal futbolun her alanında menajerlik yapmış, bir dönem Alman kulübü Borussia Dortmund'da çalışmış bir isim. Şimdılerde bir kitap çalışmasının hazırhğı içinde. Futbolda her çeşit menajerliğin tanımını yapan bir kaynak yaratmak istiyor. - Futbolla ilgilenmeye nasıl başladınız? -1981 'de Almanya'da futbol okuluna giderek başladım. Sakaryaspor'da geçırdiğim sakatlıktan sonra erken yaşta futbolu bırakmak zorunda kaldım. Marmara Ünıversitesı Beden Eğitimı Yüksekokul sınavlarına girerek Spor Akademisi'nı kazandım. Futbolun içinde yer almak hep aklımda vardı. Doç. Dr. Ekrem Albayrak'ın tavsiyeleriyle menajerlik konusunda araştırmalar yapmaya başladım. - Futbolcu menajerliöi nasıl bir meslek? - Futbolcu menajerhğı, futbol bilgisı, bırikimi, yetenek seçimıni, araştırmayı, dünya futbolunu ve dunya futbol ekonomisini takip etmeyi gerektiren bir meslek dalı. Mesaisi yıl 12 ay, 24 saattir. Kazanç sıfırdan "milyon dolarlar"a kadar değışebilir. Bunların hıç sınırı yok. - Basın bazen menajerleri fazlasıyla eleştiriyor. Bu eleştirileri ne kadar haklı ya da haksız buluyorsunuz? - Menajerlerin kulüplen ticari alanda birbırıne vurdurarak futbolcunun o kulubun vizyonuna uygun olup olmadığına bakmadan pazarlamasına yönelik eleştirileri haklı buluyorum. Yalnız kulüplerin de menajerlere bakış açılarında ciddi olumsuzluklaı var. Yerden yere vurduklan menajerlere transfer dönemı geldiğinde, oyuncu için yalvarmalarını da hıç anlayamadım. Vasıfsız menajerlerin kulupler tarafından kabul edılmeleri, daha sonra çıkan problemlerde o kışilere hiçbiryaptırımda bulunamadıkları halde sürekli ticari ilişkilere girmelerı ve zarargörmeleri, işinde ciddi, federasyon ve FIFA yetkili menajerlerin de onların sınıtına konulması bizlerin en büyük sıkıntısıdır. - Menajerlerin genç futbolcu keşfetmek gibi bir misyonu var mıdır? - Evet, kesinlikle vardır. Yetenek seçiminde, genç oyuncunun gelişim süreci izlenmeli kaydedilen süreç takip edilmelidir. O oyuncunun oyun stiline, kişilik anlayışına, oyun anlayışına, yaşadığı şehre, 1 f i fB alışkanlıklarına göre ortam oluşturacak kulupler tercih edilmeli ve gelışimı sağlanmalıdır. - FIFA menajerler için birtakım kıstaslar getirdi. Bu durum mesleğinizi nasıl etkiledi? Fazla sert bulduğunuz yaptınmlar var mı? - Bu kıstaslar Avrupa'da menajerlerin daha da çok rahatlamasını sağladı. Bizde ise hiçbir farklılık olmadı. Çunkü bu kurumu denetleyen Türkıye Futbol Federasyonu hıçbıryaptırımı uygulamadı. Uygulamadığı gibi, lisansı olmayan ve "menajerim" diye ortalıkta gezen bir sürü insanın -birçogunun şikeyle ve kulüplerin dolandırılmasıyla ilgili bir sürü ispat olduğu halde- hiçbirine de bıryaptırım uygulamadı. - Gerçekleştirdiğiniz en büyük transfer hangisi? - Ali Tandoğan'ın Salihlispor'dan BJK'ye kadar olan transferleri ve Ahmet Dursun'un Kocaeli'den Beşiktaş'a geçişi. - Menajerliğin kitabını yazdınız, kitabınızda neler var, anlatır mısınız? - Menajerliğin dünya ve Türkiye'deki süreçlerini irdeledim. Dünyada nasıl yapıldığını, dünyadaki menajerliğin geçmışini ve bugününü yazdım. Bir menajerin bilmesi ve taşıması gereken özellikleri yazdım. En önemlisi ve tüm kulüp yönetimlerınin bilmesi gereken menajerliğin sınıflandırılmalarını açık açık yazdım. Genel menajer