Catalog

-10 MART 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishabcg cumhuriyet.com.tr 11 ABO askerinin içki sorunu • WASHTSGTON (AA) - •rAmenkan ordusundaki »skerler arasında alkol sorununun gıderek 13111.11011211 bıldinldi. ABD Savunma Bakanlığı t-arafından 2002 yılında /^merikan ordusundaki askerler iizennde yapılan arastırmalar neredeyse her h»eş Amerikan askerinden b>irinin aşın içki tükettiğini gösterdi Yetkililer. ordu i<mdeki cinsel saldın i-ddialaraun da aşın alkol aJımıyla bağlantılı olabileceğine dikkati çektı. Fılistinlî lider Ebu Abbas öldü • RAMALLAH(AA)- İtalyan Achille Lauro yolcu gemısınin 1985'te lcaçınlmasını planlayan Filıstinli gerilla liden Ebu Abbas "ın, Irak'ta, ABD gözetimi altındayken yaşamını yitirdığı açıklandı. Batı Şeria-Ramallah'taki Filistin Ulusal Özerk Yönetimi'nden iist düzey bir yetkilı. "Muhammed Ebu Abbas'ın. Irak'ta ABD gözetimindeki yerinde, sağlık durumu ağırlaşarak eceliyle öldüğünü haber aldık" dedı. ^ Ekım 1985'te, Filistin Kurtulus Cephesi'ne bağlı silahlı 4 kişi. Italyan gemisi Achille Lauro'yu 450 yolcusuyla birlikte üç gün süreyle kaçırmışh. Olay, gerillalann teslim olmasıyla son bulmuştu. ABD'nin yeni 'ses' silahı • VVASHINGTON (AA) - ABD Savunma Bakanlığı'nın. American Technology Corporation adlı şirketle yaptığı bir mılyon dolarlık sözleşme uyannca, kısaca LRAD adı verilen "uzun menzilli akustik cihazı" Irak'taki birlıklerine yakmda yollayacağı belirtildi. Devasa bir hoparlörden oluşan yeni •'silah". ultrason dalgalanm kullanan sistemlerden esinlenerek geliştırilmiş bir aygıt. 300 metrelik alanda 145 desibellik ses dalgası yayan alet, asken uzmanlara göre. başağnsı, panik ve ıstırap veriyor. Uzmanlar, bu denli güçlü sesin ışitme kaybma yol açabileceğini de beîirtıyor Hamas'ın kamikaze ordusu • G AZZ£ (AA) - Hamas örgütünün silahlı kanadı, lsrail karşıtı ıntihar saldınsı düzenlemeye hazır bir kamikaze ordusuna sahıp olduğunu açıkladı. Hamas'ın askeri kanadı Izzeddin El Kasım Tugayı'nın lideri Muhammed Deif, "Şehit olmaya aday kişilerden oluşan bir ordu var. Vurulabılecek her bir Siyonist hedefe saldırmak için birçok aday var" dedi. Ermenilere soykırım' tazminati • Dış Haberler Servisi - Independent gazetesinin yazan Robert Fisk'ın ıddiasına göre, New York Life adlı Amenkan sigorta şirketi, 1915'teyaşanan olaylarda ölen Ermenilere 20 mılyon dolar ödeyecek. Şirket. polıçe saruplerinin yerinı belirleyemediği için 90 yıldır ödeme yapmayı erteliyordu. Ermeniler ise, •'Ne bekliyorlar, Türkiye'den öldürülen kişilerin isimlerimn yer aldığı 'ilgili birime' başlıklı bir yazı mı alacağız diye" soruyorlardı. Fisk, olaylann yasandığı sırada Osmanlı İmparatorluğu'nun. İstanbuTdaki Amerikan büyükelçisinden .Amerikan şirketlerinde sigortası olan tüm Ermenilerin paralannın kendilerine ödenmesmi talep ettiğini yazdı. Kürtlerin kontrolü ele geçirmesini önlemek isteyen gruplar milis ve silah gönderiyor Kerkük'e ŞiiyığınağıDış Haberier Servisi - Radıkal Şii gruplann, son dönemde etnik ger- ginliklerin yoğunlaştığı Kerkük ve çevresine silah ve militan yığdıklan öne sürüldü. Christian Science Mo- nitor (CSM) gazetesinde önceki gün çıkan haber, NTV'nin görüştüğü Ker- kük'teki Şii Türkmenler tarafindan da doğrulandı. DevTİk lıder Saddanı Hüseyine kar- şı birlikte muhalefet eden Kürtler ve Şiilerin son dönemde Irak' ın nasıl pay- laşılacağı konusunda anlaşmazlığa düş- tüğüne dikkat çeken CSM, özellikle petrol kenti Kerkük'te Kürtler ve Şii Türkmenler arasındaki gerilimin patla- maya hazır hale geldiğinı yazdı. Şiiler ve Kürtler arasında geçici ana- yasa hükümlen üzerindeki görüş ayn- lıklanyla başlayıp Kerküklü Kürtler ile • Petrol zengini kentte Kürtler ve Şii Türkmenler arasındaki gerilimin patlamaya hazır hale geldiğini yazan Christian Science Monitor gazetesi. Türkmenleri ve Şii Araplan korumak için bölgeye yaklaşık 2 bin milisin gönderildiğini yazdı. Araplar ve Türkmenler arasında yaşa- sı bir kanşıkhkta buralardaki Şiileri ko- nan çatışmalarla tırmanan gergınliğın radikal Şii milıslerin bölgeye yığılma- ya başlamasıyla yeni bir boyut kazan- dığına dikkat çekiliyor. NTV'ye bilgi veren Kerkük'teki Şii Türkmenler de bu ıddialan doğruladı. NTV'ye göre. son bir hafta içınde Ker- kük'te Şii nüfusun yoğun olduğu Da- kuk ve Tuzhurmatı ılçeleri ile Taze böl- gesine çok sayıda Şii milisin yerleştiği bildirildi. Bağdat ve çevresinden bu bölgelere sevk edilen Şii milıslenn. ola- ruyacaklan söyleniyor. 'Gerilim yeniden arttT Kerkük'ün kontrolüyle ilgili Kürt- ler ve Şiiler arasındaki güç kavgasını anlatan CSM gazetesi de Şiilerin böl- gedeki dengeleri değiştirmek üzere askeri yığınak yapmaya başladığına dikkat çekiyor. Gazete. Şiilerin önce- kı gün gönülsüzce imzaladığı anaya- sa taslağının onaylanmasıyla ilgili an- laşmazlıkları da bu gerilime bağlıyor ve yakın dönemde bölgeye gönderilen Şii milislerin gerilimi yeniden arttır- dığını belirtiyor. CSM. bölgeye Şii gruplardan Muk- teda Sadr'ın silahlı milisleri Meh- di'nin Ordusu. İran İslam Devrimi Yüksek Konseyı'nin (İÎDYK) silah- lı kanadı Bedir Tugaylan. Irak Hiz- bullahı ve Dava Partisi'nden milisle- rin gönderildiğini belirtiyor. Geçen ay başından beri Mehdi'nin Ordu- su'ndan 2 bin kadar milisin bölgeye yerleştirildiğine, bu güçlerin Ker- kük'te yaptığı yürüyüşlerin Kürtleri pro\oke ettiğine dikkat çekiliyor. Sadr gnıbunun Kerkük'teki yetkili- sı Se>id Abdülfetih El Musavi, kendi- lerinin Kürtlerle çatışmak gibi bir der- di olmadığını ve yürüyüşlerin Kürtle- re karşı yapılmadığını belirtiyor. HAZİRANDA TÜRKİYE'DE Bush'tan 4günlük ziyaret .\NKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - ABD Başkaru George Bush'un haziran ayında Türkiye'ye yapacağı ziyaretin progîamı netleşiyor. Bush'un AB-ABD Zirvesi'ne katılacağı trlanda'dan 26 Haziran'da Ankara'ya ulaşması ve 29 Haziran öğle saatlerinde tstanbul'dan aynlması bekleniyor. Türkiye'ye son gelen ABD Başkanı Bffl Clinton, 14-20 Kasım 1999 tanhlen arasında Ajıkara, Efes, deprem bölgesi ve lstanbul'da bulunmuştu.NATO Zirvesı için İstanbul'a gelecek olan Bush'un Ankara'yı da ziyaret etmesine dönük davet. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından 28 Ocak'ta gerçekleştinlen Beyaz Saray ziyareti sırasmda iletilmiştı. Bush'un olumlu yanıt vermesi üzerine başlatılan çalışmalar sonunda ABD Başkanı'nın 26 Haziran Cumartesi günü geç saatlerde Ankara'ya ulaşması kararlaştınldı. Bush'un Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Başbakan Erdoğan ile 27 Haziran Pazar günü görüşmesı öngörülüyor. 28-29 Haziran'da tstanbul'da yapılacak NATO Zirvesine katılacak olan Bush, 29 Haziran'da Türkiye'den aynlacak. Israil Pariamentosu'nun dışında çabşan Arap işçilerin beyaz kasklanna kırmızı boya ile çarpı işareti abima.su Knesset Başkanı Rivlinin de tepkisine yol açtı. MecBsin uygulamasını iptal eden Rivlin. soykınm dönemini anımsatan hertıangi bir işaretieme karşısmda çok hassas olduğunu ifade ettL Nazi döneminde Yahudikrin san yddızla işaretlenmesine atıfta bulunan İsrailli Arap milletvekili Tibi de "Yahudiler işaretlenmeyi bilir" sozleriyle tepldsini dile getirdi'.(Fotoğraf: AP) KnessetAraplan işaretledi Dış Haberier Servisi - Israil meclisi (Knesset). yem binasının ınşaatında ça- lışan Arap kökenlı işçıleri, kasklanna kırmızı boya sürerek "işaretledi''. An- cak uygulama, Knesset Başkanı'nın araya girmesiyle iptal edıldi. Maariv gazetesi. İsrailli Arap işçı- lerin diğerlerinden ayırt edilebilmesi için beyaz kasklannın kırmızı ile işa- retlendığıni yazdı. Meclıs sözcüsü Gi- ora Pordes, güvenlık soruşturmalan tamamlanmayan Arap işçileri işaret- lediklerini söyledi. Knesset Başkanı Reuven Rrvün ise uygulamanın iptal edilmesı yönünde talimat verdi. Rivlin, uygulamanın "kabuledilemez* olduğunu belirterek "Halk arasında ırk, etnik yapı ve din temelinde farklıhk olarak görülecek hiçbir işaretlemenin kullanımına izin veremeyiz" dedi Soykınma uğrayan kuşaktan olma- dığını ifade eden Rıvlın, "yinedeher- hangi bir işaretleme karşısında çok hassas olduğunu" dile getırdi. 'Irkçı uygulama' İsrailli Arap mıllervekili Ahmed Ti- bi, uygulamayı "ırkçıhk" olarak nıte- lendırdi. Tibi, Nazi döneminde Yahu- dilerin san yıldızla işaretlenmelerine atıfta bulunarak "Yahudilerişaretlen- me\ibiBr" dedi. Knesset"ın yeni binasının inşaatın- da İsrailli Arap ve yabancılar dahil yaklaşık 180 işçi çalışıyor. Geçici îdari Yasa, Kürdistan Özerk Bölgesi'ni oluştururken Türkmenleri dışlıyor Irak'ı bölünmeye sürüldeyen yasa • Geçici Hükümet Konseyi'nin imzaladığı ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni kuran geçici yasa. nüfuslan 3 milyonu bulan Türkmenleri 15 binlik Ermeni toplumuyla bir tutuyor. Metinde, İslama aykın yasa çıkanlamayacağı' belirtiliyor. SERKAN DEMİRTAŞ - Irak'ta önceki gün im- zalanan Geçici İdari Yasa, ülkenin ile- ride bölünmesine yol açabilecek un- surlar ıçeriyor. Kürt gruplara büyük ayncalıklartanıyanyasa Irak'taki hiç- bir yasanın îslama aykın olamayaca- ğına hükmediyor. Şii gruplann eleştirileri nedenıyle im- zası bir hafta geciken 62 maddelık yasa- nın önsözünde, özgürlükleri birönceki dik- tatör rejimiyle gasp edilmiş olan Irak hal- kının şiddeti reddettiği ve hukukun üs- tünlüğü temelinde özgür bir toplum ola- rak yaşamaya kararlı olduğu kaydedilı- yor. Yasarun 30 Haziran 2004'ten en geç 31 Ocak 2005'e kadar yapılması öngö- rülen seçimler sonucunda kurulacak mec- lisin kalıcı anayasayı hazırlamasına ka- dar geçerli olacağı belirtiliyor. Yasanın 4. maddesinde Irak'taki yö- netim sisteminin federal cumhuriyet, demokratik ve çoğulcu olduğu ve gü- cün federal hükümet ile bölgesel hükü- metler arasında paylaşılacağı kaydedi- liyor. 