nedir, menajer nedır, sportif direktör nedir, koordinatör nedir gibi birçok soruya cevap verdim. Türkiye'de ve Avrupa'da kulüp menajerligi arasında çok fark var. Avrupa'da kulübun bir sistemi ve o sıstem içerisinde o menajerin sonsuz yetkileri var. Araştırma-geliştirme sistemi sürekli olarak işliyor. Bizde ise her değişen yönetime göre menajerler değişiyor. - Kitap yazma fikri nasıl oluştu? - Kulüp menajerligi yaptığım dönemlerde çalıştığım Kartalspor ve Tarsus idman Yurdu'nda yönetımlerın menajerlikle ılgılı hıçbır şey bılmedıklerını gördum. Futbolcu menajerlığım doneminde de kulüplerle yaptığım transfer görüşmelerinde de kulüp menajerlerinin eksikliklerıni, bilgısizlikleri aynı boyuttaydı. Bunun üzerıne karar verdim. • basına yansıyan transfer haberlerinde işin için- de problem çıkaran, fiyat arttırmak için futbol- cusunu adeta açık arttırmaya çıkaran ya da ken- di alacağı komisyonu futbolcunun geleceğinin önüne koyan menajerlere rastlamak mümkün. Çalışkan, Türkiye'de futbolcuların çoğunun iyi bir eğıtim almadıkları için kolay kandırılabildiklerini düşünüyor. Dolayısıyla çevrelerinde kendisini me- najer olarak tanıtan birçok insanın da aslında "korsan menajer" olduğunu. Yine de sırf futbol- cuları bilinçsızlikle suçlamak yersiz. Çünkü va- rolan futbol düzeni de onlara pek yardımcı ol muyor. Özellikle Avrupa'da yaşanan büyük sıkıntılara karşın Çalışkan futbolcu menajerliğini "müteva- zı ve saygın bir meslek" olarak tanımlıyor. Bu say- gınlığı yaratan şartlar da sağlıklı bir sıstem ve kar- şılıklı güven ortamıyla sağlanıyor. Birçok kulübün, tanıdığı menajerleri kendi futbolcu seçmelerine davet edip yetenekli gençleri izletmesi de işte böy- lesi karşılıklı birgüvenin sonucu. "Türkiye'deyse yurtdışından gelen 500 bin Avro maliyetli bir oyun- cunun menajeri bile banka teminatı istiyor." Elbette bu güvensizlığe yol açan sırf menajer- ler değil. "iki dakikada yirmi yalan söyleyen kulüp başkanlan" diye cevap veriyor Çalışkan. O futbolla ilgilenmeye henuz kuçük yaşta Belçıka'dayken başlamış. Sonrasında Eskişehirspor'da oyna- mış. Futbolculuk kariyeri bıttikten sonra 1995'te dönemin Gaziantepspor Başkanı Celal Doğan ve Teknik Direktör Sakıp Özberk'in teşvikiyle mena- jerliğe atılmış. Gaziantepspor kendisini futbolcu ızlemeye gönderdiginde futbolseverlerin çok iyi hatırlayacağı Johnson, Preko, Desıre üçlusuyle bir- likte donmüş. Sonrasında menajerlik kariyeri hızla yukselişe geçmiş. Avrupa'nın ünlü futbol- cuları ve futbol adamlarına menajerlik yapmaya başlamış. Bunlardan bırı de Norveçlı John Carevv. "Beni en çok zorlayan Carew'in Valencia'dan Beşiktaş'a transferiydi. Önce 7 milyon Avro'yafut- bolcuyu verebıleceklerıni soylediler Uzun bir bek- leme ve göruşme süresi oldu. Ikı buçuk ay son- ra Carew'i 3.5 milyon Avro'ya Beşiktaş'a getirdik." Böylesi bir transfer hikâyesı de futbolcu me- najerlığının zevklı yanı olsa gerek. Mesaisi olduk- ça karmaşık ve zorlu. Tek ülkede ya da krtada çalışan menajerler belki transfer dönemleri dışın- da rahatlamaya zaman buluyorlar. Ancak Çalış- kan'ın Katar'dan Japonya'ya, Guney Amerika'ya kadar bırlıkte çalıştığı futbolcular ve temasta ol- duğu kulupler var. Yani onun için transfer sezonu hiç kapanmıyor. • denizulk@gmail.com