7. maddede îslamın. ülkenin res- mi dini olduğu \Tirgulamyor. Hiçbir ya- sarun Îslamın evrensel olarak kabul edi- len ilkelenne aykın olamayacağının be- lirtildiği maddede, "Bu yasa, Irak hal- kının çoğunluğunun İslam kinıliğine KAUKACAig.J saygı duyar ve rüm birejlerin inanç ve ibadet haklannı özgürce kullanmalan- nı garanti eder" ifadesi kullanıhyor. Peşmergeler kapsam dışı Yasanın 4. maddesinde ülkenin resmi dili olarak Arapça ve Kürtçe göstenli- yor. Iraklılann anadillennde eğitimhak- kma sahip olduklannın belirtildıği mad- dede Türkmenler, Asuriler ve Ermeni- lerin isimleri geçiriliyor. Böylece nüfus- lan 3 milyonu bulan Türkmenlerle 15- 20 bini geçmeyen Ermeni nüfusu bir tu- tuluyor. Kürtçe ve Arapça ise hem res- mi yazışmalarda hem de ülkedeki rüm okullarda eğitım dili olarak kullanıla- cak. Irak'taki doğal kaynaklann tüm Irak halkına ait olduğu belirtilen ya- sada, Geçici Yönetim'in bunlann sa- tımıyla elde edılecek gelirin eşit bir şe- kilde tüm bölgelere dağıtımından so- rumlu olduğu vurgulanıyor. Irak Silahlı Ku\-\etleri'nin görevinin tanımlandığı 27. maddede Geçici Yö- netim'in denetiminde olmayan hiçbir as- keri güç ve milis kuvvetlerine izin ve- rilmeyeceği yer ahyor. Kürt gruplann peşmerge güçleri ise bu kapsamın dı- şında tutuluyor. Yasanın 53. maddesinde Kürdistan Bölgesel Yönetimı olarak 19 Mart 2003 tarihınde Dohuk, Erbil. Süleymaniye. Kerkük, Diyala veNeneveh%ılayetleri- nin idari yönetim sahasına giren toprak- lann tammlandığı kaydediliyor. 18 v ila- yetin sımrlanmn geçiş sürecinde değiş- tirilemeyeceğini hükme bağlayan mad- dede. Kürdistan bölgesi ve Bağdat ile Ker- kük dışındaki vilayetlerin 3'ten fazla ol- mamak koşuluyla bir araya gelerek böl- ge oluşturmalanna da yol açılıyor. 54. madde, Kürdistan Bölgesel Yö- netımrnin mevcut işlevlerini yerine ge- tirmeyi sürdüreceğinı belirtirken polıs güçleri ve iç güvenliğe dönük kontro- lü devam ettirebileceğini ve Kürdistan bölgesinde vergi isteme hakkına sahip olduğunu kayda geçiriyor. BüYÜKELÇİ NEWMANN İKNAYA CELİYOR ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - ABD yönetimi. Irak geçici anayasası konusunda Türkiye'nin kaygılannı gidermek için harekete geçti. Bağdat'taki Geçici Koalisyon Yönetimi'nde (CPA) görevli Büyükelçi Ron Ne^Tnann, .\BD Dışişleri Bakanı CoHn Pöv\eB'ın talimatıyla bugün Ankara'yı ziyaret edecek. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari'nin dış politika danışmanı olan NevvTnann'ın son gelişmeler konusunda Türk hükümetini bilgilendireceği ve geçici anayasa konusunda da Ankara'nm kaygılannı gidermeye çahşacağı belirtiliyor. ABD yönetimi, geçici anayasanm Irak için ileriye doğru büyük bir adım oluşturduğunu düşünüyor. Washington'a yakm kaynaklar. belgeyle üniter bir devlet öngörülürken. dolaylı olarak etnik federasyonun reddedildiği, Türkmenler dahil olmak üzere. tüm Iraklılann haklannın garantilendiği, tabii kaynaklar ve savunmanın ise merkez yönetime bırakıldığına dikkat çekiyorlar. AÇIKÇA ŞÜKRÜ SİNA GÜREL Toplumsal Çılgınlık Aygıtları Bir Amerikan gazetesinde yeralan haberi, bizim- kilerde almışlar: Bush Yönetimi, kitlelere karşı kul- lanılacak yeni silahları denemeye hazırlanıyormuş. llk denenecek olan çıidırtıcı bir ses dalgası yayan bir silahmış. Megafon benzeri aygıttan sürekli tek- rarlanan sözler öyle bir titreşimle insan kulağına gönderiliyormuş ki, insanlar bu sesten tiksiniyor, ku- lağını kapatsa bile şiddetli bir baş ağnsına tutulu- yor ve "diz çö/füyor"muş. Üstelik bu tiksindirici ses dalgası kalıcı sağıriığa da yol açabileceği gibi, ço- cuklar ve yaşlılarda ölümcül etkiler de gösterebili- yormuş. Kısacası, Amerikan Yönetimi, sonun- da, toplumsal çılgınlık aygrtlannı Irak'ta dene- meye karar vermiş Bu konu çeşitli açılardan ele alınabilir. örneğin "kit- le imha silahlan" yalanıyla başlanan bir '7ş"te, ge- linebilecek noktanın ancak yine kitleleri hedef alan silahların ahlaksızca kullanılması olduğu söylene- bilir. Yada, ona buna "insan haklan" dersi verirken Guantanamo'da binlerce kişiyi aylardır zincirleyip suçlamadan ve mahkeme önüne çıkarmadan tu- tan ABD'ye, "kitle imha silahları" konusunda da bu yeni tutumunun çok yakıştığı belirtilebilir. Ama ko- numuz bu degil. Biz bugün, zaten Türkiye'de ve KKTC'de denenmekte olan toplumsal çılgınlık aygrtlan ile ilgileneceğiz. Bu "ayg/f'lara bir örnek, geçen gün Ankara'da "denendi". Tiksindirici bir ses çıkartan, tekrarlanan yalanlarla ve kandırmacalarla bıktıran, bezdiren, sonunda da dayanılmaz bir baş ağnsı yaratarak bel- ki de kalıcı sağıriığa neden olarak "diz çöktûrme"y\ amaçlayan aygıtın "biyolojik" olanı, ABD'nin değil, AB'nin elinde kullanıhyor. Çoğu zaman Brüksel'de, arada sırada Ankara ve Lefkoşa'da sesi sonu- na kadar açılan bu aygıtın hedefı, Türkiye ve KKTC'de çöküşü gerçekleştirmek... Verheugen, Ankara'daki "troika" toplantısın- da ve sonrasında konuştu. Üstelik, kendisi gibi bir AB Komiseri olan Fritz Bolkenstein'ın, "Türki- ye AB dışında bir tampon bölge olarak tutulmalı, AB'ye alınmamalıdır" dediği gün, Komiser Verhe- ugen Ankara'da konuştu. Verheugen, Kıbns'ta "AB müktesabatının uygulanacağını. birkaç geçici is- tisna getirilebileceğiniama sürekli 'derogasyon' ola- mayacağmı"söylediktensonraeklemiş: Denktaş doğrvlan söylemiyor ama kafalan kanştırmasına ar- tık izin vermeyeceğim". Aynca Verheugen. "Biz Kıb- nslı Türklere ambargo uygulamıyoruz, AB Adalet Divanı kararlannı uyguluyoruz" dadiyebilmiş... Bu sözlerin neresinden tutulabilir dıye düşünme- mize gerek kalmadı. çünkü Denktaş yanrtını verdi: "Ben kanştınlmış kafalan aydınlatmak için doğrulan söy- lüyonım. Üstelik, Verheugen de söyledikleriyle be- ni doğrulamaktan başka bir şey yapmıyor." Kıbns görüşmelerinde güvenlik, mülkiyet, iki kesimlilik ve egemenlik gibi Türk vazgeçilmez- leri konusunda Denktaş haklanmızı korumak için sonuna kadar direniyor. Rum tarafı ise uzlaşma- cı olmaya çabalamak şöyle dursun, "1974'ten sonra adaya gelen Tün\\er silahlanıp ayaklanabilir" gibi gerekçelerle, Annan Planı'nı tam anlamıyla bir Rum Planı haline dönüştürerek mümkün ol- duğu kadar çok sayıda Türk'ü adadan sürüp çı- kartmaya, gerisini de eriyen bir azınlık halinde ken- di yönetimine sokmaya çalışıyor. Kıbns'ta Türk varlığının korunması için, AB mahkemeleri önünde aştndınlamayacak haklara sahip olduğumuzun AB üye- si devletlerin parlamentolannda kabul edilmesi ge- rekli. Ama AB yan çizıyor. Bunlar karşısında hangi tu- tumu alacağı belli olmayan -daha kötüsü belli olan- birTürk Hükümeti "iş" başında... Işte bunun için Tayyip'ler Denktaş'ın sesini Türk halkı duymasın istiyor. Üstelikyalnızca Kıbns ko- nusunda değil, bütün konularda "sahibinin sesi" olan bir basının bir "toplumsal çılgınlık aygıt" gibi çalışmasını sağlamak istiyor. Amaç, tehd'rtlerle, yalanlarla, yanıltmalarla toplumsal "geriye dönü- şûm" projesini gerçekleştirmek, bu arada da meş- ruiyet ve iktidarda devamı dışardan sağlamak... Ama önce bir toplumsal çılgınlık yaratmak. Peki Türk halkında bir topiumsal çılgınlık yaratıp, ne sağlayacaklar? Insanımız, başka bir ses değil, yalnızca tik- sindirici, bıktıncı yalanlan duya duya Türkiye ve KKTC'de diz çöküp, cumhuriyetinden ve dev- letinden vazgeçme çılgınlığına uğratılmak iste- niyor. Kulaklarımızı tıkamanın böyle bir kitlesel so- nucu engellemeye faydası yok. Aygıtları ortaya çı- kartmamız ve etkisizleştirmemizgerekiyor... Birde bu aygıtların sesini bastıracak biçimde. hep biriik- te, bıkmadan, usanmadan doğrulan haykırmak. ssinagurel@cumhuriyet. com.tr 'ABD'NİN PARALIASKERLERİ Ml?' Zimbabve'ye inen uçak sırlarla dolu Dış Haberler Senisi - Zimbabve "de pazar gü- nü, içinde 64 yabancının bulunduğu bir nakliye uçağına el konmasıyla başlayan kriz sürüyor. Hükümet yetkilileri. uçağın ABD'li paralı as- kerleri taşıdığıru öne sü- rerken Washıngton id- dialan reddettı. İçışleri Bakanı Kem- bo Mohadi, önceki ge- ce Harare Ha\ aalanı'na inen uçakta, yük olarak askeri malzeme. müret- tebat diye de 64 kişi bu- lunduğunun anlaşüdığı- nı. bu kimselerin paralı asker olmasından şüp- helendiklerini söyledi. Bırçoğu beyaz ve iri ya- pılı olduklan bildirilen şüpheliler gözaltına alı- nırken uçağın nereye git- tiği ve 64 kişinin kimlik- leri açıklanmadı. KuyruğundaN4610 yazıhBoeing727-100 tipi uçak, merkezi ABD'de olan Dodson Havacılık Şırketi'ne kayıtlı. Ancak şirket uçağı bir hafta önce Logo adlı bir Güney Afrika şirketine sattı- ğını söylüyor. Mugabe: ABD beni devirmek istivor Zimbabve DeNİet Baş- kanı Robert Mugabe, daha önce birçok kez ABD ve İngiltere'yi kendisini de\irmeye ça- lışmakla suçlamıştı. Güney Afhkalı yetki- liler uçağın başkent Pre- toria'dan kalktığuu, an- cak olayın yasalara ay- kın şekilde gerçekleşti- ğini açıkladılar. ABD Dışişleri Bakanlığı söz- cüsü Richard Boucher ise olayla bir ilgilerinin olmadığını söylerken Sa- \-unma Bakanlığı da id- dialan valanladı.